نعرہ: Obedientia Civium Urbis Felicitas "شہریاں دی فرمانبرداری توں اک خوشحال شہر بندا اے "[۱]
Lua error in ماڈیول:Location_map at line 502: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Ireland" does not exist.آئرلینڈ وچ ڈبلن دا مقام
آثار قدیمہ دے ماہرین وچ ایہ گل ہن وی زیر بحث اے کہ ستويں صدی وچ کیلٹک زبان بولنے والےآں نے ٹھیک کس مقام اُتے ڈبلن نوں آباد کيتا سی۔ [۱۴]
بعد وچ اس دی توسیع بطور وائی کنگ آبادی ہوئی، نارمن حملے دے بعد مملکت ڈبلنجزیرہ آئرلینڈ دا مرکزی شہر بنیا۔ [۱۴]
شہر نے ستارہويں صدی دے بعد بہت تیزی توں ترقی دی 1800ء وچ یونین ایکٹ 100 توں پہلے ایہ کچھ عرصہ دے لئی سلطنت برطانیہ دا دوسرا سب توں وڈا شہر سی۔
1922ء وچ آئرلینڈ دے تقسیم دے بعد ڈبلن آئرش آزاد ریاست (بعد وچ ناں تبدیل کر کے جمہوریہ آئرلینڈ رکھیا گیا) دا راجگڑھ بنیا۔
2010ء وچ گلوبلائزیشن اینڈ ورلڈ سٹیز ریسرچ نیٹ ورک نے اسنوں عالمی شہر دا درجہ "الفا" عطا کيتا جس توں ایہ دنیا دے تیس بہترین شہراں وچ شمار ہُندا اے۔ [۱۵][۱۶]
یہ تعلیم، فنون، انتظامیہ، معیشت تے صنعت دا اک تاریخی تے معاصر مرکز اے۔
ڈبلن (Dublin) دا ناں آئرش لفظ "Dubhlinn" توں اے جو خود ابتدائی کلاسیکی آئیرش "Dubhlind/Duibhlind" توں ماخوذ اے۔ ایہ دو لفظاں دا مرکب اے، پہلا لفظ "dubh" جس دے معنی سیاہ یا تاریک دے نيں تے دوسرا "lind" جس دے معنی تالاب نيں۔
قلعہ ڈبلن دے عقب وچ واقع باغات دے نیڑے پوڈل ندی دے دریائے لفی وچ ملنے دے مقام اُتے اک مدوجزری تالاب سی۔
شہر دے ناواں دا اصل تلفظ دوسری زباناں وچ محفوظ اے جداں قدیم انگریزی وچ ڈیفلن (Difelin)، قدیم نورس وچ (Dyflin)، جدید آئس لینڈی وچ (Dyflinn)، جدید مینکس وچ (Divlyn) تے ویلش وچ (Dulyn)۔
آئر لینڈ دی ہور مقامی آبادیاں وچ اسنوں (Duibhlinn) تے ہور انگریزیانا ناں "Devlin" [۱۷] "Divlin" [۱۸] تے "Difflin" [۱۹] نيں۔
خلیج ڈبلن دا علاقہ تریخ توں پہلے دور توں آباد رہیا اے۔ بطلیموس دے تحریراں توں 140ء وچ ممکنہ طور اُتے قدیم ترین تحریری حوالہ ملدا اے۔ اس نے اس آبادی دا ناں ایبلیانا پولس (سانچہ:Lang-grc-gre)۔[۲۰] لکھیا اے۔
ڈبلن نے 1988ء وچ اپنا 'رسمی' ہزار سالہ جشن منایا، جس دا مطلب اے کہ آئرش حکومت 988ء نوں شہر آباد ہونے دی تریخ تسلیم کردی اے جو بعد وچ ڈبلن شہر بنیا۔
اب خیال کيتا جاندا اے کہ [۲۱]وائی کنگ آباد مقام دے بعد ایتھے اک مسیحی کلیسیائی آبادی قائم ہوئی جس دا ناں ڈوبھلن (Duibhlinn) سی جس توں ناں ڈیفلن (Dyflin) نکلیا۔ نويں تے دسويں صدی دے آغاز وچ ایتھے دو آبادیاں سن جو جدید ڈبلن دا نقطہ آغاز اے۔
مابعد اسکینڈینیویائی آبادکاری دریائے لفی دی معاون پوڈل ندی دے نیڑے مرکوز ہوئی اس علاقے نوں ووڈ دی دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ ڈوبلن اک چھوٹی سی جھیل سی جس وچ بحری جہاز لنگر انداز کیتے جاندے سن ۔ پوڈل ندی جھیل نوں دریائے لفی توں ملاندی سی۔ اٹھارواں صدی دے آغاز وچ شہر دی ترقی دے نال ایہ جھیل ختم ہوئے گئی۔ ڈوبلن جھیل قلعہ ڈبلن دے باغ دے مقام اُتے واقع سی موجودہ دور وچ اس دے سامنے چیسٹر بیٹی لائبریری موجود اے۔
ڈبلن نوں دسويں صدی وچ وائی کنگ نے آباد کيتا۔ مقامی آئرش بغاوتاں دی اک وڈی تعداد دے باوجود ایہ وائی کنگ دے زیر تسلط ہی رہیا۔ 1169ء وچ ویلز توں ہونے والے نارمن حملے دے بعد ایہ وائی کنگ توں آزاد ہوئے گیا۔ [۲۲]
کچھ مؤرخین دے مطابق شہر دی ابتدائی اقتصادی ترقی وچ غلاماں دی تجارت دا وڈا حصہ سی۔ [۲۳]
آئرلینڈ تے ڈبلن وچ غلاماں دی تجارت نويں تے دسويں صدی وچ اپنے عروج اُتے پہنچی۔ [۲۴]
مرداں، عورتاں تے بچےآں نوں غلام بنانے دے لئی حملے کیلٹک آئرش سمندری حملہ آوراں تے وائی کنگ جنہاں نے اس دا آغاز کيتا کافی آمدنی دا باعث ہُندے سن ۔ [۲۵]
اس دا شکار بننے والے ویلز، انگلستان، نارمنڈی تے ماورا علاقےآں توں ہُندے سن ۔ [۲۳]
شاہ لینسٹر دیرمت مک مرخدا دے روری او کونخور دی جانب توں جلاوطنی کیتے جانے دے بعد اوہ پیمبروک دے ارل اسٹرانگ بؤ دے مدد توں ڈبلن فتح کرنے وچ کامیاب ہويا۔ مک مرخدا دی وفات دے بعد اسٹرانگ بؤ نے ڈبلن شہر دا کنٹرول حاصل کرنے دے بعد اپنے آپ نوں شاہ لینسٹر ہونے دا اعلان کر دتا۔
اسٹرانگ بؤ دے کامیاب حملے دے جواب وچ ہنری دوم شاہ انگلستان نے 1171ء وچ اک وڈے حملے
سے اپنی حاکمیت دی توثیق دی تے خود نوں آئرلینڈ دے لارڈ ہونے دا اعلان کيتا۔ [۲۶]
اسی دور وچ ڈبلن شہر دی کاؤنٹی دا قیام عمل وچ آیا تے شہر دے ارد گرد دے علاقے وی شہر وچ شامل ہوئے گئے۔ ایہ سلسلہ 1840ء تک جاری رہیا جدوں ڈبلن شہر دی بیرونی نوں ڈبلن بیرونی توں وکھ کيتا گیا۔ 2001ء توں ایہ دونے مل کے ڈبلن شہر دی تشکیل کردے نيں۔
قلعہ ڈبلن جو آئرلینڈ وچ نارمن طاقت دا مرکز بنا، 1204ء وچ جان شاہ انگلستان دے حکم اُتے اہم دفاعی حصار دے طور اُتے تعمیر کيتا گیا۔ [۲۷]1229ء وچ پہلے لارڈ میئر ڈبلن دی تعیناتی دے بعد شہر نوں وسعت ملی تے تیرہويں صدی دے آخر تک اس دی آبادی 8،000 ہوئے چکی سی۔
1317ء وچ رابرٹ بروس شاہ اسکاٹ لینڈ دے شہر اُتے قبضہ کرنے دی کوشش دے باوجود ڈبلن اک تجارتی مرکز دے طور اُتے ابھر کر آیا۔ [۲۶]چودہويں صدی تک ایہ اک نسبتا چھوٹا دیوار بند قرون وسطی دا شہر رہیا تے اسنوں آس پاس دی مقامی آبادیاں توں مسلسل خطرہ سی۔
