صادق الخیری

صادق الخیری
فائل:Sadiq-ul-Khairi.jpg
جم	11 مئی 1915   دہلی ،  برطانوی ہندستان
وفات	26 جنوری 1989 (74 سال)  کراچی ،  پاکستان
مدفن	سخی حسن
شہریت	برطانوی ہندستان پاکستان
والد	راشد الخیری
عملی زندگی
مادر علمی	ذاکر حسین دہلی کالج سینٹ سٹیفنز کالج، دلی
تعلیمی اسناد	ایم اے
پیشہ	افسانہ نگار ،  ناول نگار ،  مترجم
پیشہ ورانہ زبان	اردو
باب ادب
ترمیم

صادق الخیری (پیدائش: 11 مئی، 1915ء- وفات: 26 جنوری، 1989ء) اردو زبان دے ممتاز افسانا نگار، ڈراما نویس تے مترجم سن۔ اوہ اردو دے معروف ادیب علامہ راشد الخیری دے فرزند سن۔

پیدائش

صادق الخیری 11 مئی 1915ء نوں صبح نو بجے محلہ کوچا چیلاں دہلی وچ پیدا ہوئے ۔ اوہ دہلی دے علمی خاندان دے چشم و چراغ سن۔ انہاں دے والد علامہ راشد الخیری ہندوستان دے اک ممتاز عالم تے ادیب سن۔ صادق الخیری دے دادا مولوی عبد القادر دا شمار دہلی دے ممتاز علما وچ ہُندا سی۔ اردو دے مشہور ادیب ڈپٹی نذیر احمد انہاں مولوی عبد القادر دے داماد سن۔[۱]

تعلیم

صادق الخیری دی ابتدائی تربیت انہاں دی والدہ دی زیر نگرانی ہوئی۔ ایہ تربیت مذہبی سی۔ ابتدائی تعلیم اینگلو عربک اسکول کوچہ چیلاں وچ ہوئی۔ اٹھویں جماعت تک صادق الخیری نے اسی اسکول وچ تعلیم حاصل کیتی۔ اس دے بعد ایہ اسکول اینگلو عربک ہائی اسکول دے ناں توں دریا گنج دے اک گرجے وچ منتقل کر دتا گیا۔ ہائی اسکول دی تعلیم حاصل کرنے دے بعد اوہ اینگلو عربک کالج اجمیری گیٹ (جو قدیم زمانے وچ دہلی کالج کہلاندا سی) وچ داخلہ لیا۔ ایہ اوہی انیگلو عربک کالج اے جتھے وڈیاں وڈیاں نامور ہستیاں نے تعلیم حاصل کیتی تے ناں پیدا کیتا۔[۲]

شادی

علامہ راشد الخیری دی بیگم نے اپنے بیٹے صادق الخیری دا عنفوانِ شباب ای وچ رشتہ طے کر دتا سی۔ اس زمانے دے لوکاں نوں اس طرح دے کماں دی انجام دہی توں بوہت خوشی ہُندی سی۔ 21 نومبر، 1931ء نوں خواجہ فضل احمد خان شیدا دہلوی دی بھتیجی تے محمد احمد خاں دی دختر نفیس بیگم سلمہا توں صادق الخیری دا نکاح ہویا۔[۳]

ادبی خدمات

صادق الخیری نے جس ماحول وچ اکھ کھولی اوہ خالص ادبی موحول سی۔ انہاں دے والد علامہ راشد الخیری اردو دے معروف مصنف سن۔ انہاں نے خواتین دی بھلائی دے لئی بوہت سارے ناول، افسانے تے مضامین لکھے تے یکے بعد دیگرے بوہت سارے رسالے کڈے جس وچ رسالہ عصمت خاص طور اُتے قابلِ ذکر اے۔ اس دے علاوہ صادق الخیری دے محلے وچ بوہت سارے مشاہیر، ادیب و تے شاعر رہندے سن جس دا ذکر صادق الخیری نے نقوش دے سالنامہ نمبر وچ کیتا اے:[۴]

”

دلی دا اک مصور ورق کوچہ چیلاں سی۔الٰہی ایہ کس دا ناں یاد آیا کہ نطق نے بوسے میری زبان دے لئی۔ کوچہ چیلاں، جتھے آزادی دے علمبردار مولانا محمد علی دا قیام سی۔ جتھے تحریر و تقریر دے بادشاہ خواجہ حسن نظامی داخل ہُندے ای مگن ہو جاندے سن۔ جی ہاں، ایہ اوہی محلہ سی جتھے بڑےبڑے شاعر تے ادیب، سیاس تے رہنما دلی دی شان دوبالا کر دے سن۔ جتھے اردو نشو و نما پاندی سی۔جتھے قدیم معاشرت تے تمدن پروان چڑھدا سی۔[۵]

“

تصایف

• نشیمن ( ناول)
• دھنک (افسانے)، ساقی بک ڈپو دہلی، 1943ء
• اے عشق کہیں لے چل ( ترجمہ) ،اُردو نشرگاہ دہلی، 1946ء
• مچلتے آنسو (ترجمہ)
• بلقیس (20 منتخب افسانے اور ڈرامے)،خاتون کتاب گھر دہلی، بار اول 1933ء، بار دوم 1945ء
• آسماں کیسے کیسے ،کراچی،شہناز بُک کلب ، 1981ء
• شمع انجمن (افسانے)، کتب خانہ علم و ادب دہلی، ستمبر 1942ء
• سفینے
• بنت ِقمر
• بہترین افسانے (افسانے)،شہناز بُک کلب کراچی،1984ء
• لب پہ آ سکتا نہیں (افسانے) ،شہناز بُک کلب کراچی، طبع دوم 1985ء
• شمع فروزاں (ترجمہ)
• دوشیزہ صحرا (ترجمہ)
• انکشافِ حقیقت (ناولٹ) ،شاہجہان بُک ایجنسی دہلی

وفات

صادق الخیری 26 جنوری، 1989ء بروز جمعرات نوں دل دے دور ے سبب کراچی وچ انتقال کرگئے۔[۶][۷] انہاں دی نماز جنازہ کراچی دے ممتاز عالمِ دین مولانا محمد اکبر درس نے مسجدِ اشرفیہ نارتھ ناظم وچ پڑھائی۔ انہاں بعد نمازِ عصر سخی حسن دے قبرستان وچ سپردِِ خاک کیتا گیا۔[۸]

حوالے

1. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 25
2. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 33
3. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 34
4. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 71
5. نقوش سالنامہ 1944، مدیر: محمد طفیل، ادارہ فروغِ اردو لاہور، ص 199
6. پروفیسر محمد اسلم، خفتگانِ کراچی، ادارہ تحقیقات پاکستان، دانشگاہ پنجاب لاہور، نومبر 1991، ص 310
7. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 48
8. ڈاکٹر ظل ہما، صادق الخیری حیات و خدمات، شاہد پبلی کیشنز نواں دہلی، اشاعت دوم 1999ء، ص 49