|
دہشت گردیدہشت گردی پربندھک ول نال دہشت نوں ورتن دا اک ول اے تاں جے اپنے کم کڈے جان۔ دہشت گردی دی کوئی ایسی تعریف کرنا کہ جو ہر لحاظ توں مکمل تے ہر موقع اُتے سو فیصد اتفاق رائے توں لاگو دی جا سکے، جے ناممکن نئيں تاں گھٹ توں گھٹ انتہائی مشکل ضرور اے۔ جے ہر قسم دے پس منظر تے اس معاشرے دے حالات نوں یکسر نظرانداز کر دتا جائے تاں فیر اس لفظ دی لغوی تشریح ایويں ہوسکدی اے کہ “خوف تے ہراس پیدا کرکے اپنے مقاصد دے حصول دی خاطر ایسا نپا تلا طریقہ کار یا حکمت عملی اختیار کرنا جس توں قصوروار تے بے قصور دی تمیز دے بغیر، (عام شہریاں سمیت) ہر ممکنہ ہدف نوں ملوث کردے ہوئے، وسیع پیمانے اُتے دہشت و تکلیف تے رعب و اضطراب (جسمانی نہ سہی نفسیاتی) پھیلایا جائے۔“ تین بنیادی نظریاں دی مدد توں اسيں اس دی زیادہ بامعنی تعریف کرسکدے ہیں-
دہشت گردی دی تعریفاپنے مکروہ مقاصد دے لئی خواہ اوہ اغوابرائے تاوان صورت وچ ہو،بیٹیاں، مائاں، بہناں، بیویاں تے خواتین اُتے ظلم تے ہراس دی صورت وچ ہو، قتل دی صورت وچ ہو،دہشت پھیلیا کے ناجائز طور اُتے مال دے حصول دی صورت وچ ہو،بھتہ خوری دی صورت وچ ہو، دہشت تے خوف ہراس پیدا کرکے کسی دی جائداد ہتھیانے دی صورت وچ ہو، ریاست دا اپنے شہریاں اُتے ظلم کرنے تے انہاں نوں قتل کرنے دی صورت وچ ہو،اک طاقت ور ریاست دا دوسری کمزور ریاست دے کمزور لوکاں اُتے ظلم و ستم کرنے تے انہاں نوں قتل کرنے دی صورت وچ ہو، سیاسی مقاصد دے حصول دے لئی لوکاں نوں قتل کرنے کرنے دی صورت وچ ہو، پولیس کاماروائے عدالت جعلی پولیس مقابلے وچ لوکاں نوں مارنے دی صورت وچ ہو،ایسا عمل جس توں کسی وی معاشرے وچ فساد پھیلے یا ایسا عمل جس توں کسی وی معاشرے دے بے گناہ بے قصور تے پرامن لوکاں وچ خوف و ہراس پھیلے دہشت گردی کہلاندا اے۔ مختصر طور اُتے دہشت گردی دی تعریف اس طرح کيتی جاسکدی اے کہ اوہ عمل جس توں کسی وی معاشرے، ملک، شہر، گائاں، قصبہ، گلی، محلہ، خاندان دے لوکاں تے کسی فرد وچ خوف و ہراس اوردہشت پھیلے دہشت گردی کہلاندا اے۔ دہشت گردی تے اسلاماسلام اک پرامن مذہب اے تے اوہ امن دا درس دیندا اے اس دی سب توں وڈی مثال ایہ اے کہ نبی کریم حضرت محمد صلی اللہ علیہ والہ وسلم نوں قرآن وچ رحمت اللعالمین یعنی تمام جہاناں دے لیےرحمت قرار دتا گیا اے تے حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے جِنّے وی غزوات تے جنگاں لڑاں اوہ سب اپنے دفاع وچ لڑاں یا انہاں لوکاں دے خلاف لڑائیاں لڑاں جو اسلام دے خلاف سازشاں کر رہے سن تے جنگ دی تیاریاں کر رہے سن تے حملہ کرنے دی منصوبہ بندی کر رہے سن تے حملہ دے لئی پرتول رہے سن ۔ آپ نے اسلام نوں پرامن طور اُتے تبلیغ دے ذریعے پھیلایا تے ہمیشہ امت نوں امن دا درس دتا کافراں نے آپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اُتے جنگاں مسلط دی جس دا جواب آپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں دینا پيا جس نے آپ دے خلاف تلوار اٹھائی اس دے خلاف آپ نوں وی تلوار اٹھانا پئی ورنہ آپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے دلیل تے تبلیغ دا ہمیشہ پرامن راستہ اپنایا ایہی وجہ اے کہ اسلام بہت تیزی توں پھیلا تے لوک اسلام دی طرف مائل ہوئے۔ دہشت گردی قرآن دی روشنی وچْقرآن مجید وچ دہشت گردی دی سخت لفظاں وچ مذمت کيتی گئی اے سورۃ مائدہ دی آیت اے جس نے اک انسان کو(ناحق) قتل کيتا اس نے پوری انسانیت نوں قتل کيتا۔[۲] اس آیت توں صاف ظاہر ہُندا اے کہ اسلام دی نظر وچ اک بے گناہ انسان دا قتل پوری انسانیت دے قتل دے برابر اے ذرا سوچاں اوہ اسلام جو اک انسان دے ناحق قتل نوں پوری انسانیت دا قتل سمجھے کتنا پرامن مذہب ہوئے گا باقی اچھے برے لوک ہر معاشرے، قوم، مذہب تے ملت وچ پائے جاندے نيں۔ لوکاں دے انفرادی فعل نوں کسی مذہب یا دین اُتے لاگو کرنا درست نئيں اے۔ تقریباٰ دنیا دے تمام مذاہب تے انبیاء علیہ السلام نے انساناں نوں امن، پیار ، محبت، اخوت، برداشت تے بھائی چارے دی تعلیم دتی اے۔ جے باریک بینی توں جائزہ لاں تاں اسلام وچ دہشت گردی اس نسل دے لوک کر رہے نيں جو رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی زندگی وچ انہاں دی مخالفت کردے رہے سن تے جنھاں نے آپ صلی علیہ وآلہ وسلم دے خلاف جنگاں لڑاں یا اوہ منافقین جو اسلام وچ شامل سن لیکن درپردہ اسلام دی مخالفت کردے سن تے اللہ تعالی نے جنہاں دے لئی سورۃ منافقون[۳] نازل فرمائی انہاں دونے نسلاں دے لوک اج وی اسلام دا لبادہ اوڑھے ہوئے نيں تے دہشت گردی دا بازار گرم کر کے اج وی اسلام نوں بدنام کرنے تے اسلام دی جڑاں کٹنے وچ مصروف نيں ذرا سوچاں کہ اوہ کون لوک سن جنھاں نے امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے بہتر ساتھیاں نوں بے دردی تے ظلم توں شہید کیہ کيتا اج وی انہاں دی نسل دے لوک موجود نئيں نيں؟ تے انہاں دا عمل دہشت گردی، ظلم تے بربریت اس گل نوں گل نوں ثابت نئيں کردا کہ ایہ ايسے نسل دے لوک تے منافقین نيں جو بظاہر خود نوں مسلمان کہلاندے نيں لیکن انہاں دا ہر عمل اسلام دے اصولاں دے منافی نظر آندا اے ۔ایہ لوک رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی زندگی وچ وی انہاں دے مخالف سن تے اج وی دہشت گردی کر کے اسلام دشمن رویہ اپنائے ہوئے نيں۔ انہاں ظالم لوکاں دے ہتھوں لکھاں مسلمان ہن تک انہاں دی دہشت گردی، ظلم تے بربریت توں شہید ہوچکے نيں۔ ورنہ مسلماناں دی بہت وڈی اکثریت پرامن اے تے امن، محبت، اخوت تے بھائی چارے نوں پسند کردی اے۔ قرآن مجید سورۃ بقرہ دی آیت 11 تے 12 وچ ارشاد خداوندی اے وَاِذَا قِيْلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوْا فِى الْاَرْضِ قَالُوْا اِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُوْنَ (11)اَلَا اِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُوْنَ وَلٰكِنْ لَّا يَشْعُرُوْنَ (12)[۴] ترجمہ: تے جدوں انہاں توں کہیا جاندا اے زمین وچ فساد نہ کرو تاں کہندے نيں اسيں تاں اصلاح کرنے والے نيں خبردار بے شک اوہی لوک فسادی نيں لیکن شعور نئيں رکھدے۔ جتھے فساد ہُندا اے اوتھے دہشت گردی وی ہُندی اے کیونجے دہشت گردی کرنے والے وی ایہی کہندے نيں کہ اوہ تاں جو عمل کر رہے نيں اوہ دنیا دی اصلاح دے لئی کر رہے نيں لیکن انہاں دہشت گردی کرنے والےآں نوں ایہ شعور بالکل وی نئيں ہُندا کہ بے گناہ لوکاں نوں بغیر کسی وجہ دے مارنا بالکل وی درست عمل نئيں اے تے بہت ہی برا فعل تے بہت ہی وڈا گناہ اے تے نہ ہی دہشت گردی کرنے والے ایہ شعور تے سمجھ رکھدے نيں کہ دہشت گردی توں کوئی بھلائی نئيں ہُندی صرف زمین اُتے فساد پیدا ہُندا کیونجے فساد دی کوکھ توں ہی دہشت گردی جنم لیندی اے۔ دہشت گردی کرنے والے نہ صرف بے قصور تے بے گناہ لوکاں دی موت دا سبب بندے نيں بلکہ اوہ اپنی جان توں وی ہتھ دھو بیٹھدے نيں نہ ہی دہشت گردی کرنے والےآں نوں ایہ شعور ہُندا اے کہ اوہ دہشت گردی کروانے والےآں دے ہتھوں وچ کھیل رہے نيں کیونجے دہشت گردی کروانے والے دہشت گردی کرنے والےآں نوں جنت دا خواب دکھاندے نيں۔ بقول شاعر رحمة الله عليه
دہشت گردی کروانے والے وی ایہ شعور نئيں رکھدے کہ اک دن اوہ وی کسی اندھی گولی یا کسی بم یا کسی ڈرون حملے دا نشانہ بن دے موت دی وادی وچ اتر جاواں گے کیونجے مکافات عمل قدرت دا قانون اے۔ ايسے طرح دہشت گردی کرنے تے کروانے والے اپنی دنیا وی خراب کرلیندے نيں تے اپنی آخرت وی خراب کرلیندے نيں۔ جے دہشت گردی کرنے تے کروانے شعور تے سمجھ رکھن تاں دہشت گردی جداں برا فعل کدی وی نہ کرن تے زمین اُتے کدی وی فساد دا سبب نہ بنیاں۔ وَاِذَا الْمَوْءُوْدَةُ سُئِلَتْ (8)بِاَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ (9) ترجمہ: تے جدوں لڑکی توں جو زندہ دفنا دتی گئی ہوئے پُچھیا جائے گا۔ اوہ کس جرم اُتے ماری گئی۔[۵] زمانہ جاہلیت وچ عرباں وچ ایہ رواج سی کہ انہاں دے ہاں جے بیٹی پیدا ہُندی تاں اسنوں منحوس تے ذلت تصور کر کے زمین وچ زندہ دفن کر دتا جاندا سی۔ تے عرب دے لوک اپنی اس دہشت گردی اُتے شرمندہ ہونے دی بجائے فخر دا اظہار کردے سن ۔ جدوں کسی دے ہاں لڑکی پیدا ہُندی تاں انہاں دے ہاں خوشی دی بجائے غم منایا جاندا سی۔ قرآن نے عرباں دی اس کیفیت نوں اس طرح بیان کيتا اے۔ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِالْأُنثَىٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ (58) يَتَوَارَىٰ مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَبِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَىٰ هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ(59) ترجمہ: جدوں انہاں وچوں کسی دی بیٹی دی خوشخبری دتی جائے تاں اس دا منہ سیاہ ہوجاندا اے تے اوہ غمگین ہُندا اے (58) اس خوشخبری دی برائی دے باعث لوکاں توں چھپدا پھردا اے، آیا اسنوں ذلت قبول کر کے رہنے دے یا اسنوں مٹی وچ دفن کر دے، دیکھو کيتا ہی برا فیصلہ کردے نيں (59)[۶] رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے عرباں دی اس جاہلیت، ظلم تے دہشت گردی نوں سختی توں ختم کروایا کیونجے بچیاں اُتے ایہ خوف تے دہشت دی فضا ہر وقت طاری رہندی سی کہ انہاں دی زندگی کسی وقت وی ختم ہوئے سکدی اے ايسے طرح لڑکی پیدا کرنے والی ماں وی ايسے خوف تے دہشت دے عالم وچ زندگی بسر کردی سی دے پیدا ہونے والی بیٹی دی زندگی دی کوئی ضمانت نئيں تے ماں اس خوف تے دہشت کہ عذاب وچ علحیدہ گرفتار ہُندی سی کہ اس نے بیٹی پیدا دی اے تاں سسرال والے اس دی زندگی نوں عذاب بنائے رکھن گے۔ اج وی دنیا وچ ایداں دے بے شمار لوک نيں جو بیٹی پیدا ہونے نوں اپنے لئی ذلت تصور کردے نيں۔ جدوں کہ اسلام بیٹے نوں اللہ دی نعمت تے بیٹی نوں اللہ دی رحمت قرار دیندا اے۔ اج وی پاکستان وچ لڑکیوں نوں زندہ دفن کرنے دے واقعات ملدے نيں۔ بلوچستان وچ 2008 وچ پنج عورتاں دی لاشاں برآمد ہوئیاں جنہاں نوں زندہ دفن کر دتا گیا سی۔ انہاں عورتاں دا قصور صرف اِنّا سی کہ اوہ اپنی مرضی توں شادی کرنا چاہدیاں سن۔ اس واقعہ دا سب توں افسوسناک پہلو ایہ سی کہ بلوچستان نال تعلق رکھنے والے سینٹر اسرار اللہ زہری نے نے پنج عورتاں دے زندہ دفن کرنے دے واقعہ نوں قبائلی روایات دی پاسداری قرار دتا تے کہیا کہ بلوچ قبیلے نے قبائلی روایات نوں مد نظر رکھدے ہوئے پنج عورتاں نوں زندہ دفن کيتا اے اس لئی اس معاملے نوں اچھالا نہ جائے۔ سینٹر اسرار اللہ زہری دے بیان دا باریک بینی توں جائزہ لیا جائے تاں محسوس ہُندا اے کہ بلوچستان وچ اس قسم دے واقعات ہُندے رہندے نيں لیکن خوف تے دیشت دی وجہ توں منظر عام اُتے نئيں آندے۔اس وقت دے سینٹ دے قائدایوان رضا ربانی نے ایہ گل کہ کر اپنی جان چھڑائی کہ ایہ اک صوبائی معاملہ اے تے حکومت نے صوبائی حکومت توں کہیا اے کہ اوہ اس معاملے اُتے اپنی رپورٹ مکمل کے دے وفاقی حکومت نوں بجھوائے۔اب سوچاں ایہ کہ ایہ کھلی دہشت گردی نئيں تاں تے کیہ اے ۔اک طرف اسلام دہشت گردی توں رکدا اے لیکن اج دے جدید تے رہتل یافتہ دور وچ اس قسم دے واقعات زمانہ جاہلیت دے دور دی یاد تازہ کردے نيں تے وڈے لوک انہاں نوں قبائلی روایات دی پاسداری قرار دیندے نيں۔ دہشت گردی احادیث دی روشنی وچبخاری دی حدیث اے جس وچ حضرت عبد اللہ ابن عباس رضی اللہ عنہا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم توں روایت کردے نيں۔ لَا تَرْتَدُّوْا بَعْدِي کُفَّارًا يَضْرِبُ بَعْضُکُمْ رِقَابَ بَعْضٍ ترجمہ: تسيں میرے بعد اک دوسرے نوں قتل کرنے دے سبب کفر دی طرف نہ پرت جانا۔[۷] اسی طرح خطبہ حجتہ الودع دے موقع اُتے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے انسانی جان و مال نوں تلف کرنے تے قتل و غارت گری دی خرابی نوں بیان کردے ہوئے ارشاد فرمایا: إِنَّ دِمَائَکُمْ وَأَمْوَالَکُمْ وأعْرَاضَکُمْ عَلَيْکُمْ حَرَامٌ، کَحُرْمَةِ يَوْمِکُمْ هَذَا، فِی شَهْرِکُمْ هَذَا، فِی بَلَدِکُمْ هَذَا، إِلَی يَوْمِ تَلْقَوْنَ رَبَّکُمْ. أَلَا، هَلْ بَلَّغْتُ؟ قَالُوْا: نَعَمْ. قَالَ: اَللّٰهُمَّ اشْهَدْ، فَلْيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ، فَرُبَّ مُبَلَّغٍ أَوْعٰی مِنْ سَامِعٍ، فَلاَ تَرْجِعُوْا بَعْدِي کُفَّارًا يَضْرِبُ بَعْضُکُمْ رِقَابَ بَعْضٍ. ترجمہ: ’’بے شک تواڈے خون تے تواڈے مال تے تواڈی عزتاں تسيں اُتے اِسی طرح حرام نيں جداں تواڈے اِس دن دی حرمت تواڈے اِس مہینے وچ تے تواڈے اِس شہر وچ مقرر کيتی گئی اے اُس دن تک جدوں تسيں اپنے رب توں ملو گے۔ سنو! کیہ ميں نے تسيں تک اپنے رب دا پیغام پہنچیا دتا؟ لوک عرض گزار ہوئے: جی ہاں۔ آپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا: اے اللہ! گواہ رہنا۔ ہن چاہیے کہ تسيں وچوں ہر موجود شخص اِسنوں غائب تک پہنچیا دے کیونجے کِنے ہی لوک ایداں دے نيں کہ جنہاں تک گل پہنچائی جائے تاں اوہ سننے والے توں زیادہ یاد رکھدے نيں تے سنو! میرے بعد اک دوسرے نوں قتل کر کے کافر نہ ہوئے جانا.‘‘[۸] حضرت ابو ہریرہ رضی اللہ عنہا روایت کردے نيں کہ حضور نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فتنہ و فساد دے ظہور، خون خرابا تے کثرت توں قتل و غارت گری توں لوکاں نوں خبردار کردے ہوئے ارشاد فرمایا: يَتَقَارَبُ الزَّمَانُ وَيَنْقُصُ العِلْمُ وَيُلْقَی الشُّحُّ وَتَظْهَرُ الْفِتَنُ وَيَکْثُرُ الْهَرْجُ. قَالُوا: يَا رَسُولَ اﷲِ، أَيُمَا هُوَ؟ قَالَ: الْقَتْلُ، الْقَتْلُ. ترجمہ: ’’ زمانہ نیڑے ہُندا جائے گا، علم گھٹتا جائے گا، بخل پیدا ہوئے جائے گا، فتنے ظاہر ہون گے تے ہرج دی کثرت ہوئے جائے گی۔ لوک عرض گزار ہوئے کہ یا رسول اللہ! ہرج کيتا اے ؟ فرمایا کہ قتل، قتل )یعنی ہرج توں مراد اے: کثرت توں قتلِ عام۔‘‘[۹] ان احادیث دا جے بغور جائزہ لیا جائے تاں اس توں ایہ گل ثابت ہُندی اے کہ اسلام اک پرامن مذہب اے تے اسلام قتل و غارت گری یا کسی نوں ناحق قتل کرنے جو اک کھلی دہشت گردی اے نوں سختی توں رکدا اے۔ اک دوسرے دے مال نوں ناجائز طور اُتے ہتھیانے جو خوف تے دہشت گردی دے ذریعے ہی ہتھیایا جاندا اے نوں لوکاں اُتے حرام قرار دیندا، ايسے طرح اسلام فتنےآں دے ظاہر ہونے تے فتنے پیدا کرنے دے سخت خلاف کیونجے جتھے فتنہ تے فساد پیدا ہُندا اے اوتھے دہشت گردی وی ضرور ہُندی اے یا ایويں کہیا جائے تاں بے جا نہ ہوئے گا کہ فتنہ و فساد دہشت گردی دی جڑ نيں تے فتنہ و فساد دی وجہ توں ہی دہشت گردی جنم لیندی اے۔ دہشت گردی تے مسیحیتاج دی مسیحیت جس بنیاد اُتے کھڑی اے اوہ انجیل (بائبل) اُتے اے جس وچ تحریف یعنی بہت ساری تبدیلیاں اپنے مقاصد دے حصول دے لئی کر دتی گئياں نيں جدوں کہ حضرت عیسیٰ علیہ السلام اللہ دے سچے پیغمبر نيں تے اللہ تعالیٰ نے انہاں اُتے جو انجیل نازل دی اوہ وی سچی تے مقدس اے تے حضرت عیسیٰ علیہ السلام دی تعلیمات وی اُتے امن معاشرے دے لئی سن تے پرامن سن لیکن افسوس کچھ لوکاں نے اپنے ذاتی مقاصد دے لئی اس مقدس انجیل (بائبل) وچ بے شمار تبدیلیاں کر دیؤ جس دی وجہ توں آہستہ آہستہ پورا مسیحی معاشرہ تبدیل ہُندا چلا گیا تے حضرت عیسیٰ علیہ السلام دی اصل انجیل تے اصل تعلیمات مسیحی معاشرہ توں عنقا ہوگئياں ورنہ ہر نبی علیہ السلام نے امن دی گل کيتی محبت دی گل کيتی، بھائی چارے دی گل کيتی اے۔ جے موجودہ انجیل (بائبل) دا جو ہن تبدیل ہوچکی اے مطالعہ کيتا جائے تاں معلوم ہُندا اے کہ تبدیل شدہ انجیل(بائبل) کيتا تعلیم دیندی اے تاں افسوس ہُندا اے ایہ تبدیل شدہ انجیل (بائبل) متی باب نمبر 10 آیت 34: 36 وچ کہندی اے۔ ″یہ نہ سمجھو کہ وچ زمین اُتے صلح کرانے آیا ہون، صلح کرانے نئيں بلکہ تلوار چلوانے آیا ہاں کیونجے وچ اس لئی آیا ہاں کہ آدمی نوں اس دے باپ توں تے بیٹی نوں اس دی ماں توں تے بہو نوں اس دی ساس توں جدا کرداں تے آدمی دے دشمن اس دے گھر ہی دے لوک ہاں گے″[۱۰] اب اس تبدیل شدہ انجیل دے لفظاں اُتے ذرا غور کرن تاں معلوم ہوئے گا کہ ایہ لفظاں کھلی دہشت گردی دی تعلیم نئيں دیندے تاں تے کیہ کردے نيں؟ انہاں لفظاں اُتے غور کرن کہ وچ صلح کرانے نئيں بلکہ تلوار چلوانے آیا ہاں کیہ ایہ لفظاں دہشت گردی دی تعلیم نئيں دیندے؟ یا آپ آیات دے انہاں لفظاں اُتے غور کرن کیونجے وچ اس لئی آیا ہاں کہ آدمی نوں اس دے باپ توں تے بیٹی نوں اس دی ماں توں تے بہو نوں اس دی ساس توں جدا کرداں تے آدمی دے دشمن اس دے گھر ہی دے لوک ہون گے۔ کيتا آدمی نوں باپ توں جدا کرنا تے بیٹی نوں ماں توں جدا کرنا یا بہو نوں ساس توں جدا کرنا لوکاں وچ خوف و ہراس تے دہشت گردی تے خوف پیدا نئيں کردا۔ ایہی وجہ کہ اج دا مسیحی تے یورپی معاشرہ تبدیل شدہ انجیل (بائبل) دی انہاں آیات دا مظہر نظر آندا اے۔ کہ والدین اپنی اولاد نوں جوان ہُندے ہی گھراں توں کڈ دیندے نيں، انہاں دی بیٹیاں رزق دی تلاش وچ در در دے دھکے کھاندی نيں، جسم فروشی کرنے اُتے مجبور ہُندیاں نيں تے عزت و وقار توں محروم زندگی گزارنے اُتے مجبور ہُندی نيں۔ بیٹے اسلحہ اٹھاندے نيں تے گینگسٹر بندے نيں تے جرائم پیشہ افراد دے ہتھوں وچ کھیلدے نيں تے منشیات دا کاروبار کردے نيں تے خود وی منشیات دے عادی بندے نيں تے لوکاں دے اندر وی منشیات دا زہر اتاردے نيں۔ ایہ دہشت گردی نئيں تاں تے کیہ اے ؟ پورا مسیحی معاشرہ تے یورپ اس خوف تے دہشت دی فضا وچ اپنی زندگی بسر کررہیا اے کہ انہاں دی نويں نسل نوں منشیات دی لت نہ لگ جائے۔اسی طرح والدین نوں اولاد اولڈ ہائوسز دی نذر کردیندی اے جتھے والدین بے کیف زندگی گزارنے اُتے مجبور ہُندے نيں تے اولاد کدی والدین نوں اولڈ ہائوسز وچ پُچھنے وی نئيں آندی والدین انہاں اولڈ ہائوسز وچ عالم خوف تے دہشت وچ اپنی زندگی دا آخری سفر تمام کردے نيں۔ تبدیل تے تحریف شدہ انجیل (بائبلٌ دی کتاب استشناء: باب نمبر 20 آیت نمبر 10 وچ پے ’’جب تاں کسی شہر توں جنگ کرنے نوں اس دے نزدیک پہنچے تاں پہلے اسنوں صلح دا پیغام دینا‘ جے اوہ تینوں صلح دا جواب دے تے اپنے پھاٹک تیرے لئی کھول دے تاں اوتھے دے سب باشندے تیرے باجگزار بن دے تیری خدمت کرن ا ور جے اوہ تیرے توں صلح نہ کرے بلکہ تیرے توں لڑنا چاہے تاں اس دا محاصرہ کرنا تے جدوں خداوند تیرا خدا اسنوں تیرے قبضہ وچ کر دے تاں اوتھے دے ہر مرد نوں تلوار توں قتل کرڈالنا لیکن عورتاں تے بچےآں تے چوپائے تے اس شہر دے سب مال پرت کر اپنے لئی رکھ لینا تے تاں اپنے دشمناں دی اس پرت نوں جو خداوند تیرے خدا نے تجھ نوں دتی ہو‘ کھانا تے انہاں سب شہراں دا ایہی حال کرنا جو تیرے توں بہت دور نيں تے انہاں قوماں دے شہر نئيں نيں۔ انہاں قوماں دے شہراں جنہاں نوں خداوند تیرا خدا میراث دے طو رپر تینوں دیندا اے ‘ کسی ذی نفس نوں زندہ نہ بچا رکھنابلکہ بالکل نیست و نابودکردینا۔‘‘[۱۱] باب نمبر 13 دی آیت نمبر پندرہ سولہ وچ اے ’’ تاں تُو اس شہر دے باشندےآں نوں تلوار توں ضرور قتل کر ڈالنا تے اوتھے دا سب کچھ تے چوپائے وغیرہ تلوار ہی توں نیست و نابود کردینا تے اوتھے دی ساری پرت نوں چوک دے بیچ جمع کرکے اس شہر نوں تے اوتھے دی پرت نوں تنکا تنکا خداوند اپنے خدا دے حضور اگ توں جلا دینا تے اوہ ہمیشہ نوں اک ڈھیر سا پيا رہے او رفیر کدی نہ ہٹایا جائے۔‘‘[۱۲] جے اس تبدیل تے تحریف شدہ انجیل دا بغور مطالعہ کرن تاں محسوس ہُندا کہ کِنے سخت تے دہشت گردانہ سوچ دے احکامات دتے گئے نيں جداں کہ مرداں نوں قتل کردینا،عورتاں، بچےآں، چوپائاں تے سب مال نوں پرت کر اپنے لئی رکھ لینا، تلوار توں ضرور قتل کرنا، چوپائاں نوں تلوار ہی توں نیست و نابود کردینا، پرت دے مال نوں تنکا تنکا جلا دینا، صلح کيتی صورت وچ شہر دے لوکاں نوں اپنا باجگزار یعنی غلام تے خدمت گزار بنا لینا۔ سوچیے کیہ ایہ سب گلاں لوکاں وچ خوف تے دہشت پیدا کرنے دا سبب نئيں بنتاں۔ کيتا حضرت عیسیٰ علیہ السلام اس قسم دی تعلیم دے سکدے سن یا اللہ تعالیٰ دی ہاک ذات اس قسم دے احکامات دے سکدی اے ؟ کسی وی درد دل رکھنے والے انسان توں پوچھاں گے تاں اس دا جواب نفی وچ ہوئے گا کیونجے اللہ دے کے تمام نبیاں، رسولاں تے پیغمبراں نے ہمیشہ لوکاں نوں امن، محبت تے بھائی چارے دی تعلیم دی۔ ايسے طرح اللہ تعالیٰ بہت ہی رحیم (رحم کرنے والا ) تے بہت ہی کریم (کرم کرنے والا) اے اوہ کِداں اپنے بندےآں دے جدوں تک انہاں دے گناہ بہت ہی حد توں نہ ودھ جاواں ایداں دے احکامات دے سکدا اے، کچھ مفاد پرست لوکاں نے اپنے برے مقاصد حاصل کرنے دے لئی انجیل(بائبل) نوں تبدیل کيتا تے ايسے سوچ دا نتیجہ پہلی جنگ عظیم تے دوسری جنگ عظیم دی صورت وچ نکلیا جس وچ لکھاں بے گناہ لوک مارے گئے، لکھاں عورتاں بیوہ ہوئیاں، لکھاں بچے یتیم ہوئے، لکھاں افراد زخمی تے اپاہج یا معذور ہوئے تے کھرباں ڈالر دی املاک دا نقصان ہويا۔ صرف جاپان دے دو شہراں ہیروشیما تے ناگاساکی اُتے گرنے والے دو ایٹم بمباں نے اِنّی تباہی مچائی جس دی شاید ہی کوئی مثال اس دنیا وچ پائی جائے۔اک لکھ دے نیڑے بے گناہ افراد مارے گئے کئی لکھ افراد زخمی ہوئے تے انہاں ایٹم بمباں دے اثرات ایہ ہوئے کہ اج وی انہاں شہراں وچ معذور بچے پیدا ہُندے نيں۔ لیکن اج وی لوکاں نے سبق نئيں سکھیا کدی ویتنام نوں جنگ کيتی بھٹی وچ جھونکا جاندا اے تاں کدی بوسنیا وچ مسلماناں نوں ظلم، بربریت تے دہشت گردی توں قتل کيتا جاندا اے، کدی عراق اُتے تیل اُتے قبضہ دے لئی کیمیکل ہتھیاراں (یہ کیمیکل ہتھیار اج تک نئيں ملے) دا بہانہ بنا کے حملہ کيتا جاندا اے تے ہزاراں افراد دا قتل عام کيتا جاندا اے۔ تاں کدی افغانستان اُتے حملہ کر کے موت دا بازار گرم کيتا جاندا اے تاں کدی طالبان تے داعش ورگی دہشت گرد تنظیماں خود ہی پیدا دی جاندیاں نيں تے دہشت گرد پیدا کیتے جاندے نيں تے جدوں ایہ تنظیماں خود دے گلے پڑدی نيں تاں تمام مسلماناں نوں مورد الزام ٹہرایا جاندا اے کہ سب مسلمان دہشت گرد نيں۔ کدی فلسطین وچ بے گناہ لوکاں، بچےآں تے عورتاں دا قتل عام کيتا جاندا اے تاں کدی کشمیر وچ انڈیا بے گناہ مسلماناں دے خون توں ہولی کھیلدا اے تے عورتاں دی عزتاں نوں تار تار کردا اے تاں کدی برما وچ مسلماناں نوں خون وچ نہلایا جاندا اے ایہ سب دہشت گردی نئيں تاں تے کیہ اے ؟ ایہ انسان دے لئی سوچنے کامقام اے۔ کاش کوئی سوچے تے سمجھے۔ دہشت گردی تے آزادی دی تحریکاں وچ فرقایتھے دہشت گردی تے آزادی دی تحریکاں وچ فرق نوں سمجھنا نہایت ہی ضرروی اے جداں کہ کشمیری عوام اپنے حقوق تے کشمیر دی آزادی دی جنگ لڑ رہے تے بھارت دی کشمیر وچ موجود ست لکھ فوج دے سامنے ڈٹے ہوئے نيں ہن تک ہزاراں کشمیری بھارتی فوجیاں دے ہتھوں شہید ہوچکے نيں، ہزاراں کشمیری مائاں، بہناں تے بیٹیاں دی عزتاں بھارتی فوجیاں دے ہتھوں پامال ہوچکيتیاں نيں تے ہزاراں کشمیری بھارتی فوجیاں دی پیلٹ گن دی گولیاں دا نشانہ بن دے معذور ہوچکے نيں تے سب توں ودھ کے کشمیر اُتے اقوام متحدہ دی قرارداداں موجود نيں کہ کشمیر وچ رائے شماری کرائی جائے کہ کشمیری عوام بھارت دے نال رہنا چاہندے نيں یا نئيں لیکن بھارت کشمیر وچ رائے شماری کرانے اُتے کسی وی صورت وچ تیار نئيں ہورہیا اے ہن کشمیری اپنے حقوق دے لئی ہھتیار اٹھاندے نيں تاں ایہ دہشت گردی بالکل وی نئيں اکھوائے گی۔ ايسے طرح فلسطین تے بیت المقدس اُتے اسرائیل نے غاضبانہ قبضہ کر رکھیا اے تے اسرائیل آئے روز بمباری توں بے گناہ فلسطینی مرداں، عورتاں تے بچےآں نوں شہید کردا رہندا اے تے اسرائیلی فوجیاں دے ہتھوں بے گناہ فلسطینی شہید ہُندے رہندے نيں تے فلسطینی اپنی آزادی تے حقوق دے لئی اسرائیل دے ریاستی جبر تے دہشت گردی دے خلاف جدو جہد کر رہے نيں تاں اسنوں دہشت گردی کسی وی صورت وچ نئيں کہیا جاسکدا۔ نیلسن مینڈیلا نے جنوبی افریقہ وچ نسلی امتیاز دے خلاف طویل جد و جہد دی انہاں دی تنظیم نوں دہشت گرد تنظیم کہیا جاندا سی لیکن اج اوہی دنیا نیلسن مینڈیلا دی عزت کردی اے۔ ایتھے اس باریک نکتے نوں سمجھنے دی ضرورت اے کہ اللہ تعالیٰ نے انسان نوں آزاد پیدا کيتا اے تے انسان اپنی آزادی دے لئی آخری حد تک جاندا اے۔ ایويں کہیا جائے تاں بے جا نہ ہوئے گا کہ آزادی انسان دا پیدائشی حق اے تے اپنی آزادی دے لئی جدوجہد کرنا تے لڑنا بالکل جائز تے قانونی اے۔ دہشت گردی دا مقصد انساناں نوں زک پہنچیا کر اپنے برے مقاصد دی تکمیل ہُندا اے۔ دہشت گرد کسی دوسری طاقت دی پراکسی ہُندے نيں۔ دہشت گردی دی صرف اک صورت ہُندی اے کہ اوہ زیر زمین تے پوشیدہ رہ کے اپنا وجود منواندی اے جدوں کہ آزادی دی جدو جہد دی کئی صورتاں تے کئی چہرے تے مہرے ہُندے نيں۔جداں کہ سیاسی، سفارتی تے عسکری وغیرہ۔ دہشت گرد جبر تے تشدد توں اپنے برے مقاصد تے اقتدار حاصل کرنا چاہندے نيں جدوں کہ آزادی دے متوالے جبر و تشدد تے ریاستی دہشت گردی دے خلاف لڑ کر تے ظلم دا مقابلہ کر کے اپنی آزادی حاصل کرنا چاہندے نيں۔ دہشت گردی تے آزادی دونے وچ نیت دا فرق واضح اے کہ دہشت گردی وچ برے مقاصد دے حصول دے لئی بری نیت توں دہشت گردی کيتی جاندی اے۔ جدوں کہ آزادی وچ اچھی نیت توں چنگا مقصد اپنی آزادی حاصل کرنے دے لئی لڑنا تے جدوجہد کرنا اے۔ اپنی آزادی تے حقوق دے لئی لڑنا تے جدوجہد کرنا کسی وی صورت وچ دہشت گردی نئيں اے لیکن امریکا، بھارت تے اسرائیل نے کشمیراور فلسطین دی آزادی دی تحریکاں نوں دبانے دے لئی دہشت گردی کہنا شروع کر دتا جو سراسر غلط اے۔ ہاں ایہ باریک سا نکتہ تے فرق ضرور ذہن نشین ہونا چاہئیے کہ آزادی دی انہاں تحریکاں وچ بے گناہ لوکاں نوں نئيں مارنا چاہئیے کیونجے انسانی ضمیر بے گناہ لوکاں دے مارے جانے نوں گوارا نئيں کردا۔ اسنوں دہشت گردی ہی کہیا جائے گا۔ اس طرح جنگ کيتی صورت وچ بمباری، میزائیل یا کسی تے حملہ دی صورت وچ بے گناہ لوکاں نوں مار دینا کولیٹرل ڈیمج نئيں کھلی دہشت گردی اکھوائے گا۔ جداں کہ امریکا نے دوسری جنگ عظیم وچ جاپان دے دو شہراں ہیرو شیما تے ناگا ساکی اُتے ایٹم بم برسائے تے ہزاراں بے گناہ لوکاں نوں مار دتا ایہ اک کھلی دہشت گردی سی۔ ہن وی امریکا کولیٹرل ڈیمج دے ناں اُتے بے گناہ لوکاں نوں ماردا رہندا اے تے ریاستی دہشت گردی کردا رہندا اے تے کوئی پُچھنے والا نئيں اے۔ جداں کہ امریکا نے جاپان دے شہراں اُتے ایٹم بم برسائے تے ہزاراں بے گناہ افراد نوں مار دے اپنی فتح دا جشن منایا تے کسی نے نئيں پُچھیا کہ ہزاراں بے گناہ افراد نوں کس جرم وچ ماریا گیا۔ دہشت گردی تے آزادی دی تحریکاں وچ فرق دیاں مثالاں اس طرح وی دتی جاسکدی نيں۔ آزادی دی تحریک وچ استعمار دے ظلم تے جبر دے خلاف جدو جہد کر کے آزادی حاصل کيتی جاندی اے جداں کہ نیلسن مینڈیلا نے سفید فام استعمار دے خلاف جدو جہد دی تے سفید فاماں دے تسلط توں نجات حاصل کيتی دنیا نے نیلسن مینڈیلا تے اس دی تنظیم نوں دہشت گرد کہیا لیکن اک وقت ایسا وی آیا کہ ايسے دنیا نے نیلسن مینڈیلا نوں امن دا نوبل انعام دتا۔ ايسے طرح یاسر عرفات نے اسرائیلی استعمار دے خلاف جدو جہد دی ايسے یاسر عرفات نوں دنیا نے دہشت گرد کہیا لیکن فیر دنیا دے لوکاں نے ایہ منظر وی دیکھیا کہ ايسے یاسر عرفات نوں اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی توں خطاب دی وی دعوت دتی گئی۔ خود امریکا نے برطانوی استعمار دے خلاف جنگ آزادی لڑی تے آزادی حاصل کيتی کہنے نوں تاں برطانیہ اس وقت امریکا نوں دہشت گرد کہہ سکدا سی لیکن شاید اس وقت تحریک آزادی تے دہشت گردی وچ فرق نوں سمجھیا جاندا سی ايسے وجہ توں امریکا نوں دہشت گرد نئيں کہیا گیا۔ ہندوستان اُتے برطانیہ دا راج سی کانگرس تے مسلم لیگ دونے نے برطانوی تسلط توں نجات دے لئی جد و جہد دی برطانیہ نے حریت پسند لیڈراں نوں جیل وچ ڈالیا جلاوطن کيتا، تشدد دا نشانہ بنایا اک سکھ بھگت سنگھ نے معروف معنےآں وچ دہشت گردی دا ارتکاب کيتا لیکن بھارت بھگت سنگھ نوں جنگ آزادی دا ہیرو سمجھدا اے تے بھارت وچ اسنوں شہید کہیا جاندا اے۔ بھگت سنگھ دی یاد گار فیروز پور سیکٹر وچ قصر ہند دے سامنے تعمیر کيتی گئی اے۔ پاکستان وچ وی اک طبقہ بھگت سنگھ نوں قومی شہید دا درجہ دیندا اے، افغانستان وچ طالبان کھلے عام دہشت گردی کر رہے نيں لیکن اج امریکا طالبان توں مذاکرات کر رہیا اے کیہ ایہ کھلا تضاد نئيں اے ؟ ايسے طرح اس دنیا وچ تے وی بہت ساریاں مثالیاں نيں کہ جو کل دے دہشت گرد سن اوہ اج دے اُتے امن تے قابلِ عزت لوک کیوں نيں؟ ایہ دنیا دے کردا دھرتائاں دے لئی اک بہت وڈا سوالیہ نشان اے اس دی اصل وجہ ایہ اے کہ آزادی تے دہشت گردی دے فرق نوں اپنے برے مقاصد دے حصول دے لے لئی ختم کر دتا گیا اے ايسے لئی دنیا دے انہاں کردا دھرتائاں نوں یو ٹرن لیندے ہوئے کل دے دہشت گرداں نوں نوبل انعام دینے پڑدے نيں تے انہاں دی عزت کرنی پڑدی اے۔ مغرب امریکا، بھارت تے اسرائیل تحریک آزادی تے دہشت گردی دے فرق نوں سمجھنے دی جان بجھ کر کوشش نئيں کردے کیونجے اوہ کشمیر تے فلسطین وچ چلنے والی آزادی دی تحریکاں نوں اپنے ظلم، بربریت، جبر تے طاقت دے زور اُتے دبانہ چاہندے نيں۔ دہشت گردی دا مذہبلوکاں دا خیال اے کہ دہشت گردی دا کوئی مذہب نئيں ہُندا تاں بادی النظر وچ ایہ گل درست نظر آندی اے اس دی وجہ ایہ اے کہ ہر مذہب، قوم، ملک، شہر، قصبہ، گائاں تے محلہ، وچ اچھے برے لوک ہُندے نيں تے انہاں دے اعمال وی اچھے برے ہُندے نيں۔ دنیا وچ دہشت گردی اک برائی تے بہت وڈا گناہ تسلیم کيتی جاندی اے تے ایہ کسی وی مذہب، قوم، ملک، شہر، قصبہ، گائاں تے محلہ دا کوئی فرد یا لوک انفرادی یا اجتماعی طور اُتے کرسکدے نيں بلکہ کردے نظر آندے نيں اس لئی ایہ کہیا جاسکدا اے کہ دہشت گردی دا کوئی مذہب نئيں ہُندا اس لئی اسنوں کسی مذہب، قوم، ملک، شہر، قصبہ، گائاں،اور محلہ اُتے لاگو کرنا درست عمل نئيں اے یا کہنا کہ اس مذہب، قوم، ملک، شہر، قصبہ، گائاں محلہ، دے تمام افراد دہشت گردی کردے نيں نوں بالکل وی درست نئيں کہیا جاسکدا جیساکہ یورپی ملکاں تے امریکا اسلام نوں اک دہشت گرد مذہب تے تمام مسلماناں نوں دہشت گرد کہندے نيں۔ دنیا وچ اللہ تعالیٰ نے اک لکھ چوبیس ہزار انبیا، رسول تے پیغمبر علیہ السلام لوکاں دی ہدایت تے انہاں نوں سیدھا راستہ دکھانے دے لئی بھیجے تے انہاں سب انبیا رسول تے پیغمبر علیہ السلام نے لوکاں نوں امن، محبت تے بھائی چارے دی تعلیم دی۔ ايسے طرح اللہ تعالیٰ نے انہاں انبیا، رسولاں تے پیغمبراں(علیہ السلام) اُتے جو صحیفے تے چار آسمانی کتاباں توریت، زبور تے انجیل تے قرآن مجیدا نازل کيتیاں انہاں سب وچ دہشت گردی دا نئيں بلکہ امن، محبت تے بھائی چارے دا پیغام دتا گیااور انہاں انبیا، رسولاں تے پیغمبراں (علیہ السلام) دے ذریعے جو مذاہب (یہودیت، عیسائیت اوراسلام) اس دنیا وچ پھیلے انہاں وچ وی امن، محبت تے بھائی چارے دا پیغام دتا گیا تاکہ لوک سچائی، امن، محبت تے بھائی چارے تے ہدایت دا راستہ اپناواں نہ کہ دہشت گردی، ظلم تے بربریت تے نفرت دا راستہ اپناواں بھلا اللہ کیوں چاہے گا کہ لوک اک دوسرے نوں قتل کرن، اک دوسرے اُتے ظلم کرن دنیا وچ فساد پیدا کرن، دہشت گردی کرن تے اس دنیا نوں جہنم بنا داں ہاں ایہ ضرور اے کہ اللہ تعالیٰ نے انسان نوں عمل دا اختیار دتا اے تے اس وچ انسان نوں آزادی دتی اے کہ انسان چاہے تاں چنگا عمل کرے جس کاصلہ اسنوں آخرت وچ جنت دی صورت وچ ملے گا تے چاہے تاں برا عمل دہشت گردی، ظلم، قتل و غارت گری کرے جس دا صلہ اسنوں آخرت وچ جہنم دی صورت وچ ملے گا تے ایہی انسان دا امتحان اے جو انسان نوں دینا اے۔ اس دے علاوہ تے ہور مذاہب وچ وی انہاں دے بانیان نے امن، محبت تے بھائی چارے دا ہی پیغام دتا اے لیکن افسوس لوکاں نے توریت،زبور تے انجیل وچ اپنے مفادات تے برے مقاصد دی خاطر بے شمار تبدیلیاں کيتیاں تے اپنے مذاہب نوں تبدیل کر کے رکھ دتا جس دی وجہ توں دہشت گردی، ظلم، قتل و غارت گری دا اوہ بازار گرم پوا جس نے پوری دنیا نوں جہنم بنا دتا۔ لوکاں نے اللہ دے چنے ہوئے بندےآں نوں چھڈ کے اپنے جداں بندے چنے شروع کردیے جس توں دنیا وچ دہشت گردی، ظلم، بربریت، مفاد پرستی، جھوٹھ، فساد، نفرت، منافقت ورگی برائیاں بہت تیزی توں پھیلاں ایہی وجہ اے کہ اس وقت دنیا وچ اک نفسا نفسی دا عالم اے۔ دہشت گردی، قتل و غارت گری، جھوٹھ، ظلم، نفرت عام اے۔ اج اسلام وچ جو دہشت گردی نظر آندی اے جے غیر جانبدارانہ تحقیقات دی جاواں تاں معلوم ہُندا اے دہشت گردی ايسے نسل دے لوک پھیلا رہے نيں جو رسول اللہ صلی اللہ علیہ دے سخت ترین مخالف سن ۔ جنھاں نے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ سلم دے پیارے دھوہندے حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے بہتر ساتھیاں نوں ظلم تے دہشت گردی توں شہید کيتا، اس نسل دے لوک اسلام دا لبادہ اوڑھے ہوئے نيں تے دین اسلام نوں اپنی مکروہ کارروائیاں توں بدنام کرنے دی سازش وچ مصروف عمل نيں۔ ہاں مذہب اسلام اک پرامن مذہب اے ايسے لئی اللہ تعالیٰ نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں رحمتہ اللعالمین یعنی تمام جہاناں دے لئی رحمت کہیا اے۔ ایہ اللہ دے پاک نبی ہی دی تعلیمات نيں کہ اسلام دنیا دا اوہ واحد مذہب اے جس دے مننے والے مسلمان تمام انبیا علیہ السلام دا احترام کردے نيں تے اللہ دی طرف توں نازل کيتی گئی تمام آسمانی کتاباں توریت، زبور، انجیل تے قرآن مجید اُتے ایمان رکھدے نيں۔ قرآن مجید ہی اوہ واحد آسمانی کتاب اے جس دی حفاظت دا ذمہ اللہ تعالیٰ نے خود لیا اے تے اس وچ کوئی تبدیلی نئيں ہوئی اے۔ باقی جو کتاباں نيں انہاں وچ بے شمار تبدیلیاں کر دتی گئياں نيں۔ یہودیت، عسیائیت، ہندو مذہب، سکھ مذہب، بدھ مت تے ہور مذاہب دے لوکاں وچ وی دہشت گردی عام اے تے انہاں دی دہشت گردی نے وی مذہب دا لبادہ اوڑھ رکھیا اے لیکن اسلام توں خوف زدہ مغربی میڈیا تے اس دے حواری اسرائیل تے انڈیا صرف اسلام تے تمام مسلماناں نوں دہشت گرد کہندے نئيں تکھدے۔ جدوں کہ دہشت گردی دا کوئی مذہب تے کوئی علاقہ نئيں ہُندا اوہ ہر مذہب ملت، قوم تے قبیلے وچ پائی جاندی اے۔ بوسنیا وچ مسلماناں دا قتل عام ہوئے یا فلسطین وچ عورتاں، بچےآں تے بے گناہ انساناں نوں ظلم و بے دردی توں قتل کيتا جائے۔ یا عراق وچ مسلمان قتل ہاں یا افغانستان وچ مسلمان خون وچ نہلائے جاواں یا کشمیر وچ مسلماناں نوں قتل کيتا جائے یا برما وچ مسملمان قتل ہاں یا اسلامی لبادے وچ چھپے ہوئے دہشت گر مسلماناں دے خون ناحق توں ہتھ رنگاں کرن، قتل تاں ہر طرف مسلمان ہی ہوئے رہے نيں تے الزام وی مسلماناں اُتے ہی لگایا جارہیا اے کہ اوہ دہشت گرد نيں۔ حالے حالیہ نیوزی لینڈ وچ کرائس چرچ دی مسجد وچ 50 مسلماناں دی شہادت اسلام فوبیا دہشت گردی دی بہت وڈی مثال اے۔ اس دی وجہ ایہ اے کہ دہشت گردی دا کوئی مذہب نئيں ہُندا۔ شاید ظلم، انتقام، نفرت تے بربریت ہی دہشت گردی دا مذہب اے۔ دہشت گردی دی وجوہاتکسی وی برے عمل نوں جاننے دے لئی کہ ایہ عمل کیوں ہوئے رہیا اے اس دی وجوہات تے اسنوں دے اسباب دا جاننا وی بہت ضروری ہُندا اے تاکہ اس دا سدِ باب کيتا جاسکے۔ دہشت گردی وی اک ایسا قابل نفرت تے برا عمل اے جو بہت تیزی توں اس دنیا وچ پھیل رہی اے تے اسنوں جِنّا زیادہ روکنے دی کوششش دی جا رہی اوہ اِنّا ہی تیزی توں پوری دنیا وچ پھیل رہی اے۔ اس دا کوئی علاقہ نئيں اے تے نہ ہی کوئی مذہب۔ اس دی جڑاں ہر رنگ نسل تے ہر علاقہ، مذہب، قوم تے ملک وچ موجود نيں۔ بس جتھے پانی ملیا تے کھاد ملی دہشت گردی دی جڑاں توں پتے، شاخاں تے تنا نکل آیا تے جلد ہی تناور درخت دی شکل اختیار کرگیا دنیا دے صاحبِ اختیار تے کردا دھردا لوک دہشت گردی دے پتےآں تے شاخاں نوں تاں کٹنے دی ناکام کوشش وچ مصروف نيں لیکن دہشت گردی دی جڑ نوں ختم کرنے دی بالکل وی کوشش نئيں کردے یا کرنا نئيں چاہندے کیونجے ایہ صاحبِ اختیار تے کردا دھردا لوک دہشت گردی دی آڑ لے کے مختلف ملکاں اُتے اپنی طاقت دے بل اُتے حملہ کردے نيں تے انہاں نوں تباہ و برباد کردے نيں انہاں دے وسائل اُتے قبضہ کردے نيں تے انہاں ملکاں نوں دوبارہ تعمیر کرنے دے نام اُتے انہاں ملکاں توں اپنے ملک دی کمپنیاں نوں وڈے وڈے ٹھیکے دلواندے نيں تے خوب منافع کماندے نيں تے اپنی معاشی حالت نوں بہتر توں بہتر بناتے نيں۔ ايسے طرح دہشت گرد تنظیماں پہلے خود قائم کرواندے نيں تے انہاں نوں اسلحہ فروخت کردے نيں تے خوب منافع کماندے نيں تے فیر انہاں دہشت گرد تنظیماں نوں خود ہی ختم کرنے دا ڈراما رچاندے نيں تے اس طرح ایہ ملکاں امیر توں امیر تر ہُندے چلے جا رہے نيں تے ایہ صاحب اختیار تے کردا دھردا ملکاں مسلماناں دے نال ایہ کھیل کھیل رہے نيں لیکن افسوس دا مقام ایہ اے کہ مسلمان خوابِ غفلت وچ پئے ہوئے نيں کاش مسلمان سوچاں تے سمجھاں۔ ایہی وجہ اے کہ دہشت گردی دی جڑ توں فیر پتے تے شاخاں پھوٹ پڑدی نيں تے فیر دہشت گردی دا پودا پھوٹ کر اک تناور درخت دی صورت اختیار کرجاندا اے ايسے لئی ضروری اے کہ دہشت گردی کیوں پھیلدی اے اس دے اسباب تے وجوہات دا علم حاصل کيتا جائے تے انہاں اسباب تے وجوہات دا علم حاصل ہونے دے بعد دہشت گردی نوں جڑ توں ختم کيتا جاسکدا اے۔ دہشت گردی پھیلنے دی مندرجہ ذیل وجوہات نيں۔ غربتدہشت گردی پھیلنے دی وجوہات وچوں اک بہت وڈی وجہ غربت اے کیونجے اج کل دنیا وچ سرمایہ دارنہ نظام قائم اے جس دی وجہ توں امیر امیر تر تے غریب غریب تر ہُندا چلا جا رہیا اے تے اس وجہ توں دنیا دے معاشراں وچ سخت بے چینی پائی جاندی اے۔ امیر آدمی دے لئی دنیا دی تمام نعمتاں موجود نيں۔ لیکن غریب دے لئی دو وقت دی روٹی وی بہت مشکل اے۔ نہ ہی غریب دے بچےآں نوں صحت دی سہولیات میسر نيں تے نہ ہی مناسب تعلیم۔ غریب دے بچےآں نوں اکثر بھُکھا ہی سونا پڑدا اے۔ اس لئی جنہاں ملکاں وچ غربت اے اوتھے لوک دولت دی اس غیر منصفانہ تقسیم دے خلاف اٹھیا کھڑے ہُندے نيں لیکن جدوں انہاں دی آواز کدرے نئيں سنی جاندی تاں اوہ اسلجہ اٹھاندے نيں تے اس سرمایہ دارانہ نظام دے خلاف بغاوت دا اعلان کردے نيں تے ایتھے توں دہشت گردی شروع ہُندی اے تے اوہ عناصر ایداں دے غربت دے مارے لوکاں نوں اپنے برے مقاصد دے لئی استعمال کردے نيں۔ جو دنیا وچ طاقت تے جبر دے ذریعے اپنی حکومت قائم کرنا چاہندے نيں۔ ایہ عناصر تے وڈی طاقتاں چند ڈالراں تے روپاں دے عوض انہاں غربت دے مارے لوکاں نوں خرید لیندی نيں تے پھران توں دہشت گردی جداں برا فعل کرواندی نيں انہاں غریب لوکاں نوں سبز باغ دکھائے جاندے نيں۔ ایہ مکروہ عناصر انہاں بھوکے ننگے لوکاں نوں کہندے نيں کہ اسيں تاں اصلاح کرنے والے نيں تسيں ہماریا نال دو گے تاں اسيں تواڈی غربت نوں ختم کرن گے تے تواڈے اندر خوشحالی لاواں گے۔ بھکھ کیونجے انہاں غریب لوکاں نوں بہت ستاندی اے تاں ایہ غریب لوک وی سوچدے نيں کہ چلو پیٹ بھرنے دا ذریعہ تاں پیدا ہورہیا اے۔ ساڈے گھر دی بھکھ تاں مٹتی اے۔ اس وقت ایہ بالکل وی نئيں سوچدے کہ آخر کار انہاں دا انجام موت ہی ہوئے گا جے سوچدے وی ہون گے تاں شاید ایہ سوچدے ہون گے کہ دنیا وچ انہاں دے تے انہاں دے گھر دے لوکاں دے کچھ دن تاں اچھے گزر جاواں گے تے جے موت آ وی گئی تاں اس بے درد دنیا توں انہاں نوں نجات مل جائے گی کیونجے دنیا انہاں نوں بہت ستاندی اے بہت رلاندی اے بھکھ نے انہاں دے وجود نوں بہت ہلایا ہُندا اے ایہی وجہ اے کہ ایہ دہشت گردی جداں برے فعل تے گناہ اُتے آمادہ ہوجاندے نيں۔ کاش! اوہ ایہ سوچدے کہ اللہ انہاں نوں آزما رہیا اے کیونجے کسی نوں اوہ دولت دے نوں آزماندا اے تے کسی نوں اوہ غربت دے کے آزماندا اے۔ دونے ہی آزمائش دی صورتاں نيں۔ ہن ایہ لوکاں اُتے اے کہ اوہ اس دی آزمائش اُتے کتنا پورا اتردے نيں۔ دولتمند اپنی دولت غریباں دی فلاح دے لئی استعمال کر کے اللہ تعالیٰ دی آزمائش اُتے پورا اتردے نيں تے غریب اپنی غربت اُتے صبر کر کے اللہ تعالیٰ دی آزمائش اُتے پورا اتردے نيں۔ بھکھ تے غربت انسان نوں کس طرح ستاندی اس نظم وچ ملاحظہ کرن۔ بقول شاعر رحمة الله عليه
