Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Galén de Pergamo (en griego: Γαληνός, Galēnos; en latín: Claudius Galenus; 129 – alto u baixo 200 u 216), tamién conoixito simplament como Galén, estió un medico muit important d'a epoca clasica.
O nombre de "Claudius", que no apareixe en os textos griegos, se documentó por primera vegata en o Renaiximiento. Ye citato en o "Liber Regum" como Galienus:
Regno Adrianus XX.II annos, e murie ; mal sieglo aia. E pues regno Antonius en Roma en so logar XX.IIII annos, mas no fo tan malo com est. En aquel tiempo fo Galienus el buen mege.
Jtem en el tiempo de dest fue Galienus buen fisico. Jtem en el XXIJ ayño murio est emperador Tito Antonio en el logar de Lirio cabo Roma en el ayño que andaba la era en CXCIX.
Biografía
Yera de Pergamo a on que naixio l'agüerro de 130. Su pai se deciba Nicon y yera arquitecto. Estudió de choven, a los 15 anyos principió los estudios de filosofía y a los 17 anyos su pai decidió que s'adedicase a la medecina, estudiando con Escrión (Aeschrion) y Estratonico de Pergamo (Stratonicus). O pai morió cuan Galén teneba 20 anyos.
Dimpués se'n tornó ta Pergamo cuan teneba 29 anyos y fue nombrato por o gran sacerdot d'a ciudat como medico d'a escuela de gladiadors a on que alquirió gran reputación. En 163 u 164 deixó Pergamo y se'n fue ta Roma por primera vegata a on que vivió 4 anyos, gosando fer-se famoso. Astí escribió a suya primera obra De Hippocratis et Platonis Decretis, y dimpués De Anatomicis Administrationibus, y belatros tractatos.
Deixó a ciudat a causa d'una peste que se declaró en 166 en Antioquía y plegó a la capital de l'Imperio en l'anyo sigüient. Embarcó a Brundusium y dimpués tornó a Pergamo.
Marco Aurelio li gritó ta ordenar-li reunir-se con el en Aquileya a on que yera parando una campanya, plegando a ista ciudat en 169 cuan a peste afectaba a lo campamento imperial. Estió allora cuan Lucio Vero morió d'una apoplexia, en territorio de Venecia.
Galén acompanyó a l'emperador a Roma. Astí morió tamién Annio Vero, fillo de l'emperador y iste encargó a Galén que curase a lo suyo fillo Lucio Aurelio Comodo que teneba 9 anyos. En 170 paró por orden de l'emperador o famoso compuesto medico dito Theriaca, que l'emperador preneba diariament. En Roma escribió los suyos prencipals tractatos como De Usu Partium Corporis Humani, y De Hippocratis et Platonis Decretis.
Bels anyos dimpués tornó a Pergamo y visitó a isla de Lemnos a on que miró información sobre a medecina conoixita como "Terra Lemnia" u "Terra Sigillata". Probablement visitó Roma unatra vegata ta parar a Theriaca ta Aleixandre Severo.
Os autors griegos no citan la suya muerte pero l'arabe Abul Faradj diz que morió en Sicilia; a Suda diz que teneba 70 anyos y por tanto haberba muerto arredol de l'anyo 200 u 201 pero Abul Faradj diz que teneba 88 anyos.
70. Περὶ Κράσεως καὶ Δυνάμεως τῶν Ἁπλῶν Φαρμάκων, De Temperamentis et Facultatibus Simplicium Medicamentorum, en 11 libros
71. Περὶ Συνθέσεως, Φαρμάκων τῶν κατὰ Τόπονς, De Compositione Medicamentorum secundum Locos
72. Περὶ Συνθέσεως Φαρμάκων τῶν κατὰ Γένη, De Compositione Medicamentorum secundum Genera
73. Περὶ Ἀντιδότων, De Astidotis
74. Περὶ Εὐπορίστων, De Remediis facile Parabilibus
75. Περὶ τῆς Θηριακῆς πρὸς Πίσωνα, De Theriaca ad Pisonen
76. Περὶ τῆς Θηριακῆς πρὸς Παμφιλιανόν, De Theriaca ad Pamphilianum
77. Liber Secretorum ad Monteum (espurio).
78. De Medicinis Expertis (espurio).
79. Περὶ Μέτρων καὶ Σταθμῶν Διδασκαλία, De Ponderibus et Mensuris Doctrina (espurio).
