|
กลอนสักวากลอนสักวา (อ่านว่า สัก-กะ-วา โบราณเขียนว่า สักกรวา) เป็นชื่อของร้อยกรองประเภทกลอนลำนำ ชนิดหนึ่ง 1 บทมี 4 คำกลอน ขึ้นต้นด้วยคำ 'สักวา' และลงท้ายด้วยคำ 'เอย' กลอนสักวาถูกนำมาใช้ทั้งแบบที่เป็นบทประพันธ์ธรรมดา ของผู้ที่มีความสามารถทางด้านการประพันธ์ และนำมาใช้เป็นการละเล่นโต้ตอบกันระหว่างผู้เล่นหลายคน ซึ่งต้องอาศัยความรู้ทางด้านร้อยกรอง และยังต้องอาศัยไหวพริบปฏิภาณของผู้เล่นที่จะสามารถโต้ตอบกันได้อย่างถูกต้องและทันท่วงที การเล่นสักวานี้เป็นที่นิยมกันมากในสมัยโบราณ เพราะเป็นการแสดงออกถึงความสามารถทางก้านกวีนิพนธ์ที่โดดเด่นและสนุกสนานทั้งผู้เล่นและผู้ฟัง ฉันทลักษณ์กลอนสักวา 1 บทมี 4 คำกลอนหรือ 8 วรรค วรรคแรกหรือวรรคขึ้นจะต้องขึ้นต้นบทด้วยคำว่า " สักวา " และวรรคสุดท้ายหรือวรรคส่งจะต้องลงท้ายด้วยคำว่าเอย ส่วนวรรคที่ 2-3 คือวรรครับและวรรครองนั้น ไม่บังคับตัวอักษร แต่ต้องมีสัมผัสระหว่างวรรคทั้ง 4 อย่างลัษณะของกลอนทั่วไป การเล่นสักวาการเล่นสักวาในสมัยโบราณการเล่นสักวา ในสมัยโบราณ การเล่นอาจะเล่นบนเรือนที่ส่วนใหญ่จะเป็นเรือนแพหรือเรือนริมน้ำ หรือเล่นกันบนเรือ โดยลงเรือกันไปเป็นกลุ่มๆ หรือเป็นคณะ แต่ละกลุ่มหรือคณะ มีผู้เล่นสักวา , นักร้อง , นักดนตรี แล้วแต่งบทสักวาโต้ตอบกัน การโต้ตอบอาจจะเป็นการโต้ตอบกันตามธรรมดา หรือเลือกเอาวรรณคดีต่างๆ มากันเล่นเป็นตอนๆ การเล่นสักวาทางเรือนั้นจะเล่นกันในหน้าน้ำ ประมาณเดือน 11 เดือน 12 ช่วงฤดูน้ำหลาก มักเล่นกันในโอกาสเทศกาลทอดกฐินทอดผ้าป่าหรือลอยเรือเที่ยวทุ่ง เมื่อไปพบกันก็จะลอยเรือมารวมกันเล่นกลอนสักวา การเล่นสักวานี้สันนิษฐานว่าเป็นที่นิยมเล่นกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และเรื่อยมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีปรากฏหลักฐานในเอกสารโบราณต่างๆ จนกระทั่งถึงในสมัยรัชกาลที่ 5 การเล่นสักวาทางน้ำหรือทางน้ำนั้น หยุดไป เมื่อสังคมเปลี่ยนไป การคมนาคมทางน้ำนั้นมีน้อยลง ผู้คนเปลี่ยนการคมนาคมในชีวิตประจำวันมาเป็นทางบกเป็นส่วนใหญ่หรือทางอากาศ การคมนาคมหรือการละเล่นทางน้ำจึงลดน้อยหรือหยุดลงไป การเล่นสักวาในสมัยปัจจุบันการเล่นสักวาในสมัยปัจจุบัน จะการเล่นในอาคารสถานที่บนบก ตามสภาพของสังคมในปัจจุบัน และการเพิ่มการแสดงประกอบการเล่นสักวาขึ้นมาอีก เรียกว่าสักวาออกตัว(แสดง) ซึ่งนอกจากจะได้อรรถรสทางด้านภาษาจากการเล่นสักวา แล้วยังได้อรรถรสจากการบรรเลงดนตรี ขับร้อง และการร่ายรำอีกด้วย คุณพุ่มบุษบาท่าเรือจ้างคุณพุ่ม ผู้เป็นธิดาพระยาราชมนตรี (ภู่) และได้รับสมญาว่า “บุษบาท่าเรือจ้าง” เป็นปฏิภาณกวีผู้มีชื่อเสียงทางแต่งกลอนสดและบอก กลอนสักวาได้คล่องแคล่วมาก และมีฝีปากคารมคมคายไม่เกรงผู้ใด บางครั้งผู้ร่วมเล่นกลอนสักวาเป็นผู้มีบรรดาศักดิ์หรือฐานันดรศักดิ์สูงกว่ามากมาย คุณพุ่มได้มีโอกาสเล่นสักวาถวายหน้าพระที่นั่งเนื่องในโอกาสต่าง ๆ หลายครั้ง และเป็นผู้ที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางด้านการเล่นกลอนสักวา ตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ 3 จนถึงในสมัยรัชกาลที่ 5 สโมสรสยามวรรณศิลป์สโมสรสยามวรรณศิลป์ เป็นกลุ่มบุคคลผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านภาษาไทย รวมกลุ่มกันประกอบกิจกรรมด้านการส่งเสริมการใช้ภาษาไทย และเป็นกลุ่มที่ยังยืนหยัดรักษาการเล่นสักวาให้ดำรงคงไว้ในปัจจุบัน สมาชิกในกลุ่ม ประกอบด้วย
ตัวอย่างกลอนสักวา
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