اب ذرا انصاف توں سوچاں کہ غربت تے بھکھ انسان نوں کس طرح ستاندی تے رلاندی اے تاں فیر ذرا تصور کرن کہ اج دے اس معاشرے وچ جتھے خود غرضی، بے حسی، لالچ تے حرص و ہوس نے ڈیرے ڈال رکھن ہاں اوتھے غریب انسان دے لئی اللہ دی آزمائش توں گزرنا کس قدر مشکل ترین کم اے غربت تے بھکھ و ننگ ایسی وڈی مصیبتاں نيں جو انہاں نوں ہر اوہ کم کرنے اُتے مجبور کردیندی نيں جس توں انہاں دے پیٹ دی اگ بھجھ سکے اوہ اپنے پیٹ دی اگ بھرنے دے لئی۔ دہشت گردی اُتے وی آمادہ ہوجاندے نيں ۔ دہشت گردی توں انہاں دے انتقام دی اگ نوں وی تسکین ملدی اے۔ کيتا دنیا دے کردا دھردا دنیا توں غربت نوں ختم کرنے وچ سنجیدہ نظر آندے نيں؟ افسوس توں کہنا پڑدا اے کہ دنیا توں غربت دے خاتمے دے لئی کوئی سنجیدہ کوشش نئيں کيتی جا رہی اے۔ سپر طاقتاں کیوں نئيں اپنے خزانےآں دے منہ کھولتاں کہ دنیا توں غربت ک خاتمہ ہوئے۔ دنیا وچ بے شمار لوک قحط تے بھکھ توں مر جاندے نيں لیکن دنیا دے ٹھیکیداراں دے کان اُتے جاں وی نئيں رینگتی۔ اج وی پاکستان دے تھر دے علاقے وچ معصوم بچے بھکھ توں مر جاندے نيں۔ لیکن کسی نوں کوئی احساس نئيں ہُندا۔ ایتھوپیا، صومالیہ، کمبوڈیا،شمالی کوریا تے ہور ملکاں وچ لکھاں افراد بھکھ تے قحط دے ہتھوں مارے گئے لیکن دنیا نے غربت دے خاتمے دے لئی کيتا اقدامات کیتے تاں انتہائی افسوس دے نال عرض خدمت اے کہ لالی پاپ دے علاوہ کوئی ٹھوس اقدامات سامنے نئيں آئے تاں فیر بھُکھا انسان اپنی بھکھ نوں مٹانے دے لئی ہتھیار نئيں اٹھائے گا تاں تے کیہ کريں گا۔ انتہائی معذرت دے نال اوہ تاں ایہ چاہے گا کہ ہر اس فرد نوں وی دنیا توں مٹا دے جو اس دی بھکھ دا سبب اے تے جس نے اس دی بھکھ تے ننگ دے لئی کچھ نئيں کيتا تے اسنوں بھکھ توں مرنے دے لئی چھڈ دتا تے جدوں بھکھ تے غربت دے ستائے ہوئے لوک دہشت گردی کروانے والےآں دے ہتھوں دا کھلونا بن دے غلط راستے دا انتخاب کردے ہوئے ہتھیار اتھاندے نيں تاں وی موت ہی انہاں دا مقدر بندی اے۔ تے بھکھ وچ وی موت ہی انہاں دا مقدر ہُندی اے۔ کاش ایہ بھکھ مارے لوک صبر کرنا سیکھاں تے اللہ کہ آزمائش وچ پورا اتراں تاں اللہ دے نزدیک انہاں دے درجات وی بلند ہون گے تے ایہ دہشت گردی کروانے والےآں دے ہتھوں دا کھلونا نئيں بنیاں گے۔ ايسے طرح امیراں دی وی ایہ آزمائش اے کہ اوہ اپنی دولت نوں اپنے آرام تے اپنی عیاشیاں شباب و کباب دی محفلاں نوں سجانے دی بجائے غریباں اُتے خرچ کرن انہاں دا خیال رکھن انہاں دے لئی اسکول، کالج تے یونیورسٹیاں بنواواں جتھے غریباں دے بچے مفت تعلیم حاصل کر سکن، انہاں دے لئی ہسپتال بنواواں جتھے غریباں دا مفت علاج ہوئے سکے امیراں دا ایہ فرض اے کہ اوہ لوکاں نوں بھیک دے کے بھکاری نہ بناواں تے انہاں دی عزت نفس دے نال نہ کھیلاں بلکہ انہاں دی مدد اس طرح کرن کہ غریب اپنے پیراں اُتے کھڑے ہوسکن تاں اللہ دے ہاں انہاں امیراں دے درجات وی بلند ہون گے تے جنت وچ انہاں نوں اعلیٰ مقام عطاء ہوئے گا تے اوہ اللہ دی آزمائش وچ وی پورا اتراں گے۔ اللہ نے اک طرف غریباں نوں صبر دی تلقین دی اے تاں دوسری طرف اللہ نے امیراں نوں غریباں اُتے اپنا مال خرچ کرنے دی تاکید دی اے جو اللہ نے ہی انہاں نوں عطاء کيتا اے۔ تاکہ معاشرے وچ دہشت گردی تے فتنہ و فساد نہ پھیلے۔ غریب صبر کرن تے دہشت گردی دے غلط راستے دا انتخاب نہ کرن تاں اللہ توں بہت وڈا اجر پاواں گے تے جنت وچ اعلیٰ مقام پاواں گے۔ ايسے طرح امیر غریباں اُتے مال خرچ کرن جو اللہ نے انہاں نوں عطا کيتا اے تے غریباں نوں اپنا غلام سمجھنے دی بجائے انہاں دا خیال رکھن تاں اوہ وی اللہ توں بہت وڈا اجر پاواں گے تے جے امیر تے غریب اللہ دی اس آزمائش وچ پورا اتر گئے تاں دنیا توں دہشت گردی جڑ توں اکھڑ جائے گی تے فتنہ و فساد ختم ہوجائے گا۔ صرف اچھی نیت تے دل وڈا کرنے دی ضرورت اے۔ بے روز گاریدنیا وچ دہشت گردی پھیلنے دی اک وڈی وجہ بے روزگای اے۔ والدین اپنا پیٹ کٹ کر اپنے بچےآں نوں اعلیٰ تعلیم دلواندے تاکہ انہاں دے بچے اعلیٰ تعلیم حاصل کر کے چنگا روزگار حاصل کرسکن۔ مائٰاں اس مقصد دے لئی اپنا زیور گروی رکھ دیندی نيں یا فروخت کر دیندی نيں تے باپ اپنا مکان گروی رکھ دیندا اے یا فروخت کر دیندا اے۔ والدین دا خیال ہُندا اے کہ انہاں دے بچے ڈاکٹر، انجینیئر، وکیل یا ایم بی اے دی ڈگری حاصل کر کے بہترین روزگار حاصل کرن گے یا فوج وچ انہاں نوں کمیشن مل جائے گا، بچے وی خوب محنت کردے نيں تے میٹرک تے ایف ایس سی وچ اچھے نمبر حاصل کر تے نيں کہ انہاں نوں داخلہ مل جائے لیکن افسوس نمبر حاصل کرنے دے بعد والدین تے بچےآں دے سامنے ایہ تلخ حقیقت آندی اے کہ حالے حالے تک دلی دور است کیونجے والدین دی جمع پونجی انٹری ٹیسٹ دی تیاری دے لئی اکیڈمیاں دے پیٹ وچ اتر جاندی اے آخر خدا خدا کر کے انٹری ٹیسٹ دا مرحلہ آندا اے تاں معلوم ہُندا اے کہ بازی تاں اے تے او لیولز والے مار گئے نيں۔ یا اوہ بچے داخلہ دے اہل قرار پائے نيں جنہاں دی جیب وچ پیسہ سی کیونجے اکثر دیکھیا گیا اے کہ انٹری ٹیسٹ توں اک دن پہلے انٹری ٹیسٹ دا پرچہ آئوٹ ہوئے کے انہاں بچےآں تک پہنچ گیا جنہاں دے پاس اس پرچے نوں خریدنے دی طاقت سی یا سفارش سی تے جنہاں دے پاس طاقت نئيں سی تے سفارش نئيں سی اوہ بے چارے انٹری ٹیسٹ وچ رہ جاندے نيں تے اپنا سب کچھ لٹا کر فیر تے لٹتے نيں تے پرائیویٹ یونیورسٹیاں وچ داخلہ لینے اُتے مجبور ہُندے نيں یا اپنا سب کچھ لٹاندے ہوئے چین تے روس وچ اعلیٰ تعلیم حاصل کرنے دے لئی رخت سفر باندھدے نيں تے جنہاں دے پاس پیسہ نئيں ہُندا اوہ بچے اعلیٰ قابلیت رکھنے دے باوجود کچھ وی نئيں کرسکدے تے نظام نوں برا بھلا کہندے نيں تے رو پیٹ کر چپ ہوجاندے نيں تے ریڑھی لگانے اُتے مجبور ہُندے نيں یا کسی دفتر یا فیکٹری وچ چپڑاسی یا کلرکی ورگی چھوٹی موٹی نوکری کرلیندے نيں یا فیر مزدوری کردے نيں تے اپنے پیٹ دا دوزخ بھردے نيں۔ ایہ اوہ ابتدا اے جتھے بچےآں دے ذہن وچ اس بے انصافی دے خلاف بغاوت جنم لینا شروع کردی اے تے ایتھے توں دہشت گردی دا وجود بچےآں دے ذہناں وچ جڑ پھڑنا شروع کردا اے۔ لیکن فیر وی ایہ اپنا سب کچھ لٹا کر کسی نہ کسی طرح اعلیٰ تعلیم دی ڈگری حاصل کرلیندے نيں تے والدین تے بچے خوش ہُندے نيں کہ ہن ابنيں بہترین روزگار مل جائیگا انہاں دے معاشی حالات ہن درست ہوئے جاواں گے۔ انہاں دی بہناں دے ہن ہتھ پیلے ہوجاواں گے تے اوہ اپنے پیتا دے گھر رخصت ہوئے جاواں گی۔ تاں ایہ تلخ تے خوفناک حقیقت سامنے آجاندی اے کہ روز گار دی تلاش وچ انہاں دے اک دفتر توں دوسرے دفتر تے اک فیکٹری توں دوسری فیکٹری چکر لگنا شروع ہُندے نيں ایتھے وی ایہی مصیبت سامنے ہُندی اے کہ جنہاں دے پاس سفارش تے چمک ہُندی اے انہاں نوں تاں باآسانی نوکری (جاب) مل جاندی اے تے جنہاں بے چاراں دے پاس سفارش تے چمک نئيں ہُندی انہاں نوں کہیا جاندا اے کہ پنج سال یا دس سال دا تجربہ لائو تاں نوکری مل جائے گی۔ ہن انہاں عقل دے اندھاں توں کوئی پُچھے کہ نوکری دو گے تاں تجربہ حاصل ہوئے گا جدوں نوکری ہی نئيں دو گے تاں تجربہ کتھے توں آئے گا۔ ایہی اوہ مقام ہُندا اے جدوں بچےآں وچ بغاوت اپنے پورے عروج اُتے پہنچ جاندی اے۔ کیونجے انہاں دے والدین اپنا سب کچھ اپنے انہاں بچےآں دی تعلیم اُتے لٹا چکے ہُندے نيں لیکن اِنّی اعلیٰ تعلیم حاصل کرنے دے باوجود ایہ بچے روز گار توں محروم ہُندے نيں۔ کدی کدی بغاوت دی ابتدا اس طرح ہُندی اے کہ اپنی ڈگری نوں جلا دتا جاندا اے کہ ایسی ڈگری حاصل کرنے دا کیہ فائدہ جس نوں حاصل کرنے دے باوجود بے روزگاری انہاں دا منہ چڑا رہی ہُندی اے۔ تے فیر عالم مایوسی وچ گھر وچ فاقہ مستی شروع ہوجاندی اے۔ ہن ظاہر اے پیٹ تاں کھانے نوں منگدا اے تے ایہی اوہ وقت ہُندا اے کہ انہاں بے روزگار بچےآں وچ مجرمانہ تے دہشت گردانہ سوچ جنم لیندی اے تے جڑ پکڑدی اے۔ تے دہشت گردی کروانے والے عناصر جو ایداں دے نوجواناں دی تاک وچ پہلے ہی ہُندے نيں انہاں بے روز گار نوجواناں دے آنسو پُچھنے آجاندے نيں تے انہاں دا سہارا بننے دی کوشش کردے نيں تے انہاں دے انتقام دی اگ نوں تے ہويا دیندے ہوئے انہاں نوں سماجی ناانصافی دے خلاف بھڑکاندے نيں تے اور کہندے نيں اسيں ہی اصلاح کرنے والے نيں اسيں ہی انصاف لاواں گے تسيں ساڈے نال شامل ہوئے جائو اس طرح انہاں نوجواناں دا دہشت گردی تے موت دا سفر شروع ہوئے جاندا اے ۔ایہی وجہ اے کہ بوہت سارے دہشت گرد اعلیٰ تعلیم یافتہ نظر آندے نيں۔ اوہ ملکاں تے معاشرے جتھے میرٹ دا نظام قائم اے تے نوکری آسانی توں مل جاندی اے اوتھے دہشت گردی کم ہُندی اے لیکن اوہ ملکاں تے معاشرے جتھے میرٹ تے انصاف دا کوئی نظام قائم نئيں اے تے نوکری دا ملنا بہت ہی مشکل اے۔ جنہاں ملکاں وچ جعلی ڈگریاں اُتے اعلیٰ عہدے مل جاندے نيں اوتھے دہشت گردی بہت تیزی توں پھیل رہی اے۔ انہاں ملکاں تے معاشراں اُتے پیسہ سُٹ تماشا دیکھ والی مثال فٹ بیٹھدی اے۔ جنہاں دی جیب وچ پیسہ ہُندا اے اوہ ہر عہدہ تے اعلیٰ توں اعلیٰ نوکری آسانی توں حاصل کر لیندے نيں تے ظاہر اے جنہاں دی جیب خالی ہُندی اے اوہ یا تاں رو پیٹ کر چپ ہوجاندے نيں یا فیر غلط راستے دا انتخاب کردے نيں تے مجرم بن جاندے نيں یا فیر دیشت گردی کروانے والےآں دا کھلونا بن دے دہشت گردی کردے نيں تے معاشرے توں انتقام لیندے نيں۔ جے انہاں ملکاں تے معاشراں وچ میرٹ دا نظام قائم کر دتا جائے تے سفارش تے جعلی ڈگریاں اُتے نوکریاں تے اعلیٰ عہدےآں دی بندر ونڈ نہ کيتی جائے تاں دہشت گردی اُتے قابو پایا جاسکدا اے۔ مذہب کااستعمال تے فرقہ واریتدہشت گردی پھیلنے دی وجوہات وچوں اک اہم ترین وجہ مذہب دا غلط استعمال تے انہاں دا آپس وچ ٹکرائو تے فرقہ واریت اے۔ اس وقت دنیا وچ جو وڈے مذاہب نيں انہاں وچ اسلام، عیسائیت تے یہودیت نيں۔ اس دے علاوہ ہندو مذہب، بدھ مت، جین مت، سکھ مذہب، پارسی مذہب تے ہور بوہت سارے مذاہب نيں۔ جے غور توں دیکھیا جائے تے غیر جانبدارانہ تحقیقات دی جاواں تاں معلوم ہُندا اے کہ انہاں تمام مذاہب دے بانیاں نے دنیا دے لوکاں نوں امن و آشتی دی تعلیم دتی لیکن انتہائی افسوس دے نال ایہ گل کہنی پڑدی اے دے انہاں مذاہب دے مننے والےآں نے اپنے مفادات دی خاطر تے برے مقاصد تے اپنے اقتدار تے عام لوکاں اُتے اپنی حاکمیت قائم کرنے تے انہاں نوں اپنا غلام بنانے تے انہاں نوں کیڑے مکوڑے سمجھنے دی خاطر، اپنی طاقت تے دولت دے بل بوتے اُتے انہاں مذاہب دے بانیان دی تعلیمات نوں جان بجھ کر یا تاں بھلا دتا یا انہاں وچ تبدیلیاں کر دیؤ تے اس توں وی زیادہ افسوسناک صورت حال ایہ پیدا ہوئی دی ہر مذہب دے لوکاں نے اپنی ڈیڑھ اِٹ دی وکھ مسجد بنا لی اس طرح ہر مذہب وچ فرقےآں نے جنم لیا اس دا نتیجہ ایہ ہويا کہ ہر مذہب تے فرقے نے خود نوں صحیح تے دوسرے نوں غلط کہنا شروع کر دتا تے سوچے سمجھے بغیر اپنی گل اُتے شدت تے ہٹ دھرمی توں قائم ہوئے گئے۔ مذہب دے اس غلط استعمال تے ٹکرائو دا نتیجہ ایہ نکلیا کہ دنیا وچ انتہا پسندی تے شدت پسندی نے جنم لیا تے اس انتہا پسندی تے شدت پسندی دی کوکھ توں دہشت گردی نے جنم لیا۔ انہاں مذاہب تے فرقےآں دے رہنماواں تے علماء نے اپنے پیٹ تے اقتدار تے حاکمیت دی خاطر نفرت دا اوہ بازار گرم کيتا کہ ہر انسان دا اعتبار اک دوسرے اُتے توں ختم ہوئے گیا عقل تے دلیل دی کوئی گل نئيں سنی گئی تے کسی نے عقل تے دلیل دی گل کرنے دی کوشش وی دی تاں واجب القتل قرار پایا تے اس طرح کروڑاں انسان مذہب دے غلط استعمال تے فرقہ واریت توں پھُٹنے والی دہشت گردی دی بھینٹ چڑھ کر موت دی ابدی نیند سو گئے۔ کسی نے کافر کافر دا راگ الاپا تاں کسی نے لعنت لعنت دی گردان دی تے اس وقت ہر طرف نفسا نفسی دا عالم اے تے لوک اک دوسرے نوں اس طرح دہشت گردی توں مار رہے نيں کہ مرنے والے نوں علم نئيں کہ اسنوں کیوں ماریا گیا تے نہ ہی مارنے والا جاندا اے کہ اس نے کیوں ماریا تے سب توں زیادہ افسوس دا عالم تاں ایہ اے کہ لوک مذہب دا لبادہ اوڑھ نوں اک دوسرے نوں بے دردی تے دہشت گردی توں قتل کر رہے نيں تے کہندے نيں کہ اسيں اصلاح کرنے والے نيں جدوں کہ اللہ تعالیٰ انہاں دے بارے وچ کہندا اے کہ ایہی اوہ لوک نيں جو فسادی نيں۔ دنیا وچ مذہب دا تے فرقہ واریت دا غلط استعمال ہرجگہ تے ہر معاشرے وچ ہُندا اے ہاں ایہ گل ضرور کہی جاسکدی اے کہ اس دا استعمال کدرے کم ہُندا اے تے کدرے زیادہ۔ عیسائی، یہودی تے ہندو معاشرہ اسلامو فوبیا وچ مبتلا اے تے انہاں معاشراں وچ بسنے والے مسلمان خوف تے دہشت دے عالم وچ اپنی زندگی بسر کر رہے نيں تے عیسائی، یہودی تے ہندو انتہا پسنداں تے اور شدت پسنداں دی دہشست گردی دا نشانہ بنندے رہندے نيں۔ انہاں معاشراں دے انتہا پسنداں نے وی اپنے مذہب دا لبادہ اوڑھ رکھیا اے تے اس دی آڑ وچ دہشت گردی کردے نيں تے اپنے مذاہب نوں بدنام کرنے دا باعث بندے نيں۔ ايسے طرح ایہ وی اک تلخ حقیقت اے کہ اسلام وچ موجود مذہبی انتہا پسنداں نے وی اسلام دا لبادہ اوڑھ رکھیا اے تے ایہ وی اپنے مذہب دا غلط استعمال کردے ہوئے نہ صرف عیسائیاں، یہودیاں، ہندوئاں نوں تے ہور مذاہب دے لوکاں نوں دہشت گردی دا نشانہ بناتے نيں بلکہ اپنے مذہب دے دوسرے فرقےآں دے لوکاں نوں وی دہشت گردی دا نشانہ بناتے نيں۔ انہاں سب مذاہب دے انتہا پسنداں وچ جو گل مشترک پائی جاندی اے اوہ ایہ اے کہ ایہ اک دوسرے توں شدید نفرت کردے نيں تے اس شدید نفرت دی وجہ ایہ اے کہ ایہ خود نوں بالکل پاک صاف تے سچا سمجھدے نيں لیکن دوسرےآں نوں غلط تے جھوٹھا سمجھدے نيں اک دوسرے دے مذہب اُتے لعن طعن کردے نيں جدوں کہ مذہب دا کوئی قصور نئيں ہُندا مذاہب تے انہاں دے بانیان نے تاں ہمیشہ امن، محبت تے رواداری دا سبق دتا اے لیکن انساناں دا غلط عمل اقتدار، دولت تے حاکمیت دا نشہ انہاں نوں دہشت گردی، قتل و غارت گری تے فساد اُتے اکساندا رہندا اے، اک دوسرے دے خلاف اندر دی نفرت انہاں مذاہب دی آڑ وچ چھپے ہوئے انتہا پسنداں نوں غلط راستے اُتے لے جاندی اے۔ پیٹ وچ بھڑکتی ہوئی اگ توں مجبور انتہا پسند مذپبی رہنما دماغ توں نئيں پیٹ توں سوچدے نيں۔ نفرت دی اگ بھڑکاندے نيں تے اپنی چرب زبانی توں جھوٹھ نوں اس طرح سچ بنا کے پیش کردے نيں کہ عام لوک دھوکھا کھا جاندے نيں تے انہاں دے غلط راستے اُتے چل پڑدے نيں۔ ایہ انتہا پسند مذہبی رہنما خود تاں اپنے عیش کداں وچ آرام تے سکون دی زندگی گزاردے نيں لیکن پوری دنیا نوں فساد تے دہشت گردی دی نذر کردیندے نيں۔ دراصل ایہی اوہ لوک نيں جو کہندے نيں کہ اسيں تاں اصلاح کرنے والے نيں لیکن اللہ تعالیٰ انہاں دے بارے وچ ہی فرماندا اے کہ ایہی لوک نيں جو فسادی نيں پوری دنیا وچ اس دی سب توں وڈی مثال حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے بہتر ساتھیاں دی شہادت اے۔ حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے ساتھیاں نوں شہید کرنے والے وی مذپب دی آڑ وچ چھپے ہوئے سن اوہ وی قرآن دی تلاوت کردے سن انہاں دے ماتھاں اُتے وی سجدےآں دے نشان سن ۔ لیکن بے رحم اِنّے سن کہ امام حسین علیہ السلام نوں اک قطرہ وی پانی دا نہ پہنچنے دتا ایتھے تک دے جدوں امام حسین علیہ السلام نے اپنے چھ ماہ دے بیٹے حضرت علی اصغر علیہ السلام دے لئی پانی طلب کيتا تاں انہاں انتہا پسند دہشت گرداں نے جو حافظ قران سن جنہاں دے ماتھاں اُتے سجدے دے نشان سن حضرت علی اصغر علیہ السلام نوں شہید کر دتا ایہ مذہب دا غلط استعمال نئيں تاں تے کیہ سی؟ ایہ ظلم دی انتہا نئيں سی تاں تے کیہ سی؟ ایہ دہشت گردی دی انتہا نئيں سی تاں تے کیہ سی؟ ایہ پوری دنیا دے سوچنے دے لئی سب توں وڈی مثال اے کہ مذہب دا دہشت گردی دے لئی کس طرح غلط استعال کيتا جاندا اے تے مذہب دی آڑ وچ چھپ کر کس طرح دہشت گردی کيتی جاندی اے۔ اس لئی ضروری اے کہ دہشت گردی دے لئی مذہب دے غلط استعمال نوں ختم کيتا جائے تے دہشت گردی دے لئی مذہب دی آڑ وچ نہ چھپا جائے تاکہ مذہب بدنام نہ ہوئے کیونجے مذہب دا کوئی قصور نئيں اے۔ قصور تاں غلط انساناں دے غلط اعمال دا اے۔ ایہی وجہ اے کہ لوک مذہب توں دور ہُندے چلے جا رہے نيں کیونجے مغربی میڈیا مذہب نوں غلط کہندا اے تے ایہ پروپیگنڈا بہت زور و شور توں کردا اے۔ اللہ سب انساناں نوں ہدایت دے تے انساناں دا وی فرض اے کہ اوہ ہدایت دا راستہ اپناواں تے اپنے چنے ہوئے انساناں دی بجائے اللہ دے چنے ہوئے تے منتخب بندےآں دی پیروی کرن تاں ایہ دنیا خود ہی جنت بن جائے گی۔ دنیا دا اَنھّا قانوندہشت گردی پھیلنے دی وجہ وچوں اک وجہ دنیا دا اَنھّا قانون وی اے۔ دنیا دا قانون جرم اُتے تاں سزا دیندا اے لیکن اوہ ایہ بالکل نئيں دیکھدا کہ جرم کیوں ہويا اے ذرا سوچیے کہ جے کسی دی ماں، بیٹی یا بہن دی عزت لٹ رہی ہوئے تاں اوہ کیہ کريں گا؟ کیہ اوہ بے شرمی، بے حیائی تے بے غیرتی دا راستہ اپناتے ہوئے خاموشی اختیار کريں گا یا فیر اس عزت پرتن والے دا مقابلہ کرے گااور اسنوں موت دے گھاٹ اتار دے گا۔ لیکن افسوس اس دنیا دا اَنھّا قانون ایہ بالکل نئيں دیکھدا دی قتل کرنے والے شخص نے اپنی ماں، بیٹی یا بہن دی عزت بچاندے ہوئے قتل کيتا اے۔ دنیا دے اس اندھے قانون دی نظر وچ تاں قتل ہويا اے جس دی سزا اسنوں قتل دے جرم وچ دے دتی جاندی اے۔ اس بے انصافی دا ایہ نتیجہ نکلدا اے کہ معاشرے وچ بغاوت دے جراثیم پھیلدے نيں تے انساناں نوں انجام کار دہشت گردی دی طرف لے جاندے نيں، دہشت گردی کروانے والے اندھے قانون دے ستائے ہوئے لوکاں نوں با آسانی اپنے غلط راستے اُتے ڈالدے ہوئے اپنے مقاصد دے لئی استعمال کردے نيں۔ اسی طرح جے کوئی شخص کئی دن توں بھُکھا ہوئے تے اوہ بھکھ توں تنگ آکے اپنے پیٹ دے دوزخ نوں بھرنے دے لئی کسی پھل والے دی دکان توں پھل چوری کرلے یا کسی تندور اُتے توں روٹی چوری کرلے تاں ساڈی دنیا دا اَنھّا قانون اسنوں چوری دے جرم وچ سزا سنیا دیندا اے۔ اوہ بالکل ایہ نئيں دیکھدا کہ اس شخص نے چوری کیوں دی اے ؟، قانون نوں اس توں کوئی غرض نئيں ہُندی کہ چوری عالم مجبوری وچ بھکھ دے ہتھوں مجبور ہوئے کے کيتی گئی اے۔ دنیا دا اَنھّا قانون صرف ایہ دیکھدا اے کہ چوری دا جرم ہويا اے تے اوہ چوری دے جرم دی سزا سنیا دیندا اے۔ اندھے قانون نوں کسی شخص دی مجبوری، بے بسی تے بھکھ توں کوئی غرض نئيں ہُندی ہن سوچاں کہ کیہ اس قسم دے واقعات بغاوت نوں جنم نئيں دیندے۔ تے کیہ لوک انجام کار دہشت گردی کرنے اُتے مجبور نئيں ہوجاندے کیونجے ریاست ایداں دے مجبور لوکاں نوں بالکل وی سہارا نئيں دیندی، اسی طرح کوئی شخص اپنے ہتھ وچ اعلیٰ ڈگری لے کے اک دفتر توں دوسرے دفتر دا چکر کٹے۔ یا اک کارخانے توں دوسرے کارخانے وچ نوکری دے لئی انٹرویو دے یا اک ادارے توں دوسرے ادارے وچ نوکری دی بھیک منگے لیکن کوئی اسنوں نوکری نہ دے تے اس دے گھر وچ قافاں دی نوبت آجائے تاں فیر اوہ کیہ کرے؟ کیہ اوہ کسی دریا یا سمندر وچ چھلانگ لگیا کر ڈُب مرے یا کیہ اوہ کسی پہاڑ یا کسی اُچے مینار توں چھلانگ لگیا کر اپنی جان دے دے؟ یا فیر دہشت گردی کروانے والےآں دے ہتھوں دا کھلونا بن دے دہشت گردی کرے تے کسی اندھی گولی دا نشانہ بن نوں موت دی آغوش وچ چلا جائے تے دنیا دے غماں توں نجات پا جائے یا فیر اوہ گرفتار ہوئے تے دنیا دے اندھے قانون دے ذریعے اپنے جرم دی سزا پائے کیونجے اَنھّا قانون تاں ایہ نئيں دیکھدا کہ اوہ دہشت گرد کیوں بنیا۔ اسنوں کس مجبوری نے دہشت گرد بننے اُتے مجبور کيتا۔ کاش دنیا دا قانون اَنھّا نہ ہوئے تے اوہ جرم اُتے نئيں جرم دی وجہ اُتے سزا دے تاں مجرم تے دیشت گرد پیدا نئيں ہون گے۔ انصاف دا نہ ملناانصاف دا نہ ملنا بھیدہشت گردی پھیلنے دی اک وجہ اے۔ دنیا وچ بوہت سارے ملکاں تے معاشرے ایداں دے نيں جتھے لوکاں نوں انصاف نئيں ملدا تے افسوس دے نال ایہ کہنا پڑدا اے کہ اک تاں انصاف نئيں ملدا تے اس اُتے سونے اُتے سہاگہ ایہ اے کہ جے انصاف ملدا وی اے تاں مقدمات سالاں چلدے رہندے نيں ايسے لئی ایہ مثال مشہور اے کہ جے دادا اپنی جائداد دے حصول دے لئی مقدمہ کردا اے تاں اس مقدمے دا فیصلہ پوتے دے دور وچ جاکے ہُندا اے۔ انتہائی معذرت دے نال وکیل انہاں مقدمات نوں اپنی زیادہ توں زیادہ فیس دے لالچ وچ یا مخالف پارٹی دی خواہش دے پیش نظر مقدمات نوں لمبا کھینچدے نيں تے اِنّے تاخیری حربے استعمال کردے نيں کہ ایہ مقدمات سالاں چلدے رہندے نيں تے تریخ اُتے تریخ ملدی رہندی اے۔ لوک جنہاں دی آخری امید عدالت ہُندی اے تے اوہ انصاف دی امید لئی عدالت دا دروازہ کھٹکھٹاندے نيں لیکن انہاں نوں فوری تے سستا انصاف نئيں ملدا لوک مقدمات دے فیصلے دے انتظار وچ سُک جاندے نيں تے اپنی ساری جمع پونچی وکیلاں دے پیٹ وچ اتار دیندے نيں تے دوسرے عدالدی اخراجات علحیدہ انہاں دے سر اُتے تلوار دی طرح لٹکتے نيں۔ جِنّی وڈی عدالت ہُندی اے اِنّے ہی زیادہ اخراجات ہُندے نيں اپنا سب کچھ لٹا دینے دے باوجود انصاف دی دیوی عام آدمی توں روٹھی ہی رہندی اے۔ طاقت ور تے قاتل، عدالتاں توں صاف بچ نکلدے نيں تے دندناتے پھردے نيں تاں اس دا نتیجہ ایہ نکلدا اے لوک خود ہی اپنا انصاف کرنے اُتے مجبور ہوجاندے نيں تے دیشت گردی دا رخ اخیتار کردے نيں۔ سانحہ ماڈل ٹائون 17 جون 2014 نوں ہويا جس وچ لاہور وچ دن دہاڑے ریاستی دہشت گردی دے نتیجہ وچ 14 افراد نوں پولیس نے گولیاں توں بھون نوں شہید کر دتا گیا تے سو افراد نوں زخمی کر دتا گیا۔ احتجاج ہوئے، دھرنے ہوئے عوام نے ریاست دا تشدد برداشت کيتا تب کدرے جاکے تاں آرمی چیف دی مداخلت توں ایف آئی آر کٹی۔ میڈیا دی پولیس دی گولیاں چلاندے ہوئے ویڈیوز موجود نيں لیکن افسوس قاتل اج وی آزاد گھوم رہے نيں کئی سال بیت چکے نيں لیکن انصاف کدرے نظر نئيں آندا تے اج وی اس واقع دے مقتولین دے لواحقین انصاف دی تلاش وچ عدالتاں دی طرف دیکھ رہے نيں لیکن انصاف دی ایہ کیفیت اے کہ حالے تک دلی دور است ہن سوچاں جدوں لوکاں نوں انصاف نئيں ملے دا تاں کیہ انہاں وچ بغاوت جنم نئيں لے گی؟ لوک اپنا انصاف خود کرنا شروع نئيں کر دیؤ گے تے دہشت گردی دا راستہ نئيں اپناواں گے اوہ فیر اسلحہ نئيں اٹھاواں گے تاں تے کیہ کرن گے؟ پوری دنیا اس قسم دے واقعات توں بھری پئی اے کہ لوکاں نوں انصاف نئيں ملدا تے فیر اوہ اپنا انصاف خود کرنے بیٹھ جاندے نيں ہن ہر شخص وچ صبر نئيں ہُندا ہر شخص وچ تاں برداشت دی اِنّی قوت نئيں ہُندی جِنّی کہ سانحہ ماڈل تائون دے مقتولین دے لواحیقن نے دکھادی اے اج وی اوہ عدالتاں توں انصاف دی بھیک منگ رہے نيں لیکن انصاف انہاں توں کوساں دور نظر آندا اے کیونجے دنیا دے بوہت سارے ملکاں تے معاشراں وچ ظاقت ور دے لئی قانون تے اے تے کمزور دے لئی قانون تے اے۔ طاقتور شخص دے لئی جیل گھر ورگی ہی ہُندی اے اسنوں اوتھے ہر قسم دی سہولیات میسر ہُندیاں نيں ۔ بیمار پڑ جائے تاں فوری علاج ہُندا اے۔ فیر طاقت ور شخص دے نخرے علحیدہ ہُندے نيں کہ اس ہسپتال توں علاج نئيں کروانا اس جیل وچ نئيں رہنا، ایہ نئيں کھانا اوہ نئيں کھانا۔ طاقتور شخص دی ضمانت پہلے از گرفتاری یا حفاظتی ضمانت دی درخواست فوری طور اُتے ایمرجنسی وچ سنی جاندی اے تے منظور وی فوری طور اُتے ہوجاندی اے جدوں کہ کہ کمزور شخص جیل وچ ہی سڑدا رہندا اے تے مچھراں توں ہی مقابلہ کردا رہندا اے۔ علاج دی سہولت واجبی ہُندی جیل اس دے لئی خوف تے دہشت دی علامت ہُندی اے۔ کمزور شخص جے ضمانت پہلے از گرفتاری یا حفاظتی ضمانت کروانا چاہے تاں اسنوں لمبی تریخ مل جاندی اے۔ انصاف دا ایہ دوہرا معیار عام آدمی وچ بغاوت پیدا کردا اے جو اسنوں رفتہ رفتہ دہشت گردی دی طرف لے جاندا اے۔ جے طاقت ور تے کمزور دونے دے نال اکو جیہا سلوک ہوئے تے لوکاں نوں وقت اُتے انصاف ملے تاں لوکاں دا عدالتاں اُتے اعتماد ودھے گا تے لوک جرم تے دہشت گردی دی طرف جانے دی بجائے امن تے قانون دا راستہ اپناواں گے تے معاشرہ وی فتنہ و فساد تے دہشت گردی توں محفوظ رہے گا۔ تعلیم دی کمی تے جنت دا خوابدنیا وچ دہشت گردی پھیلنے دی اک وڈی وجہ تعلیم دی کمی وی اے۔ دنیا دے بوہت سارے ملکاں ایداں دے نيں جتھے غربت دی وجہ توں یا سیاسی وجوہات دی وجہ توں تعلیم دی بہت زیادہ کمی اے۔ جس دی وجہ توں لوکاں دی سوچ وچ وی کمی پائی جاندی اے لوک ذہنی پسماندگی دی وجہ توں دہشت گردی کروانے والےآں دا آسان ٹارگٹ ہُندے نيں اوہ باآسانی دہشت گردی کروانے والےآں دا شکار بن دے دہشت گردی کرنے اُتے آمادہ ہوئے جاندے نيں۔ تعلیم دی کمی تے جہالت انسان وچ بے رحمی تے شقی القلبی پیدا کردی اے جس دی وجہ توں لوک جلد مرنے مارنے اُتے تیار ہوئے جاندے نيں۔ تعلیم دی کمی دی وجہ توں لوکاں وچ براداشت تے صبر دی قوت نئيں ہُندی جس دی وجہ توں اوہ ذرا سی بے انصافی اُتے ہتھیار اٹھالیندے نيں تے ايسے چیز دا فائدہ دہشت گردی کروانے والے اٹھاندے نيں تے کم تعلیم یافتہ لوکاں توں باآسانی دہشت گردی کرواندے نيں۔ اوہ کم تعلیم یافتہ لوکاں نوں جنت دا خواب دکھاندے نيں کہ موت دے بعد اوہ فوراً جنت وچ جاواں گے تے حوراں انہاں دی بغل وچ ہاں گی ایہی اوہ نکتہ اے جس دی وجہ توں جاہل لوک جنت دا خواب دیکھدے ہوئے دہشت گردی کرنے اُتے آمادہ ہوجاندے نيں تے اوہ بے گناہ لوکاں نوں ماردے نيں تے خود نوں وی جنت دا خواب دیکھدے دیکھدے موت دے حوالے کے دیندے نيں۔ اوہ بالکل ایہ نئيں سوچدے دے کسی بے گناہ نوں مارنا کتنا وڈا جرم تے گناہ اے جس دی انہاں نوں سزا ملے گی۔ نہ ہی اوہ دہشت گردی کرنے والےآں توں ایہ سوال پُچھدے نيں کہ آپ خود کیوں نئيں دہشت گردی کر کے تے خود نوں موت دے حوالے کے دے جنت چلے جاندے؟ ناں نہاد مذہبی رہنما تے علماء سُو اپنی تقاریر دے ذریعے کم تعلیم یافتہ لوکاں نوں جنت دے وڈے وڈے خواب دکھاندے نيں تے انہاں نوں دہشت گردی کرنے ہر ابھاردے نيں تے کہندے نيں اسيں تاں اصلاح کرنے والے نيں جدوں کہ اللہ تعالیٰ انہاں دے بارے وچ کہندا اے کہ دراصل ایہی لوک فسادی نيں۔ اللہ تعالیٰ ایداں دے مذہبی رہنماواں تے علما سُو توں لوکاں نوں محفوظ رکھے کیونجے امریکا تے روس دی جنگ جو افغانستان وچ ہوئی اس وچ ایہی دہشت گرد انہاں مذہبی رہنماواں تے علما سُو دی وجہ توں جہادی اکھوائے لیکن جداں ہی افغانستان وچ روس نوں شکست ہوئی ایہی جہادی کچھ عرصہ بعد دہشت گرد کِداں بن گئے اس سوال دا جواب کدی نہ امریکا نے دتا نہ دنیا وچ کِسے تے نے لیکن حقیقت ایہ اے کہ امریکا نے انہاں لوکاں نوں جدوں روس دے خلاف ایہ لوک لڑ اے سن جہادی کہیا لیکن جدوں اس دا مطلب پورا ہوئے گیا تاں اس نے انہاں لوکاں نوں جو پہلے اس دی نظر وچ جہادی سن دہشت گرد کہنا شروع کر دتا یعنی امریکا نے انہاں دی تعلیم دی کمی وجہ توں فائدہ اٹھایا تے انہاں نوں ٹشو پیپر دی طرح استعمال کر کے سُٹ دتا تے فائدہ صرف انہاں مذہبی رہنماواں تے علما سُو نوں ہويا جنہاں اُتے ڈالراں دی بارش ہوئی۔ فلماںدنیا وچ اس قسم دی فلماں بنائی جاندیاں نيں جنہاں دی وجہ توں دہشت گردی نوں دنیا وچ فروغ ملدا اے انہاں فلماں دے مناظر اِنّے خوفناک ہُندے نيں کہ عام انسان اُتے خوف تے دہشت طاری ہوئے جاندی اے۔ قتل و غارت گری تے تباہی تے بربادی دے مناظر انہاں فلماں وچ اِنّے تسلسل توں دکھائے جاندے نيں کہ انسانی جسم وچ سنسنی دوڑدی رہندی اے، جرائم، منشیات، دہشت گردی، جنگ و جدل، جہازاں، ہیلی کاپٹراں، گڈیاں تے موٹر سائیکلاں دی تباہی، اسلحہ دے بے دریغ استعمال نوں فلماں وچ بہت ہی خوفناک تے دل ہلا دینے والے انداز وچ پیش کيتا جاندا جس دا اثر نہ صرف وڈی عمر دے لوکاں اُتے بہت زیادہ ہُندا اے بلکہ چھوٹی عمر دے کچے ذہن فلماں دے انہاں موضوعات تے مناظر دا انتہائی منفی اثر لیندے نيں تے خود وی انہاں فلماں دے کرداراں دی طرح دنیا وچ اسلحہ اٹھا کے دہشت گردی کردے نيں۔ گل موبائل اسلحہ دے زور چھیننے، پرس چھینے توں شروع ہُندی اے تے بڑھدے بڑھدے موٹر سائیکل چوری کرنے، بینک ڈکيتی کرنے نال ہُندی ہوئی منشیات فروشی دی طرف ودھدی اے تے فیر بم دھماکا کرنے، بس اغوا کرنے، اغوا برائے تاوان، جہاز اغوا کرنے تے خود کش حملہ کرنے اُتے ختم ہُندی اے۔ ہن سوچیے کیہ انہاں سب اعمال توں خوف و ہراس تے دہشت پیدا نئيں ہُندی؟ کیہ ایہ سب اعمال دہشت گردی دے اعمال نئيں نيں؟ کیہ ایہ سب جرائم تے دہشت گردی دے اعمال دنیا وچ بننے والی فلماں وچ نظر نئيں آندے؟ کيتا لوک دہشت گردی دے انہاں اعمال نوں انہاں فلماں توں نئيں سیکھدے؟ اے کِسے دے پاس اس سوال دا جواب۔ افسوس دے نال کہنا پڑدا اے کہ کسی دے پاس اس سوال دا جواب نئيں اے۔ پیسہ کمانے دی ہوس انساناں نوں ایسی فلماں بنانے اُتے مجبور کردی اے جس وچ صرف نفرت تے دہشت گردی دکھادی جاندی اے انہاں فلماں نوں دیکھ کے انسان خود وی اک دوسرے دے مذہب نال نفرت، اک دوسرے دی رہتل نال نفرت تے اک دوسرے دی روایات نال نفرت کرنا سیکھدا اے۔ انہاں فلماں نوں دیکھ کے انسان وچ صبر تے اک دوسرے نوں برداشت کرنے دی قوت ختم ہوئے جاندی اے تے دنیا دا معاشرہ عدم برداشت دا شکار ہوجاندا اے تے انسان انہاں فلماں نوں دیکھ کے دہشت گردی کردا اے۔ جو کچھ اسيں دنیا نوں فلماں دے ذریعے دکھا رہے نيں اوہی کچھ اج دے نوجوان سانوں واپس کر رہے نيں۔ اوہ گینگسٹر بن رہے نيں، منشیات دے عادی بن رہے نيں، موبائل اوہ چھیندے نيں، کاراں اوہ چوری کردے نيں۔ اغوا اوہ کردے نيں، جہاز اوہ اغوا کردے ہیِں، بم دھماکے اوہ کردے نيں، خود کش حملے اوہ کردے نيں، ہر قسم دی دہشت گردی دا عمل اوہ کردے نيں فیر شکوہ کس گل دا کہ دہشت گردی دنیا وچ پھیل رہی اے۔ بنانے رہیاں نفرت تے دہشت گردی اُتے مبنیٰ فلماں تے دھکیلدے رہیاں اس دنیا نوں دہشت گردی تے نفرت دے جہنم وچ ۔ کوئی اے جو سوچے تے سمجھے کیونجے سوچنے تے سمجھنے دی صلاحیت تاں اساں ختم ہی کر رکھی اے۔ آبادی وچ اضافہآبادی وچ اضافہ وی دنیا وچ دہشت گردی دے پھیلنے دا سبب بن رہیا اے۔ گذشتہ اک صدی وچ دنیا دی آبادی وچ بہت تیزی سےاضافہ ریکارڈ کيتا گیا۔اقوام متحدہ دے مطابق اس وقت دنیا دی آبادی 7 ہن 40 کروڑ 33 لکھ افراد تک پہنچ چکی اے۔ آبادی وچ اس تیزی توں اضافہ دی وجہ توں جتھے دنیا وچ بے شمار مسائل نے جنم لیا اے انہاں وچ اک مسئلہ دنیا وچ تیز رفتاری توں دہشت گردی پھیلنے دا وی اے۔ اس دی وجہ ایہ اے دنیا وچ ترقی یافتہ ملکاں نے تاں وقت دی نزاکت کوبھانپتے ہوئے اپنی آبادی نوں کنٹرول وچ رکھیا لیکن ترقی پزیر تے خاص طور اُتے مسلمان ملکاں وچ آبادی نوں کنٹرول نہ کيتا جاسکیہ انہاں ملکاں وچ آبادی بہت تیزی توں بڑھی۔ افسوس دے نال کہنا پڑدا اے کہ انہاں ملکاں وچ تعلیم دی کمی تے جہالت دی وجہ توں کوالٹی اُتے نئيں کوانٹٹی اُتے زور دتا گیا جس دا نتیجہ ایہ نکلیا دی اوہ ملکاں جنہاں وچ آبادی وچ تیزی توں اضافہ ہويا وسائل دی کمی دا شکار ہوئے گئے تے وسائل دی کمی دی وجہ توں غربت تے بے روز گاری دا شکار ہوئے گئے تے انہاں ملکاں وچ کرپشن، لاقانونیت، جرائم تے سب توں ودھ کے دہشت گردی نے ڈیرے ڈال لئی۔ ظاہر اے انسان دا پیٹ کھانے نوں تاں منگدا اے۔ انسان کتنا عرصہ بھُکھا رہ کے اپنی زندگی بچا سکدا اے۔ اسنوں اپنے پیٹ دی اگ نوں بجھانے لے لئی کچھ نہ کچھ تاں کرنا پڑدا اے تے انسان نوں سب توں آسان راستہ جرائم دا ہی نظر آندا اے۔ جس دے پاس کچھ ذرا سی وی طاقت تے دولت ہُندی اے اس دی ہوس ودھدی ہی چلی جاندی اے تے اوہ وسائل اُتے اپنی طاقت تے دولت دے زور اُتے قبضہ کردا چلا جاندا اے تے اس طرح امیر امیر تر ہُندا چلا جاندا اے تے غریب غریب تر ہُندا چلا جاندا اے تے جدوں انہاں ملکاں وچ جتھے آبادی وچ بہت زیادہ تیزی توں اضافہ ہُندا اے۔ اوتھے وسائل تے دولت دی تقسیم دا توازن شدت توں بگڑ جاندا اے۔ طاقت ور لوک ہر ادارے وچ اپنے وفادار لوک بٹھا دیندے نيں تے ایہ وفادار لوک انہاں طاقت ور لوکاں دے لئی ہر قسم دا کم کرنے تے عام انساناں اُتے ظلم ستم دے پہاڑ توڑنے اُتے تیار ہُندے نيں۔ ایہ طاقت ور لوکاں دے لئی قتل کردے نيں، اغوا کردے نيں تے خوف و دہشت دا اوہ بازارگرم کردے نيں کہ ہر طرف ظلم تے زیادتی تے بے انصافی دا دور دورہ نظر آندا اے۔ لیکن طاقت ور لوک ہر لمحے اپنی جیت دا جشن مناندے نظر آندے نيں۔ اس صورت حال وچ شریف لوک انصاف دے لئی عدالتاں دی طرف دیکھدے نيں لیکن انصاف اس قدر مہنگا ہُندا اے کہ انصاف نوں حاصل کرنا جوئے شیر لیانے دے مترادف ہُندا اے، وکیلاں دی بھاری فیساں کتھے توں ادا کيتی جاواں مقدمات دے خرچے کِداں برداشت ہاں مقدمات جِنّے زیادہ لمبے ہُندے نيں انہاں دے اخراجات وی اِنّے ہی زیادہ بڑھدے چلے جاندے نيں لیکن انصاف فیر وی نئيں ملدا جیت ہمیشہ طاقت ور دی ہی ہُندی اے ایداں دے عالم وچ انسان ایہ سوچکيا اے کہ اوہ اس دنیا وچ آیا ہی کیوں نہ آندا تاں بہتر سی گھٹ توں گھٹ دنیا اُتے بجھ تاں نہ بندا یا اس دا دل ایہ سوچکيا اے کہ اوہ خودکشی کرلے تے اس درد بھری دنیا توں نجات حاصل کرلے تے لوک جو بالکل مایوس ہوجاندے نيں اوہ خودکشی اُتے مجبور ہوجاندے نيں۔ ہن ہر کسی وچ تاں صبر تے برداشت دی قوت نئيں ہُندی ایداں دے عالم وچ بوہت سارے لوک اپنا حق حاصل کرنے دے لئی ہتھیار اٹھاندے نيں تے دہشت گردی دا راستہ اپناتے نيں تے اوہ ایہ سوچدے ہوئے خودکش حملے کردے نيں کہ ودھدی ہوئی آبادی توں ہماریا بجھ تاں کم ہوئے گا تے گھٹ توں گھٹ سانوں تاں اس دنیا توں نجات مل جائے گی تے خودکش حملے دے نتیجے وچ طاقتور لوکاں نال کیندی طرف نال ملن والی رقم توں کچھ عرصہ تاں ساڈے وارثاں دا پیٹ بھر سکے گا انہاں نوں ایہ وی معلوم ہُندا اے کہ انہاں دا قانون نافذ کرنے والے ادارےآں دے ہتھوں انہاں دا ماریا جانا لازمی اے تے جے بچ گئے تاں پھانسی دا پھندا انہاں دا مقدر اے لیکن ہن اس دے لئی زندگی تے موت بے معنی ہوئے جاندی اے اوہ ہر صورت وچ اس بے انصاف دنیا توں چٹھکارا حاصل کرنا چاہندے نيں جتھے ہر روز انصاف دا قتل ہُندا ہوئے اوہ ایہ سوچدے نيں کہ انہاں دی زندگی وی تاں موت توں بدتر اے اوہ ہر روز کتھے توں اپنے بچےآں دا پیٹ بھراں انہاں نوں کتھے توں عید دے کپڑے لیا کے داں، جدوں انہاں دا بچہ کھیلنے دے لئی کسی کھلونے یا گیند دی فرمائش کردا اے یا انہاں دی بیٹی گڑیا دی فرمائش کردی اے تاں انہاں دی جیب خالی ہُندی اے تے انہاں دے سینے توں اک کرب بھری آہ نکلدی اے۔ ایہ دنیا انہاں دے لئی بے مقصد تے بے معنی ہوجاندی اے۔ شاید کدی کدی اوہ ایہ سوچدے ہاں کہ اللہ نے انہاں دے ماں باپ دے ذریعے انہاں نوں اس دنیا وچ کیوں پیدا کيتا؟ نہ پیدا کردا تاں چنگا سی یا شاید ایہ سوچدے ہاں کہ انہاں دے ماں باپ دس بارہ نئيں صرف دو بچے ہی پیدا کردے تاں بہتر ہُندا اوہ وی پڑھ سکدے انہاں نوں وی چنگا روزگار مل جاندا تے اوہ دہشت گرد بن دے معاشرے دا ناسور نہ بندے تے انہاں نوں خودکش حملے وچ یا قانون نافذ کرنے والے ادارےآں دی گولی دا نشانہ نہ بننا پڑدا یا پھانسی دے پھندے اُتے جھولنا نہ پڑدا لیکن ہن پچھتائے کيتا ہوت جدوں چڑیاں چگ گئياں کھیت۔ کاش دنیا دے کردا دھردا سوچاں کہ آبادی تے وسائل وچ اک توازن پیدا ہوئے تے دولت دی تقسیم منصفانہ ہوئے تاں دیشت گرد تاں پیدا نہ ہاں تے دنیا وچ دہشت گردی نہ ہوئے۔ دہشت گردی دیاں قسماںدنیا وچ دہشت گردی مختلف طریقےآں نال ہُندی تے اسنوں مندرجہ ذیل قسماں وچ تقسیم کيتا جاسکدا اے۔
