อักษรบูรีโวลิโอ

บูรีโวลิโอ; بُرِ وٚلِيٚ‎
	กวีอิสลามในอักษรบูรีโวลิโอ
ชนิด	อักษรไร้สระ
ช่วงยุค	ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึงปัจจุบัน
ทิศทาง	ขวาไปซ้าย
ภาษาพูด	ภาษาโวลิโอ
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ไซนายดั้งเดิม ฟินิเชีย แอราเมอิก แนบาทีอา อาหรับ บูรีโวลิโอ; ; ; ; ;
ระบบพี่น้อง	อักษรเปโกน, อักษรยาวี, อักษรโซราเบ
	บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

อักษรบูรีโวลิโอ (โวลิโอ: بُرِ وٚلِيٚ‎, Buri Wolio) เป็นอักษรอาหรับที่มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรยาวี ดัดแปลงมาเพื่อใช้เขียนภาษาโวลีโอซึ่งเป็นภาษาที่ใช้พูดในเมืองเบาเบา เกาะบูตน จังหวัดซูลาเวซีตะวันออกเฉียงใต้ อินโดนีเซีย อักษรนี้มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรยาวี ต่างกันเพียงว่าอักษรบูรีโวลิโอนี้มีเครื่องหมายแทนสระด้วย อักษรนี้ประกอบด้วยอักษร 22 ตัว มาจากอักษรอาหรับ 17 ตัว และอักษรยาวี 5 ตัว^[1]

ไม่เป็นที่กระจ่างว่ามีการใช้งานอักษรบูรีโวลิโอเป็นครั้งแรกเมื่อใด แต่รายงานจากเอกสารตัวเขียนบูตนที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่พบประมาณการว่าอักษรนี้มีขึ้นตั้งแต่การเข้ามาของศาสนาอิสลามที่เกาะบูตนเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 16^[2]^[3] และเนื่องจากภาษาโวลิโอเป็ยภาษากลางของรัฐสุลต่านบูตน ทำให้มีการใช้อักษรนี้ในงานเขียนสมัยโบราณบนเกาะบูตน เช่น ตำรากฎหมาย ตำราศาสนา และจดหมายทางการทูต^[3]

ชุดตัวอักษร

อักษร

อักษรบูรีโวลิโอประกอบด้วยอักษรหลัก 22 ตัว ซึ่งแบ่งเป็นอักษร 15 ตัวที่มาจากอักษรอาหรับ และอักษรใหม่ 7 ตัวที่สร้างขึ้นด้วยการเพิ่มจุดลงในอักษรอาหรับที่มีอยู่แล้ว อักษรใหม่เหล่านั้นถูกเน้นในตารางด้านล่าง นอกจากนี้ยังมีอักษรเพิ่มเติม 13 ตัวที่ใช้เฉพาะในคำยืมจากภาษาอาหรับหรือภาษาในยุโรป^[4]^[3]

อักษรหลักในอักษรบูรีโวลิโอ
ชื่อ	รูป				แทนเสียง	เทียบอักษรละติน	หมายเหตุ
ชื่อ	เดี่ยว	ท้าย	กลาง	ต้น	แทนเสียง	เทียบอักษรละติน	หมายเหตุ
ʾalif أَلِف‎	ا‎	ـا‎			/ʔ/	ā / ʾ	ในภาษาโวลิโอออกเสียงเป็น /ʔ/ ส่วนในคำยืมสามารถออกเสียงเป็น /ā/
bāʾ باء‎	ب‎	ـب‎	ـبـ‎	بـ‎	/b/	b	หน่วยเสียง /b/ ที่กลมกลืนตามเสียงหลัง
ḃā ڀَا‎	ڀ‎	ـڀ‎	ـڀـ‎	ڀـ‎	/bʰ/	ḃ	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
tāʾ تاء‎	ت‎	ـت‎	ـتـ‎	تـ‎	/t/	t
jīm جِيم‎	ج‎	ـج‎	ـجـ‎	جـ‎	/d͡ʒ/	j
cā چَا‎	چ‎	ـچ‎	ـچـ‎	چـ‎	/t͡ʃ/	c	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
dal دَال‎	د‎	ـد‎			/d/	d	หน่วยเสียงในเสียงพยัญชนะหยุด /d/
ḋā ڊَا‎	ڊ‎	ـڊ‎			/dʰ/	ḋ	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
rāʾ رَاء‎	ر‎	ـر‎			/r/	r
zāyn زَاين‎	ز‎	ـز‎			/z/	z
sīn سِين‎	س‎	ـس‎	ـسـ‎	سـ‎	/s/	s
ngā ڠَا‎	ڠ‎	ـڠ‎	ـڠـ‎	ڠـ‎	/ŋ/	ng	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
pā ڨَا‎	ڤ‎	ـڤ‎	ـڤـ‎	ڤـ‎	/p/	p	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
kāf كَاف‎	ك‎	ـك‎	ـكـ‎	كـ‎	/k/	k
gā ڬَا‎	ڬ‎	ـڬ‎	ـڬـ‎	ڬـ‎	/ɡ/	g	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
lām لاَم‎	ل‎	ـل‎	ـلـ‎	لـ‎	/l/	l
mīm مِيم‎	م‎	ـم‎	ـمـ‎	مـ‎	/m/	m
nūn نون‎	ن‎	ـن‎	ـنـ‎	نـ‎	/n/	n
nyā ۑَا‎	ۑ‎	ـۑ‎	ـۑـ‎	ۑـ‎	/ɲ/	ny	อักษรใหม่ที่ไม่พบในอักษรอาหรับ
hāʾ هَاء‎	ه‎	ـه‎	ـهـ‎	هـ‎	/h/	h
wāw وَاو‎	و‎	ـو‎			/w/
yāʾ ياء‎	ي‎	ـي‎	ـيـ‎	يـ‎	/a/	a / y	ในภาษาโวลิโอออกเสียงเป็น /a/ ส่วนคำยืมออกเสียงเป็น /j/

