|
চাহিব বিবি ঔৰ গুলাম
চাহিব বিবি ঔৰ গুলাম (হিন্দী: साहिब बीबी और गुलाम; ইংৰাজী: Sahib Bibi Aur Ghulam) ১৯৬২ চনত মুক্তিপ্ৰাপ্ত, আব্ৰাৰ আলভি পৰিচালিত আৰু গুৰু দত্ত প্ৰযোজিত এখন ক'লা-বগা হিন্দী বোলছবি। বিমল মিত্ৰৰ বঙালী উপন্যাস 'চাহেব বিবি গোলাম'ৰ আধাৰত ছবিখন নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। ঊনবিংশ শতিকাৰ বংগৰ পতনমুখী জমিদাৰী প্ৰথাৰ এখন দলিল-স্বৰূপ 'চাহিব বিবি ঔৰ গোলাম'ত এজন জমিদাৰৰ (চাহেব) নিসংগ সুন্দৰী পত্নীৰ (বিবি) আৰু দুখ-যন্ত্ৰণা আৰু তেওঁৰ প্ৰতি এটা সেন্দূৰ কাৰখানাত কাম কৰা এজন সাধাৰণ যুৱকৰ (গোলাম) অন্তৰত গঢ় লৈ উঠা যৌনতাবিহীন অনুৰাগৰ কাহিনী বৰ্ণিত হৈছে। ছবিৰ সঙ্গীত ৰচনা কৰিছে হেমন্ত কুমাৰে, গীত ৰচনা কৰিছে চাকিল বাদাউনিয়ে আৰু চিত্ৰ-গ্ৰহণ কৰিছে ভি কে মূৰ্তিয়ে। অভিনয় কৰিছে গুৰু দত্ত, মীনা কুমাৰী, ৰেহমান, ৱাহীদা ৰহমান আৰু নাচিৰ হুছেইনে।[2] ছবিখনে সমালোচকৰ উচ্চ প্ৰশংসা পোৱাৰ লগতে বাণিজ্যিক সফলতাও লাভ কৰিছিল। ইয়াত সৰু বোৱাৰীৰ (চোটী বহু) ৰূপত মীনা কুমাৰীয়ে কৰা অভিনয় হিন্দী ছবি জগতৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ অভিনয় প্ৰদৰ্শন বুলি গণ্য কৰা হয়।[3] ই শ্ৰেষ্ঠ ছবিৰ ফিল্মফেয়াৰ বঁটাকে ধৰি চাৰিটাকৈ ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। ই ত্ৰয়োদশ বাৰ্লিন চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত গোল্ডন বিয়েৰ বঁটাৰ বাবে মনোনয়ন পোৱাৰ উপৰিও অস্কাৰ বঁটাৰ বিদেশী ভাষাৰ ছবি শিতানত প্ৰতিদ্বন্দ্বতা কৰিবলৈ ভাৰতৰ আনুষ্ঠানিক প্ৰৱিষ্টিত স্থান পাইছিল৷[4] ইণ্ডিয়া টাইম মুভিজে অৱশ্যেই চাবলগীয়া শীৰ্ষৰ ২৫খন বলিউডৰ ছবিৰ তালিকাত চাহিব বিবি ঔৰ গুলামক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে।[5] কাহিনী এজন শিক্ষিত ডেকা অতুল্য চক্ৰৱৰ্তী (ভূতনাথ) কামৰ সন্ধানত ঔপনিবেশিত কলকাতাত পদাৰ্পন কৰে। তেওঁ সুবিনয় বাবুৰ মোহিনী সেন্দূৰ কাৰখানাত এটা কামৰ যোগাৰ কৰে। ঘটনাক্ৰমে ভূতনাথৰ জমিদাৰ চৌধুৰী পৰিয়ালৰ সৰু বোৱাৰীৰ (চোটী বহু) (মীনা কুমাৰী) সৈতে সংযোগ ঘটে। জমিদাৰ পৰিয়ালটোৰ তিনিজন ভাতৃৰ ডাঙৰজন ইতিমধ্যে ঢুকাইছে। চোটী বহু সৰু ভাতৃ চোটে চৰকাৰ বা চোটে বাবুৰ পত্নী। চোটে চৰকাৰে