محمد بن سلیمان الجزولی

محمد بن سلیمان الجزولی
نسخہ دلائل الخیرات کتب خانہ چیسٹر بیٹی
جم	سنہ 1404 [۱][۲][۳]  سوس
وفات	سنہ 1465 (60–61 سال)[۴][۲][۳]  اسفی
مدفن	مراکش (شہر)
شہریت	مراکش
عملی زندگی
پیشہ	متصوف [۱]،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	عربی [۴]،  تشلحیت
کارہائے نمایاں	دلائل الخیرات
باب اسلام
ترمیم

ابو عبد اللہ محمد بن سلیمان الجزولی سملالی جو درود و سلام دے مشہور مجموعہ دلائل الخیرات دے مؤلف نیں ۔

نسب

دلائل الخیرات دے مصنف دا ناں ونسب ایہ اے:ابو عبد اﷲ محمد بن سلیمان الجزولی بن عبد الرحمان بن ابی بکر بن سلیمان بن یعلی ابن یخلف بن موسیٰ بن علی بن یوسف بن عیسیٰ بن بن عبد اﷲ بن جندر بن عبد الرحمن بن محمد بن احمد بن حسان بن اسماعیل بن جعفر بن عبد ا ﷲبن حسن بن حسین بن علی بن ابی طالب کرم اﷲ وجہہ۔[۵]

ناں

اصل ناں محمد والد دا ناں عبد الرحمن جدونکہ دادا دا ناں ابوبکر بن سلیمان سی۔[۶]

ولادت

ابو عبد اللہ سید محمد بن سلیمان جزولی سملالی (807ھ 1404ء) بمقام سوس اقصیٰ مراکش وچ پیدا ہوئے۔ تساں حسنی سادات نیں تے بربر قوم دے قبیلہ جزولہ دی شاخ سہلالہ توں تعلق سی۔ ابتدائی تعلیم دے بعد فاس چلے گئے تے مدرسہ الصفارین وچ داخل ہوئے ایہ کتاب وی انہاں نے فاس وچ ای لکھی انکا رہائشی حجرہ اج وی محفوظ اے[۷]

• کتاب دلائل الخیرات دی تدوین وچ جامع قزوین (فاس )دے کتب خانہ توں استفادہ کیتا ۔
• یکتائے زمانہ شیخ ابو عبد اللہ بن عبد اللہ امغار الصغیر دے مرید ہوئے چودہ سال تک خلوت نشینی وچ گزار ے مریدین دی تعداد بارہ ہزار توں زائد سی[۸]

وفات

تساں دی وفات870ھ بمطابق 1465ء مراکش وچ ہوئی [۹]

تصنیفات

تساں دی لکھتاں دا اکثر حصہ تصوف وچ اے۔

• (1) دلائل الخیرات وشوارق الأنوار فی ذکر الصلاۃ علی النبی المختار
• (2) حزب الفلاح ایہ اک بابرکت دعا اے۔
• ( 3) حزب الجزولی ایہ حزب سبحان الدائم لا یزول کہلاندی اے تے طریقہ شاذلیہ وچ متداول اے۔