انفرادی دہشت گردیانفرادی دہشت گردی انتہائی خطرناک ہُندی اے۔ اس توں لوکاں وچ بہت ہی زیادہ خوف و ہراس تے دہشت پھیلدی اے۔ انفرادی دہشت گردی وچ اک شخص ملوث ہُندا اے تے اوہ دہشت گردی کردا اے۔ بعض اوقات ایسا ہُندا اے کہ اک شخص کسی دہشت گرد تنظیم توں متاثر ہُندا اے یا کسی مذہبی دہشت گرد تے انتہا پسند تنظیم توں متاثر ہوئے کے خود ہی دہشت گردی دا فیصلہ کردا اے تے کسی طریقہ توں اسلحہ حاصل کردا اے تے کسی ہجوم وچ وڑ کے فائرنگ شروع کردیندا اے تے بے گناہ افراد نوں ہلاک کردا اے یا ایسا شخص کسی عبادت گاہ (مسجد، امام بارگاہ، مندر تے گرجا گھر) وچ وڑ کے گولیاں دی بوچھاڑ کردیندا اے جس دے نتیجہ وچ بوہت سارے لوک ہلاک ہوئے جاندے نيں یا ایسا شخص کسی ہوٹل یا بار (شراب خانے) یا کسی جوئے دے اڈے وچ گھسنے وچ کامیاب ہوجاندا اے تے اسلحہ دی مدد توں لوکاں نوں ہلاک کردا اے یا ایسا شخص کسی تعلیمی ادارے، (یونیورسٹی، کالج، اسکول) وچ داخل ہوئے کے فائرنگ کردا اے تے طلبہ نوں ہلاک کردا اے یا ایسا شخص کسی مذہبی، سیاسی یا کسی تے شخصیت نوں نشانہ بناندا اے تے ہلاک کردیندا اے۔ یا ایسا شخص کسی جہاز نوں اغوا کرلیندا اے تے اپنے مطالبات منوانے دی کوشش کردا اے۔ دوسری صورت وچ دہشت گرد کسی دہشت گرد تنظیم دا فعال ممبر ہُندا اے۔ اسنوں دہشت گردی دی باقاعدہ تربیت دتی جاندی اے تے دہشت گرد تنظیماں اس دہشت گرد نوں جنت دا خواب دکھا کر یا مال و دولت دا لالچ دے کے یا اس دے مذہبی جذبات نوں ابھار کر اسنوں دہشت گردی دا مشن سونپتی نيں تے اس توں دہشت گردی کرواندی نيں ایہ دہشت گردی خود کش حملہ دی صورت وچ وی ہوئے سکدی اے، جہاز اغوا کرنے دی صورت وچ وی ہوئے سکدی اے، کسی عبادت گاہ (مسجد، امام بارگاہ، مندر، گرجا گھر) اُتے حملہ دی صورت وچ وی ہوسکدی اے، کسی تعلیمی ادارہ اُتے حملہ دی صورت وچ وی ہوسکدی اے، سیکورٹی ادارےآں تے سیکورٹی ایجنسیاں دے دفاتر یا انہاں دے اہلکاراں اُتے حملہ دی صورت وچ وی ہوئے سکدی اے، پولیس دے دفاتر یا پولیس دے اہلکاراں اُتے حملہ دی صورت وچ وی ہوسکدی اے، کسی مذہبی رہنما، سیاسی شخصیت یا کسی اہم شخصیت دی ٹارگٹ کلنگ دی صورت وچ وی ہوئے سکدی اے۔ انفرادی دہشت گردی بہت ہی زیادہ نقصان پہنچانے والی ہُندی اس دہشت گردی بعض اوقات اک شخص دی وجہ توں بہت ساریاں ہلاکتاں تے بہت بی وڈی تباہی ہوجاندی اے۔ اس دہشت گردی وچ معلوم ہی نئيں ہُندا کہ حملہ آور کدھر توں نمودار ہوئے گا۔ حملہ آور اچانک ہی نمودار پوتا اے خون دی ہولی کھیلدا اے تے اکثر خود وی خودکش حملہ دی صورت وچ موت دا شکار ہوجاندا اے یا سیکورٹی ادارےآں دی گولیاں دا نشانہ بن جاندا اے شاذ و ناظر ہی ایسا ہُندا اے کہ حملہ آور گرفتار ہوئے جائے یا فرار ہونے وچ کامیاب ہوجائے۔ یورپ تے امریکا وچ جے نوں ئی سفید فام مسلماناں دے خلاف دہشت گردی کرے تاں اسنوں نفسیاتی مریض قرار دے کے گل نوں چھپانے دی کوشش کيتی جاندی اے تے مغربی میڈیا اسنوں کم توں کم دکھاندا تے دسدا اے۔ تے جے کوئی اسلام دا لبادہ اوڑھے شخص دہشت گردی کرے تاں میڈیا سمیت ہر طرف اک طوفان برپا ہوجاندا اے۔ تے ہر زاویے توں اس دا تجزایہ کیہ جاندا اے۔ ایسا معلوم ہُندا اے جداں کہ پوری دنیا وچ قیامت آگئی ہوئے۔ حالانکہ دہشت گردی خواہ سفید فام مذہبی جنونی کرے یا اسلام دے پردے وچ چھپا ہويا شخص کرے دہشت گرد تاں دونے ہی نيں فیر مغرب تے امریکا دا ایہ دوہرا معیار کیوں اے ؟ اپنا کوئی مذہبی جنونی دہشت گردی کرے تاں اسنوں نفسیاتی مریض قرار دے کے چھپائو تے گل نوں ختم کر دو تے اسلام دا لبادہ اوڑھے ہوئے کوئی دہشت گردی کرے تاں اسنوں خوب اچھالو تے اِنّا پروپیگنڈہ کوو جداں کہ قیامت آگئی ہوئے۔ اجتماعی دہشت گردیاجتماعی دہشت گردی وچ کچھ لوک یا کوئی گروہ مل کے دہشت گردی کردے نيں۔ اجتماعی دہشت گردی وچ دہشت گرد تنظیماں کچھ افراد نوں دہشت گردی دا مشن سونپتی نيں۔ انہاں افراد نوں اس مشن دی باقاعدہ تربیت دتی جاندی اے تے دہشت گردی دے مشن دی تکمیل دے لئی اک سربراہ نامزد کيتا جاندا اے جس دی سربراہی وچ مشن دی تکمیل دی کوشش کيتی جاندی اے۔ دہشت گردی دے لئی اک مکمل منصوبہ بندی کيتی جاندی۔ دہشت گردی دے مقام دا پہلے توں جائزہ لیا جاندا اے تے مشن دا سربراہ تمام افراد نوں ذمہ داری دیندا اے تے فیر مقررہ وقت اُتے دہشت گردی کيتی جاندی اے امریکا وچ نو گیارہ دا واقعہ اس دہشت گردی دی بہت وڈی مثال اے۔ اس دہشت گردی دے واقعات کچھ اس طرح نيں، پہلے صبح 8 بج کر 46 منٹ اُتے سب توں پہلے 5 دہشت گرداں نے امریکن ہوابازی دا مسافر طیارہ فلائٹ -11 ورلڈ ٹریڈ سینٹر دے شمالی ٹاور -1 توں ٹکرا دتا ۔ تے اس دے کچھ دیر بعد 9 بج کر 30 منٹ اُتے اک دوسرا طیارہ یونائٹڈ ایئر لائن فلائٹ 175 نوں وی جنوبی ٹاور -2 توں ٹکرا دتا ۔ تے ايسے وقت 9 بج کر 37 منٹ اُتے پینٹاگان دی عمارت توں وی پنج ہائی جیکراں دے ہتھوں اغوا شدہ طیارہ امریکیایئرلائنز پرواز 77 گرایا گیا ۔ ہور تھوڑی دیر بعد اک ہور طیارہ جو یونائٹڈ ایئر لائن فلائٹ 93 سی اسنوں 4 ہائی جیکراں نے وائٹ ہاؤس دی طرف لے جانے دی کوشش کيتی ۔ مگر شانکس ولی ، پنسلوانیا دے نیڑے لڑاکا طیارےآں دے ذریعے اسنوں مار گرایا گیا ۔ ایہ وقت سی 10 بج کر 30 منٹ ۔ انہاں تمام حملےآں وچ جہازاں وچ موجود تمام مسافر مارے گئے ۔ ختم ہونے توں پہلے کئی مسافراں نے اپنے اپنے موبائل سیل دے ذریعے مختلف جگہاں اُتے فون کر کے اطلاعات داں ۔ انہاں تمام اطلاعات نوں بعد وچ منظم کيتا گیا تا کہ اس حادثے وچ ہونے والے اندرونی واقعات نوں تفصیل توں جوڑا جا سکے ۔ دہشت گردی دے اس واقعہ وچ بہت زیادہ جانی و مالی نقصان ہويا۔ دہشت گردی دے اس واقعہ دا ماسٹر مائنڈ خالد شیخ سی جسنوں بعد وچ پاکستان توں گرفتار کيتا گیا۔ اجتماعی دہشت گردی دے اس واقعہ دے بعد پوری دنیا وچ اک بھونچال آگیا جس دے اثرات اج وی پوری دنیا اُتے قائم نيں۔ اجتماعی دہشت گردی دا دوسرا وڈا واقعہ آرمی پبلک اسکول پشاور دا اے۔ 16 دسمبر 2014ء نوں تحریک طالبان پاکستان دے 7 دہشت گرد ایف سی (فرنٹیئر کور) دے لباس وچ ملبوس پشاور دے آرمی پبلک اسکول وچ پچھلی طرف توں داخل ہوئے گئے تے ہال وچ جا کے اَنھّا دھند فائرنگ دی اس دے بعد کمرےآں دا رخ کيتا تے اوتھے اُتے بچےآں نوں گولیاں ماراں، سربراہ ادارہ نوں اگ لگائی۔ 9 استاداں، 3 فوجی جواناں نوں ملیا کے کل 144 شہید تے 113 توں ودھ زخمی ہوئے۔ شہید ہونے والے 132 بچےآں دی عمراں 9 توں 18 سال دے درمیان سن۔ پاکستانی آرمی نے 950 بچےآں و استاداں نوں اسکول توں باحفاظت کڈیا۔ اک دہشت گرد نے خود نوں دھماکے توں اڑا دتا جدوں کہ 6 مارے گئے۔ ایہ پاکستانی تریخ دا مہلک ترین دہشت گردانہ حملہ سی، جس نے 2007 کراچی بم دھماکا دے واقعہ نوں وی پِچھے چھڈ دتا۔ مختلف خبر رساں ادارےآں تے مبصرین دے مطابق، عسکریت پسنداں دی ایہ کارروائی 2004 وچ روس وچ ہونے والے بیسلان اسکول اُتے حملے توں ملدی جلدی اے۔ اس واقع نے دہشت گردی دے متعلق پاکستانی عوام دی سوچ نوں ہی بدل کے رکھ دتا تے پوری پاکستانی قوم دہشت گردی دے خلاف اکھٹی ہوئے گئی تے پاکستان وچ دہشت گردی دے خلاف مکمل جنگ دا آغاز ہوئے گیا جو اج وی پاکستان وچ جاری اے تے اس جنگ وچ بے شمار پاکستان دے فوجی جوان سیکورٹی ادارےآں دے اہلکار تے پولیس دے اہلکار تے پاکستانی عوام تے خاص طور اُتے ہزارہ دے لوک اپنی جاناں دا نذرانہ پیش کر چکے نيں تے ہن وی کر رہے نيں۔ پاکستان نے بہت حد تک دہشت گردی اُتے قابو پا لیا اے لیکن ہن وی دہشت گردی دے اِکا دُکا واقعات ہُندے نيں جنہاں پو قابو پانے دی بھرپور کوشش کيتی جارہی اے۔ اجتماعی ریاستی دہشت گردی دی مثال ماڈل ٹائون دا سانحہ اے جتھے 17 جون 2014 نوں پولیس نے علامہ ڈاکٹر طاہر القادری دی رہائش گاہ تے منہاج القرآن انٹرنیشنل دے مرکزی سیکرٹریٹ دے باہر رکاوٹاں ہٹانے دے نام اُتے آپریشن کيتا تے علامہ طاہر القادری دے کارکناں نوں رکاوٹاں ہٹانے نوں کہیا علامہ طاہرالقادری دے کارکناں نے پولیس نوں ہائی کورٹ دا حکم دکھایا لیکن پولیس نے علامہ طاہر القادری دے کارکناں دے موقف نوں تسلیم نئيں کيتا تے پولیس دی بھاری نفری نے آپریشن دا آغاز کر دتا جس دے نتیجے وچ پولیس تے علامہ ظاہر القادری دے کارکناں دے درمیان تصادم ہويا پولیس نے علامہ طاہرالقادری دے کارکناں اُتے سیدھی گولیاں چلاواں۔ اس فائرنگ توں دو خواتین سمیت چودہ افراد شہید تے سو دے نیڑے افراد زخمی ہوئے گئے۔ اس واقعہ نوں تقریباً پنج سال ہونے نوں آئے نيں تے سانحہ ماڈل ٹائون دے لواحقین انصاف دی تلاش وچ اج وی مارے مارے فیر رہے نيں لیکن انصاف تے عدل دا کدرے دور دور تک نئيں پتا اس دی اصل وجہ ایہ اے کہ اس اجتماعی ریاستی دہشت گردی قتل عام دے پِچھے بہت ہی طاقت ور لوکاں دا ہتھ اے۔ اجتماعی ریاستی دہشت گردی دی اک بہت وڈی مثال کشمیر اے جتھے بھارت دی ست لکھ فوج مل کے دہشت گردی کر رہی اے ہن تک ہزاراں کشمیری بھارتی فوج دے ہتھوں شہید ہوئے چکے نيں۔ ہزاراں مائاں دے بچے انہاں توں کھو لئی گئے نيں، ہزاراں عورتاں بیوہ ہوئے چکيتیاں نيں تے ہزاراں بچے یتیم ہوئے چکے نيں، سینکڑاں کشمیری بھارتی فوجیاں دی پیلٹ گنز دی گولیاں دا نشانہ بن دے معذور ہوچکے نيں تے معلوم نئيں کِنّی کشمیری خواتین اپنی عزتاں لٹا چکيتیاں نيں لیکن بھارت دی ست لکھ فوج دی ایہ اجتماعی ریاستی دہشت گردی کسی طرح وی رکنے دا ناں نئيں لے رہی اے۔ اقوام متحدہ تے خود نوں سپرپاورز کہلانے والے ملکاں نے بھارت دی اس اجتماعی ریاستی دہشت گردی اُتے چپ دا روزہ رکھ لیا اے تے کشمیریاں اُتے ہونے والے اس ظلم ستم تے اجتماعی دہشت گردی اُتے زباناں اُتے تالے پئے ہوئے نيں تے بھارت دے اس ظلم ستم اُتے کوئی آواز نئيں اٹھاندا اے تے کشمیری بھارت دی اس اجتماعی دہشت گردی تے ظلم و ستم دا عرصہ دراز توں مقابلہ کر رہے نيں۔ اجتماعی دہشت گردی دی اک ہور صورت ایہ ہُندی اے کہ کچھ لوک یا اک وڈا ہجوم یا گروہ اپنی اکثریت تے طاقت دے بل بوتے اُتے کسی فرد یا کچھ لوکاں نوں جو اقلیت وچ ہُندے نيں تے کمزور ہُندے نيں اُتے حملہ کردا انہاں نوں قتل کردا اے، انہاں دے مال نوں پرت لیندا اے، انہاں دے مکانات، انہاں دی جائداد تے انہاں دے کھیتاں نوں اگ لگیا دیندا اے تے اس طرح پرت مار، قتل و غارت گری دا بازار گرم ہوجاندا اے تے ہر طرف فسادات پھوٹ پڑدے نيں۔ اس قسم دی دہشت گردی پوری دنیا وچ ہُندی اے لیکن بھارت وچ اس قسم دی دہشت گردی بہت ہی عام اے ۔اور بھارت وچ کوئی اقلیت خواہ اوہ سکھ ہون، مسلمان ہون، عیسائی ہاں یا انہاں دی اپنی ہندو برادری دے شودر ہاں ہندو انتہا پسنداں دے ہتھوں محفوظ نئيں نيں۔اس قسم دی دہشت گردی عموما کسی وی واقعہ یا سانحہ دے نتیجہ وچ ہونے والے فسادات دی وجہ نال ہُندی اے دنیا وچ جتھے کدرے وی فسادات تے دنگے ہُندے نيں اوتھے اس قسم دی دہشت گردی ہُندی اے۔ مسلماناں وچ اکثر شیعہ طبقہ اس قسم دی دہشت گردی دا شکار بندا اے۔ بھارت وچ 1984 وچ اس وقت دی وزیر اعظم اندرا گاندھی دے دو سکھ محافظاں دے قتل دے بعد فسادات پھوٹ پئے تے ہر طرف ہجوم تے گروہ سیاسی تے پولیس دی پشت پناہی دے نال سکھاں نوں تلاش کر رہے سن، انہاں نوں قتل کر رہے سن، انہاں نوں پرت رہے سن تے انہاں دی جائداد تے املاک نوں اگ لگیا رہے سن ہر طرف آہون، سسکیوں تے چیخاں دی آوازاں سنائی دے رہیاں سن، ننھے بچےآں دے رونے تے بلکنے دی آوازاں توں دل دہل رہے سن لیکن ہر طرف قتل و غارت گری تے دہشت گردی دا بازار گرم سی انہاں فسادات وچ تن ہزار دے نیڑے بے گناہ افراد دہشت گردی توں قتل ہوئے گئے لیکن اک طرف انسان مردے رہے تے دوسری طرف انسانیت سوندی رہی ایہ بے حسی تے نفرت دی انتہا سی۔ بھاگل پور وچ ہندو مسلم فسادات ہوئے، لال کرشن اڈوانی دی رام جنم بھومی تحریک تے بابری مسجد دے انہدام دے بعد فسادات ہوئے جنہاں وچ ہزاراں مسلمان مارے گئے، ممبئی وچ 1992 تے 1993 دے فسادات وچ اک ہزار مسلماناں دا قتل ہويا تے 2002 وچ گجرات وچ فسادات وچ اک ہزار مسلمان موت دے گھاٹ اتار دتے گئے تے اج دے بھارت دے وزیر اعظم مودی انہاں فسادات وچ ملوث سن اس وقت دی گجرات دی مودی سرکار نے ہندوئاں دی بھرپور مدد کيتی تے اس طرح تفتیش کرائی دے قاتل قانون توں بچ نکلے تے انہاں نوں سزا نہ ہوئی۔ جھنگ وچ 22 فروری 1990 نوں مولانا حق نواز جھنگوی دا قتل ہويا جس دے بعد جھنگ وچ فسادات پھوٹ پئے تے سپاہ صحابہ دے کارکناں نے جھنگ وچ شیعہ برادری دا قتل عام کیہ انہاں دے گھراں نوں پرت لیا گیا، انہاں دی املاک نوں اگ لگائی گئی۔ جھنگ دے فسادات دے اثرات پورے پاکستان وچ پھیلے تے چن چُن دے شیعہ علما تے شیعاں دی ٹارگٹ کلنگ کيتی گئی اج وی شیعہ پاکستان وچ محفوظ نئيں نيں انہاں نوں حضرت علی علیہ السلام تے آل رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم توں محبت دے جرم وچ قتل کيتا جاندا اے۔ شیعاں دا جرم صرف ایہ اے کہ اوہ حضرت امام حسین علیہ السلام تے نبی صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم توں محبت رکھدے نيں۔ شیعاں دی محبت ہی انہاں دا جرم اے جس دی وجہ توں پاکستان وچ شیعاں دی نسل کشی دی جارہی اے۔ تے شیعہ ہزارہ برادری سب توں زیادہ اس دا نشانہ بنی ہوئی اے۔ مذہبی دہشت گردیدنیا وچ بوہت سارے لوکاں دا خیال اے کہ دہشت گردی دا کوئی مذہب نئيں ہُندا تے ایہ گل بالکل درست اے کیونجے جے دنیا دے مذاہب دا مطالعہ کيتا جائے تاں کوئی مذہب وی دہشت گردی دی تعلیم نئيں دیندا دنیا دے تمام مذاہب نے امن، محبت تے بھائی چارے دی تعلیم دتی اے۔ اس لئی دہشت گردی نوں کسی مذہب توں منسوب کرنا بالکل غلط گل اے۔ کیونجے جے کوئی عیسائی مسلماناں دی مسجد وچ وڑ کے 50 مسلماناں نوں شہید کر دے (جداں کہ نیوزی لینڈ وچ کرائس چرچ دی مسجد وچ ہويا) تاں کيتا اسنوں عیسائی دہشت گردی کہیا جائے گا؟ نئيں بالکل وی نئيں ايسے طرح جرمن دے ہٹلر نے یہودیاں دا قتل عام کيتا تاں کیہ ایہ عیسائی دہشت گردی ہوئے گی؟ بالکل ننيں۔ ايسے طرح جے کوئی یہودی یا یہودی ریاست مسلماناں یا عیسائیاں نوں قتل کرے جداں کہ اسرائیل فلسطین وچ بے گناہ مسلماناں نوں جنہاں وچ عورتاں تے بچے وی شامل نيں قتل کررہیا اے تاں کیہ ایہ یہودی دہشت گردی ہوئے گی؟ نئيں بالکل وی نئيں ایہ یہودی دہشت گردی نئيں ہوئے گی۔ ايسے طرح ہندو مسلماناں، سکھاں، عیسائیاں نوں تے ہور اقلیتاں نوں قتل کرن جیساکہ بھارت دی ست لکھ فوج کشمیر وچ مسلماناں دا قتل عام کررہی اے یا گائو ماندا دے نام اُتے مسلماناں نوں قتل کر دتا جاندا اے یا سکھاں دا قتل عام ہويا، غرض بھارت وچ کوئی اقلیت محفوظ نئيں اے ) تاں کیہ ایہ ہندو دہشت گردی اکھوائے گی؟ نئيں بالکل وی نئيں ايسے طرح جدوں بدھ مت دے مننے والے برما وچ مسلماناں دا قتل عام کردے نيں تاں کیہ ایہ بدھشت دہشت گردی اکھوائے گی؟ نئيں بالکل نئيں، ايسے طرح جدوں کوئی مسلمان عیسائیاں، یہودیاں یا ہندوئاں نوں قتل کردا اے تاں فیر اسنوں اسلامی دہشت گردی کیوں کہیا جاندا اے ؟ تے مغربی میڈیا تے امریکی میڈیا کیوں زور و شور توں اسلامی دہشت گردی دا پروپیگنڈہ کردا اے ِ؟ ايسے طرح جدوں عیسائی، یہودی، یندو تے بدھ مت دے مننے والے دہشت گردی توں اک دوسرے نوں قتل کردے نيں تاں اسنوں وی عیسائی، یہودی، ہندو تے بدھشت دہشت گردی کہنا چاہیے، لیکن ایسا نئيں کہیا جاندا۔ اسلام توں خوفزدہ مغربی میڈیا دے اس دوہرے معیار اُتے صرف ماتم کرنے دا ہی جی کردا اے۔ دنیا وچ جو لوک دہشت گردی کردے نيں انہاں دا تعلق کسی وی مذہب، کسی وی قوم، کسی وی معاشرے توں ہوئے سکدا اے تے ہر مذہب، قوم تے معاشرے وچ اچھے برے لوک ہُندے نيں۔ دہشت گردی دا عمل کسی وی مذہب توں جوڑ دینا انتہائی غلط اے۔ ہر مذہب دے برے لوک خود نوں مذہب دی آڑ یا مذہب دے پردے وچ چھپا کر دہشت گردی کردے نيں تے مذہب خوامخواہ وچ بدنام ہُندا اے۔ مذہب جس دا کوئی قصور نئيں ہُندا اسنوں دہشت گردی دے لئی انتہائی غلط طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے تے اس دے پردے وچ دہشت گردی کيتی جاندی اے۔ اسلام وچ برے لوکاں نے جنہاں دا اسلام توں کوئی تعلق نئيں اے نے اسلام دے ناں اُتے اِنّا عیسائیاں، یہودیاں تے ہندوئاں نوں نئيں ماریا جِنّا کہ اُتے امن مسلماناں نوں ماریا اے تاں انصاف توں بتاواں انہاں مسلماناں دا جو اسلام دے پردے وچ چھپے ہوئے نيں دا پرامن تے بے گناہ مسلماناں نوں مارنا اسلامی دہشت گردی اکھوائے گا؟ اوہ دہشت گرد جنہاں نوں خود مغرب تے امریکا نے پیدا کيتا کِداں اسلامی دہشت گرد ہوسکدے نيں؟۔ سوچیے کيتا طالبان نوں امریکا نے پیدا نئيں کيتا؟ کيتا داعش امریکا دی پیداوار نئيں اے ِ؟ طالبان تے داعش نوں ہتھیار کتھے توں ملے؟ تے انہاں نوں کس نے مضبوط کيتا؟ ایہ وی دنیا دے لئی اک بہت وڈا سوالیہ نشان اے ؟ ایتھے ہنری کلنٹن دا بیان بہت ہی اہمیت دا حامل اے کہ طالبان نوں اساں سپورٹ کيتا۔ ایہ وی سوچنے دی گل اے کہ کیہ اسامہ بن لادن دا تعلق امریکی سی آئی اے توں نئيں سی۔ کيتا امریکا طالبان تے داعش دی پشت پناہی نئيں کردا رہیا اے جو پرامن تے بے گناہ مسلماناں دا ہی قتل عام کردے رہے نيں تے کر رہے نيں یقیناْ پرامن مسلماناں نوں مارے والےآں دا تعلق نسل یزید، اس دے حواریاں دی نسل تے انہاں منافیقین دی نسل توں اے جو رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے دور وچ وی اسلام دی مخالفت کردے سن ۔ تے اسلام دی جڑاں کٹتے سن ۔ جنہاں دا مقابلہ حضرت علی علیہ السلام نے کيتا تے جنہاں دے خلاف حضرت امام حسین علیہ السلام نے قیام کيتا تے جنہاں نے حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے ساتھیاں نوں ظلم، جبر تے دہشت گردی توں شہید کر دتا۔ جو اج وی پرامن تے بے گناہ مسلماناں نوں دہشت گردی توں قتل کر رہے نيں ہن جے سب گلاں دے تانے بانے بُناں جاواں تے باریک بینی توں جائزہ لیا جائے تاں ایہ اسلام دے خلاف اک گہری عالمی سازش نظر آندی اے ایہ مسلماناں دے لئی سوچنے دا مقام تے لمحہ فکر اے۔ بقول شاعر رحمة الله عليه