อักษรเพิ่มเติม
ชื่อ	รูป				แทนเสียง	เทียบอักษรละติน
ชื่อ	เดี่ยว	ท้าย	กลาง	หน้า	แทนเสียง	เทียบอักษรละติน
ṡāʾ ثَاء‎	ث‎	ـث‎	ـثـ‎	ثـ‎	/s/	s
Ha حَاء‎	ح‎	ـح‎	ـحـ‎	حـ‎	/h/	ḥ
khāʾ خَاء‎	خ‎	ـخ‎	ـخـ‎	خـ‎	/x/	kh
żāl ذَال‎	ذ‎	ـذ‎			/z/	z
syin شِين‎	ش‎	ـش‎	ـشـ‎	شـ‎	/ʃ/	sy
ṣād صَاد‎	ص‎	ـص‎	ـصـ‎	صـ‎	/s/	s
ḍād ضَاد‎	ض‎	ـض‎	ـضـ‎	ضـ‎	/d/	d
ṭāʾ طَاء‎	ط‎	ـط‎	ـطـ‎	طـ‎	/t/	t
ẓāʾ ظَاء‎	ظ‎	ـظ‎	ـظـ‎	ظـ‎	/z/	z
ʿayn عَيْن‎	ع‎	ـع‎	ـعـ‎	عـ‎	/ʔ/	ʿ
ghayn غَيْن‎	غ‎	ـغ‎	ـغـ‎	غـ‎	/ɣ/	gh
fāʾ فَاء‎	ف‎	ـف‎	ـفـ‎	فـ‎	/f/	f
qāf قَاف‎	ق‎	ـق‎	ـقـ‎	قـ‎	/q/	q

เครื่องหมายเสริมสัทอักษร

อักษรบูรีโวลิโอไม่สามารถอ่านออกโดยไม่มีเครื่องหมายเสริมสัทอักษร ซึ่งต่างจากอักษรยาวีและอักษรเปโกน รูปร่างและตำแหน่งของเครื่องหมายเสริมสัทอักษรมีความสำคัญมาก โดยอักษรบูรีโวลิโอมีเครื่องหมายเสริมสัทอักษรถึง 6 รูปแบบ ได้แก่ เครื่องหมายเสริมสัทอักษรซุกูน (สระศูนย์) เครื่องหมายเสริมสัทอักษร 3 แบบที่มาจากภาษาอาหรับ แทนเสียง /a/, /i/ และ /u/ และเครื่องหมายเสริมสัทอักษรใหม่สองตัวที่พบได้ในอักษรบูรีโวลิโอ ซึ่งแทนเสียง /e/ กับ /o/ เครื่องหมายเสริมสัทอักษรทั้งหมดทำหน้าที่เป็นสระเสียงสั้น ส่วนอักษร "ا‎", "و‎" หรือ "ي‎" จะทำให้เกิดเครื่องหมายเสริมสัทอักษรเป็นสระเสียงยาว

เครื่องหมายเสริมสัทอักษรในอักษรบูรีโวลิโอ
ซุกูน (สระศูนย์)	สั้น					ยาว
ซุกูน (สระศูนย์)	-a	-i	-u	-e	-o	-ā	-ī	-ū	-ē	-ō
◌ْ‎	◌َ‎	◌ِ‎	◌ُ‎	◌ࣹ‎	◌ٚ‎	◌َا‎	◌ِيْـ / ◌ِيْ‎	◌ُوْ‎	◌ࣹيْـ / ◌ࣹيْ‎	◌ٚوْ‎

สระเป็นเสียงแรกของพยางค์
สั้น					ยาว
A	I	U	E	O	Ā	Ī	Ū	Ē	Ō
يَـ / يَ‎	يِـ / يِ‎	يُـ / يُ‎	يࣹـ / يࣹ‎	يٚـ / يٚ‎	يَا‎	يِيْـ / يِيْ‎	يُوْ‎	يࣹيْـ / يࣹيْ‎	يٚوْ‎