1348ء وچ سیاہ موت، اک مہلک طاعون جس نے یورپ نوں اپنے نرغے وچ لے لیا سی، ڈبلن وچ اس نے کئی دہائاں تک ہزاراں افراد نوں ہلاک کيتا۔ [۲۸][۲۹]
ڈبلن تاج انکلستان وچ بطور دی پیل شامل ہوئے گیا، جو مشرقی سمندری پٹی دے نال اک انگریز علاقہ سی۔
سولہويں صدی وچ آئرلینڈ دی ٹورور فتح نے ڈبلن دے لئی اک نواں دور بنایا، جدوں ایہ شہر دی آئرلینڈ دے انتظامی مرکز دے طور خصوصی اہمیت دا حامل بنیا۔
ڈبلن نوں اک پروٹسٹنٹ شہر بنانے دا عزم توں ملکہ انگلستان ایلزبتھ اول نے 1592ء وچ شہر وچ ٹرنیٹی کالج قائم کيتا جو اک خالص پروٹسٹنٹ کالج سی تے اس دے نال ہی سینٹ پیٹرک کیتھیڈرل تے کرائسٹ چرچ کیتھیڈرل نوں پروٹسٹنٹ گرجا گھراں وچ تبدیل کرنے دا حکم دتا۔ [۳۰]
1640ء وچ اس شہر دی آبادی 21،000 سی، 1649–51ء تک اک بار فیر طاعون نے شہر نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیا تے تقریباً شہر دی نصف آبادی اس توں متاثر ہوئی، اُتے انگلستان توں بونے والی تجارت دے نتیجے وچ شہر نے تیزی توں ترقی دی تے 1700ء وچ اس دی آبادی 50،000 تک پہنچ گئی۔ [۳۱]
اٹھارواں صدی وچ شہر دی ترقی دا سفر تیزی توں جاری رہیا تے مختصر مدت دے لئی جارجیائی ڈبلن 130،000 توں ودھ آبادی دے نال سلطنت برطانیہ دا دوسرا سب توں وڈا شہر تے یورپ دا پنجواں سب توں وڈا وی رہیا۔
ڈبلن دی زیادہ تر قابل ذکر فن تعمیر ايسے دور نال تعلق رکھدی اے جداں فور کورٹس تے کسٹم ہاؤس۔ ٹیمپل بار تے گرافٹن اسٹریٹقرون وسطی دے ایداں دے علاقے نيں جنہاں اُتے جارجیائی دور دا اثر نئيں ہويا تے اوہ اپنی اصلی حالت وچ قائم نيں۔ [۳۰]
اٹھارواں صدی دے دوران وچ ڈبلن نے ڈرامائی طور اُتے ترقی کی، بوہت سارے نويں محلےآں تے عمارتاں دی تعمیر ہوئی جداں میرین اسکوائر، پارلیمنٹ ہاؤس تے رائل ایکسچینج وغیرہ۔ [۳۰]
وائڈ اسٹریٹ کمیشن 1757ء وچ ڈبلن کارپوریشن دی درخواست اُتے قائم کيتا گیا جس دا مقصد سڑکاں، پلاں تے عمارتاں دی ترتیب اُتے آرکیٹیکچرل معیاراں نوں کنٹرول کرنا سی۔
وائڈ سٹریٹ کمیشن نوں 1757 وچ ڈبلن کارپوریشن دی درخواستاں اُتے قائم کيتا گیا سی جس وچ سڑکاں، پلاں، عمارتاں دی ترتیب اُتے معماری دے معیاراں نوں کنٹرول کرنا سی۔
1759ء وچ گینیس بریوری دا قیام عمل وچ آیا جو آخر کار دی سب توں وڈی بریوری تے ڈبلن وچ سب توں وڈی آجر بن گئی۔ [۳۲][۳۳]
ڈبلن نوں انیہويں صدی وچ "ایکٹس آف یونین 1800ء" دے بعد سیاسی تے اقتصادی تنزلی دے دور دا سامنا کرنا پيا، جس دے تحت حکومتی نشست لندن وچ ویسٹ مینسٹر پارلیمنٹ وچ منتقل کر دتی گئی سی۔
شہر نے صنعتی انقلاب وچ کوئی اہم کردار ادا نئيں کيتا، اُتے ایہ جزیرے دی انتظامیہ تے آوا جائی دا مرکز رہیا۔
آئرلینڈ وچ کوئلے دے کوئی اہم ذخائر نئيں سن جو اس وقت دا ایندھن سی تے ڈبلن بحری جہازاں دی صنعت دا مرکز وی نئيں سی تے نہ ہی برطانیہ تے آئرلینڈ وچ صنعتی ترقی دے ہور اہم کرداراں وچوں سی۔ [۲۲]
اس دور وچ بیلفاسٹ نے بین الاقوامی تجارت دے مرکب توں تیزی توں ترقی دی جس وچ لتن دے کپڑے دی پیداواری فیکٹریاں تے جہاز سازی شامل سن۔ [۳۴]
1922ء وچ تقسیم آئرلینڈ دے بعد ایہ آئرش آزاد ریاست (1922ء–1937ء) دا راجگڑھ بنا تے ہن ایہ جمہوریہ آئرلینڈ دا راجگڑھ اے۔ اس وقت دی یادگاراں وچوں اک باغ یادگار اے۔
ڈبلن شمالی آئرشمشکلات دا شکار وی بنیا۔ اس 30 سالہ دے تنازعے دے دوران وچ تشدد دے بنیادی واقعات شمالی آئرلینڈ وچ ہوئے۔
پر عبوری آئرش ریپبلکن آرمی نوں جمہوریہ آئرلینڈ بشمول ڈبلن توں کچھ پشت پناہی حاصل سی۔ اک وفادار پارلیمانی گروپ، "السٹر رضاکار فورس" نے وی اس دور وچ ڈبلن وچ دھماکے کیتے جس وچ سب توں مہلک ڈبلن تے مونیہین بم دھمادے سن جس دے نتیجے وچ بنیادی طور اُتے خود ہی ڈبلن وچ 34 افراد ہلاک ہوئے۔
1997ء توں ڈبلن مِن خاطر خواہ تبدیلی آئی اے۔ شہر کیٹک ٹائیگر دی مدت دے دوران وچ آئرلینڈ دی اقتصادی ترقی وچ سب توں اُتے سی جس وچ نجی شعبے تے ہاؤسنگ، ٹرانسپورٹ تے کاروبار نمایاں نيں۔ عظیم کساد بازاری دے دوران وچ اقتصادی گراوٹ دے بعد ڈبلن دوبارہ ترقی دی راہ اُتے گامزن اے تے 2017ء تک ایتھے اُتے بے روزگاری تقریباً ختم ہوئے چکی اے۔ [۳۵]
1842ء توں شہر دی سرحداں نوں ڈبلن شہر دی بیرونی تے ڈبلن بیرونی نوں سمجھیا جاندا سی۔ 1930ء وچ مقامی حکومت (ڈبلن) ایکٹ دے تحت حداں نوں ودھایا گیا۔ [۳۶]
بعد وچ 1953ء وچ مقامی حکومتی عارضی انتظامیہ حکم توں سرحداں نوں اک بار فیر ودھیا دتا گیا۔ [۳۷]
ڈبلن سٹی کونسل 63 اراکین اُتے مشتمل اک یک ایوانی اسمبلی اے جسنوں مقامی انتخابی علاقےآں توں ہر پنج سال دے لئی منتخب کيتا جاندا اے۔ [۳۸]
اس دی صدارت لارڈ میئر کردا اے جو اک سالہ مدت دے لئی منتخب کيتا جاندا اے تے اوہ مینشن ہاؤس، ڈبلن قیام پزیر ہُندا اے۔
کونسل دے اجلاس ڈبلن سٹی ہال وچ ہُندے نيں، جدوں کہ اس دی اکثریتی انتظامی سرگرمیاں ووڈ دی شہری آفس وچ انجام پاندی اے۔
سیاسی جماعت یا جماعتاں دا اتحاد، نشستاں دی اکثریت توں پالیسیاں نوں متعارف کراندا اے تے لارڈ میئر مقرر کردا اے۔ کونسل رہائش، ٹریفک انتظامیہ، کچرے، نکاسی تے منصوبہ بندی اُتے خرچ کرنے دے لئی اک سالانہ بجٹ منظور کردی اے۔
ڈبلن سٹی مینیجر شہری کونسل دے فیصلےآں نوں لاگو کرنے دا ذمہ دار اے۔