প্ৰতি নিশাই কটায় সুৰা আৰু বাঈজীৰ সৈতে। কাৰণ সুন্দৰী হলেও পত্নীৰ সংগই বিলাস-বৈভৱত গা উটুৱাই দিয়া জমিদাৰসকলক ৰোমাঞ্চিত কৰিব নোৱাৰে। স্বামীৰ সংগ বিচাৰি ব্যাকুল হোৱা চোটী বহুৱে ভূতনাথক এটেমা মোহিনী সেন্দূৰ আনি দিবলৈ অনুৰোধ জনায়, কিজানি মোহিনী সেন্দূৰৰ মাহাত্ম্যই স্বামীক তেওঁৰ ওচৰলৈ ওভতাই আনেই। কিন্তু মোহিনী সেন্দূৰে চোটে চৰকাৰক সু-পথলৈ ঘূৰাই আনিব নোৱাৰিলে। স্বামীৰ মন পাবলৈ চোটী বহুৱে সুৰা পান কৰিবলৈ ললে। এইবাৰ যেনিবা কেইদিনমানৰ বাবে চোটে চৰকাৰ ঘৰতে আবদ্ধ হৈ থাকিল। ভূতনাথ চোটী বহুৰ সৌন্দৰ্য আৰু বিষণ্ণতাত মুগ্ধ হয় আৰু তেওঁৰ ভাল বন্ধু হৈ পৰে। এদিন বজাৰত এটা বোমা বিস্ফোৰণ হয় আৰু তাৰ পিছত ব্ৰিটিছ সেনা আৰু স্বধীনতা সংগ্ৰামীৰ মাজত হোৱা গুলীয়াগুলীত ভূতনাথ আহত হয়। জবাই তেওঁক শুশ্ৰূষা কৰি আৰোগ্য কৰে। ভূতনাথে স্থাপত্যবিদৰ চাকৰি এটা পাই কলকাতাৰপৰা গুচি যায়। মদ্যপানৰ সংগীত পৰিণত হোৱাৰ পিছতহে চোটী বহুৱে গিৰিয়েকৰ সান্নিধ্য লাভ কৰে। কিছু বছৰৰ পিছত কলকাতালৈ ঘূৰি আহি ভূতনাথে দেখে যে সুবিনয় বাবুৰ মৃত্যু ঘটিছে; আনহাতে তেওঁ আৰু জবাৰ শৈশৱতে বিয়া ঠিক হৈ আছিল। তেওঁ হাৱেলীলৈ গৈ তাৰ জৰাজীৰ্ণ ৰূপ দেখি আচৰিত হয়। তেতিয়ালৈ চোটী বহু এগৰাকী দুৰ্ঘোৰ মদাহী আৰু গিৰিয়েক পক্ষাঘাত ৰোগী। চোটী বহুৱে গিৰিয়েকৰ বাবে প্ৰাথনা কৰিবলৈ মন্দিৰ এটালৈ ভূতনাথক লগ ধৰে। তেওঁলোকৰ কথা-বতৰা মাজু জমিদাৰে শুনা পায় আৰু চৌধুৰী পৰিয়ালৰ বাহিৰৰ মানুহৰ লগত হলি-গলি কৰাৰ বাবে চোটী বহুক শাস্তি দিবলৈ আদেশ কৰে। ভূতনাথ আৰু চোটী বহু ঘোঁৰাগাড়ীত গৈ থাকোঁতে তেওঁলোকক বাটতে ৰখোৱা হয়। ভূতনাথক মূৰত আঘাত কৰা হয় আৰু বহুক অপহৰণ কৰা হয়। ভূতনাথে সংজ্ঞা ঘূৰাই পাওঁতে তেওঁক কোৱা হয় যে চোটী বহুক বিচাৰি পোৱা হোৱা নাই আৰু সৰু জমিদাৰৰ মৃত্যু ঘটিছে। ইয়াতে ফ্লাছবেকৰ অন্ত পৰে। ভূতনাথৰ কৰ্মীসকলে তেওঁক জনায় যে হাৱেলীৰ ভগ্নাৱশেষৰ মাজত মানুহৰ জঁকা এটা পুতি থোৱা অৱস্থাত পোৱা গৈছে। জঁকাটোত থকা গহণাৰপৰা ভূতনাথে সেইটো চোটী বহুৰ বুলি চিনাক্ত কৰে। অন্তিম দৃশ্যত নষ্টালজিক ভূতনাথক তেওঁৰ পত্নী জবাৰ সৈতে বাগীত গৈ থকা দেখুওৱা হয়। উপন্যাসখনত এই দৃশ্যটো ছবিখনতকৈ বেলেগ; তাত জবা আৰু ভূতনাথৰ সুখী সমাপ্তি দেখুওৱা হোৱা নাই। অভিনয়