80. Περὶ Ἀντεμβαλλομένων, De Succedancis (espurio)
81. De Simplicibus Medicamentis ad Paternainum (espurio)
82. De Plantis (espurio).
83. De Virtute Centaureae (espurio).
84. De Clysteribus (espurio)
85. De Catharticis (espurio)
Treballos de terapeutica y cirurchía
86. Θεραπευτικὴ Μέθοδος, Medendi Methodus
87. Τὰ πρὸς Γλαύκωνα Θεραπευτικα, Ad Glauconem de Medendi Methodo
88. Περὶ Φλεβοτομίας πρὸς Ἐρασίστρατον, De Venae Sectione, adversus Erasistratum
89. Περὶ Φλεβοτομίας πρὸς Ἐρασιστρατείους τοὺς ἐν ?ώμῃ, De Venae Sectione adversus Erasistrateos Romae degentes
90. Περὶ Φλεβοτομίας Θεραπευτικὸν Βιβλιον, De Curandi Ratione per Venae Sectionem
91. Περὶ Μαρασμοῦ, De Marasmo
92. Τῷ Ἐπιληπτικῷ Παιδὶ Ὑποθήκη, Pro Puero Epileptico Consilium
93. Περὶ Βδελλῶν, Ἀντισπάσεως, Σικύας, Ἐγχαράξεως, καὶ Κατασχασμοῦ, De Hirudinibus, Revulsione, Cucurbitula, Incisione et Scarificatione
94. Περὶ τῆς τῶν Καθαιρόντων Φαρ?άκων, Δυνάμεως, De Purgantium Medicamentorum Facultate (bi ha dandalos)
95. Περὶ τῶν Ἐπιδέσμων, De Fasciis (bi ha dandalos)
96. Περὶ Φλεβοτομίας, De Venae Sectione (espurio)
97. Περὶ τῆς τῶν ἐν Νεφροῖς Παθῶν Διαγνώσεως καὶ Θεραπείας, De Renum Affectuum Dignotione et Curatione (espurio).
98. De Colico Dolore (espurio)
99. Introductorius Liber Varias Morborum Curas complectens (espurio)
100. De Cara Icteri (espurio)
101. Περὶ Μελαγχολίας ἐκ τῶν Γαληνοῦ, καὶ ?ούφου, καὶ ἄλλων τινῶν, De Melancholia ex Galeno, Rufo, et aliis quibusdam
102. De Oculis (espurio)
103. De Gynaeceis, o. De Passionibus Mulierum (espurio)
104. De Cura Lapidis (espurio)
105. De Dynamsidiis (espuri)
106. Τινας δεῖ ἐκκαθαίρειν, καὶ ποίοις καθαρτηρίοις, καὶ πότε, Cuos quibus Catharticis Medicamentis, et cuando purgare oporcut
Comentarios sobre Hipocrates.