حکومتی عمارتاں وچ محکمہ تیشخ، کونسل چیمبر، محکمہ مالیات تے اٹارنی جنرل دا دفتر واقع اے۔ ایہ اک مرکزی عمارت (1911ء وچ مکمل) تے دو بغلی عمارتاں (1921ء وچ مکمل) اُتے مشتمل اے۔ اسنوں رائل کالج آف سائنس برائے آئرلینڈ دے ڈین سیمس مینلی ڈین تے سر آسٹن ویب نے ڈیزائن کيتا سی۔ پہلے ایوان زیريں دا اجلاس 1919ء وچ مینشن ہاؤس وچ ہويا سی۔
آئرش آزاد ریاست دی حکومت نے عمارت دی دو بغلی عمارتاں نوں کچھ وزارتاں دے لئی عارضی طور اُتے تفویض کيتا جدوں کہ مرکزی عمارت 1989ء تک کالج آف ٹیکنالوجی سی۔ [۳۹]
اگرچہ ایہ تے لینسٹر ہاؤس عارضی طور اُتے اس دے لئی استعمال ہونے سن اُتے ایہ بعد وچ پارلیمان دا مستقل گھر بن گئے۔
ڈبلن مشرقی وسط آئرلینڈ وچ دریائے لفی دے دھانے اُتے واقع اے تے اس دا رقبہ تقریباً 115 مربع کلومیٹر (44 مربع میل) اے۔ اس دے جنوبی سمت وچ کم اُچا سلسلہ کوہ اے تے شمال تے مغرب وچ مسطح مزروعہ زمین اے۔ [۴۲]دریائے لفی شہر نوں دو حصےآں وچ تقسیم کردا اے جو نارتھ سائیڈ تے ساوتھ سائیڈ نيں۔
یہ دونے حصے دو ندیاں توں ہور تقسیم ہُندے نيں۔ تولکا ندی جنوب مشرق وچ بہندے ہوئے خلیج ڈبلن وچ ڈگدی اے تے ڈوڈر ندی شمال مشرق وچ بہندے ہوئے دریائے لفی دے دہانے وچ ڈگدی اے۔
دو ہور اجسام آب گرینڈ کینال ساوتھ سائیڈ وچ تے رائل کینال نارتھ سائیڈ وچ دریائے شینن وچ ملنے توں پہلے اندورن شہر دے گرد اک دائرہ بناتے نيں۔ دریائے لفیلیکسلیپ دے مقام اُتے شمال مشرقی راستے توں اپنا رخ بنیادی طور اُتے مشرقی دی سمت تبدیل کردا اے تے ایہی نقطہ شہری ترقی نوں زیادہ زرعی زمین دے استعمال توں فروغ دیندا اے۔ [۴۳]
ثقافتی تقسیم
اک وقت وچ شمال-جنوب تقسیم روايتی طور اُتے موجود سی تے دریائے لفی ایہ تقسیم بناندا سی۔ شمالی سمت دے لوک عام طور اُتے کم کرنے والا طبقہ تے درمیانی طبقے دے لوکاں اُتے مشتمل سی جدوں کہ جنوبی سمت دے لوکاں نوں درمیانی طبقہ تے بالائی متوسظ طبقہ شمار کيتا جاندا سی۔
پر حالیہ دہائیاں وچ شمال تے جنوب دونے سمتاں وچ تبدیلی آئی اے خاص طور اُتے شمال وچ زیادہ اقتصادی ترقی ہوئی اے۔ ڈبلن دی اقتصادی تقسیم پہلے مشرق مغرب دے نال نال شمال جنوب وچ وی سی۔
اس دے علاوہ شہر دے مشرق وچ ساحل دے مضافات تے اور مغرب نوں ہور جدید تر پیشرفتاں دے درمیان وچ وی سماجی تفریق موجود سی۔ [۴۴]
شمال مغربی یورپ دے باقی علاقےآں دی طرح، ڈبلن دی آب و ہوا سمندری (کوپن موسمی گٹھ بندی) اے، جس وچ ٹھنڈے موسم گرما، معتدل موسم سرما تے انتہائی درجہ حرارت دا فقدان اے۔
جنوری وچ اوسط زیادہ توں زیادہ درجہ حرارت 8.8 °س (48 °ف)، جدوں کہ جولائی وچ اوسط زیادہ توں زیادہ درجہ حرارت 20.2 °س (68 °ف) رہندا اے۔ سورج سب توں زیادہ مئی تے جون دے مہینےآں وچ چمکتا اے، جدوں کہ اکتوبر دے مہینے وچ سب توں زیادہ بارش ہُندی اے جو 76 ملی میٹر (3 انچ) اے تے خشک ترین مہینہ فروری اے جس وچ صرف 46 ملی میٹر (2 انچ) بارش ہُندی اے۔ عمومی طور اُتے بارش سارا سال ہُندی اے۔
مشرقی ساحل اُتے ہونے دی وجہ توں ڈبلن آئرلینڈ دا خشک ترین علاقہ اے جتھے مغربی ساحل دے مقابلے وچ تقریباً نصف بارش ہُندی اے۔
شہر دے جنوب وچ واقع رنگسینڈ 683 ملی میٹر (27 انچ) [۵۰] دی اوسط سالانہ بارش دے نال وچ ملک وچ سب توں کم بارش ریکارڈ ہُندی اے جدوں کہ شہر دے مرکز وچ 714 ملی میٹر (28 انچ) بارش ہُندی اے۔ سردیاں وچ عمل ترسیب عمومی طور اُتے بارش ہُندا اے اُتے پر نومبر تے مارچ دے درمیان وچ برف باری وی ہُندی اے۔ ژالہ باری برف باری توں زیادہ ہُندی اے۔ شہر وچ موسم گرما وچ دن طویل راتاں مختصر ہُندی نيں۔ موسم خزاں وچ تیز اوقیانوس ہواواں چلدی نيں۔
یہ ہوااں ڈبلن اُتے اثر انداز ہوئے سکدی اے لیکن اس دے مشرقی مقام دی وجہ توں ملک دے ہور حصےآں دے مقابلے وچ اس اُتے انہاں دا بہت تسيں اثر ہُندا اے۔ اُتے موسم سرما وچ مشرقی ہوااں دے باعث شہر وچ سردی تے برف باری ہُندی اے۔
ویہويں صدی وچ شہر نوں اسموگ تے فضائی آلودگی دا سامنا رہیا جس دی وجہ توں ڈبلن وچ تار کول نماایندھن اُتے پابندی عائید کر دتی گئی اے۔ [۵۱][۵۲]
پابندی سیاہ دھوئيں دے ارتکاز توں نمٹنے دے لئی 1990ء وچ لگائی گئی، جو رہائشیاں وچ قلب و عروقی، تنفسی امراض دے باٰعث موت دا سبب بن رہی سی۔ پابندی دے بعد توں تنفسی تے قلب و عروقی امراض توں اموات دی شرح وچ کمی واقع ہوئی اے جو اندازہً 350 اموات سالانہ اے۔ [۵۲][۵۳]
ڈبلن (میرون اسکوائر)، بلندی: ۱۳ میٹر یا ۴۳ فٹ، 1981–2010 عام طور پر دا موسم
ڈبلن سینکڑاں سال قدیم کئی تھاںواں تے یادگاراں نيں۔ انہاں وچوں اک قدیم ترین قلعہ ڈبلن اے جس نوں پہلی بار 1169ء وچ آئرلینڈ اُتے نارمن حملے دے بعد انگلستان دے شاہ جان دے حکم اُتے 1204ء وچ تعمیر کيتا گیا۔ اس حکم دے بعد قلعے تے شہر دی حفاظت دے لئی مضبوط دیواراں تے خندقاں بنائی گئی تا کہ انصاف دی انتظامیہ تے بادشاہ دے خزانے دی حفاظت ہوئے سکے۔ [۵۹]
1230ء وچ وڈی حد تک مکمل ہونے والا قلعہ نارمن صحن طرز دا سی، مرکزی کھلا علاقہ بغیر مویشی احاطہ کے، تمام سمتاں وچ اُچی مظبوظ دیواراں جس گول محافظ مینار سن ۔ نارمن ڈبلن دے جنوب مشرقی علاقے وچ ہونے دی وجہ توں پوڈل ندی اسنوں قدرتی دفاع فراہم کردی اے۔
ڈبلن شہر وچ بے شمار یادگار تے فنی پارے نصب کیتے گئے نيں۔ انہاں وچ حلزونہ ڈبلن جس دا رسمی ناں "روشنی دی یادگار" اک جدید ترین یادگار اے۔ [۶۰]