สระตามหลังพยัญชนะ
ซุกูน (สระศูนย์)	สั้น					ยาว
S	Sa	Si	Su	Se	So	Sā	Sī	Sū	Sē	Sō
سْـ / سْ‎	سَـ / سَ‎	سِـ / سِ‎	سُـ / سُ‎	سࣹـ / سࣹ‎	سٚـ / سٚ‎	سَا‎	سِيْـ / سِيْ‎	سُوْ‎	سࣹيْـ / سࣹيْ‎	سٚوْ‎

คำซ้ำ

ในอักษรบูรีโวลิโอ คำซ้ำสร้างขึ้นด้วยวิธีคล้ายกับของอักษรยาวีและอักษรเปโกนที่การใช้ตัวเลข "٢" หลังฐานศัพท์

ถ้าคำศัพท์เป็นคำต่อท้าย เลข "٢" จะปรากฏระหว่างฐานศัพท์กับคำต่อท้าย ทำให้ตัวซ้ำตัวอยู่ตรงกลางคำศัพท์^[5]

ข้างล่างคือตัวอย่างคำศัพท์พื้นฐาน:^[5]

อักษรบูรีโวลิโอ	อักษรละติน
هُمْبُ۲‎	humbu-humbu
سُمْبࣹ۲‎	sumbe-sumbe
يِنْچࣹمَ۲‎	incema-incema
ڠَوُ۲نَ‎	ngawu-ngawuna

ตัวอย่าง

ข้อความข้างล่างเป็นตัวอย่างกวีภาษาโวลิโอ "Kaḃanti Bunga Malati" ซึ่งเขียนใหม่เป็นอักษรละตินโวลิโอใน ค.ศ. 2004^[6]^[5]

ภาษาโวลิโอ		แปลภาษาอินโดนีเซีย^[6]
อักษรบูรีโวลิโอ^[5]	อักษรละติน	แปลภาษาอินโดนีเซีย^[6]
مِنْچُيَنَڨٚ يِسَرٚڠِ رَڠْكَيࣹيَ نࣹسَبُتُنَ يَڀَرِ اَرَتَانَ تَبࣹيَنَمٚ يِسَرٚڠِ رَڠْكَيࣹيَ هࣹڠْڬَ حَقُنَ يَڨࣹكَڊُوَيَكَمٚ‎	Mincuanapo isarongi rangkaea Ne sabutuna aḃari ʾaratāna Tabeanamo isarongi rangkaea Hengga ḥaquna apekaḋawuakamo	Belumlah dikatakan orang kaya Kalau hanya banyak hartanya Tapi yang dikatakan kaya Miliknya pun rela diberikannya
مِنْچُيَنَڨٚ يِسَرٚڠِ مِسِكِنِ نࣹسَبُتُنَ يِنْدَ تࣹئَرَتَانَ تَبࣹيَنَمٚ يِسَرٚڠِ مِسِكِنِ يَڨࣹيْلُيَ عَرَسِ كٚحَقُنَ‎	Mincuanapo isarongi misikini Ne sabutuna inda teʾaratāna Tabeanamo isarongi misikini Apēlua ʿarasi koḥaquna	Bukanlah dinamakan orang miskin Jika hanya tidak punya harta Sebenarnya orang miskin itu (adalah orang yang) Masih mengharapkan hak sesamanya
مِنْچُيَنَڨٚ يِسَرٚڠِ مَرَدِكَ نࣹسَبُتُنَ يَڨٚوْڨُيَ يِڨَيُ تَبࣹيَنَمٚ يِسَرٚڠِ مَرَدِكَ يَمَرَدِكَمٚ يِوَانَ نَرَكَا‎	Mincuanapo isarongi maradika Ne sabutuna apōpua ipau Tabeanamo isarongi maradika Amaradikamo iwāna narakā	Belumlah dikatakan merdeka Kalau hanya memangku jabatan Sebenarnya yang (dikatakan) merdeka itu (adalah orang yang) Sudah bebas dari api neraka

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

↑ "Bahasa Wolio di Kerajaan Buton" (ภาษาอินโดนีเซีย). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-05-01. สืบค้นเมื่อ 2018-05-01.
↑ Hiroko K. Yamaguchi (2007). "Manuskrip Buton: Keistimewaan dan nilai budaya". SARI: Jurnal Alam dan Tamadun Melayu (ภาษาอังกฤษ). 25: 41–50. ISSN 0127-2721. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-07-12. สืบค้นเมื่อ 2021-07-01.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Niampe, La (2011-03-01). "Bahasa Wolio Di Kerajaan Buton". Linguistika: Buletin Ilmiah Program Magister Linguistik Universitas Udayana (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 18. ISSN 2656-6419.
↑ Abas, Husen (1983). Struktur Bahasa Wolio (PDF). Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. p. 5.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "Bunga Malati". Endangered Archives Programme (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-07-01.
↑ ^6.0 ^6.1 Niampe, La (1999). Kabanti oni Wolio = Puisi berbahasa Wolio. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. ISBN 979-459-927-1. OCLC 43790835.