อำเภอแม่ทะ

อำเภอแม่ทะ
อำเภอแม่ทะ
	อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mae Tha
	สถานีรถไฟแม่ทะ
	คำขวัญ: ลำน้ำจางหล่อเลี้ยงเศรษฐกิจ; พุทธรูปศักดิ์สิทธิ์พระไม้แก่นจันทน์; สินแร่สำคัญถ่านหินดินขาว อาชีพยืนยาวไม้แกะสลัก; แหล่งประจักษ์ธรรมถ้ำพระสบาย
	แผนที่จังหวัดลำปาง เน้นอำเภอแม่ทะ
	พิกัด: 18°8′6″N 99°30′48″E / 18.13500°N 99.51333°E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ลำปาง
พื้นที่
• ทั้งหมด	810.54 ตร.กม. (312.95 ตร.ไมล์)
ประชากร (2567)
• ทั้งหมด	54,439 คน
• ความหนาแน่น	67.16 คน/ตร.กม. (173.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	52150
รหัสภูมิศาสตร์	5210
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอแม่ทะ ถนนลำปาง-แม่ทะ ตำบลนาครัว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง 52150
	ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

แม่ทะ (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอในจังหวัดลำปาง เป็น 1 ใน 4 อำเภอของจังหวัดลำปางที่มีทางรถไฟสายเหนือตัดผ่าน โดยมีสถานีในพื้นที่อำเภอ 2 สถานี ได้แก่ สถานีรถไฟศาลาผาลาด และสถานีรถไฟแม่ทะ

สถานีรถไฟศาลาผาลาดในพื้นที่หมู่ 6 บ้านผาลาด ตำบลแม่ทะ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอแม่ทะมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองลำปางและอำเภอแม่เมาะ
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอลอง (จังหวัดแพร่)
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวังชิ้น (จังหวัดแพร่) และอำเภอสบปราบ
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเกาะคา

ประวัติ

อำเภอแม่ทะมีประวัติการก่อตั้งเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2450 ที่ว่าการอำเภอแม่ทะเดิมมิได้ตั้งอยู่ ณ ที่ว่าการอำเภอแม่ทะปัจจุบัน แต่ตั้งอยู่ที่บ้านป่าตัน หมู่ที่ 5 ตำบลป่าตัน อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอในปัจจุบันไปทางทิศใต้ประมาณ 5 กิโลเมตร โดยอาศัยชื่อตำบลเป็นชื่อของอำเภอเรียกว่า "อำเภอป่าตัน" โดยมีการสร้างโรงเรียนขึ้นที่วัดบ้านอ้วนและที่หน้าที่ว่าการอำเภอ^[1] และสร้างที่ว่าการอำเภอป่าตัน (ใหม่) ขึ้นในวันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2453^[2]

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2455 ขุนตันธนารักษ์ นายอำเภอป่าตันสมัยนั้นได้พิจารณาเห็นว่ากรมทางรถไฟแห่งประเทศไทยมีโครงการวางรางรถไฟไปถึงเชียงใหม่ โดยมีเส้นทางผ่านบ้านแม่ทะ หมู่ที่ 1 ตำบลแม่ทะ จึงย้ายที่ว่าการอำเภอไปบริเวณนั้นและเปลี่ยนชื่อจากอำเภอป่าตันเป็น "อำเภอแม่ทะ" ในปี พ.ศ. 2460 ตามชื่อหมู่บ้านซึ่งตั้งอยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอป่าตันเดิมประมาณ 15 กิโลเมตร

และในปี พ.ศ. 2497 ก็ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอแม่ทะ จากบ้านแม่ทะ ตำบลแม่ทะ มาตั้งที่บ้านอ้วน ตำบลนาครัว^[3] และเปิดใช้ที่ว่าการอำเภอใหม่ตั้งแต่วันที่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2497 เป็นต้นไป ซึ่งทางราชการได้พิจารณาว่าพื้นที่มีความเป็นศูนย์กลางมากกว่า โดยไม่ได้เปลี่ยนชื่ออำเภอใหม่แต่อย่างใด

วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอป่าตัน จังหวัดลำปาง เป็นอำเภอแม่ทะ^[4]
วันที่ 21 มกราคม 2476 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเมืองลำปางกับอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง โดยโอนพื้นที่ของตำบลน้ำโจ้ อำเภอเมืองลำปาง มาขึ้นกับอำเภอแม่ทะ^[5]
วันที่ 9 มกราคม 2481 ยุบตำบลนาคต รวมกับพื้นที่ตำบลป่าตัน^[6]
วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลป่าตันนาครัว ในท้องที่หมู่บ้านหนามปู่ย่า บ้านอ้วน บ้านหัวฝาย ตำบลนาครัว และท้องที่หมู่บ้านนาคต บ้านแพะ บ้านปง บ้านสมทะ บ้านป่าตันเหนือ บ้านป่าตันใต้ ตำบลป่าตัน^[7]
วันที่ 28 มีนาคม 2521 ตั้งตำบลสบป้าด แยกออกจากตำบลหัวเสือ^[8]
วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลวังเงิน แยกออกจากตำบลดอนไฟ^[9]
วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลสันดอนแก้ว แยกออกจากตำบลบ้านบอม และตำบลบ้านกิ่ว^[10]
วันที่ 31 ธันวาคม 2532 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอแม่ทะกับอำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง โดยโอนพื้นที่ของตำบลสบป้าด อำเภอแม่ทะ ไปขึ้นกับอำเภอแม่เมาะ^[11]
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลป่าตันนาครัว เป็นเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว^[12] ด้วยผลของกฎหมาย
วันที่ 12 กันยายน 2546 เปลี่ยนแปลงชื่อหมู่ที่ 8 บ้านน้ำโทก–หัวดง ตำบลแม่ทะ เป็นหมู่ที่ 8 "บ้านแม่ทะหลวง" และเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่ที่ 9 บ้านแม่ทะ ตำบลแม่ทะ เป็นหมู่ที่ 9 "บ้านแม่ทะม่วงคำ"^[13]
วันที่ 9 กรกฎาคม 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลป่าตัน รวมเข้ากับเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว^[14]
วันที่ 21 มีนาคม 2549 แยกพื้นที่หมู่ 2 บ้านท่าแหน ตำบลแม่ทะ ตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ หมู่ 10 บ้านท่าแหนพัฒนา และแยกพื้นที่หมู่ 3 บ้านนาคต ตำบลป่าตัน ตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ หมู่ 9 บ้านนาคต^[15]
วันที่ 20 เมษายน 2550 แยกพื้นที่หมู่ 2 บ้านทุ่งตอน ตำบลวังเงิน ตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ หมู่ 9 บ้านวังเงิน^[16]
วันที่ 24 สิงหาคม 2550 เปลี่ยนชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลสันดอนแก้ว เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลสิริราช และจัดตั้งเป็นเทศบาลตำบลสิริราช^[17]
วันที่ 18 กรกฎาคม 2551 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลแม่ทะ เป็นเทศบาลตำบลแม่ทะ^[18] จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำโจ้ เป็นเทศบาลตำบลน้ำโจ้^[19]
วันที่ 26 กันยายน 2554 ได้แยกพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 3 บ้านอ้วน, หมู่ที่ 8 บ้านหนามปู่ย่า ตำบลนาครัว ขององค์การบริหารส่วนตำบลนาครัว มารวมกับท้องที่เทศบาลตำบลป่าตันนาครัว^[20] และเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว^[21]
วันที่ 24 กันยายน 2555 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลนาครัว เป็นเทศบาลตำบลนาครัว^[22]
วันที่ 12 พฤษภาคม 2559 แยกพื้นที่หมู่ 3 บ้านต๋อ ตำบลน้ำโจ้ ตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ หมู่ 10 บ้านต๋อแก้วพัฒนา^[23]

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอแม่ทะแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตําบล 95 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร^[24]
1.	แม่ทะ	Mae Tha	10	2,729	7,081
2.	นาครัว	Na Khrua	12	3,121	10,446
3.	ป่าตัน	Pa Tan	9	2,027	6,445
4.	บ้านกิ่ว	Ban Kio	10	1,451	4,601
5.	บ้านบอม	Ban Bom	6	900	2,729
6.	น้ำโจ้	Nam Cho	10	3,208	10,227
7.	ดอนไฟ	Don Fai	8	1,482	4,377
8.	หัวเสือ	Hua Suea	12	2,355	6,547
9.	วังเงิน	Wang Ngoen	9	1,269	3,832
10.	สันดอนแก้ว	San Don Kaeo	9	1,465	4,841

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอแม่ทะประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลป่าตันนาครัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าตันทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลนาครัว
เทศบาลตำบลสิริราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันดอนแก้วทั้งตำบล
เทศบาลตำบลแม่ทะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ทะทั้งตำบล
เทศบาลตำบลน้ำโจ้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำโจ้ทั้งตำบล
เทศบาลตำบลนาครัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาครัว (นอกเขตเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว)
องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกิ่ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกิ่วทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านบอม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านบอมทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลดอนไฟ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนไฟทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลหัวเสือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวเสือทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลวังเงิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังเงินทั้งตำบล