یہ اسٹینلیس اسٹیل توں بنا اے تے اس دی اونچائی 121.2 میٹر (398 فٹ) مخروط طرز اُتے بنا اے۔ ایہ ڈبلن دی مشہور او کونل اسٹریٹ اُتے واقع اے۔ اس نے نیلسن ستون دا متبادل کہیا جاندا اے جو ہن تباہ ہوئے چکيا اے۔ یادگار دی بنیاد روشن اے جس توں اس دے اُتے دا حصہ وی روشن ہُندا اے۔ ایہ شہر دے لئی اک روشنی دے مینار دا کم دیندا اے۔ [۶۱]
ٹرنیٹی کالج، ڈبلن دی لائبریری وچ واقع "کتاب کیلز" شہر دے سب توں زیادہ دلچسبی دے تھاںواں وچوں اک اے۔ ۔[۶۲]ہیپنی پلدریائے لفی اُتے اک لوہے دا پیدل پل اے جو ڈبلن وچ سب توں زیادہ فوٹوگرافی تھاںواں وچوں اک اے تے اسنوں ڈبلن دے سب توں زیادہ مشہور نشانیاں وچوں اک سمجھیا جاندا اے۔ [۶۳]
ہور امتیازی تھاںواں تے یادگاراں وچ مولی مالون دا مجسمہ جو گرافٹن اسٹریٹ اُتے واقع اے اسنوں 1988ء ڈبلن دے ہزار سالہ جشن دے موقع اُتے نصب کيتا گیا سی۔ مولی مالون ڈبلن، آئرلینڈ دا اک مقبول نغمہ اے، جو ڈبلن دے غیر رسمی ترانہ بن چکيا اے۔
شہر دے ارد گرد بوہت سارے سبز قطعے موجود نيں تے ڈبلن سٹی کونسل 1،500 ہیکٹر (3،700 ایکڑ) پارکاں دا انتظام کردی اے۔ [۶۶]
عوامی پارکاں فینکس پارک شہر دے مرکز توں 2-4 کلو میٹر مغرب وچ دریائے لفی دے شمال وچ ، ہربرٹ پارک، بالزبریج وچ تے سینٹ اسٹیون گرینگرافٹن اسٹریٹ دے نال واقع نيں۔
فینکس پارک شہر دے مرکز دے تقریباً 3 کلومیٹر (2 میل) مغرب وچ ، دریائے لفی دے شمال وچ واقع اے۔
اس دا احاطہ 16 کلومیٹر (10 میل) قدیم دیوار اے جدوں کہ اس دا رقبہ 707 ہیکٹر (1،750 ایکڑ) توں ودھ اے۔ ایہ یورپ دے سب توں وڈے دیوار بند شہری پارکاں وچوں اک اے۔ [۶۷]
اس وچ وڈے گھاہ دے میدان تے درختاں دی قطاراں دی راہاں وی شامل نيں تے ستارہويں صدی دے بعد توں ایتھے زرد ہرن وی رکھے گءے نيں۔ صدر آئرلینڈ دی رہائش گاہ آراس انہاں اوختارین1751ء وچ ايسے پارک وچ تعمیر کيتی گئی۔ [۶۸]
اس پارک وچ ڈبلن چڑیا گھر، ایش ٹاؤن قلعہ تے ریاستہائے متحدہ امریکا دے سفیر دی سرکاری رہائش گاہ وی موجود اے۔ کدی کدائيں پارک وچ موسیقی کانسرٹ وی منعقد کیتے جاندے نيں۔
سینٹ اسٹیون گرین ڈبلن دے مشہور خریداری مرکز گرافٹن اسٹریٹ دے نال واقع اے۔ اس دے ارد گرد دی سڑکاں اُتے کئی سرکاری ادارےآں دے دفاتر موجود نيں۔ سینٹ این پارک اک عوامی پارک تے تفریح گاہ اے جو نارتھ سائیڈ دے مضافتی علاقے وچ واقع اے۔ ایہ پارک ڈبلن دا دوسرا وڈا میونسپل پارک اے۔ سب توں وڈا میونسپل پارک جزیرہ بل وچ نیڑے ہی واقع اے۔
ڈبلن علاقہ آئرلینڈ دا اقتصادی مرکز اے تے کیلٹک ٹائیگر دور دے دوران ملک دی اقتصادی توسیع وچ سب توں اُتے سی۔ 2009ء وچ ڈبلن نوں دنیا بھر وچ چوتھا امیر ترین شہر بلحاظ طاقت خرید تے دسواں امیر ترین بلحاظ ذاتی آمدن قرار دتا گیا سی۔ [۶۹][۷۰]
مرسر دے 2011ء رہن سہن دے اخراجات دے عالمی سروے دے مطابق ڈبلن یورپی یونین تیرہاں سب توں مہنگا شہر اے (2010ء وچ دسويں درجے توں کم ہوئے کے)
اور رہائش دے لئی عالمی طور اُتے 58واں (2010ء وچ بیالیسواں درجے توں کم ہوئے کے) سب توں مہنگا شہر اے۔ [۷۱]2005ء دے مطابق گریٹر ڈبلن علاقہ وچ تقریباً 800،000 افراد ملازمت پیشہ نيں جنہاں وچوں تقریباً 600،000 خدمات دے شعبے وچ تے 200،000 صنعتی شعبے وچ ملازم نيں۔ [۷۲]
ڈبلن دی روايتی صنعتاں دی اک وڈی تعداد وچ جداں کھانے دی تیاری، ٹیکسٹائل دی صنعت، تخمیری مشروبات، کشید کاری وچ آہستہ آہستہ کمی اے، اُتے "گینس" سینٹ جیمز گیٹ بریوری وچ 1759ء توں تیار کيتی جا رہی اے۔ 1990ء دے دہائیاں وچ اقتصادی اصلاحات نے کئی عالمی دواساز، اطلاعات تے مواصلاتی ٹیکنالوجی کمپنیاں نوں شہر تے گریٹر ڈبلن علاقہ وچ متوجہ کيتا اے۔ کئی مشہور عالمی کمپنیاں مثلاً مائیکروسافٹ، گوگل، ایمیزون، ای بے، پے پال، یاہو!، فیس بک، ٹویٹر، ایکسینچر، فائزر دے یورپی ہیڈکوارٹر تے / یا آپریشنل اڈے شہر وچ موجود نيں جنہاں وچوں کئی انٹرپرائز کلسٹرز جداں ڈیجیٹل ہب تے سیلیکون ڈاکس وچ واقع نيں۔ انہاں کمپنیاں دی موجودگی نے شہر وچ اقتصادی توسیع نوں فروغ دتا اے تے کدی کدائيں ڈبلن نوں "یورپ دا تکنیکی راجگڑھ" وی کہیا جاندا اے۔ [۳۵]
کئی بین الاقوامی ادارےآں نے شہر وچ اہم ہیڈکوارٹر قائم کیتے نيں مثلاً سٹی بینک تے کامرزبینک۔
بریکسٹ دے بعد یوروزون تک رسائی برقرار رکھنے دی امید توں ڈبلین نوں مالیاتی خدمات کمپنیاں دی میزبانی کرنے دے لئی اہم شہراں وچوں اک دے طور اُتے حیثیت کيتی گئی اے۔ کیٹک ٹائیگر نے وی تعمیر وچ اک عارضی تیزی پیدا دی اے خاص طور اُتے ڈبلن ڈاک لینڈز تے اسپینسر ڈاک وچ ۔
تکمیل شدہ منصوبےآں وچ کنونشن سینٹر، 3 ایرینا تے گرینڈ کینل تھیٹر شامل نيں۔
تفصیلی مضامین لئی ملاحظہ کرو: سنٹرل بینک آف آئرلینڈ اور بینک آف آئرلینڈ سنٹرل بینک آف آئرلینڈجمہوریہ آئرلینڈ دا مرکزی بینک اے جس صدر دفتر ڈبلن وچ واقع اے۔ یورو کرنسی متعارف کرانے تک ایہ آئرش پاؤنڈ بینک نوٹ تے سکے جاری کردا سی تے ہن ایہ خدمت یورپی مرکزی بینک دے لئی فراہم کردا اے۔ بینک آف آئرلینڈ آئرلینڈ وچ اک تجارتی بینک اے ایہ روايتی 'چار وڈے' آئیرش بینکاں وچوں اک اے۔ اسنوں صدر دفتر ڈبلن وچ واقع اے۔
السٹر بینک اک وڈا تجارتی بینک اے تے روايتی وڈے چار آئرش بینکاں وچوں اک اے۔ اس دے علاوہ دنیا دے بہترین بینکاں دے دفاتر ایتھے موجود نيں۔
انٹرنیشنل فائنینشل سروسز سینٹر