تساں دے شاگرد بیس ہزار توں زیادہ سن جنہاں نے تساں توں حدیث دی نقل وروایت دی اے تے علم فقہ و تفسیر دی تحصیل دی اے۔ تساں دے والد قبیلہ جزولہ سہلالہ دے امیر لوگاں وچ شمار کیتے جادے سن، جنہاں دی سکونت ضلع سوس اقصیٰ بربر واقع افریقہ وچ سی۔ شہر فاس (واقع مراکش) وچ تساں نے علم تحصیل کیتا تے اک عرصہ تک اوتھے تفسیر و احادیث پڑھاندے رہے۔ فیر فاس توں ساحل (ریف) ول چلے آئے تے ایتھے انہاں دی ملاقات شیخ محمد بن عبد اﷲ توں ہوئی جن توں انہاں نے علم باطن دے بوہت توں نکات حاصل کیتے، تد عبادت دے لئی خلوت خانہ وچ داخل ہوئے جہا ں اوہ چودہ برس تک مراقبہ تے ریاضت کر دے رہے۔ فیر خلوت توں ہدایت خلق دے لئی نکلے، بارہ ہزار چھ سو پینسٹھ آدمیاں نے تساں دے ہتھ اُتے گناہاں توں توبہ دی تے نیک کاماں اُتے قائم رہنے دی بیعت دی، جو خالص عابد بنے تے ہر اک نے تساں توں فیض عظیم و معرفت فخیم حاصل دی تے تساں توں وڈی وڈی کرامات تے خوارقِ عجیبہ ظاہر ہوئے، کتاب اﷲ و سنت رسول اﷲ صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم دے وڈے پابند تے عامل سن تے کثرت دے نال اوراد و وظائف پڑھیا کر دے سن۔ آسفی دے حاکم نے زہر دلوا دتا تساں دی وفات 16 ربیع الاول 870ھ 1465ء وچ بمقام آفرغال واقع ملک بربرنماز صبح دی پہلی رکعت دے دوسرے سجدے وچ ہوئی تے اسی روز ظہر دے وقت مسجد دے قریب مدفون ہوئے۔ تساں دی قبر مبارک اُتے ہر وقت زائرین دا ازدحام رہتا اے جو کثرت توں اوتھے قرآن شریف تے دلائل الخیرات پڑھتے نیں ۔ اولاد تساں دی نہ سی[۱۰]۔

ستر سال بعد وفات عظیم کرامت

سیدنا محمد بن سلیمان الجز ولی دے وصال دے 77 سال بعد سلطان مراکش ابو العباس سلطان احمد المعروف بہ الاعرج دے حکم توں جدوں تساں دے جسد اطہر نوں قبر مبارکہ توں نکالا گیا تو اتنا طویل عرصہ گزرنے دے باوجود درودسلام دی برکت توں اسی حالت وچ سی جداں وقت وصال تے مرور زمانہ دے قطعا کوئی آثار نمایاں نہ سن۔ حتی کہ تساں دے سر تے داڑھی مبارکہ دے خط وی بالکل تروتازہ سن۔ حاکم وقت جاں اس دے کہنے اُتے کسے شخص نے جدوں تساں دے چہرہ انور نوں دبایا تو فورا اس مقام توں خون ہٹ گیا تے جدوں اس نے انگلی اٹھائی تو خون فیر اپنی جگہ واپس آیا جیسا کہ زندہ آدمی دے نال ہُندا اے۔ تساں دے جسد مبارکہ نوں مراکش دے قدیم حصہ وچ دفن کیتا گیا تے اس اُتے اک عمارت (روضہ) وی تعمیر کیتی گئی۔

علامہ یفرنی فرماندے نیں کہ سال 1133ھ وچ خلیفہ مراکش نے تساں دے روضہ نوں دوبارہ تعمیر کروایا تے سنگ بنیاد دے موقع اُتے اک محفل دا انعقاد وی ہویا۔ اسی طرح سلاطین مولوی اسماعیل تے محمد بن عبد اﷲ دے دور حکومت وچ مزار مبارک دی توسیع دے علاوہ بعض حصےآں نوں دوبارہ تعمیر کیتا گیا۔[۱۰]۔

دلائل الخیرات

سانچہ:تفصیلی مضمون

حوالے

1. وصلة : https://d-nb.info/gnd/12110530X  — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۱ مارچ ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
2. Alvin ID: https://www.alvin-portal.org/alvin/view.jsf?pid=alvin-person:70804 — subject named as: Muḥammad ibn Sulaymān Jazūlī
3. Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/21280 — subject named as: Muḥammad ibn Sulaymān al-Ǧazūlī
4. فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16108413j — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
5. المستطاب المحتوی علی الاسناد الصحیحہ
6. ممتع الاسماع صفحہ 45 دارالبیضاء مراکش
7. الاعلام الزرکلی از علامہ خیر الدین
8. یوسف النبہانی-جامع کرامات الاولیاء
9. یوسف النبہانی-جامع کرامات الاولیاء - ج1 ص 165-166
10. مطالع المسرات محمد مہدی الفاسی