সঙ্গীতচাহিব বিবি ঔৰ গুলামৰ সঙ্গীত ৰচনা কৰিছে হেমন্ত কুমাৰে আৰু গীত লিখিছে চাকিল বাদাউনিয়ে। ছবিৰ গীতসমূহ
সঁহাৰিছবিখনে বাণিজ্যিক সফলতা লাভ কৰাৰ উপৰিও সমালোচকৰ বিশেষ গুৰুত্ব পাবলৈ সক্ষম হৈছিল। ২৪ জুন, ১৯৬২ সংখ্যাৰ 'দ্য টাইমচ অৱ ইণ্ডিয়া'ত 'চাহেব বিবি ঔৰ গুলাম' সম্পৰ্কত লিখিছিল-
আপাৰষ্টল ডট্ কমে মন্তব্য কৰে, "চাহেব বিবি ঔৰ গোলাম এখন ৰোমাণ্টিক আৰু হেৰোৱা দিনৰ নষ্টালজিক কাহিনী। বোলছবিখন অপূৰ্ব আৰু পৰিৱেশ ৰচনা, সংলাপ, চিনেমাট'গ্ৰাফী, গানৰ দৃশ্যগ্ৰহণ, সুন্দৰ অভিনয়েৰে ই এক বিষণ্ণ চাপ এৰি যায়। " মীনা কুমাৰীৰ অভিনয়কো প্ৰশংসা কৰা হয়: "যদিও আটাইকেইজন অভিনেতাৰে অভিনয় সুন্দৰ, মীনা কুমাৰী এই ছবিখনৰ আত্মাস্বৰূপ। চোটী বহুৰ ৰূপত তেওঁৰ অভিনয় বোধহয় ভাৰতীয় চিনেমাত সৰ্বকালৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ প্ৰদৰ্শন। [3] ইণ্ডিয়াটাইম্ছে ইয়াক "অৱশ্যেই চাবলগীয়া ২৫খন বলিউডৰ চলচ্চিত্ৰ"ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰি কয় যে "কেৱল মীনা কুমাৰীৰ অনবদ্য প্ৰদৰ্শনৰ জোৰতে ছবিখন আপোনাৰ মনত চিৰকাল থাকি যাব। "[5] বঁটা আৰু মনোনয়ন
পৰিচালনা সম্পৰ্কীয় বিতৰ্কগুৰু দত্তৰ অনুভৱ আৰু শৈলীৰ বহিৰ্প্ৰকাশ ঘটা 'চাহিব বিবি ঔৰ গুলাম'ৰ পৰিচালনা কাৰ আছিল, সেই সম্পৰ্কে দীৰ্ঘদিন ধৰি বিতৰ্ক তলি আছে। তেওঁ ছবিখনৰ পৰিচালক নাছিল বুলি ভাবিবলৈ কঠিন হয়। আলভিয়ে শ্ৰেষ্ঠ পৰিচালকৰ ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰিছিল আৰু গুৰু দত্তই কেতিয়াও আলভিৰ ভূমিকাক অস্বীকাৰ কৰা নাছিল। আলভিয়ে প্ৰকাশ কৰিছিল যে ছবিখনৰ গীতকেইটা দত্তই পৰিচালনা কৰিছিল যদিও বাকী অংশ পৰিচালনা কৰা নাছিল। ছবিৰ সম্পাদক ৱাই জি চৌহানে কৈছিল যে সম্পাদনাৰ মেজত আলভিহে তেওঁৰ সৈতে বহিছিল। "আব্ৰাৰে ছবিখনৰ বাবে যথেষ্ট কষ্ট কৰিছিল, কিন্তু তেওঁ কেতিয়াও ইয়াৰ স্বীকৃতি পোৱা নাছিল। ৰাইজে কয়, ছবিখন গুৰু দত্তই প্ৰযোজনা কৰিছিল, এতেকে ই গুৰু দত্তৰ ছবি। "[3] 'চাহিব বিবি ঔৰ গুলাম'ৰ এগৰাকী সহযোগী অভিনেত্ৰী ৱাহীদা ৰহমানেও নিশ্চিত কৰি গৈছে যে দত্তই নহয়, আলভিয়েহে ছবিখনৰ পৰিচালনা কৰিছিল।[9] তথ্য উৎস
বাহ্যিক সংযোগ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