107. Ὅτι Ἄριστος Ἰατρός καὶ Φιλόσοφος, Cuod Optimus Medicus sit cuoque Philosophus
108. Περὶ τῶν κα? Ἱπποκράτην Στοιχείων, De Elementis secundum Hippocratem 109. Τῶν Ἱπποκράτους Γλωσσῶν Ἐξήγησις, Hippocratis Dictionum Exoletarum Explicatio
110. Περὶ Ἑπταμήνων Βρεφῶν, De Septimestri Partu
111. Comentario sobre De Natura Hominis
112. Sobre De Salubri Victus Ratione
113. Sobre De Aëre, Aquis, et Locis
114. Sobre De Alimento
115. Sobre De Humeoribus
116. Sobre o Prognosticon
117. Sobre Draedictiones (o Prorrhetica)
118. Sobre De Morbis Popularibus
119. Sobre De Morbis Popularibus
120. Sobre De Morbis Popularibus
121. Sobre De Morbis Popularibus
122. Sobre Aforismos d'Ipocrates, en 7 libros
123. Πρὸς Λύκον, Adrersus Lycum
124. Πρὸς τὰ Ἀντειπημένα τοῖς Ἱπποκράτους Ἀφοπισμοῖς ὑπὸ Ἰουλιανοῦ, Adversus ca cuae a Juliano in Hipplocratis Aphorismuos dicla sunt
125. Comentario sobre Hipocrates, De Ratione Victus in Morbis Acutis
126. On De Officina Medici
127. On De Fracturis
128. On De Articulis
129. Περὶ τοῦ παῤ Ἱπποκράτει Κώματος, De Comate secundum Hippocratem (bi ha dandalos)
130. Περὶ τῆς κατὰ τὸν Ἱπποκράτην Διαίτης ἐπὶ τῶν Ὀξέων Νοσημάτων, De Victus Ratione in Merbis Acutis secundum Hippocratem (bi ha dandalos)
Atros treballos
131. Περὶ Αἱρέσεων τοῖς Εἰσαγομένοις, De Sectis ad Tirones, or ad eos qui introducuntur
132. Πρὸς Θρασύβουλον περὶ Ἀρίστης Αἱρέσεως, De Optima Secta ad Thraybulum
133. Περὶ Ἀρίστης Διδασκαλίας, De Optima Doctrina
134. Περὶ τῶν παρὰ τὴν Λέξιν Σωφισμάτων, De Sophismatibus (vel Captionibus) penes Dictionem
135. Προτρεπτικὸς Λόγος ἐπὶ τὰς Τέχνας, Oratio Suasoria ad Artes
136. Πρὸς Πατρόφιλον περὶ Συστάσεως Ἰατρικῆς, De Constitutione Artis Medicae ad Palrophilum
137. Περὶ τῶν Ἱπποκράτους καὶ Πλάτωνος Δογμάτων, De Hippocratis et Platonis Decretis
138. Τέχνη Ἰατρική, Ars Medica
139. Περὶ τῶν Ἰδίων Βιβλιων, De Libris Propriis
140. Περὶ τῆς Τάξεως τῶν Ἰδιων Βιβλίων, De Ordine Librorum Propriorum
141. Περὶ Διαγνώσεως καὶ Θεραπείας τῶν ἐν τῇ ἑκάστου Ψυχῇ Ἰδίων Παθῶν, De Dignotione et Curatione Propriorum cujusque Anims Affectuum
142. Περὶ Διαγνώσεως καὶ Θεραπείας τῶν ἐν τῇ ἑκάστον Ψυχῇ Ἁμαρτημάτων, De Dignotione et Curatione cujusque Animi Peccatorum
143. Εἰσαγωγὴ, ἢ Ἰτρός, Introduclio, seu Medicus (bi ha dandalos)
144. De Subfiguratione Empirica
145. Περὶ Ἐθῶν, De Consuetudinibus (bi ha dandalos)
146. Περὶ Φιλοσόφου Ἱστορίας, De Historia Philosophica.
147. Ὅροι Ἰατρικοί, Definitiones Medicae (bi ha dandalos)
148. De Partibus Artis Medicae (bi ha dandalos)
149. Ὅτι αἱ Ποιότητες Ἀσώματοι, Cuod Cualitates Incorporeae sint (espurio)
Referencias
↑Heraclianus, Ἠρακλειανός estió un medico griego natural d'Aleixandría en Echipto, que estió lo mayestro d'anatomía d'o gran medico Galén (Galenus, Comment. in Hippocr. "De Nat. Hom." 2.6, bol. 15. p. 136.)