Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
A vuixiga[1] urinaria, voixica, veixiga u veixica (d'o latínvesīca) ye un organo bueito musclo-membranoso que fa parti d'o tracto urinario y que reculle a orina d'os uréters y a expulsa a traviés d'a uretra a l'exterior d'o cuerpo mientres a micción.
As formas con e u i se documentan bien en aragonés occidental: vexiga en ansotano[7], vixiga en cheso[8] sin que a documentación l'auna excluya a presencia de l'atra en estas parlas. A zaguera forma se documenta tamién en aragonés de Fuencalderas[9].
En parlas alto-aragonesas afectadas por o fenomeno d'a cheada trobamos formas como vochiga[13] u vechiga[13], que tamién se documentan en cualques lugars d'o Norte d'a provincia de Teruel a on a desaparición de l'aragonés estió tardana. D'acuerdo con as normas ortograficas estas formas s'han s'escribir con -x-.
A vuixiga urinaria ye present en toz os mamifers. Procede d'a parti inferior d'o pediclo de l'alantoide, obliterando-se progresivament a parti superior d'iste pediclo ta formar l'uraco.
Situación
A vuixiga urinaria ye situata en a excavación d'a pelvis. Por debant ye fixata a o pubis, por dezaga muga con o recto, con a parti superior d'a prostata y as vesiclas seminals en l'hombre, y con a vachina en a muller. Por alto ye recubierta por o peritoneu parietal que la desepara d'a cavidat abdominal, y por debaixo muga con a prostata en l'hombre y con a musculatura perineal en a muller.
Forma
A vuixiga urinaria cuan ye plena tien una forma esferica, y cuan ye bueita s'asemeya a un tetraedro con:
Vertice anterosuperior a on que se fixa l'uraco.
Vertice anteroinferior que corresponde a o forato uretral.
Vertices superoexternos a on que desembocan os uréters. A capacidat fisiolochica d'a vuixiga urinaria u dica que apareixe o deseyo d'orinar oscila entre os 300 y 350 centimetros cubicos. Y puet augmentar de 2 a 3 litros en caso de retención aguda d'orina. Ista capacidat se reduce en casos de cistitis dica os 50 centimetros cubicos.
L'interior d'a vuixiga se visualiza reyalizando una cistoscopia, que observa a mucosa vesical, os meatos ureterals y o cuello vesical (a unión con a uretra). Istos tres puntos delimitan o trigono vesical, que ye una porción fixa y no distensible de l'organo.
A paret d'a vuixiga ye formata por tres capas:
Capa serosa: O peritoneu parietal recubre a vuixiga, ye a suya cara superior y parti posterior y laterals cuan ye plena.
Capa muscular: Ye formata por musclo liso con tres capas:
Capa externa u superficial: Formata por fibras musculars lonchitudinals.
Capa meya: Formata por fibras musculars circulars.
Capa interna u funda: Formata tamién por fibras lonchitudinals. As tres capas d'a muscular forman o musclo detrusor que cuan se contraye expulsa a orina y tien como antagonistas os esfínters d'a uretra.
Capa mucosa: Ye formata por epitelio de transición urinario que ye un epitelio estratificato de dica ueito capas de celulas, impermeable, en contacto con a orina, y por a lamina propia que ye de teixito conchuntivo.
Rechions de l'interior d'a vuixiga
Trigono vesical: Os ureters dentran en a vuixiga diagonalment a traviés d'a paret dorsolateral, en un aria dita trigono, que tien forma triangular y ocupa l'aria correspondient a la paret posteroinferior d'a vuixiga. A uretra define o punto inferior d'o trianglo que debuixa o trigono.
Ápex vesical: O ligamento meyo umbilical connecta con l'apex d'a vuixiga.
Cupula vesical: Ye a parti superior y mas ampla d'a vuixiga, que augmenta considerablement de volumen, como una esfera, cuan ye plena d'orina.
Cuello vesical: Ye connectato con o ueso d'o pubis a traviés d'o ligamento pubovesical en as mullers, y por o ligament puboprostatico en hombres.
Irrigación y innervación
Arterias: Provienen de l'arteria ilíaca interna dreitament u d'as suyas brancas como l'arteria umbilical en a parti superior, l'arteria chenitovesical en a suya parti meya u de l'arteria pubica en a suya parti inferior.
Venas: Drenan en un plexo venoso pelvico que recubre o espacio prevesical en a suya cara posteroinferior y que remata en a vena hipogastrica.
Sistema limfatico: A limfa d'a bufeta drena en os ganglios perivesicals, d'astí a os ilíacos externos y a os hipogastricos, que se reunen en os ganglios d'o promontorio.