Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 2001 được tổ chức vào năm 2002 là lần thứ 9 Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam được trao thưởng độc lập sau khi tách khỏi Liên hoan phim Việt Nam. Đây cũng là lần trao giải cuối cùng trước khi giải thưởng chính thức lấy tên Giải Cánh diều vào đợt trao thưởng năm 2003.
Giải thưởng các tác phẩm và công trình nghiên cứu xuất sắc năm 2001 của Hội Điện ảnh Việt Nam đã trao cho 42 tác phẩm các thể loại trong lĩnh vực điện ảnh. Có tất cả 39 giải thưởng được trao cho các bộ phim và 3 giải thưởng cho các công trình nghiên cứu. Trong đó có 6 giải A cho các hạng mục phim truyện video, phim tài liệu và khoa học, phim hoạt hình.[3] Riêng phim truyện nhựa không có giải A và chỉ có bộ phim Thung lũng hoang vắng nhận giải chính thức và 3 bộ phim được giải khuyến khích trong tổng số 7 tác phẩm tham gia tranh giải: Thiếu phụ chưa chồng, Người đi tìm giấc mơ, Ba người đàn ông, Hai Bình làm thuỷ điện, Tết này ai đến xông nhà, Cái tát sau cánh gà và Thung lũng hoang vắng.[1]
Đây là lần trao giải cuối cùng trước khi giải thưởng chính thức lấy tên Giải Cánh diều vào đợt trao thưởng năm 2003. Khi nhắc đến một số bộ phim đạt giải trong kỳ trao giải này, một số bài báo đã nhầm lẫn giữa giải A, giải B của Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam với giải Cánh diều vàng và Cánh diều bạc.[4][5]