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: انٹرنیشنل فائنینشل سروسز سینٹر 1987ء وچ ڈبلن دے انٹرنیشنل فائنینشل سروسز سینٹر دی تشکیل توں شہر دے لئی مالی خدمات وی اہم ہوئے چکيتیاں نيں۔ آئی ایف سی ایس پروگرام دے تحت تجارت وچ 500 توں ودھ آپریشنز منظور کیتے جا چکے نيں۔ ایہ مرکز دنیا دے بہترین 50 بینکاں تے بہترین 20 انشورنس کمپنیاں وچوں نصف دا میزبان اے۔ [۷۳]
آوا جائی
سڑکاں
ڈبلن وچ سڑکاں
آئرلینڈ وچ سڑکاں دا جال بنیادی طور اُتے ڈبلن اُتے مرکوز اے۔ 2016ء ٹام ٹوم ٹریفک انڈیکس دے مطابق ڈبلین دنیا دا پندرہواں گنجان ترین شہر تے ور یورپ دا ساتاں سب توں گنجان شہر اے۔ [۷۴][۷۵]
ڈبلن وچ تقریباً 200 بساں دے روٹ نيں جو جو شہر تے مضافات دا احاطہ کردے نيں۔ انہاں وچوں اکثریت ڈبلن بس دے زیر انتطام نيں، اُتے کئی چھوٹی کمپنیاں وی ایتھے کم کر رہیاں نيں۔ کرایہ عام طور اُتے فاصلے دی بنیاد اُتے لیا جاندا اے۔
شہر دے لئی تجویز کردہ مشرقی بائی پاس دا پہلا مرحلہ ڈبلین بندرگاہ سرنگ اے جس دا رسمی افتتاح 2006ء وچ کیہ گیا۔ ایہ عام طور اُتے بھاری گڈیاں دے لئی استعمال کيتا جاندا اے۔ ایہ سرنگ ڈبلن بندرگاہ نوں ایم 1 موٹر وے توں ڈبلن ہوائی اڈے دے نیڑے ملاندی اے۔ شہر اک اندرونی تے بیرونی مداری راستے توں گھرا ہويا اے۔ اندرونی مداری راستہ جارجیائی ڈبلن دے قلب دے ارد گرد چلدا اے تے بیرونی مداری راستہ بنیادی طور اُتے ڈبلن دی دو نہراں، گرینڈ کینال تے رائل کینال دے گرد قائم قدرتی دائرے دے نال نال چلدا اے۔
ایم 50 موٹر وے (آئرلینڈ)
ایم 50 موٹر وے
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ایم 50 موٹر وے (آئرلینڈ) ایم 50 موٹر وے ڈبلن وچ اک نیم دائرہ دی شکل وچ اک موٹر وے جو آئرلینڈ دی مصروف ترین موٹر وے اے۔ موجودہ راستہ 1983ء توں 2010ء دے دوران وچ 27 سال وچ مختلف حصےآں وچ تعمیر کيتا گیا۔ ایہ ڈبلن بندرگاہ توں شروع ہوئے کے شمال وچ ڈبلن بندرگاہ سرنگ توں ہُندے ہوئے ہوائی اڈا موٹر وے دے اک حصے دے نال چلدا اے۔ اس دے بعد ایہ مغرب وچ مڑدا اے تے ایم 1 موٹر وے توں جنکشن بناندا اے تے ڈبلن دے شمالی، مغربی تے جنوبی مضافاتی علاقےآں دے کرد گھومنا اے۔ ایہ جنوب مشرقی ڈائلن شینکل، ڈبلن دے مقام اُتے ختم ہُندا اے۔
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ڈبلن ایریا ریپڈ ٹرانزٹ ڈبلن ایریا ریپڈ ٹرانزٹ جسنوں عام طور اس دے مخفف ڈارٹ (DART) توں جانیا جاندا اے اک برقی ٹرانسپورٹ ریلوے نیٹ ورک اے جو جمہوریہ آئرلینڈ دے راجگڑھ ڈبلن دے ساحل تے شہر دے مرکز نوں خدمات فراہم کردا اے۔ 2013ء وچ ڈارٹ تے ڈبلن مضافاتی لائنز دے لئی مسافر 16 ملین تے 11.7 ملین سن جو آئرش ریل دے مسافراں دا تقریباً 75٪ اے۔ [۷۹]
لواس
لواس دی ٹرام
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: لواس لواسجمہوریہ آئرلینڈ دے راجگڑھ ڈبلن وچ ٹرام/ہلکی ریل دا نظام اے۔ اس دی دو دو اہم لائناں نيں: گرین لائن، جس نے 30 جون2004ء نوں کم شروع کيتا تے ریڈ لائن جس دا افتتاح 26 ستمبر2004ء نوں ہويا۔ اس وقت توں دونے لائناں دی مختلف شاخاں وچ توسیع تے تقسیم کيتی گئی اے۔ اس نظام وچ ہن سڑسٹھ سٹیشن نيں تے اس دی لمبائی 36.5 کلومیٹر (22.7 میل) اے۔ [۸۰][۸۱]2017ء وچ اس اُتے 37.6 ملین مسافراں نے سفر کيتا [۸۲] جو 2016ء دے مقبلے وچ 10 فیصد اضافہ سی۔ [۸۰][۸۳]
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: لیپ کارڈ ٹی ایف آئی لیپ کارڈ ڈبلن وچ 12 دسمبر 2011ء نوں متعارف کرایا جانے والا اک مربوط ٹکٹ نظام اے۔ [۸۴]
یہ اک پری پیڈ کارڈ اے جو ڈبلن بس، ڈبلن ایریا ریپڈ ٹرانزٹ، بس ائرن، ایرنرود ائرن، سورڈز ایکسپریس، ایشبورن کنیکٹ، کولنز کوچز، میتھیوز۔آئی ای، سٹی ڈائریکٹ، ویکسفورڈ بس تے لواس دے لئی استعمال کيتا جا سکدا اے۔
لیپ کارڈ توں کرایہ ادائگی
نقد رقم دے مقابلے وچ لیپ کارڈ دے نال کرایہ دی ادائگی نسبتاً کم ہُندی اے۔ ڈبلن بس دے لئی لیپ کارڈ دا استعمال نقد رقم دی قیمتاں دے مقابلے وچ 20-27 فیصد کم ہُندا اے۔ مثال دے طور اُتے 1 دسمبر 2017 توں ڈبلن بس دا استعمال کردے ہوئے 4-13 مرحلہ دا نقد کرایہ 2.85 یورو بندا اے جدوں کہ لیپ کارڈ ایہ 2.15 یورو ہوئے گا۔ اس طور لواس تے ڈارٹ وچ وی لیپ کارڈ دے استعمال توں بچت ہُندی اے۔
جے آپ اپنے ٹی ایف آئی لیپ کارڈ توں 1 دن یا 1 ہفتہ (پیر - اتوار) وچ بوہت سارے سفر کردے نيں تاں ڈبلن بس، لواس، ڈارٹ تے مسافر ریل وچ اک خاص حد قیمت تک پہنچنے دے بعد آپ توں ہور کرایہ وصول نئيں کيتا جائے گا۔ حد تک پہنچنے دے بعد اس دن یا ہفتہ مفت سفر کر سکدے نيں۔ [۸۵]
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: آئرش فیریز آئرش فیریز اک سمندری آوا جائی کمپنی اے آئرلینڈ، برطانیہ تے براعظم یورپ دے درمیان مسافر تے مال بردار خدمات فراہم کردی اے۔ ایہ آئرش کونٹینٹل گروپ دا حصہ اے تے جس دی تجارت آئرش اسٹاک ایکسچینج تے لندن اسٹاک ایکسچینج اُتے ہُندی اے۔
ڈبلن سٹی کونسل نے 1990ء دی دہائی وچ پورے شہر وچ سائیکل لیناں تے رستےآں دے بنانے دا آغاز کيتا تے 2012 تک شہر وچ سائیکلاں دے مخصوص رستےآں تے آف روڈ پٹریاں دی لمبائی 200 کلو میٹر (120 میل) سی۔ [۹۱]2011ء وچ شہر دنیا دے سائیکل دوستانہ شہراں دی لسٹ وچ نويں نمبر اُتے سی، [۹۲] اُتے 2015ء وچ ایہ کم ہوئے کے پندرہويں نمبر اُتے آ گیا۔ [۹۳]
ڈبلن بائیکس
