เจ้าจอมมารดาเพ็ง ในรัชกาลที่ 4

เจ้าจอมมารดาเพ็ง
เจ้าจอมมารดาเพ็งในปี พ.ศ. 2404
เกิด	พ.ศ. 2386[1]
เสียชีวิต	28 กันยายน พ.ศ. 2432 (46 ปี)[1] โรงพยาบาลศิริราช เมืองธนบุรี
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี
บิดามารดา	หลวงราชภัตการ (จีนเอ็ง) (บิดา)

เจ้าจอมมารดาเพ็ง (พ.ศ. 2386 — 28 กันยายน พ.ศ. 2432) หรือสมญาในการแสดงว่า หุ่นเมขลา[2] เป็นนางละครและพระสนมเชื้อสายจีนในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติการพระราชธิดาหนึ่งพระองค์คือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี[3][4]

ประวัติ

เจ้าจอมมารดาเพ็ง หรือสะกดว่า เพง[5] มีนามเดิมว่า หุ่น เกิดในปี พ.ศ. 2386 เป็นธิดาของหลวงราชภัตการ (จีนเอ็ง) เจ้ากรมเกาหลาจีน[1] ครั้นเมื่อจำเริญวัยขึ้นก็ได้ถวายตัวเข้าเป็นนางละครในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนมีชื่อเสียงในบทเมขลา ชาววังจึงให้สมญาเธอว่า "หุ่นเมขลา"[3][4] (ในพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเขียนว่า หุ่น เมฆขลา)[6] ครั้นถวายตัวเป็นพระสนมแล้วจึงเปลี่ยนนามเป็น เพ็ง พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตรัสเรียกเจ้าจอมมารดาเพ็งว่า "เมขลา" หรือ "เพ็งเมขลา"[7]

เจ้าจอมมารดาเพ็งสนองพระเดชพระคุณประสูติการพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี (12 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 — 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2471)[1][3][4][8] พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปัทมราช ทรงทำนุบำรุง และประทานมรดกให้เมื่อสิ้นพระชนม์[2]

เจ้าจอมมารดาเพ็งถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคฝีที่สีข้างที่โรงพยาบาลศิริราช เมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2432 สิริอายุ 46 ปี[9]

อ้างอิง

1. กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 71. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2014-03-04.
2. เทวะวงศ์วโรปการ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (2465). พระราชหัดถเลขาในพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมครั้งที่ 3 (PDF). พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. p. 14.
3. ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554, หน้า 314
4. กัลยา เกื้อตระกูล. พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระชายานารี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม ในรัชกาลที่ ๑-๗ กรุงเทพฯ : ยิปซี. 2552, หน้า 133
5. เทวะวงศ์วโรปการ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (2465). พระราชหัดถเลขาในพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมครั้งที่ 3 (PDF). พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. p. ฆ.
6. เทวะวงศ์วโรปการ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (2465). พระราชหัดถเลขาในพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมครั้งที่ 3 (PDF). พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. p. ข.
7. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. คาถาพระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระนามพระราชโอรสธิดา. พระนคร : ราชบัณฑิตยสภา. 2472, หน้า 34
8. ปัญหาพระยามิลินท์ เล่ม 2 ตอนมณฑลปัญหา. พระนคร : ราชบัณฑิตยสภา, 2475, หน้าปก
9. ข่าวตาย