Аң

Бу мәкалә фәлсәфи төшенчә турында. Психология фәнендәге терминның аңлатмасы өчен, Аң (психология) мәкаләне карагыз.

Аң
Әһәмиятле кеше	Бенджамин Либет^[d]
Кайда өйрәнелә	sociology of human consciousness^[d], consciousness studies^[d] һәм психология
Моның каршысы	аңсызлык^[d]
Аң Викиҗыентыкта

Аң төшенчәсенең XVII гасыр тасвирлаучы сурәт.

Аң - тыштагы яки үз эчендәге берәр әйберне (объектны) тану сыйфаты яки хәле.[1][2] Субъектлык, тану, сизгерлек, тәҗрибәне яшәү (сизү) яки хис итү мөмкинлеге, уяу булу, аерым бер шәхес булуны тою, һәм акылның контроль итүче система буларак билгеләнгән иде.[3] Билгеләүдә очраткан кыенлыкларга карамастан, фәлсәфәчеләрнең күбесе аңның нәрсә булуын киң таралган уртак интуитив аңлауның барлыгы белән килешә.[4] en:Max Velmans һәм Susan Schneider язган The Blackwell Companion to Consciousness китабында белдерелгәненчә: "Билгеле бер мизгелдә таныганыбыз һәрнәрсә аңыбызның бер өлешен билгели; бу сәбәпле аңлы тою тәҗрибәсе бер үз заманда тормышыбызның иң таныш һәм иң серле аспекты булып тора."[5]

Рене Декарт һәм Джон Локк заманыннан бирле фәлсәфәчеләр аңнын табигатен аңларга һәм анын төп сыйфатларын билгеләргә торышалар. Аң фәлсәфәсендәге төп сораулар арасына керүче мәсьәләләр:

• төшенчәнең фундаменталь ышанычлылык (ингл.);
• аңны кайчан булса механистик (ингл.) юлы белән аңлатыла алыначагы;
• кешечел булмаган аңнын барлыгы һәм аны таный алу юллары;
• аңның тел белән бәйләнеше;
• менталь һәм физик халәтләр яки сыйфатлар арасында дуалистик (ингл.) аерманы таләп итмәгән юл белән аңны аңлау мөмкинлеге;
• һәм компьютер яки роботларның аңлы була алу мөмкинлеге.

Шулай ук карагыз

• Акыл
• Акыл фәлсәфәсе

Искәрмәләр

1. consciousness. Merriam-Webster. June 4, 2012 тикшерелгән.
2. Robert van Gulick (2004). Consciousness. Stanford Encyclopedia of Philosophy.
3. Farthing G (1992). The Psychology of Consciousness. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-728668-3. 
4. John Searle (2005). "Consciousness". in Honderich T. The Oxford companion to philosophy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926479-7. 
5. Susan Schneider and en:Max Velmans (2008). "Introduction". in Max Velmans, Susan Schneider. The Blackwell Companion to Consciousness. Wiley. ISBN 978-0-470-75145-9. 

Сылтамалар

• Anthropology of Consciousness 2011 елның 8 июнь көнендә архивланган.
• Consciousness and Cognition
• Consciousness & Emotion
• Consciousness Studies 2012 елның 23 октябрь көнендә архивланган. at the Open Directory Project
• Journal of Consciousness Studies
• Psyche (ASSC)
• Quantum Mind 2020 елның 26 сентябрь көнендә архивланган.
• Evolution and Function of Consciousness Alan Turing Year