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ڈبلن بائیکس ڈبلن بائیکس اک عوامی کرائہ سائیکل سکیم اے جو 2009ء توں ڈبلن شہر وچ کم کر رہی اے۔ آغاز وچ اس سکیم نوں 450 فرانسیسی [۹۴]سائیکلاں تے 40 سٹیشناں دے نال شروع کيتا گیا سی۔ [۹۵]
2011ء تک اس نے 550 سائیکلاں تے 44 اسٹیشناں تک ودھایا گیا، 2013ء اس دی ہور توسیع کيتی گئی تے اسنوں 950 سائیکلاں تے 58 کرایہ اسٹیشناں تک ودھیا دتا گیا۔ [۹۶]
ڈبلن آئرلینڈ وچ تعلیم دے بنیادی مراکز وچوں اک اے، جتھے تن یونیورسٹیاں موجود نيں، ڈبلن انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی تے ہور اعلیٰ تعلیمی ادارے وی ایتھے موجود نيں۔ شہر مضافات وچ 20 تیسری سطح دے تعلیمی ادارے موجود نيں۔ ڈبلن 2012ء وچ سائنس دا یورپی راجگڑھ سی۔ [۹۷][۹۸]
نیشنل یونیورسٹی آف آئرلینڈ دا مرکزی کیمپس ڈبلن وچ واقع اے جو متعلقہ جزو یونیورسٹی یونیورسٹی کالج ڈبلن دا مقام اے جس وچ 30،000 توں زیادہ طالب علم زیر تعلیم نيں۔ 1854ء وچ قائم ہونے والی یونیورسٹی ہن آئرلینڈ دی سب توں وڈی یونیورسٹی اے۔[۹۹]
ڈبلن انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی1887ء وچ قائم ہونے والا [۱۰۰] ڈبلن دا بنیادی تے آئرلینڈ دا سب توں وڈا تحقیق تے ٹیکنالوجی دی تعلیم دا ادارہ اے جتھے 23،000 توں زیادہ طالب علم نيں۔ ڈبلن انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی انجینئری، فن تعمیر، سائنس، صحت، صحافت، ڈیجیٹل میڈیا، مہمانیت تے کاروبار وچ خصوصیت رکھدا اے، اس دے علاوہ فن، ڈیزائن، موسیقی تے انسانیت دے پروگرام وی پیش کردا اے۔ [۱۰۱]گرینجگورمین وچ اک نويں کیمپس دا آغاز وی کيتا گیا اے۔ [۱۰۲]
ڈبلن سٹی یونیورسٹی جس دا سابقہ ناں "نیشنل انسٹی ٹیوٹ فار ہائر ایجوکیشن" سی کاروبار، انجینئری، سائنس، مواصلات، لسانیات تے بنیادی تعلیم وچ کورس پیش کردی اے۔ اس وچ تقریباً 16،000 طالب علم زیر تعلیم نيں۔ [۱۰۳]
ڈبلن شہر ڈبلن سٹی کونسل دے زیر انتظام اے، لیکن اصطلاح "ڈبلن" وچ ملحق مقامی اتھارٹی دے علاقے ڈون لاری–ریتھڈاون، فینگال تے جنوبی ڈبلن وی شامل نيں۔ ایہ چاراں علاقے مل کے روايتی کاؤنٹی ڈبلن بناتے نيں۔ کدی کدائيں ایہ علاقہ ڈبلن علاقہ دے طور اُتے وی جانیا جاندا اے۔ 2016ء دی مردم شماری دے مطابق سٹی کونسل دے زیر انتظام علاقے دی آبادی 553،165 سی، جدوں کہ شہری علاقے دی آبادی 1،173،179 سی۔ کاؤنٹی ڈبلن دی آبادی 1،273،069 تے گریٹر ڈبلن علاقہ دی آبادی 1،904،806 نفوس اُتے مشتمل سی۔ علاقے دی آبادی تیزی توں ودھ رہی اے تے مرکزی اعداد و شمار آفس دے تخمینے دے مطابق ایہ 2020ء تک 2.1 ملین تک پہنچ جائے گی۔ [۱۲۱]
1990ء دی دہائی دے آخر توں ڈبلن وچ وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی ہوئی اے خاص طور اُتے یورپی یونین ملکاں توں جنہاں وچ مملکت متحدہ، پولینڈ تے لتھووینیا توں لسٹ نيں۔ [۱۲۲]
یورپ دے باہر توں وی نقل مکانی ہوئے رہی اے جنہاں وچ برازیل، بھارت، فلپائن، چین تے نائجیریا قابل ذکر نيں۔ ملک دے دوسرے حصےآں دے مقابلے وچ ڈبلن وچ نقل مکانی دا اک وڈا تناسب اے۔ آئرلینڈ دی ایشیائی آبادی دا سٹھ فیصد ڈبلن وچ مقیم اے۔ [۱۲۳]
2006ء دے مطابق ڈبلین دی آبادی دا 15 فی صد غیر ملکاں وچ پیدا ہونے والے سن ۔ [۱۲۴]
عظیم کساد بازاری دے دوران وچ بے روزگاری دی وجہ توں غیر ملکی نژاد تارکین دی تعداد وچ کمی واقع ہوئی۔
راجگڑھ ہور ملکاں توں غیر کیتھولک تارکین وطن نوں سب توں وڈے تناسب وچ اپنی طرف متوجہ کردا اے۔ آئر لینڈ وچ سیکولولائزیشن اضافے دی وجہ توں ڈبلن وچ باقاعدگی توں کیتھولک چرچ دی حاضری وچ 1970ء دی دہائی دے مطابق 90 فیصد توں ودھ سی، جو 2011ء دے سروے دے مطابق کم ہوئے کے 14 فی صد ہوئے گئی اے۔ [۱۲۵]
2011ء دی مردم شماری دے مطابق ڈبلن دی 90٪ آبادی سفید فام سی (بشمول 400،749 سفید آئیرش [78٪]، 57،748 ہور سفید [11٪] تے 1،923 سفید آئرش خانہ بدوش)، 1٪ سیاہ فام تے 4٪ ایشیائی۔ ذہب دے لحاظ توں 75 فیصد کاتھولک، 10 فیصد ہور مذاہب جدوں کہ 14 فیصد لا دین یا مذہب بیان نئيں کيتا۔ [۱۲۶]
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اہل بیت اسلامی مرکز اہل بیت اسلامی مرکزمل ٹاؤن، ڈبلن، جمہوریہ آئرلینڈ وچ اہل تشیع دا بنیادی مرکز اے۔ اسنوں عام طور اُتے "حسینیہ" وی کہیا جاندا اے تے پہلے ایہ آئرلینڈ وچ اہل تشیع دا واحد اسلامی مرکز تے مسجد سی۔
اس دے علاوہ باب العلم سوسائٹی آئرلینڈ ڈبلن وچ اہل تشیع دا اک مرکز اے۔
مصلے
ڈبلن وچ مسیتاں دے علاوہ کئی تھاںواں اُتے مصلیٰ یا نماز گاہاں وی موجود نيں جنہاں ناں مندرجہ ذیل نيں۔
ہور معروف مصنفاں وچ جان میلنگٹن سنگ، شون او کِداں دی، برینڈن بئین، میئو بنشی، جان بانویل، راڈی ڈویل شامل نيں۔ آئرلینڈ دی سب توں وڈے کتب خانے تے ادبی عجائب گھر بشمول نیشنل پرنٹ میوزیم تے آئرلینڈ دی قومی لائبریری ڈبلن وچ ہی واقع نيں۔
جولائی 2010ء وچ ڈبلن نوں یونیسکو دی طرف توں "ادب دا شہر" نامزد کيتا گیا اے۔ ایڈنبرگ، میلبورن تے آئیووا سٹی دے نال ایہ اک مسستقل خطاب اے۔ [۱۳۷]
فنون
سٹی ہال دے فرش اُتے موزیک توں بنا ڈبلن دا نشان
شہر دے مرکز وچ کئی تھیٹر نيں تے کئی معروف اداکار ڈبلن دے تھیٹر دے پس منظر توں ہی ابھرے نيں جنہاں وچ نوئل پرسیل، مائیکل گیمبن، برینڈن گلیسن، اسٹیون رے، کولن فیرل، کولم مینی تے گیبرئل برن قابل ذکر نيں۔ مشہور تھیٹراں وچ گئیٹی تھیٹر، ایبی تھیٹر، اولمپیا تھیٹر، گیٹ تھیٹر تے گرینڈ کینال تھیٹر شامل نيں۔
