พระหริหระ

พระหริหระ จัดแสดงที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรุงเทพมหานคร

พระหริหระ (สันสกฤต: हरिहर, อังกฤษ: Harihara) เป็นอวตารรวมของพระวิษณุ (หริ) และพระศิวะ (หระ) เทพเจ้าในศาสนาฮินดู พระนามอื่น เช่น ศันกรนารายณ์ (มาจาก "ศังกระ" คือพระศิวะ และ "นารายณ์" คือพระวิษณุ) และ พรหมนารายณ์ ดังนั้นจึงพบการบูชาพระหริหระทั้งในลัทธิไวษณพและลัทธิไศวะ ให้เป็นพระเป็นเจ้าสูงสุดองค์หนึ่ง

คำว่า "หริหระ" บางครั้งก็ใช้กล่าวถึงคำศัพท์ในเชิงปรัชญาที่แสดงถึงการรวมพระวิษณุและพระศิวะในมุมมองที่แตกต่างภายใต้ความสูงสุดเดียวกันคือพรหมัน แนวคิดของหริหระจึงเทียบเคียงกับ "ความเป็นหนึ่งเดียวของสรรพสิ่ง" ในคัมภีร์ของปรัชญาฮินดูสำนักอทไวตะเวทานตะ[1]

เทวรูปที่เก่าแก่ที่สุดของพระหริหระ พบที่ถ้ำหมายเลข 1 และ 3 ของมนเทียรในถ้ำพทามี ซึ่งสร้างขึ้นราวคริสต์ศตวรรษที่ 6[2][3]

ดูเพิ่ม

• อรรธนารีศวร (Ardhanārīśwara) - ปางอวตารรวมของพระศิวะและพระปารวตี
• ธุมาวดี (Dumavathi, Jumadi) - ปางอวตารรวมของพระศิวะและพระปารวตีแบบพื้นเมืองในท้องถิ่นชายฝั่งของกรณาฏกะ
• ไวกูณฐ-กมลัช (Vaikuntha-Kamalaja) หรือ ลักษมี-นารายณ์ (Lakshmi-Narayana) - ปางอวตารรวมของพระวิษณุและพระลักษมี

อ้างอิง

1. David Leeming (2001), A Dictionary of Asian Mythology, Oxford University Press, ISBN 978-0195120530, page 67
2. Alice Boner (1990), Principles of Composition in Hindu Sculpture: Cave Temple Period, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120807051, pages 89-95, 115-124, 174-184
3. TA Gopinatha Rao (1993), Elements of Hindu iconography, Vol 2, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120808775, pages 334-335