ملک وچ ادب تے تھیٹر اُتے مرکوز ہونے دے علاوہ ڈبلن آئرش فن تے آئرش فنکارانہ منظر دا حامل وی اے۔ کتاب کیلز 800 عیسوی ولگاندا دے ماخذ توں کیلٹک راہباں دی طرف توں تیار کيتا جانے وال اک مشہور زمانہ کتابچہ اے جو جزیراندی فن دا اک نمونہ اے۔ ہن ایہ ٹرنیٹی کالج، ڈبلن وچ زیر نمائش اے۔ چیسٹر بیٹی لائبریری وچ مسودات، چھوٹی پینٹنگز، پرنٹس، ڈرائنگ، نادر کتاباں تے آرائشی فنون دا مجموعہ موجود اے جسنوں امریکی (اور اعزازی آئرش شہری) ارب پتی کان کن سر ایلفریڈ چیسٹر بیٹی نے جمع کيتا۔ اس مجموعے وچ 2700 ق م تے بعد کت نوادرات نيں ایہ ایشیا، مشرق وسطی، شمالی افریقا تے یورپ توں حاصل کیتے گئے نيں۔
ڈبلن وچ جوشیلی نائٹ لائف اے تے یورپ دے سب توں زیادہ نوجوان شہراں وچوں اک اے جس وچ 50٪ توں ودھ شہریاں دی تعداد 25 سال توں کم اے۔ [۱۳۹][۱۴۰]
شہر دے مرکز وچ سینٹ اسٹیون گرین، گرافٹن اسٹریٹ دے ارد گرد کئی شراب کانے موجود نيں، خاص طور اُتے ہارکورٹ اسٹریٹ، کیمڈن اسٹریٹ، ویکسفورڈ اسٹریٹ تے لیسن اسٹریٹ وچ بوہت سارے نائٹ کلب تے شراب خانے موجود نيں۔
نائٹ لائف دے لئی سب توں مشہور علاقہ دریائے لفی دے جنوب وچ واقع ٹیمپل بار اے۔ ایہ علاقہ سیاحاں دے لئی بہت مقبول اے، بشمول برطانیہ توں آنے دی اسٹیگ تے ہین پارٹیاں دے لئی۔ [۱۴۱]
یہ علاقہ ڈبلن دا ثقافتی محلہ بن چکيا اے جتھے چھوٹے فن پروڈکشن، فوٹو گرافی تے فنکاراں دے اسٹوڈیوز دے لئی اک مرکز دی حیثیت رکھدا اے، اس دے علاوہ سڑک دے فنکاراں تے معمولی موسیقی دے کئی تھاںواں ایتھے موجود نيں۔ اُتے لونلی پلینٹ نے اسنوں مہنگا ہونے، غلط تے گندا ہونے دی وجہ توں تنقید دی اے۔ [۱۴۲]
لیسن اسٹریٹ، ہارکورٹ اسٹریٹ، جنوبی ولیم اسٹریٹ تے کیمڈن/جارج اسٹریٹ نائٹ لائف دے لئی مقامی لوکاں وچ بہت مقبول نيں۔
لائیو موسیقی ڈبلن بھر وچ عام سڑکاں اُتے ہُندی اے، شہر نے کئی موسیقار تے گروپ جنہاں نوں بین الاقوامی کامیابی ملی تیار کیتے نيں، جنہاں وچ دی ڈبلینرز، تھین لیزی، دہ بوم ٹاؤن ریٹس، یو ٹو، دتی اسکرپٹ، شنیڈ اوکانر، بوائے زون، کوڈا لائن تے ویسٹ لائف مشہور نيں۔
سنیما
شہر دے مرکز وچ دو مشہور سینما سیوئی سنیما تے سنے ورلڈ نيں ایہ دونے دریائے لفی دے شمال وچ واقع نيں۔ متبادل تے خصوصی دلچسپی سنیما آئرش فلم انسٹی ٹیوٹٹیمپل بار دے علاقے وچ تے لائٹ ہاؤس سنیما سمتھ فیلڈ دے علاقے وچ واقع نيں۔ وڈے جدید کثیر اسکرین سینما ڈبلن دے مضافاتی علاقےآں وچ واقع نيں۔ 3 ایرینا ڈبلن ڈاک لینڈز دے علاقے وچ واقع اے جو دنیا دے معروف فنکاراں دا میزبان رہیا اے۔
فلماں
ڈبلن وچ کئی فلماں دی عکس بندی کيتی گئی اے۔ مندرجہ ذیل ڈبلن دے پس منظر وچ بننے والی فلماں دی اک لسٹ اے۔
ڈبلن شہر مقامی تے سیاحاں دونے دے لئی اک مقبول خریداری مرکز اے۔ شہر وچ متعدد خریداری ضلعے نيں خاص طور اُتے گرافٹن اسٹریٹ تے ہینری اسٹریٹ دے نیڑےی علاقےآں وچ ۔ شہر دے مرکز وچ وی وڈی تعداد وچ اسٹورز موجود نيں۔
گرافٹن اسٹریٹ
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: گرافٹن اسٹریٹ گرافٹن اسٹریٹ ڈبلن شہر دے مرکز وچ دو بنیادی سڑک وچوں اک اے جدوں کہ دوسری ہینری اسٹریٹ اے۔ گرافٹن اسٹریٹ جنوب وچ سینٹ اسٹیون گرین توں شروع ہوئے کے شمال وچ کالج گرین تک جاندی اے۔ 2008ء وچ گرافٹن اسٹریٹ دنیا دی پنجويں سب توں زیادہ مہنگی اہم شاپنگ سڑک سی جو 5621 یورو فی مربع میٹر فی سال سی۔ [۱۴۸]مولی مالون دا مجسمہ وی ایتھے واقع اے۔
ہینری اسٹریٹ
ہینری اسٹریٹ
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ہینری اسٹریٹ، ڈبلن ہینری اسٹریٹنارتھ سائیڈ، ڈبلن وچ واقع اے۔ ایہ شہر دے مرکز وچ دو بنیادی خریداری مراکز وچوں اک اے جدوں کہ دوسرا گرافٹن اسٹریٹ اے۔ حلزونہ ڈبلن ایتھے واقع اے۔
1980ء دے دہائی توں سڑک زیادہ تر پیدل چلنے والےآں دے لئی استعمال ہُندی اے۔ سالانہ اندازہً 33 ملین افراد ہینری سٹریٹ اُتے آندے نيں۔ ایتھے اعلیٰ درجے دے ڈپارٹمنٹ اسٹورز موجود نيں۔ مشہور بیرونی غذائی مارکیٹ مور اسٹریٹ وی اس دے نیڑے ہی واقع اے۔
میڈیا تے مواصلات
رادیو تیلیفیش ایرنسیٹینٹا اسپورٹس
رادیو تیلیفیش ایرن
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: رادیو تیلیفیش ایرن رادیو تیلیفیش ایرن (آئرلینڈ دا ریڈیو ٹیلی ویژن; مخفف آر ٹی ای) اک نیم ریاستی کمپنی تے جمہوریہ آئرلینڈ دی قومی عوامی خدمات ناشر اے۔ ایہ پروگراماں نوں تیار تے ٹیلی ویژن، ریڈیو تے انٹرنیٹ اُتے نشر کردا اے۔ ریڈیو سروس 1 جنوری1926ء نوں شروع ہوئی [۱۴۹] جدوں کہ باقاعدہ ٹیلی ویژن نشریات 31 دسمبر1961ء توں شروع ہوئیاں، [۱۵۰]
جو اسنوں دنیا وچ سب توں قدیم مسلسل عوامی خدمت ناشر بناندا اے۔
ٹی وی چینل
شہر وچ ٹی وی 3 میڈیا، یو ٹی وی آئرلینڈ، سیٹینٹا اسپورٹس، ایم ٹی وی آئرلینڈ تے اسکائی نیوز دے اسٹیشن قائم نيں۔
ڈاک
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ان پوست ان پوست (Script error: The function "lang_xx_italic" does not exist.) (سانچہ:IPA-ga; اردو لفظی ترجمہ: "ڈاک")
جمہوریہ آئرلینڈ وچ ریاستی ملکیت ڈاک خدمات فراہم کنندہ کپنی اے۔ محکمہ ڈاک دا صدر دفتر جنرل پوسٹ آفس، ڈبلن وچ واقع اے۔
ڈبلن ڈاک ضلعے
ڈبلن وچ اسٹریٹ دے ناں دی پلیٹ، نمبر ڈبلن ڈاک ضلع دی نشاندہی کردا اے ڈی 4 ہوٹل
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ڈبلن ڈاک ضلعے دی فہرست
ڈاک دی ترسیل دے لئی ڈبلن نوں اضللاع وچ تقسیم کيتا گیا اے۔ ڈبلن ڈاک ضلعےجمہوریہ آئرلینڈ دے ڈاک نظام ان پوست وچ استعمال کیتے جاندے نيں۔ ایہ نويں قومی پوسٹ کوڈ دے نظام وچ شامل کے دتے گئے جو 2015ء وچ مکمل طور اُتے لاگو کر دتا گیا سی۔ [۱۵۱] نويں نظام دے تحت ڈبلن علاقہ نوں اصل علاقےآں ڈی01 توں ڈی24 تک شامل کيتا گیا اے۔
موجودہ دور وچ ڈاک ضلعے مارکیٹنگ نظام وچ شہر دے کسی حصے دی نشان دہی دے لئی وی استعمال ہوئے رہے نيں۔
"کاؤنٹی ڈبلن"; فینگال، جنوبی ڈبلن، ڈون لاری–ریتھڈاون تے چھوٹے علاقے کاؤنٹی میدھ
ریڈیو
ٹوڈے ایف ایم
آر ٹی ای ریڈیو دے میزبان ہونے دے علاوہ ڈبلن وچ کئی قومی ریڈیو نیٹ ورک وی موجود نيں جنہاں وچ ٹوڈے ایف ایم تے نیوز ٹاک تے مقامی سٹیشن شامل نيں۔ شہر وچ واقع تجارتی ریڈیو اسٹیشناں وچ 4 ایف ایم (94.9 میگا ہرٹز)، ڈبلن 98 ایف ایم (98.1 میگا ہرٹز)، ریڈیو نووا 100 ایف ایم (100.3 میگا ہرٹز)، کیو 102 (102.2 میگا ہرٹز)، اسپین 1038 (103.8 میگا ہرٹز)، ایف ایم 104 (104.4 میگا ہرٹز)، سنشائن 106،8 (106.8 میگا ہرٹز) شامل نيں۔
متعدد کمیونٹی تے خصوصی دلچسپی اسٹیشنز وی موجود نيں جنہاں وچ ڈبلن سٹی ایف ایم (103.2 میگا ہرٹز)، ڈبلن ساوتھ ایف ایم (93.9 میگا ہرٹز)، لفی ساؤنڈ ایف ایم (96.4 میگا ہرٹز)، نیئر ایف ایم (90.3 میگا ہرٹز) تے رادیو نا لائف (106.4 میگا ہرٹز) قابل ذکر نيں۔
مواصلات
ڈبلن وچ فعال ٹیلی مواصلات کمپنیاں وچ ایئر، میٹیور، ووڈافون شامل نيں۔
اخبارات
آئرش ٹائمز تے آئرش انڈیپینڈینٹ قومی اخبارات نيں جنہاں دا صدر دفتر ڈبلن وچ واقع اے جدوں کہ کئی مقامی اخبارات مثلاً دتی ایونینگ ہیرالڈ وی ایتھے توں شائع ہُندے نيں۔
کروک پارکجمہوریہ آئرلینڈ دا سب توں وڈا اسٹیڈیم اے۔ ایہ گیلک ایتھلیٹک ایسوسی ایشن دا صدر دفتر وی اے۔ اس وچ 82,300 لوکاں دے بیٹھنے دی گنجائش اے۔ ایہ برشلونہ دے کیمپ نو تے لندن دے ویمبلی اسٹیڈیم دے بعد یورپ دا تیسرا وڈا اسٹیڈیم اے۔ [۱۵۲]1972ء وچ محمد علی دا مقابلہ ایتھے منعقد ہويا سی۔ ایہ ء2003 دے خصوصی اولمپکس دی افتتاحی تے اختتامی تقریباں دا میزبان وی سی۔ اس وچ کانفرنس تے ضیافت دی سہولیات وی موجود نيں۔
لینسڈاؤن روڈ دی تعمیر نو دے وقت کروک پارک آئرش رگبی یونین ٹیم تے آئرلینڈ قومی فٹ بال ٹیم دا میزبان وی رہیا۔ [۱۵۳]
گیلک ایتھلیٹک ایسوسی ایشن
تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: گیلک ایتھلیٹک ایسوسی ایشن گیلک ایتھلیٹک ایسوسی ایشن اک آئرش بین الاقوامی شوقیہ کھیلاں تے ثقافتی تنظیم اے، جس دی توجہ مقامی گیلک کھیلاں دے فروغ اُتے مرکوز اے، [۱۵۴]
جس وچ روايتی آئرش کھیل، کیموگی، کیلک فٹ بال، گیلک ہینڈ بال تے راؤنڈز وغیرہ شامل نيں۔ تنظیم آئرش موسیقی تے رقص تے آئرش زبان نوں وی فروغ دیندی اے۔
اویوا اسٹیڈیم "2011ء یو ای ایف اے یوروپا لیگ فائنل" دا میزبان سی۔ [۱۵۶]رگبی یونین دی ٹیم لینسٹر رگبی اپنے میچ اویوا اسٹیڈیم وچ کھیلدی اے۔ اس دے علاوہ ہور کھیلاں دے مقابلے وی ایتھے منعقد ہُندے نيں۔ [۱۵۷]
دو آئرش بولی دے ریڈیو اسٹیشناں دے اسٹوڈیو شہر وچ موجود نيں۔ شہر وچ بوہت سارے ہور ریڈیو اسٹیشن فی ہفتہ اک گھنٹہ آئرش بولی دے پروگرام نشر کردے نيں۔ راجگڑھ وچ آئرش زبان دے ادارےآں دی اک وڈی تعداد وی موجود اے۔
↑Clarke, Howard (1995)۔ Medieval Dublin, the making of a metropolis. Irish Academic Press. p. 44. ISBN [[Special:BookSources/978-0716524595
↑ ۲۲.۰۲۲.۱Davies, Norman (1999). The Isles: a history. London: Macmillan, 1222. ISBN 0-333-76370-X.
↑ ۲۳.۰۲۳.۱Dickson, David (2014). Dublin The Making of a Capital City. Profile Books Ltd., 10. ISBN 978-0-674-74444-8.
↑Holm, Poul (1989). The Slave Trade of Dublin, Ninth To Twelfth Centuries. PERITIA: Journal of the Medieval Journal of Ireland, x.
↑Holm, Poul (1989). The Slave Trade of Dublin, Ninth To Twelfth Centuries. PERITIA: Journal of the Medieval Journal of Ireland, 335. “the very idea of the taking of prisoners of war spread to the Irish [from the Vikings] in the tenth century”
↑Lisa Marie Griffith (2014). Stones of Dublin. Collins Press. ISBN 978-1-84889-872-1. “[Guinness] was Dublin's largest brewery in 1810, Ireland's largest in 1833, and the largest in the world by 1914. Guinness was also the city's largest employer”
↑Dublin City Parks at www.dublincity.ie Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
↑It is larger than all of London’s city parks put together, and more than twice the area of New York’s Central Park. The Phoenix Park Visitor Guide at phoenixpark.ie Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
.jpg)
.jpg)
.jpg)
._Postcard,_c._1905.jpg)
-_ALONG_BOTANIC_AVENUE_(JANUARY_2018)-135337_(39605114602).jpg)
_(8203457462).jpg)
.jpg)
_p049_THE_COLLEGE_OF_SURGEONS.jpg)
.JPG)
.jpg)
· آئرلینڈ دیاں کاؤنٹیاں
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=small}