جب تک انساناں دے ذہن وچ ظلم، جبر تے دہشت گردی دے خلاف حضرت امام حسین علیہ السلام تے چودہ معصومین علیہ السلام والا کردار پیدا نئيں ہوئے گا دنیا توں دہشت گردی دا خاتمہ ناممکن اے کیونجے حضرت امام حسین علیہ السلام تے چودہ معصومین علیہ السلام دا ہی اوہ اعلیٰ تے ارفع کردار دنیا وچ موجود اے جسنوں یزیدی دہشت گرداں دے خوف توں چھپایا جاندا اے کہ ایہ پاک تے مقدس ہستیاں ہمیشہ ظلم، جبر تے دہشت گردی دے خلاف ڈٹ گئياں تے کدی وی ظلم جبر تے دہشت گردی دے اگے سر نئيں جھکایا۔ حضرت امام حسین علیہ السلام نے اپنا سر تاں کٹا دتا لیکن ظلم، جبر تے دہشت گردی دے سامنے اپنے سر نوں کدی نئيں جھکایا تے میدان کربلا وچ اوہ اعلیٰ تے مثالی کردار پیش کيتا تے پوری دنیا نوں دسیا دی اصل اسلام ایہ اے کہ ظلم، جبر تے دہشت گردی دے خلاف ڈٹ جائو کربلا دا اک اک شیہد اپنی جان دا نذرانہ پیش کر کے ایہ آواز بلند کر رہیا اے کہ اسلام اک اُتے امن تے محبت کرنے والا دین اے مغربی میڈیا تے امریکا نوں جے اسلام دا صحیح چہرہ دیکھنا اے تاں انہاں نوں میدان کربلا دے اک اک شیہد دے کردار دا جائزہ لینا ہوئے گا۔ انہاں نوں وفا سیکھنی اے تاں حضرت عباس علیہ السلام دا کردار دیکھنا ہوئے گا جنہاں نے اپنے شانے کٹا کر تے اپنی جان قربان کر کے وفا نبھائی، ظلم تے دہشت گردی دے خلاف جان قربان کردے دیکھنا اے تاں حضرت علی اکبر علیہ نوں سینے اُتے برچھی کھا کر اپنی جان قربان کردے ددیکھنا ہوئے گا، جے کسی نوں اسلام تے چچا اُتے جان نچھاور کردے دیکھنا اے تاں انہاں نوں حضرت قاسم علیہ السلام دے بدن دے ٹکڑےآں دیکھنا ہوئے گا کہ جنہاں دا بدن ظلم تے دہشت گردی توں ٹکڑے ٹکڑے کر دتا گیا،۔ جے دوستی نبھاندے دیکھنا اے تاں حضرت حبیب ابن مظاہرؒ دی شہادت نوں دیکھنا ہوئے گا، جے کالے تے گورے دے فرق نوں ختم ہُندے دیکھنا اے تاں حضرت جون دی شہادت نوں دیکھنا ہوئے گا، جے ظلم تے دہشت گردی دی شکست نوں دیکھنا اے تاں تن دن دے بھوکے پیاسنوں خشک گلے والے چھ ماہ دے حضرت علی اصغر علیہ السلام دے ظالم دہشت گرد حرملہ دے تن نوکیلے پھل والے تیر نوں کھا کر مسکراندے ہوئے اپنی جان نوں قربان کردے دیکھنا ہوئے گا،(حضرت علی اصغر علیہ السلام دی مسکراہٹ نے ہی یزیدی دہشت گرداں نوں شکست دے دتی تھی)، جے ظلم، جبر تے دہشت گردی دے سامنے صبر دی انتہا نوں دیکھنا اے تاں تن دن دے بھوکے پیاسنوں، اپنے پیاراں، اپنے شہیداں دے لاشاں نوں سارا دن اٹھا کے لیانے والے حضرت امام حسین علیہ السلام دی یزیدی ظالماں تے دہشت گرداں دے خلاف جنگ نوں دیکھنا ہوئے گا، جنہاں نے سینکڑاں، تیر، نیزےآں تے بھالاں دے زخم سہے تے ظالم شمر دی چھری اپنے گلے اُتے چلدے دیکھدے رہے لیکن دہشت گرداں دے سامنے اپنا سر نئيں جھکایا۔ کربلا دا اک اک شہید کردار دی اوہ اعلیٰ مثال اے جس نے ظلم تے دہشت گردی دا مقابلہ گمراہ اکثریت توں کیہ ایہ دہشت گرد ہزاراں دی تعداد وچ سن تے ریاستی دہشت گردی دا مقابلہ کرنے والے صرف بہتر شہید سن تے بچ جانے والے بیمار حضرت زین العابدین، بھائی دی نبض شناس بہن حضرت زینب سلام اللہ علیہ، خواتین تے بچے شامل سن، ايسے طرح چودہ معصومین دے کردار دا جائزہ لیا جائے تاں انہاں وچوں ہر اک کردار دے اس اعلیٰ مقام اُتے فائز نظر آندا اے جس وچ لوک کوشش دے باوجود کوئی کمی تلاش نئيں کرسکے، ایہ اے اسلام دا اوہ اعلیٰ کردار والا پرامن چہرہ اس چہرے نوں مغرب، امریکا تے مغربی میڈیا سامنے کیوں نئيں لاندا۔ اوہ نسل یزید اس دے حواریاں دی نسل تے منافقین دی نسل دے لوکاں نوں اسلام کہندا اے جنہاں دا اسلام تے اسلام دی تعلیمات توں دور دا وی تعلق نئيں دنیا نوں معلوم ہونا چاہیے۔ ایہ کل وی نبی پاک صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے دشمن سن تے اج وی انہاں دے تے انہاں دی آل دے دشمن نيں۔ ایہ ظالم لوک کل وی دہشت گرد سن تے اج وی دہشت گرد نيں۔ ایہ کل وی بے رحم سن تے اج وی بے رحم نيں۔ ایہ اسلام دے اندر وڑ کے اسلام دی جڑاں کل وی کٹتے سن تے اج وی کٹ رہے نيں انہاں دی وجہ توں اسلام دا اصلی، پرامن، سچا محبت کرنے والا تے اعلیٰ کردار والا چہرہ دنیا نوں نظر نئيں آندا۔ افسوس کہ مسلماناں نوں وی ایہ توفیق نئيں ہُندی کہ اسلام دے انہاں اعلیٰ کردار والے لوکاں نوں دنیا دے سامنے پیش کرن کیونجے مسلمان کل وی یزید تے اس دے دہشت گرداں دے خوف توں گھراں وچ چھپ کر بیٹھ گئے سن تے امام حسین علیہ السلام دا نال نئيں دتا سی تے اج وی نسل یزید دے دہشت گرداں دے خوف تے دہشت دی وجہ توں اسلام دی سچائی تے حقیقت نوں بیان کردے ہوئے ڈردے نيں۔ ایہی وجہ اے کہ پوری دنیا وچ اسلام تے مسلماناں نوں دہشت گرد کہیا جاندا اے۔ لیکن کوئی وی آل محمد صلیٰ علیہ وآلہ وسلم دے بے داغ کردار نوں پیش نئيں کردا ایہی وجہ اے کہ اسلام تے مسلمان چاراں طرف توں طاغوت تے طاغوندی قوتاں دے نرغے وچ نيں تے اسلام دے مخالف تے دشمن ہر طرف توں اسلام اُتے وار کر رہے نيں تے مسلمان کچھ وی نئيں کر سکدے اس دی اس وجہ ایہ اے کہ لوکاں نے آل محمد نوں چھڈ دتا تے اپنے ورگیاں دی پیروی وچ لگ گئے۔اور اسلام دے زوال دا سب توں وڈا سبب ایہی اے۔ تمام مسلمان جس مقدس تے پاک شخصیت دی خلافت اُتے متفق نيں اوہ حضرت علی علیہ السلام نيں۔ دنیا دے تمام مسلمان حضرت علی علیہ السلام نوں متفقہ طور اُتے خلیفہ مندے نيں جدوں کہ ایہ اک حقیقت اے تے ایہی سچ اے دے دوسرے ناواں اُتے اختلاف پایا جاندا اے تاں مسلماناں تسيں حضرت علی علیہ السلام دی ولایت نوں سچے دل توں تسلیم کر لو تسيں دیکھو گے کہ تسيں اُتے آسمان توں اللہ دی رحمتاں نازل ہاں گی تے زمین دے خزانے ابل پڑاں گے تے دہشت گردی دا دجود دنیا توں مٹ جائے گا کیونجے حضرت علی علیہ السلام اللہ تعالیٰ دے چنے ہوئے نيں تواڈے چنے ہوئے تواڈے جداں نئيں نيں۔ ولایت حضرت علی علیہ السلام نوں سچے دل توں تسلیم کرنے توں مسلماناں تسيں وچ اتحاد قائم ہوجائے گا تے منافیقین وی بے نقاب ہوئے جاواں گے۔ کیونجے دور رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم وچ وی مسلمان منافیقین دی پہچان حضرت علی علیہ السلام دے ذریعے ہی کردے سن ۔ نظریاتی دہشت گردیجب کسی انسان دی سوچ تے نظریہ وچ تشدد، انتہا پسندی، جبر یا کسی ہتھیار دے زور اُتے اپنی گل تے اپنے نظریہ نوں منوانے دا عنصر پیدا ہوجائے تاں اسنوں نظریاتی دہشت گردی کہیا جائے گا۔ انسان جدوں توں اس دنیا وچ آیا اے دنیا وچ بے شمار نظریات نے جنم لیا اے۔ مذہبی نظریات وچ اسلام، عیسائیت، یہودیت، ہندو، سکھ، بدھ مت، جین مت تے ہور کئی مذہبی نظریات شامل ايسے طرح بت پرست، شرک، ستارا پرستی، دہریت، اگ دی پوجا، دیوتائاں دی پوجا، گائے دی پوجا، سورج دی پوجا، سپ دی پوجا، بندر دی پوجا، اللہ دی واحدانیت توں انکار، اللہ دے وجود توں انکار تے ہور کئی نظریات شامل نيں۔ ايسے طرح دنیاوی نظریات جنہاں وچ آمریت، جمہوریت، کیمونسٹ،شوشلسٹ سیکولر، لبرل ازم تے ہور کئی نظریات شامل نيں انہاں سب نظریات وچ اختلافات پائے جاندے نيں۔ جدوں تک لوک اپنے اپنے نظریات نوں دلیل دے نال اُتے امن طریقے توں تبلیغ دے ذریعے تے اک دوسرے دے اختلاف نوں برداشت کردے ہوئے پھیلاندے نيں تاں مسائل جنم نئيں لیندے لیکن جدوں لوک اپنے نظریات نوں پھیلانے دے لئی تے اپنی گل نوں منوانے دے لئی جبر، تشدد، ظلم تے اسلحہ نوں راستہ استعمال کرنے دا راستہ اپناتے نيں تاں دہشت گردی دا راستہ کھل جاندا اے تے نظریاتی دہشت گردی شروع ہوجاندی اے۔ قرآن مجید وچ سورۃ بقرہ دی آیت 256 وچ اللہ تعالیٰ دا ارشاد اے۔ لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ: ترجمہ: دین وچ کوئی جبر نئيں اے۔[۱۳] اسی طرح سورۃ کافرون وچ ارشاد خدا وندی اے۔ بِسْمِ اللهِ الرَحْمنِ الرَحیمْ خدا دے نام توں (شروع کردا ہاں) جو وڈا مہربان نہایت رحم والا اے۔ قُلْ یَاأَیُّھَاالْکَافِرُونَ ﴿1﴾ لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿2﴾ وَلاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿3﴾ (اے رسول)کہہ دو کافرو توں ميں انہاں دی عبادت نئيں کردا جنہاں دی تسيں عبادت کردے ہوئے تے نہ تسيں اس دی عبادت کردے ہوجس دتی وچ عبادت کردا ہاں تے نہ وچ اس دی عبادت وَلاَأَنَا عَابِدٌ مَاعَبَدْتُمْ ﴿4﴾ وَلاَأَنْتُمْ عَابِدُونَ مَاأَعْبُدُ ﴿5﴾ لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ ﴿6﴾ کرنے والا ہاں جس دی تسيں عبادت کردے ہوئے تے نہ تسيں اس دی عبادت کرنے والے ہوئے جس دتی ميں عبادت کردا ہاں تواڈے لئی تمہارادین تے میرے لئی میرا دین اے [۱۴] قرآن مجید دی سورۃ بقرہ دی آیت نمبر256 توں صاف ظاہر ہُندا اے کہ جبر توں کسی نوں وی کسی دین وچ شامل نئيں کيتا جاسکدا۔اس دی اصل وجہ ایہ اے کہ اللہ تعالیٰ نے انسان نوں اس دنیا وچ امتحان تے آزمائش دے لئی بھیجیا اے۔ اللہ تعالیٰ نے انسان نوں دو راستے دسے نيں اک ہدایت دا راستہ جو انسان نوں اللہ تعالیٰ دی طرف لے جاندا اے تے اللہ دے نیڑے کردا اے تے دوسرا راستہ گمراہی دا راستہ اے جو انسان نوں شیطان دی طرف لے جاندا اے تے شیطان دے نیڑے کردا اے۔ اللہ تعالیٰ نے انسان نوں انہاں رستےآں دی نشان دہی انبیاء علیہ السلام، امام علیہ السلام، ولیاں تے اپنے نیک بندےآں دے ذریعے دی اے۔ تے فیصلہ انسان دی مرضی اُتے چھڈ دتا اے کہ اوہ کون سا راستہ اپناندا اے ہدایت دا راستہ یا گمراہی دا راستہ ایہی انسان دی آزمائش تے امتحان اے جے انسان اس امتحاں وچ کامیاب ہوئے جاندا اے تاں اسنوں انعام وچ جنت ملے گی تے جے انسان اس امتحان وچ ناکام ہوجاندا اے تاں اسنوں سزا وچ جہنم ملے گی۔ ہن ایہ انسان دے اُتے اے کہ اوہ سچائی، ایمانداری، صبر، برداشت، محبت، امن، بھائی چارے دا راستہ اپنائے تے اس دے صلہ وچ جنت پائے یا تشدد، جبر، ظلم، بربریت، ناانصافی، عدم برداشت، قتل و غارت گری، فساد، شر تے دہشت گردی دا راستہ اپنائے تے جہنم دی سزا دا مستحق ٹہرے۔ اسی طرح اللہ تعالیٰ سورۃ الکافرون وچ ارشاد فرماندا اے (اے رسول) کہہ دو کافراں توں ميں انہاں دی عبادت نئيں کردا جنہاں دی تسيں عبادت کردے ہوئے یعنی اللہ تعالیٰ ارشاد فرماندا اے کہ میرے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم انہاں کافراں توں کہہ دو وچ تواڈے انہاں بتاں نوں نئيں پوجتا ہاں جنہاں نوں تسيں پوجتے ہوئے تے نہ ہی تسيں اس دی عبادت کردے ہوئے جس دتی ميں عبادت کردا ہاں یعنی وچ اللہ تعالیٰ دی عبادت کردا ہوئے لیکن تسيں اس اللہ تعالیٰ دی عبادت نئيں کردے جس دتی ميں عبادت کردا ہون۔ تے نہ ہی وچ اس دی عبادت کرنے والا ہاں جس دی تسيں عبادت کردے ہوئے یعنی نہ ہی وچ تساڈے کہنے توں جنہاں بتاں دی تسيں عبادت کردے ہوئے عبادت کرنے والا ہون۔ تے نہ ہی تسيں اس دی عبادت کرنے والے ہوئے جس دتی ميں عبادت کردا ہاں یعنی تسيں میرے کہنے توں اس اللہ تعالیٰ دی عبادت کرنے والے نئيں ہوئے جس دتی ميں عبادت کردا ہون۔ تواڈے لئی تواڈا دین تے میرے لئی میرا دین۔ یعنی توانوں اختیار اے کہ تسيں جو مرضی دین تے راستہ اختیار کرو تے مینوں ایہ اختیار اے کہ وچ جو مرضی دین راستہ اختیار کراں۔ سورۃ الکافرون وچ رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تے کافراں دے دین دی وضاحت کيتی گئی کہ کافراں دا کیہ دین سی تے رسول اللہ صلیٰ اللہ علیہ وآلہ وسلم کس دین نوں اپنائے ہوئے سن تے اپنی مرضی تے اختیار توں اپنے دین اُتے چل رہے سن یعنی سورۃ الکافرون ایہ پکار پکار پکار کر کہہ رہی اے کہ دین وچ کوئی جبر نئيں اے یعنی لوکاں نوں ایہ اختیار اے کہ اوہ جو مرضی چاہے دین اختیار کرن انہاں نوں مکمل آزادی اے لیکن دوسری طرف کافر رسول صلیٰ اللہ علیہ وآلہ وصلم نوں لالچ دے اے سن کہ انہاں نوں جائداد دی ضرورت اے تاں اوہ انہاں نوں جائداد فراہم کر دیؤ گے یا مال دی ضرورت اے تاں انہاں نوں مال فراہم کر دیؤ گے یا رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم کسی خوبصورت عورت توں شادی کرنا چاہندے نيں تاں اوہ (کافر) انہاں دی شادی کروا دین گے پس رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اپنا دین چھڈ داں تے جے آپ نے ایسا نئيں کيتا تاں انجام دے ذمہ دار ہون گے یعنی کافر لالچ، دھونس دھمکی تے جبر توں نبی پاک صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں اپنا دین چھڈنے اُتے مجبور کر رہے سن ہن انصاف توں سوچاں کہ ایہ کھلی نظریاتی دہشت گردی نئيں تاں تے کیہ سی بالکل ایہ اک کھلی ہوئی دہشت گردی سی جو کافراں دی طرف نال کیندی جارہی سی لیکن اللہ دے رسول انہاں سب گلاں نوں انتہائی صبر و تحمل دے نال برداشت کر رہے سن تے جدوں اللہ تعالیٰ نے اسلام نوں طاقت بخشی تاں ایہی کافر مقابلے دی سکت نہ پا کر اسلام قبول کرنے اُتے مجبور ہوئے اللہ دے رسول نے انہاں نوں جبر توں اسلام قبول کرنے تے انہاں دا نظریہ تے دین بدلنے اُتے بالکل وی مجبور نئيں کيتا۔ ایہی کافر تے منافق انتقام دی اگ وچ جلدے رہے تے وقت دا انتظار کردے رہے کہ اسلام دی جڑاں نوں اسلام دے اندر رہ کے کِداں کمزور کيتا جائے تے اسلام دی اُتے امن، محبت تے بھائی چارے والی تعلیمات نوں کِداں تبدیل کيتا جائے تے دوبارہ جبر و تشدد تے دہشت کِداں مسلط کيتی جائے۔ اللہ دے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں کافراں، مشرکین، یہودیاں تے عیسائیاں توں جو جنگاں لڑنا پڑاں اوہ انہاں اُتے مسلط کيتیاں گئیاں سن۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے تمام جنگاں اپنے دفاع وچ لڑاں تے اسلام نوں دنیا وچ تبلیغ توں پھیلیایا۔ لیکن رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے دنیا توں بظاہر رخصت ہُندے ہی اسلام دی اُتے امن تعلیمات وچ آہستہ آہستہ تبدیلی دا عمل شروع ہويا تے جنگاں اپنے دفاع وچ لڑنے دی بجائے ملکاں نوں فتح کرنے دی طرف مڑ گئياں تے تبلیغ دا عمل سست روی دا شکار ہوئے گیا تے اوہ کافر جنہاں نے فتح مکہ دے وقت مجبوراْ اسلام قبول کيتا سی۔ (کیونجے کافراں دے پاس اسلام قبول کرنے دے سوا تے کوئی راستہ نہ سی۔) ہن اسلام وچ موجود منافیقن نے موقع غنیمت جان کے اسلام دی اُتے امن، محبت تے بھائی چارے والی تعلیمات اُتے کاری ضرب لگانا شروع کر دتی تے اسلام دی تعلیمات نوں مسخ کرنا شروع کر دتا۔ حضرت علی علیہ السلام نوں اسلام دے لبادے وچ چھپے ہوئے انہاں لوکاں تے منافیقن دے خلاف سخت ترین جد و جہد کرنا پئی تے ایتھے تک کہ حضرت علی علیہ السلام نوں شہید کر دتا گیا تے فیر اوہ بدترین وقت آ گیا کہ نواسہ رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے ساتھیاں نوں میدان کربلا مین ظلم جبر تے دہشت گردی توں شہید کر دتا گیااور مسلمان تے امت رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم یزید دی دہشت تے خوف توں گھراں وچ چھپ کر بیٹھ گئے تے حضرت امام حسین علیہ السلام دی مدد نہ کيتی۔ ایہ انہاں ہی دہشت گرداں دی اولادتیاں نيں جو اج وی دہشت گردی دا بازار گرم کیتے ہوئے نيں تے نہ صرف دنیا دے مذاہب دے ہور لوکاں نوں دہشت گردی توں قتل کر رہیاں نيں بلکہ بے گناہ مسلماناں نوں دہشت گردی توں قتل کر رہیاں نيں تے مسلمان انہاں دہشت گرداں دے خوف تے دہشت توں زباناں نئيں کھولدے انہاں دی زباناں اُتے تالے پئے ہوئے نيں مسلماناں نوں سب علم اے کہ اسلام تے اس دی اُتے امن تعلیمات دے نال کيتا کھیل کھیلا گیا۔ مسلماناں نوں سب علم اے کہ رسول دے بعد آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے نال کيتا ظلم دے پہاڑ توڑے گئے۔ آل محمد نوں کس کس طرح ستایا گیا۔ ایہ سب کچھ انہاں نے اپنی اکھاں توں دیکھیا تے سنیا اے۔ مسلمان انہاں دہشت گرداں دے خوف تے دہشت دی وجہ توں اپنی زباناں نئيں کھولدے تے دنیا نوں سچ نئيں دسدے۔ مسلماناں نے اپنی اکھاں توں آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اُتے ہونے والے ظلم نوں دیکھیا اے لیکن انہاں نے انہاں یزیدی دہشت گرداں دے خوف تے دہشت توں اپنی اکھاں بند کر لیاں نيں، مسلماناں نے آل محمد اُتے ہونے والے ظلم و ستم نوں اپنے کاناں توں سنیا اے لیکن انہاں انہاں دہشت گرداں دے خوف تے دہشت توں اپنے کان بند کر رکھے نيں گویا کہ اوہ اندھے، گونگے تے بہرے نيں ایہ نظریاتی دہشت گردی نئيں تاں تے کیہ اے کہ سچائی اُتے خوف و دہشت دی وجہ توں پردہ ڈالیا جاندا اے۔ انہاں لوکاں نوں سامنے نئيں لیایا جاندا جنہاں نے آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑے تے آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم چٹان دی طرح انہاں ظالماں دے خلاف ڈٹے رہے تے انہاں دے ظلم و ستم برداشت تے صبر دی انتہا تک سہندے رہے تاکہ اسلام دی کشتی نوں جس نے ہمیشہ امن دا پیغام دتا اے ڈوبنے توں بچایا جا سکے۔ اج وی پوری دنیا وچ آل محمد دے مننے والےآں نوں دنیا وچ ہر جگہ تے ہر مقام اُتے قتل کيتا جاندا اے لیکن انسانیت دے لب خاموش نيں۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی پیاری بیٹی فاطمہ سلام اللہ علیہ دی تپتی دُھپ وچ قبر دا نشان چیخ چیخ کر آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اُتے ہونے والے ظلم و ستم دی کہانی سنیا رہااے۔ لیکن کوئی اس نظریاتی دہشت گردی دے خلاف آواز نئيں اٹھاندا۔ ریاستی دہشت گردیکسی ریاست دا اپنے زیر قبضہ علاقہ وچ اُتے امن لوکاں اُتے ظلم، تشدد، کرنا انہاں اُتے لاٹھی چارج کرنا، مارنا پیٹنا تے انہاں نوں ہلاک کردینا ریاستی دہشت گردی کہلاندا اے۔ پوری دنیا وچ عوام نوں پرامن احتجاج دا حق حاصل ہُندا اے تے لوک دھرنا دی صورت وچ ، جلتوں، جلوساں دی صورت وچ احتجاج کردے اے۔ جدوں تک ایہ احتجاج پرامن رہے ریاست نوں کوئی حق نئيں اے کہ اوہ انہاں اُتے امن لوکاں اُتے جبر و تشدد کرے، انہاں اُتے لاٹھی چارج کرے، انہاں اُتے آنسو گیس دے شیل پھینکے تے انہاں اُتے گولیاں چلائے لیکن جے ایہ احتجاج تشدد، جلائو گھیرائو، پتھرائو، سرکاری عمارتاں نوں نقصان پہنچانے تے سرکاری اہلکاراں دے نال مار پیٹ دی صورت اختیار کر لے تاں فیر ریاست نوں اپنی رٹ قائم کرنے دا حق حاصل ہُندا اے تے اس صورت وچ ریاست طاقت دا استعمال کر سکدی اے۔ ریاستی دہشت گردی کئی طرح توں ہوسکدی اے حکمران جماعت یا حکومت اپنے سیاسی مقاصد دے حصول دے لئی اپنے مخالفین تے اپوزیشن نوں دبانے دے لئی انہاں نوں ناجائز طور اُتے گرفتار کر کے جیلاں وچ ڈال دیندی اے انہاں اُتے تشدد کردی اے تے سیاسی رہنماواں نوں قتل کروا دیندی اے انہاں دے دھرناں، جلتوں، جلوساں، ریلیاں نوں طاقت دے بل اُتے رکدی اے تے انہاں نوں جلتوں، جلوساں تے ریلیاں وچ شرکت کرنے توں رکدی اے تے رکاوٹاں کھڑی کردی اے تاں ایہ ریاستی دہشت گردی ہُندی اے۔ ماڈل ٹائون لاہور دا سانحہ اس دہشت گردی دی بہت وڈی مثال اے جتھے دو خواتین سمیت چودہ افراد نوں دن دہاڑے پنجاب حکومت دے وڈھیاں دے اشارے اُتے پولیس نے ہلاک کر دتا اس سانحہ وچ 100 دے نیڑے افراد ذخمی وی ہوئے لیکن ماڈل ٹائاں سانحہ دے لواحیقین نوں ہن تک انصاف نہ مل سکیا تے قاتل ہن وی آزاد گھوم رہے نيں۔ سرکاری ملازمین، کسان یا عوام الناس دا کوئی تے طبقہ اپنے جائز مطالبات دے لئی اُتے امن احتجاج کردا اے تے لوک اپنے مطالبات نوں منوانے دے لئی دھرنا دیندے نيں یا ریلی کڈدے نيں تاں اس صورت حال وچ حکومت عدم برداشت دا مظاہرہ کردی اے تے اُتے امن لوکاں دے احتجاج نوں ختم کروانے دے لئی اُتے امن لوکاں اُتے لاٹھی چارج کردی اے، واٹر کینن دا استعمال کردی اے، ربڑ دی گولیاں استعمال کردی اے، آنسو گیس دے شیل پھینکتی اے تے اُتے امن لوکاں اُتے پر گولیاں چلاندی اے تاں ایہ ریاستی دہشت گردی کہلاندی اے۔ دنیا وچ بوہت سارے ملکاں نيں جنہاں آزادی حاصل کرنے دے لئی بہت زیادہ جد و جہد دی لیکن انہاں ملکاں دی عوام نوں اس جد و جہد دے نتیجہ وچ ریاستی دہشت گردی دا سامنا کرنا پيا تے دنیا وچ بے شمار لوک آزادی دی جدوجہد وچ ریاستی دہشت گردی دا نشانہ بن دے ہلاک ہوئے گئے۔ برطانیہ دی ریاستی دہشت گردیامریکا نے برطانوی تسلط توں آزادی حاصل کرنے دے لئی 7 جون 1776 نوں رچرڈ ہنری نے براعظمی کانگریس وچ کہیا کہ ” متحدہ نو آبادیات نوں آزاد تے خود مختار رہنے دا حق حاصل اے “ 2 جولائی نوں ایہ قرارداد منظور کرلئی گئی تے 4 جولائی اعلانِ خود مختاری (Declaration of Independence) اُتے دستخط کر دتے گئے۔ 4 جولائی 1776 نوں جنہاں 56 افراد نے اعلان آزادی اُتے دستخط کیتے انہاں حریت پسند اں نوں نو آبادیات اُتے پر قابض برطانیہ دی طرف توں بد ترین ریاستی دہشت گردی دا سامنا کرنا پيا۔ دستخط کرنے والے پنج افراد نوں برطانوی قابض افواج نے گرفتار کر کے غداری دے الزام وچ اِنّے ظالمانہ تشدد نشانہ بنایا کہ اوہ اپنی جان توں ہتھ دھو بیٹھے، بارہ انقلابیاں دے گھر تباہ و برباد کر کے نذر آتش کردیے گئے، اک انقلابی دے دو بیٹے گرفتار کر کے غائب کردیے گئے، انہاں 56 انقلابیاں وچوں 9 نے اپنی جدوجہد جاری رکھی تے انقلاب دی اذیت ناک تکالیف تے زخماں توں ہلاک ہوئے گئے، ورجینیا دے اک خوشحال تے مال دار تاجر دے بحری جہاز نوں برطانوی بحریہ قبضہ کر کے لے گئی اس تاجر نے اپنا گھر تے جائداد بیچ کر اپنے قرضے ادا کیتے تے انتہائی مفلسی دی موت قبول کيتی، اک ہور انقلابی سیمس میک کین (Mckean) دا برطانوی فوج نے اس قدر پِچھا کيتا کہ اسنوں بار بار اپنی سکونت تبدیل کرنی پئی تے اپنے خاندان نوں ادھر ادھر منتقل کرنا پيا۔ اوہ کانگریس وچ بغیر تنخواہ کم کردا رہیا۔ اس دی فیملی مسلسل روپوشی دے عالم وچ رہی۔ اس دا سارا اسباب خانہ پرت لیا گیا۔ تے اسنوں بقیہ عمر ناداری دے عالم وچ گزارنی پئی، برطانوی فوج دے سپاہیاں تے لٹیرے رضاکاراں نے ولیم ایلری (Welliam Ellery) لائمن ہال (Lyman Hall) جارج کلائمر (George Clymer) جارج والٹن (George Walton) بٹن گوئینٹ (Button Gwinnet)تھامس ہیورڈ جونیئر (Thomas Heyward Jr.) ایڈورڈ رٹلیج (Edward Rutledge) تے آرتھر مڈلٹن (Arthur Middleton) دی تمام جائیداداں پرت کر تباہ و برباد کر دیؤ، یارک ٹائون دے معرکہ وچ سیمس نیلسن (Thomas Nelson) نے نوٹ کيتا کہ برطانوی جنرل کارنوالس نے نیلسن دے گھر اُتے قبضہ کر کے اسنوں اپنا ہیڈکوارٹر بنا لیا اے۔ اس نے خاموشی توں انقلاب دے جنرل واشنگٹن نوں مشورہ دتا کہ اس دا گھر گولہ باری توں اڑا دتا جائے۔ گھر تباہ ہوئے گیا تے نیلسن قلاش ہوئے کے مرا، فرانسیس لیوس (Fracis Lewis) دا گھر تباہ کر دتا گیا تے اس دی بیوی نوں جیل وچ ڈال دتا گیا۔ جتھے اوہ چند ماہ بعد خالق حقیقی توں جا ملی۔ جان ہارٹ (John Hart) نوں اس دی بیوی دے بستر مرگ توں جدا کر دتا گیا۔ اس دے 13 بچے اپنی جاناں بچانے دے لئی بھج گئے، جان ہارٹ دے کھیت تے اس دی آٹا پیسنے دی مل تباہ و برباد کر دتی گئی۔ اک سال تک اوہ جنگلاں تے غاراں وچ چھپا پھردا رہیا تے جدوں اوہ گھر واپس آیا تاں اس دی بیوی مرچکيتی سی تے بچے نہ معلوم کتھے چلے گئے سن ۔ اس دے کچھ عرصہ بعد اوہ خود وی نہایت دل شکستگی دے عالم وچ فوت ہوئے گیا، رابرٹ مورس (Robert Moriss) تے فلپ لیونگ سٹون (Philip Levingstone) نوں وی ايسے نوع دے حالات توں گزرنا پيا، 22 ستمبر 1776ء نوں برطانوی افواج نے تحریک آزادی دے اک رہنما ناتھن ھیل (Nathan Hale)کو جاسوسی دے الزام وچ موت دے گھاٹ اتار دتا۔ مرنے توں پہلے اس دی زبان توں ایہ تاریخی لفظاں ادا ہوئے:”مینوں افسوس اے کہ وطن نوں دینے دے لئی میرے پاس صرف اک زندگی اے ۔“ ہن امریکا نوں خود سوچنا چاہئیے کہ آزادی دے لئی لڑنے والے لوک دہشت گرد نئيں ہُندے بلکہ انہاں نوں ریاستی دہشت گردی دا سامنا کرنا پڑدا اے۔ امریکا آزادی دے لئی لڑنے والےآں نوں دہشت گرد کہہ کے سنگین غلطی کر رہیا اے تے کشمیر تے فلسطین دی آزادی دی تحریکاں نوں دبانہ چاہندا اے ۔اسی طرح برطانیہ نے ہندوستان وچ ایسٹ انڈیا کمپنی نام دی تجارتی کمپنی بنائی جس نے سارے ہندوستان اُتے آہستہ آہستہ قبضہ کر ليا تے ایتھے ریاستی دہشت گردی دا بازار گرم گردتا ہندوستان وچ برطانوی تسلط توں آزادی دے لئی آزادی دی تحریک چلی تے برطانیہ ہندوستانی عوام اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑ کر ریاستی دہشت گردی دا مظاہرہ کردا رہیا ہزاراں افراد نوں جیلاں وچ ڈالیا گیا بے شمار افراد نوں آزادی دی تحریک وچ اپنی جاناں دا نذرانہ پیش کرنا پيا برطانیہ آزادی دی اس تحریک نوں ریاستی دہشت گردی توں دبانے دی کوشش کردا رہیا لیکن آخر اسنوں آزادی دی تحریک دے سامنے گھٹنے ٹیکنے پئے تے اسنوں ہندوستان نوں پاکستان تے بھارت دی صورت وچ آزاد کرنا پيا۔اب ایتھے سب توں عجیب صورت حال ایہ اے کہ اوہی بھارت جس نے برطانیہ توں آزادی دی تحریک دے ذریعے آزادی حاصل کيتی تے برطانیہ دی ریاستی دہشت گردی دا سامنا کيتا کشمیر وچ چلنے والی آزادی دی تحریک نوں دبانے دے لئی اپنی ست لکھ فوج دے ذریعے ریاستی دہشت گردی دا مظاہرہ کے رہیا اے تے امریکا دی آشیرباد توں کشمیر وچ آزادی دے لئی جدوجہد کرنے والےآں نوں دہشت گرد کہندا اے سوچاں کیہ ایہ کھلا تضاد نئيں تاں او کيتا اے ؟ اٹھارواں تے انیہويں صدی وچ برطانیہ نے کئی ملکاں اُتے قبضہ کر ليا سی تے انہاں ملکاں وچ برطانیہ دے تسلط توں آزادی دے لئی تحاریک چلائی گئياں برطانیہ نے انہاں تحاریک نوں ختم کرنے دے لئی ہر قسم دی ریاستی دہشت گردی دا مظاہرہ کیہ انہاں ملکاں دے عوام نوں جیلاں وچ ڈالیا گیا بوہت سارے افراد انہاں آزادی دی تحریکاں وچ برطانیہ دی ریاستی دہشت گردی دی وجہ توں ہلاک کر دتے گئے تے لیکن آخرکار انہاں ملکاں دے عوام دی جدوجہد رنگ لیائی تے ایہ ملکاں برطانیہ دے تسلط توں آزاد ہوئے گئے۔ اس لئی ضروری اے کہ دہشت گردی تے آزادی دی تحریکاں وچ فرق کيتا جائے۔آزادی دی تحریکاں نوں دہشت گردی کہنا بالکل غلط نظریہ تے تصور اے۔ بھارت دی ریاستی دہشت گردیاس وقت بھارت اوہ ملک اے جو دنیا دی سب توں وڈی جمہوریت ہونے دا دعویٰ رکھنے دے باوجو سب توں زیادہ ریاستی دہشت گردی کرنے والا ملک اے۔ بھارت نے مقبوضہ کشمیر وچ ست لکھ فوج تعینات کر رکھی اے تے ایہ فوج کشمیر وچ ریاستی دہشت گردی توں کشمیریاں نوں شہید کررہی اے۔ ہر روز کوئی نہ کوئی کشمیری بھارت دی ریاستی دہشت گردی دا نشانہ بن دے ہلاک کر دتا جاندا اے۔ اوتھے بھارتی فوج کشمیری خواتین دی عزت پرت لیندی اے، کشمیریاں نوں پیلٹ گناں دی گولیاں دا نشانہ بنایا جاندا اے جس دی وجہ توں سینکڑاں کشمیری معذور ہوچکے نيں ہن تک ہراراں کشمیری بھارتی فوجیاں دے ہتھوں ہلاک ہوچکے نيں۔ کشمیری اپنی آزادی دے لئی جد و جہد کر رہے نيں۔ کشمیر اُتے اقوام متحدہ دی قرارداد موجود اے کہ کشمیری رائے شماری دے ذریعے اپنی رائے داں کہ اوہ بھارت دے نال رہنا چاہندے نيں یا نئيں لیکن بھارت اقوام متحدہ دی قرارداد نوں نظر انداز کر کے کشمیر وچ ریاستی دہشت گردی توں کشمیریاں دی آواز نوں دبانے دی کوشش کر رہیا اے تے کشمیری عوام اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑ رہیا اے تے کشمیریاں دی آزادی دی تحریک نوں دہشت گردی قرار دینے دی کوشش کر رہیا اے جدوں کہ آزادی دی تحریک تے دہشت گردی وچ بہت وڈا فرق اے۔ اسی طرح بھارتی پنجاب وچ سکھاں دی آزادی دی تحریک خالصتان چل رہی اے لیکن بھارت سکھاں دی آزادی دی تحریک نوں ریاستی دہشت گردی توں دبانے دی کوشش کر رہیا اے گولڈن ٹیمپل دا واقعہ بھارت دی ریاستی دہشت گردی دی بہت وڈی مثال اے جس وچ بے شمار سکھ ہلاک کر دتے گئے۔ بھارت دے کئی تے صوبےآں ناگالینڈ، آسام تے بہار وغیرہ وچ آزادی دی تحریکاں اٹھیا رہیاں نيں لیکن بھارت ریاستی دہشت گردی توں انہاں علاقےآں دے عوام اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑ رہیا اے لیکن دنیا بھارت دی اس ریاستی دہشت گردی اُتے خاموش اے تے بھارت نوں ریاستی دہشت گردی کرنے دی کھلی چھُٹ اے۔ بھارت دی مودی سرکار انتہا پسند ہندوئاں دی بھرپور حمایت کردی اے تے ایہ انتہا پسند بھارت وچ موجود اقلیتاں مسلماناں، سکھاں، عیسائیاں تے شودراں نوں جنہاں نوں بھارت وچ کم ذات ہندو سمجھیا جاندا اے نوں بھارتی حکومت دی آشیر باد تے ہشت پناہی توں دہشت گردی دا نشانہ بناتے رکھدے نيں اس طرح جے دیکھیا جائے تاں بھارت وچ کوئی اقلیت وی محفوظ نئيں اے تے بھارتی حکومت دے انتہا پسند ہندو غنڈےآں دی دہشت گردی دا شکار ہُندی رہندی اے تے بھارتی حکومت انہاں انتہا پسند غنڈےآں نوں عدالتاں توں بچانے وچ مدد کردی اے تے انہاں انتہا پسنداں نوں اپنا سرمایہ سمجھدی اے۔ جے ایہ کہیا جائے تاں بے جا نہ ہوئے گا کہ بھارتی حکومت اپنے انتہا پسند غنڈےآں دے ہتھوں ریاستی دہشت گردی کروا رہی اے تے دنیا خاموشی توں بھارت دی ریاستی دہشت گردی دا نظارہ کے رہی اے۔ اسرائیل دی ریاستی دہشت گردیلبنان تے مصر دے درمیان واقع علاقہ دنیا دے قدیم ترین ملکاں وچوں اے اس دا ناں فلسطین اے۔ ایہ علاقہ خلافت عثمانیہ تک رہیا قائم رہیا خلافت عثمانیہ دے بعد فلسطین اُتے انگریزاں تے فرانسیسیاں نے قبضہ کر ليا 1948 وچ اک بہت وڈی سازش دے تحت فلسطین اُتے اسرائیلی ریاست قائم کيتی گئی تے دنیا بھر توں یہودی ایتھے لیا کے بسائے گئے تے ایتھے یہودیاں دی بستیاں تعمیر کيتیاں گئیاں 1967 وچ اسرائیل نے امریکی مدد تے امریکی اسلحہ دے زور اُتے بیت المقدس اُتے قبضہ کر ليا۔ فلسطین دی آزادی دی تحریک بہت پرانی اے لیکن اس آزادی دی تحریک وچ شدت اسرائیل دے بیت المقدس اُتے قبضہ دے بعد آئی جداں جداں فلسطین وچ آزادی دی تحریک زور پکڑدتی گئی تاں تاں اسرائیل دی ریاستی دہشت گردی وچ وی شدت آندی گئی۔ اسرائیل فلسطینی عوام اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑدا ریا فلسطینی عوام اپنی تے بیت المدس دی آزادی دے لئی اپنی جاناں دے نذرانے پیش کردے رہے ہزاراں فلسطینی آازدی دی اس جدوجہد وچ اسرائیلی بمباری تے اسرائیلی فوج دے ہتھوں شہید کر دتے گئے۔ اسرائیل نے عورتاں تے بچےآں اُتے وی رحم نہ کيتا تے انہاں نوں وی شہید کر دتا۔ ہزاواں فلسطینی اسرائیلی فوج دی بمباری تے اسرائیلی فوج دی گولیاں دا نشانہ بن دے زخمی ہوئے گئے یا معذور ہوئے گئے۔ آزادی دی اس تحریک دے روح رواں یاسر عرافات سن ۔ امریکا، یورپ تے اسرائیل یاسر عرافات نوں دہشت گرد کہندے سن لیکن فیر دنیا نے ایہ نظارہ وی دیکھیا کہ انہاں یاسر عرافات نوں جنہاں نوں ایہ دنیا دہشت گرد کہندی سی اقوام متحدہ نے انہاں نوں اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی توں خطاب دی دعوت دتی واہ ری دنیا تیرے رنگ ہی نرالے نيں جِنّا ہی سوچدے جائو اِنّا ہی حیرت دے سمندر وچ غوطہ زن ہُندے جائو ہن ایہ سوچنے دی گل اے کہ دنیا دے لوک جس یاسر عرافات نوں دہشت گرد کہندے نئيں تھکتے سن ۔ ايسے یاسر عرافات نوں اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی توں خطاب دی دعوت دے پائی ہن لوک ایہ سوچاں کہ کیہڑی گل صحیح اے یاسر عرافات نوں دہشت گرد کہنا یا یاسر عرافات نوں اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی توں خطاب دی دعوت دینا لوک سوچدے رہیاں تے اس گھدی نوں سلجھاندے رہیاں تے دنیا دی منافقت اُتے ہنستے رنيں۔ اج وی فلسطین تے بیت المقدس دی مکمل آزادی دی جدوجہد جاری اے تے اسرائیل دی وحشیانہ ریاستی دہشت گردی وی جاری اے ہن وی فلسطین وچ اسرائیلی بستیاں تعمیر دی جارہیاں نيں تے دنیا توں یہودیاں نوں ایتھے لیا کے بسایا جا رہیا اے۔ اسرائیلی فوجیاں دا جدوں جی چاہندا اے فلسطینی عوام نوں گولیاں توں بھون دیندے نيں۔ انہاں اُتے بمباری کر کے انہاں نوں شہید کر دیندے نيں عورتاں تے بچے وی اسرائیلی فوج دی وحشت تے بربریت تے ریاستی دہشت گردی توں محفوظ نئيں نيں۔ فلسطینی ہسپتالاں تے سکولاں تک نوں بمباری دا نشانہ بنایا جاندا اے لیکن افسوس کہ اقوام متحدہ تے رہتل یافتہ تے ترقی یافتہ کہلانے والی اس دنیا دے لب اسرائیل دی اس وحشت و بربریت تے ریاستی دہشت گردی اُتے سلے ہوئے نيں انہاں امن دے دعوے داراں نے چپ دا روزہ رکھیا ہويا اے تے کوئی اسرائیل دی اس ریاستی دہشت گردی دے خلاف آواز نئيں اٹھاندا کیونجے امریکا تے یورپ اسرائیل دے پشت پناہ نيں تے ایتھے جس دی لاٹھی اس دی بھینس والا قانون لاگو اے یا طاقت دے زور اُتے ہی کمزوراں اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ نوں توڑنا اے اس دنیا دے قانون دی اکھاں اُتے پٹی بنھی ہوئی نظر آندی اے۔ امریکا دی ریاستی دہشت گردیدنیا وچ ریاستی دہشت گردی دی بدترین مثال امریکا نے قائم کيتی اے۔ دوسری جنگ عظیم وچ چھ اگست 1945 نوں امریکا نے جاپان دے شہر ہیروشیما اُتے ایٹم بم گرایا تے پل بھر وچ جاپان دا ایہ شہر راکھ دا ڈھیر بن گیا اس ایٹم بم دے حملے دے نتیجے وچ اک اندازے دے مطابق گھٹ توں گھٹ اک لکھ چالیس ہزار بے گناہ افراد ہلاک ہوئے گئے۔ امریکا نے اپنی اس بد ترین ریاستی دہشت گردی اُتے صبر نئيں کيتا تے ہیروشیما اُتے ایٹم بم گرانے دے ٹھیک تن روز بعد جاپان دے اک ہور شہر ناگا ساکی اُتے ایٹم بم گرایا تے امریکا دے اس ریاستی دہشت گردانہ حملے وچ گھٹ توں گھٹ 74 ہزار بے گناہ افراد اپنی جان توں ہتھ دھو بیٹھے۔ جاپان دے انہاں دو شہراں اُتے ایٹمی حملے دے نتیجے وچ دو لکھ توں ودھ بے گناہ افراد ہلاک ہوئے گئے تے لکھاں افراد معذور تے زخمی ہوئے گئے اس ایٹمی حملے دے اثرات اج وی جاپان دے انہاں شہراں اُتے قائم نيں تے اج وی جاپان دے انہاں شہراں وچ معذور بچے پیدا ہُندے۔ ایہ اک ریاست دی دوسری ریاست اُتے ریاستی دہشت گردی دی ایسی مثال اے جو دنیا قیامت تک نئيں بھُل سکدی جدوں وی دنیا وچ کِسے وی جگہ امریکا دی اس ریاستی دہشت گردی دا ذکر ہُندا اے اکھاں توں آنسو بہنے لگدے نيں امریکا نے دوسری جنگ عظیم تاں جیت لی لیکن اپنے ماتھے اُتے ریاستی دہشت گردی دا ایسا داغ چھڈ گیا جو کدی وی نئيں مٹ سکدا۔ ویت نام دی جنگ جسنوں ہند چینی دی جنگ وی کہیا جاندا اے شمالی ویت نام تے جنوبی ویت نام دے درمیان اک عسکری تنازع سی جو 1959 توں 30 اپریل 1975 تک جاری ریا امریکا اپنے اتحادیاں جنوبی کوریا، آسٹریلیا، تھائی لینڈ،اور نیوزی لینڈ دے ہمراہ اس جنگ وچ کود پيا جدوں کہ شمالی ویت نام نوں قومی محاذ برائے آزادی جنوبی ویت نام(المعروف ویت کانگ) سویت اتحاد تے عوامی جمہوریہ چین دی حمایت حاصل سی۔ امریکا نے 1965 وچ اپنی تقریباً ساڈھے پنج لکھ دے نیڑے افواج (اس پرائی جنگ وچ ) ویت ناں وچ اتار دتی تے ایتھے توں امریکی ریاستی دہشت گردی دا اک طویل سلسلہ شروع ہويا جو امریکی افواج دے ویت ناں چھڈنے تک جاری رہیا امریکی افواج نے 1973 وچ اپنی شکست دیکھ کے ویت ناں چھڈیا۔ امریکا دی اس جنگ وچ ریاستی دہشت گردی دی وجہ توں ویت ناں تے ویت کانگ دے اک اندازے دے مطابق ہلاکتاں تے گمشدگیاں دی تعداد گیارہ لکھ 76 ہزار سی [۱۵] جدوں کہ انہاں دے چھ لکھ توں ودھ افراد زخمی ہوئے سن ۔ویت ناں تے ویت کانگ دے اتحادیاں عوامی جمہوریہ چین دے 1446 فوجی ہلاک تے اور چار ہزار دو سو فوجی زخمی ہوئے، سویت یونین دے وی سولہ فوجی ہلاک ہوئے[۱۶] اس طرح شمالی ویت ناں تے اس دے کل اتحادیاں دا جانی نقصان 11 لکھ 77 ہزار 446 رہیا جدوں کہ زخمیاں دی کل تعداد چھ لکھ چار ہزار رہی۔ ایہ سارا جانی نقصان امریکا دی ویت ناں دی جنگ وچ مداخلت تے ریاستی دہشت گردی دی وجہ توں ہويا سی۔ جدوں کہ دوسری جانب جنوبی ویت نام دا جانی نقصان 2 لکھ 20 ہزار 357 سی تے زخمیاں دی تعداد گیارہ لکھ ستر ہزار توں ودھ سی۔ امریکا دے 58 ہزار اک سو 59، [۱۷] جنوبی کوریا دے 4 ہزار 960 فوجی، لائوس دے تیس ہزار، آسٹریلیا دے 520، نیوزی لینڈ دے 37 تے تھائی لینڈ دے 351 فوجی مارے گئے۔ اس طرح جنوبی ویت نام تے اس دے اتحادیاں دا کل جانی نقصان 3 لکھ 15 ہزار 831 رہیا تے اک اندازے دے مطابق زخمیاں دی کل تعداد 14 لکھ 90 ہزار تھی۔اس جنگ وچ دونے طرف دا اِنّا وڈا جانی نقصان صرف امریکا دی بے جا مداخلت تے ریاستی دہشت گردی دی وجہ توں ہويا، شمالی ویت نام تے جنوبی ویت ناں تباہ برباد علحیدہ ہوئے گئے امریکا اپنی ساری ریاستی دہشت گردی دے باوجود ایہ جنگ ہار گیا اس دا سارا غرور و تکبر زماں بوس ہوئے گیا۔ 20 مارچ 2003 نوں امریکا تے برطانوی افواج تے انہاں دی اتحادی فوجاں عراق وچ ایٹمی ہتھیاراں تے کیمیکل ہتھیاراں دی موجودگی دا بہانہ بنا کے کویت دے راستے عراق وچ داخل ہُندیاں نيں تے عراق اُتے پوری طاقت توں حملہ کردیندی نيں۔ دو اپریل نوں امریکا تے اس دی اتحادی افواج دی بے پناہ طاقت دے سامنے صدر صدام حسین دی حکومت کمزور پڑ جاندی اے تے گھٹنے ٹیک دیندی اے اس طرح امریکا تے اس دی اتحادی فوجاں عراق دے دل بغداد وچ داخل ہوجاندیاں نيں تے اس اُتے قبضہ کر لیندی نيں ايسے وقت بغداد وچ صدر صدام حسین دے اک وڈے مجسمے نوں گرا دتا جاندا اے۔ تے عراق وچ پرت مار، قتل و غارت گری تے دہشت گردی دا اک سلسلہ شروع ہوئے جاندا اے جو کئی روز تک جاری رہندا اے۔ تے اس دے نال ہی عراق وچ امریکی ریاستی دہشت گردی دا اک طویل سلسلہ شروع ہوئے جاندا اے جو کئی سالاں اُتے محیط ہُندا اے۔ امریکا دی اس ریاستی دہشت گردی دے نتیجہ وچ کئی لکھ بے گناہ عراقی شہری ہلاک ہوئے گئے تے کئی لکھ بے گھر ہوئے گئے۔ امریکا دی اس ریاستی دہشت گردی دے نتیجہ وچ خودکش حملےآں تے بم دھماکےآں دا وی اک سلسلہ شووع ہوئے گیا جس وچ بے شمار بے گناہ لوک مارے گئے تے انسانیت شرمندہ ہُندی رہی لیکن امریکا نوں اپنی اس ریاستی دہشت گردی اُتے کوئی شرمندگی محسوس نہ ہوئی تے اوہ کیمیکل تے ایٹمی ہتھیار جس دا ڈھنڈورا امریکا نے پوری دنیا وچ پیٹ رکھیا سی اوہ عراق وچ اج تک وی کدرے وی نہ ملے۔ دراصل امریکا دا اصل مقصد تباہ شدہ عراق دی دوباہ تعمیر دے لئی امریکی کمپنیاں نوں ٹھیکے دلوانہ سی تے عراق دے تیل دے ذخائر اُتے قبضہ کرنا سی امریکا دی عراق اُتے ریاستی دہشت گردی دے بعد پوری دنیا وچ تیل دی قیمتاں نوں اُتے لگ گئے تے انہاں وچ بہت تیزی توں اضافہ ہويا جس نے دنیا دے بوہت سارے ملکاں دی معیشتاں نوں ہلیا کے رکھ دتا تے پوری دنیا وچ مہنگائی دا اوہ طوفان اٹھا جس نے دنیا دے غریب طبقہ نوں مہنگائی دی چکی وچ پیس کر رکھ دتا تے کمزور معیشت اُتے کھڑے ملکاں وچ غربت وچ بہت تیزی توں اضافہ ہويا۔اس طرح امریکا دی عراق اُتے ریاستی دہشت گردی دے بہت ہی ہولناک اثرات مرتب ہوئے۔ نو ، گیارہ یعنی 11 ستمبر 2001 وچ امریکا وچ ہونے والے دہشت گرد حملےآں دے بعد امریکا نے اپنے اتحادیاں دے ہمراہ افغانستان اُتے چڑھائی کر دتی انہاں حملےآں دا اصل مقصد نو گیارہ نوں امریکا وچ ہونے والے حملےآں دا بدلہ لینا تے اسامہ بن لادن دی گرفتاری سی۔ امریکا نے طالبان نوں تاں اس جنگ وچ شکست دے دتی لیکن اسامہ بن لادن نوں جو روس افغانستان دی جنگ وچ امریکی سی آئی اے دا ہی ایجنٹ سی تے امریکا دا لاڈلا سی نوں امریکا گرفتار نہ کرسکیا۔(جو بعد وچ امریکا ہی دے ہتھوں ماریا گیا) امریکا دے افغانستان اُتے قبضہ دے بعد اک طرف امریکی ریاستی دہشت گردی دا اک طویل سلسلہ شروع ہوئے گیا تے دوسری طرف طالبان دی دہشت گردی دا اک نہ ختم ہونے والا سلسلہ پہلے توں ہی جاری سی اوہ تے زیادہ تیزی پھڑ گیا انہاں دونے دہشت گردیاں دے درمیان وچ افغان عوام چکی دے دو پاٹاں وچ پس کر رہ گئے۔ ہن تک افغانستان وچ ہونے والی امریکی دہشت گردی تے افغان طالبان دی دہشت گردی دی وجہ توں 2014 تک اک اندازے دے مطابق 45 ہزار توں ودھ افغان شہری ، 72 ہزار توں ودھ افغان طالبان تے 2438 امریکی ہلاک ہوچکے نيں تے ہلاکتاں دا ایہ سلسلہ مسلسل جاری اے۔ پورا افغانستان تباہ و برباد ہوچکيا اے۔ امریکا تے افغان طالبان دی دہشت گردی دی وجہ توں افغان عوام دی زندگی اجیرن ہوچکی اے تے انہاں دی سمجھ وچ نئيں آرہیا اے کہ اوہ امریکا دا نال داں یا طالبان دا نال داں کیونجے افغانی عوام دے لئی دونے طرف موت اے۔ اوہ امریکا دی ریاستی دہشت گردی وچ اس دا نال دیندے نيں تاں طالبان دی صورت وچ موت انہاں دا پِچھا کردی اے تے جے طالبان دی دہشت گردی وچ اس دے نال کھڑے ہُندے نيں تاں امریکا تے اس دے حواریاں دی صورت وچ موت انہاں دی طرف ودھدی اے۔ ایتھے ایہ گل انتہائی حیرت انگیز اے کہ امریکا نے افغانستان وچ ہونے والی جنگ نوں دہشت گردی دے خلاف جنگ دا ناں دتا لیکں اس نے افغان طالبان نوں اج تک دہشت گرد قرار نئيں دتا جدوں کہ 26 دسمبر 2001 نوں تاں امریکا نے لشکر طیبہ تے جیش محمد ورگی ٹنظیماں نوں تاں دہشت گرد تنظیماں قرار دے دتا لیکن طالبان اج تک وی امریکا دے نزدیک دہشت گرد نئيں نيں حالانکہ ہزاراں امریکی فوجی طالبان دے ہتھوں موت دی وادی وچ اتر چکے نيں افغان طالبان امریکا دے نزدیک دہشت گرد کیوں نئيں نيں اس سوال دا جواب کسی دے پاس نئيں ایہ صرف امریکا ہی بہتر جاندا اے کہ اس نے افغان طالبان نوں دہشت گرد کیوں قرار نئيں دتا اے تے اج امریکا افغانستان وچ اپنی شکست دیکھ کے پاکستان نوں استعمال کردے ہوئے افغان طالبان توں مذاکرات کررہیا اے۔ سوچنے دی گل اے کہ کیہ امریکا سمجھدا اے کہ افغان طالبان کشمیریاں تے فلسطینیاں دی طرح اپنی آزادی دی جنگ لڑ رہے نيں لیکن امریکا دے نزدیک کشمیری تے فلسطینی دہشت گرد نيں تاں فیر افغان طالبان دہشت گرد کیوں نئيں نيں امریکا دا ایہ دوغلا رویہ سب دے لئی باعث حیرت اے۔ امریکا دی دوسرے ملکاں وچ مداخلت تے ریاستی دہشت گردی دی اک طویل لسٹ اے امریکا اپنی طاقت دے نشے وچ دنیا دے ہر ملک وچ مداخلت نوں اپنا حق سمجھدا اے۔ اس نے طالبان تے داعش ورگی دہشت گرد تنظیماں خود ہی پیدا کيتیاں تے انہاں دی ہتھیاراں توں مدد کيتی تے انہاں توں مالی تعاون کيتا تے جدوں ایہ تنظیماں مظبوط ہوئے گئياں تاں انہاں دا بظاہر قلع قمع کرنے دی مصنوعی کوشش کيتی۔ کیہ ایہ کھلا تضاد نئيں تاں تے کیہ اے ؟ کیہ ایہ اسلام دے خلاف اک گہری سازش اے ؟ یا امریکا دی دنیا خود ہی دہشت گردی تے بے امنی پیدا کر کے دنیا وچ اپنے ہتھیاراں نوں زیادہ توں زیادہ فروخت کرنا تے دنیا دے وسائل اُتے قبضہ کرنا اے۔ تاکہ دنیا وچ طاقت دا توازن صرف امریکا دے حق وچ رہے تے امریکا جس ملک وچ چاہے مداخلت کردا رہے تے جس ملک کوچاہے اپنی ریاستی دہشت گردی دا نشانہ بناندا رہے تے کوئی وی اس دے سامنے لب کھولنے دی جرات نہ کرسکے۔ ہور ملکاں تے ریاستی دہشت گردیدنیا دا شاید ہی کوئی ملک ہوئے جتھے ریاستی دہشت گردی نہ ہوئی ہوئے۔ ہاں ایہ ضرور اے کہ ایہ ریاستی دہشت گردی کدرے بہت زیادہ مقدار وچ ہُندی اے تے کدرے کم مقدار وچ لیکن ہُندی ضرور اے بے شمار ملکاں دے عوام دوسرے قابض ملکاں دے تسلط توں نجات دے لئی جدوجہد کردے نيں تاں انہاں نوں قابض ملکاں دے حکمراناں دی طرف توں ریاستی دہشت گردی دا سامنا کرنا پڑدا اے کیونجے غلام بنائے گئے ملکاں دے عوام نوں آزادی پلیٹ وچ رکھ دے نئيں ملدی اس دے لئی انہاں نوں سخت جدوجہد کرنا پڑدی اے جس دے لئی انہاں نوں ریاستی دہشت گردی دا سامنا کرنا پڑدا اے۔ دنیا وچ ہن تک اس قسم دی ریاستی دہشت گردی دی وجہ توں کروڑاں افراد ہلاک ہوچکے نيں ایتھے دلچسپ امر ایہ اے کہ جو ملکاں تے انہاں دے عوام اپنی آزادی حاصل کر نے دے لئی ریاستی دہشت گردی دا سامنا کردے نيں اوہ آزادی حاصل کرنے دے بعد اپنے ہی ملک دے عوام نوں ریاستی دہشت گردی دا نشانہ بناتے نيں۔ غرض جدوں توں ایہ اس دنیا وچ انسان آباد ہويا اے شاید ہی کوئی علاقہ یا ملک ایسا ہوئے جسنوں ریاستی دہشت گردی دا سامنا نہ کرنا پيا ہوئے تے بے گناہ عوام نوں ریاستی دہشت گردی دے توں ہلاک نہ کيتا گیا ہوئے یا جیلاں وچ نہ ڈالیا گیا ہوئے یا انہاں دے گھراں نوں تباہ و برباد نی کيتا گیا ہوئے۔ دنیا وچ ریاستی دہشت گردی دی ہولناکیاں اِنّی خوفناک نيں کہ انہاں دا سوچ کر وی رونگٹے کانپتے نيں۔ معاشی دہشت گردیحکمران طبقہ، بیوروکریٹ یا کسی اعلیٰٰ سرکاری عہدے اُتے فائز لوک اپنے اختیارات دا ناجائز فائدہ اٹھا کے کرپشن دے ذریعے یا کک بیکس (کمیشن) حاصل کر کے ناجائز تے غیر قانونی طور اُتے مال کماندے نيں تے اور فیر اس مال نوں منی لانڈرنگ دے ذریعے بیرون ملکاں وچ ، حوالہ ہنڈی دے ذریعے تے لانچاں دے ذریعے یا اپنے ایجنٹاں دے ذریعے بیراں ملکاں وچ منتقل کردے نيں تے اس ناجائز مال دے ذریعے آفشور کمپنیاں بناتے نيں تے وڈی وڈی جائداداں خریدتے نيں یا فیر اس مال نوں جعلی اکائونٹس دے ذریعے تے ٹی ٹی دے ذرریعے واپس اپنے ملک وچ منتقل کر کے سفید دھن بنانے دی کوشش کردے نيں تے ملک نوں معاشی طور اُتے سخت نقصان پہنچاندے نيں۔ ایداں دے لوکاں دا ایہ عمل معاشی دہشت گردی کہلاندا اے۔ معاشی دہشت گردی دی وجہ توں ملک دی معیشت قرضےآں وچ ڈُب جاندی اے تے ملک دیوالیہ ہوجاندا اے یا دیوالیہ ہونے دے نیڑے پہنچ جاندا اے۔ کچھ لوک امیر توں امیر تر ہُندے چلے جاندے نيں تے عوام غریب توں غریب تر ہُندے چلے جاندی اے۔ عوام وچ احساسِِ محرومی بڑھدا چلا جاندا اے تے اس احساس محرومی دی وجہ توں لوک ریاست دے خلاف ہتھیار اٹھا لیندے نيں تے نفسانفسی دا دور شروع ہوجاندا اے، ہڑتالاں دھرنے تے احتجاج دا اک نہ ختم ہونے والا سلسلہ شروع ہوجاندا اے جس توں ملکی معیشت دا بالکل بیٹھ جاندی اے تے سونے اُتے سہاگہ ایہ ہُندا اے کہ ناجائز طو اُتے کمایا ہويا ایہ پیسہ دہشت گردی دے لئی استعمال کيتا جاندا اے یا الیکشن جیتنے دے لئی استعمال کيتا جاندا اے تاکہ حکمرانی حاصل کر کے دوبارہ ناجائز طور اُتے مال بنایا جاسکے۔ سرکاری عہدےآں اُتے اپنے وفادارےآں تے اپنی پسند دے لوکاں نوں تعینات کيتا جاندا اے تاکہ انہاں دے نال مل کے ملکی دولت نوں خوب لُٹیا جاسکے تے ایہ سرکاری عہدے دار وی ناجائز مال کمانے وچ خوب ہتھ رنگتے نيں۔ بعض اوقات سیاسی پارٹیاں اپنی باری مقرر کرلیندی نيں جس دی حکمرانی کيتی باری ہُندی اے اوہ اپنی پارٹی دے لوکاں نوں خوب مال بنانے دی اجازت دیندی اے۔ تے اپوزیشن عوام نوں مطمعن کرنے دے لئی کرپشن دے خلاف صرف بیان بازی کردی اے تے کوئی عملی احتجاج نئيں کيتا جاندا اے نہ ہی آواز اٹھائی جاندی اے تے فیر دوسری سیاسی پارٹی دی حکمرانی کيتی باری آجاندی اے تے دوسری پارٹی دے لوکاں نوں ناجائز طور اُتے مال بنانے دی کھلی چھُٹ دتی جاندی اے تے بیان بازی دا اوہی ڈراما رچایا جاندا اے اس طرح معاشی دہشت گردی دا ایہ سائیکل چلدا رہندا اے تے جے کوئی اس معاشی دہشت گردی دے خلاف آواز اٹھائے تے معاشی دہشت گردی کرنے والے کرپٹ لوکاں دے خلاف عملی اقدامات اٹھائے تاں ملک دی جمہوریت خطرے وچ پڑنے دا راگ الاپا جاندا اے تے ایہ سارے کرپٹ تے ناجائز مال بنانے والے لوک اکھٹے ہوجاندے نيں۔ افسوسناک پہلو ایہ اے کہ عوام دا اک طبقہ جس نے اس کرپٹ عناصر توں معاشی فائدہ اٹھایا ہُندا اے تے انہاں دے نال مل کے کرپشن وچ ہتھ رنگے ہُندے نيں یا اوہ انہاں دی فیکٹریاں تے انہاں دی زمینیاں اُتے کم کردے نيں انہاں کرپٹ عناصر بھرپور نال دیندے نيں یا اوہ عناصر جو خود تاں بظاہر کرپشن نئيں کردے لیکن انہاں سیاسی پارٹیاں وچ شامل ہُندے نيں جنہاں دے لیڈر معاشی دہشت گردی تے کرپشن وچ ملوث ہُندے نيں اپنے معاشی دہشت گرد تے کرپشن وچ ملوث لیڈراں دا ہر ٹی وی چینل اُتے بھرپور دفاع کر رہے ہُندے نيں نوں دیکھ کے حیرت ہُندی اے کہ ایہ سیاسی رہنما خود تاں کرپشن تے معاشی دہشت گردی نئيں کردے لیکن نئيں کردے لیکن اپنے کرپٹ لیڈراں تے معاشی دہشت گرداں نوں دفاع کس بنیاد اُتے کردے اس دی وجہ بالکل وی سمجھ وچ نئيں آندی کہ اوہ ایسا کیوں کردے نيں؟ حالانکہ اصول دے کے تحت تاں انہاں عناصر نوں کرپشن تے معاشی دہشت گرداں دے خلاف اپنی سیاسی پارٹیاں وچ آواز بلند کرنی چاہئیے یا جے ایہ اپنے آپ نوں ایماندار کہنے والے لوک ایسا نئيں کر سکدے تاں معاشی دہشت گرداں تے کرپشن وچ ملوث لوکاں دا نال تاں چھڈ سکدے نيں یا ایماندار لوکاں دے نال مل کے معاشی دہشت گردی تے کرپشن دا مقابلہ تاں کر سکدے نيں لیکن ایسا نئيں ہُندا۔ انہاں وجوہات دی وجہ توں معاشی دہشت گرداں نوں بہت وڈا سہارا ملدا اے ايسے وجہ توں انہاں معاشی دہشت گرداں دے خلاف کارروائی تقریباً ناممکن ہوجاندی اے تے ملک دی معیشت دیوالیہ ہوئے جاندی اے یا دیوالیہ ہونے دے نیڑے پہنچ جاندی اے تے عوام مہنگائی دے بجھ تلے دب کر غربت دی چکی ميں پستے رہندے نيں تے معاشی دہشت گرد آزادانہ معاشی دہشت گردی کردے رہندے تے کوئی پُچھنے والا نئيں ہُندا۔ ان معاشی دہشت گرداں تے کرپٹ عناصر نوں اک ہور وڈا سہارا ملدا اے کہ اوہ وکیل جو ایہ اچھی طرح جاندے نيں کہ انہاں لوکاں نے معاشی دہشت گردی دی اے، منی لانڈرنگ دی اے، کرپشن دی اے۔ کمیشن حاصل کيتی اے۔ آفشور کمپنیاں بنا کے تے عرب ملکاں دے اقامے حاصل کر کے بیرون ملکاں وچ جائداداں خریدیاں نيں ایہ وکیل وڈی وڈی فیساں دے عوض انہاں معاشی دہشت گرداں دے کیس عدالتاں وچ لڑدے نيں تے اپنی چرب زبانی توں انہاں معاشی دہشت گرداں نوں عدالتاں توں صاف بچا کر لے آندے نيں تے ایہ معاشی دہشت گرد وکٹری دا نشان بناتے ہوئے عدالتاں توں باہر آندے نيں جو دے معاشی دہشت گردی دا شکار ملکاں دا بہت وڈا المیہ اے۔ معاشی دہشت گردی ایسا ناسور اے جو کینسر دی طرح پوری دنیا وچ پھیل ریا اے جس دا کوئی علاج ممکن نظر نئيں آرہیا اے تے معاشی دہشت گردی دی وجہ توں دنیا دے بے شمار ملکاں دی معیشت ڈُب چکی اے۔ انسانی ہوس تے لالچ اس قدر ودھ چکيا اے کہ وطن توں محبت بے معنی ہوئے گئی اے تے لوک پیسہ بنانے دے چکر وچ تمام اخلاقی حداں نوں پار کر چکے نيں طاقتور طبقہ بالکل وی نئيں سوچکيا کہ اہک دن انہاں نوں اللہ دے اگے جواب دنیا پئے گا ایہ طاقتور طبقہ صرف ایہ سوچکيا اے کہ انہاں دا اج چنگا اے کوئی انہاں توں پُچھنے والا نئيں اے ریاستی ادارے تے عدالتاں اس معاشی دہشت گرد طبقے دے سامنے بالکل بے بس نظر آندیاں نيں سونے اُتے سہاگہ ایہ اے کہ ایہ معاشی دہشت گرد طبقہ اپنے فرنٹ میناں دے ذریعے تے آفشور کمپنیاں وچ اپنی حرام دی ناجائز دولت نوں چھپائے رکھدا اے تے ٹیکس ادا نئيں کردا جس توں بوہت سارے ملکاں وچ اک متوازی تے غیر قانونی معیشت قائم ہوئے جاندی اے تے اس دی وجہ توں انہاں ملکاں دی معیشت ڈُب جاندی اے تے انہاں ملکاں نوں اپنی خوداری نوں بیچ کر آئی ایم ایف تے ورلڈ بنک توں قرضےآں دی بھیک مانگنا پڑدی اے تے جس دا خمیازہ انہاں ملکاں دے عوام نوں مہنگائی تے ٹیکساں دی صورت وچ بھگتنا پڑدا اے۔ کاش ایہ معاشی دہشت گرد سوچاں کہ انہاں نوں اک دن اس دنیا توں واپس جانا اے تے اپنے رب نوں جواب دینا اے تے جو دولت انہاں دے پاس اے اوہ انہاں دی نئيں رہے گی انہاں نوں اس دنیا توں خالی ہتھ ہی جانا ہوئے گا تے انہاں دی اولاد اس حرام دی کمائی دے حصے بخرے کرلے گی صرف انہاں دے نال انہاں دے اعمال جاواں گے جس دا انہاں نوں ہر صورت وچ حساب دینا ہوئے گا تے اس وقت انہاں دے پاس پچھتاوے دے سوا کچھ نہ ہوئے گا تے انہاں دی تمام عبادتاں صفر ہوئے جاواں گی کیونجے ایہ لوک اللہ نوں بے قوف بنانے دی ناکام کوشش کر رہے نيں جو ایہ کدی نئيں بنا سکدے کیونجے اللہ انہاں دے بارے وچ سب جاندا اے اوہ انہاں نوں انہاں دے غلط اعمال دی سزا ضرور دے گا۔ دہشت گردی توں سب توں زیادہ متاثرہ دس ملکاںموجودہ دور وچ دہشت گردی توں سب توں زیادہ متاثرہ ہونے والے ملکاں وچ عراق، افغانستان، نائیجیریا، شام، پاکستان، یمن، صومالیہ، بھارت، ترکی تے لیبیا نيں[۱۸][۱۹] عراقعراق دہشت گردی دے شکار ملکاں دی لسٹ وچ گزشتہ مسلسل تیرہ برس توں سر لسٹ اے۔ رواں برس دے گلوبل ٹیررازم انڈیکس دے مطابق گزشتہ برس عراق وچ دہشت گردی دے تن ہزار دے نیڑے واقعات پیش آئے جنہاں وچ تقریباً 10 ہزار افراد ہلاک جدوں کہ 13 ہزار توں ودھ زخمی ہوئے۔ دہشت گرد تنظیم داعش نے سب توں زیادہ دہشت گردانہ کارروائیاں کيتیاں ۔ عراق دا جی ٹی آئی اسکور دس رہیا۔ افغانستانافغانستان اس لسٹ وچ دوسرے نمبر اُتے رہیا جتھے نیڑے ساڈھے تیرہ سو دہشت گردانہ حملےآں وچ ساڈھے چار ہزار توں ودھ انسان ہلاک جدوں کہ پنج ہزار توں ودھ زخمی ہوئے۔ افغانستان وچ دہشت گردی دے باعث ہلاکتاں دی تعداد، اس توں گزشتہ برس دے مقابلے وچ چودہ فیصد کم رہی۔ زیادہ تر حملے طالبان نے کیتے جنہاں وچ پولیس، عام شہریاں تے حکومتی دفاتر نوں نشانہ بنایا گیا۔ افغانستان دا جی ٹی آئی اسکور 9.44 رہیا۔ دہشت گردی توں متاثرہ ملکاں دی لسٹ وچ جی ٹی آئی اسکور 9.00 دے نال نائجیریا تیسرے نمبر اُتے اے۔ اس افریقی ملک وچ 466 دہشت گردانہ حملےآں وچ اٹھارہ سو توں ودھ افراد ہلاک تے اک ہزار دے نیڑے زخمی ہوئے۔ سن 2014 وچ ایداں دے حملےآں وچ ہلاکتاں دی تعداد ساڈھے ست ہزار توں ودھ رہی سی۔ شامجی ٹی آئی انڈیکس دے مطابق خانہ جنگی دا شکار ملک شام دہشت گردی توں متاثرہ ملکاں دی لسٹ وچ چوتھے نمبر اُتے اے۔ شام وچ دہشت گردانہ کارروائیاں وچ زیادہ تر داعش تے النصرہ دے شدت پسند ملوث سن ۔ شام وچ سن 2016 وچ دہشت گردی دے 366 واقعات رونما ہوئے جنہاں وچ اکیس سو انسان ہلاک جدوں کہ ڈھائی ہزار توں ودھ زخمی ہوئے۔ جی ٹی آئی انڈیکس وچ شام دا اسکور 8.6 رہیا۔ پاکستانپاکستان اس لسٹ وچ پنجويں نمبر اُتے اے جتھے گزشتہ برس 736 دہشت گردانہ واقعات وچ ساڈھے نو سو افراد ہلاک تے ستاراں سو توں ودھ زخمی ہوئے۔ دہشت گردی دی زیادہ تر کارروائیاں تحریک طالبان پاکستان، داعش دی خراسان شاخ تے لشکر جھنگوی نے کيتیاں ۔ رپورٹ دے مطابق پاکستان وچ دہشت گردی دے باعث ہلاکتاں دی تعداد سن 2013 دے مقابلے وچ 59 فیصد کم رہی جس دی اک اہم وجہ دہشت گردی دے خلاف ضرب عضب نامی فوجی آپریشن بنیا۔ یمنیمن وچ متحارب گروہاں تے سعودی قیادت وچ حوثیاں دے خلاف جاری جنگ دے علاوہ اس ملک نوں دہشت گردانہ حملےآں دا وی سامنا اے۔ مجموعی طور اُتے دہشت گردی دے 366 واقعات وچ نیڑے ساڈھے چھ سو افراد ہلاک ہوئے۔ دہشت گردی دے انہاں واقعات وچ حوثی شدت پسنداں دے علاوہ القاعدہ دی اک شاخ دے دہشت گرد ملوث سن ۔ صومالیہدہشت گردی توں متاثرہ ملکاں دی لسٹ وچ صومالیہ ستويں نمبر اُتے رہیا جتھے الشباب تنظیم نال تعلق رکھنے والے دہشت گرداں نے نوے فیصد توں ودھ حملےآں دی ذمہ داری قبول کيتی۔ الشباب دے شدت پسنداں نے سب توں زیادہ ہلاکت خیز حملےآں وچ عام شہریاں نوں نشانہ بنایا۔ جی ٹی آئی انڈیکس وچ شام دا اسکور 7.6 رہیا۔ بھارتجنوب ایشیائی ملک بھارت وی اس لسٹ وچ اٹھويں نمبر اُتے اے جتھے دہشت گردی دے نو سو توں ودھ واقعات وچ 340 افراد ہلاک جدوں کہ چھ سو توں ودھ زخمی ہوئے۔ ایہ تعداد سن 2015 دے مقابلے وچ اٹھارہ فیصد زیادہ اے۔ انڈیکس دے مطابق بھارت دے مشرقی حصے وچ ہونے والی زیادہ تر دہشت گردانہ کارروائیاں ماؤ نواز باغیاں نے کيتیاں ۔ 2016ء وچ لشکر طیبہ دے دہشت گردانہ حملےآں وچ پنج بھارتی شہری ہلاک ہوئے۔ ترکیدہشت گردی توں متاثرہ ملکاں دی لسٹ وچ ترکی پہلی مرتبہ پہلے دس ملکاں دی لسٹ وچ شامل کيتا گیا۔ ترکی وچ 364 دہشت گردانہ حملےآں وچ ساڈھے چھ سو توں ودھ افراد ہلاک تے نیڑے تئیس سو زخمی ہوئے۔ دہشت گردی دے زیادہ تر حملےآں دی ذمہ داری پی دے کے تے ٹی اے دے نامی کرد شدت پسند تنظیماں نے قبول کيتی جدوں کہ داعش وی ترک سرزمین اُتے دہشت گردانہ حملے کیتے۔ لیبیالیبیا وچ معمر قذافی دے اقتدار دے خاتمے دے بعد ایہ ملک تیزی توں دہشت گردی دی لپیٹ وچ آیا۔ گلوبل ٹیررازم انڈیکس دے مطابق گزشتہ برس لیبیا وچ 333 دہشت گردانہ حملےآں وچ پونے چار سو افراد ہلاک ہوئے۔ لیبیا وچ وی دہشت گردی دی زیادہ تر کارروائیاں دہشت گرد تنظیم ’اسلامک اسٹیٹ‘ توں منسلک مختلف گروہاں نے کيتیاں ۔ جی ٹی آئی انڈیکس وچ لیبیا دا اسکور 7.2 رہیا۔ دنیا وچ دہشت گردی دے واقعاتجب توں اس دنیا وچ انسانی وجود نے قدم رکھیا اے دہشت گردی دے لکھاں واقعات رونما ہوچکے نيں تے انہاں واقعات وچ کروڑاں افراد ہلاک ہوچکے نيں دنیا وچ دہشت گردی دا سب توں پہلا واقعہ حضرت آدم علیہ السلام دے بیٹے قابیل دا ہابیل نوں ناحق قتل کرنا سی یعنی جس دن قابیل نے ہابیل نوں قتل کيتا اس دن ایہ اک انسان دا قتل نئيں سی بلکہ پوری انسانیت دا قتل سی کیونجے ہابیل دے قتل دے بعد انساناں دے قتل عام تے دہشت گردی دا اک ایسا نہ رکنے والا سلسلہ شروع ہوئے گیا جو کسی طرح وی تھمنے دا ناں نئيں لے رہیا اے تے معلوم نئيں شاید قیامت تک جاری رہے گا۔ اسلامی تریخ دا دہشت گردی دا اہم ترین واقعہ یزید دا حضرت امام حسین علیہ السلام نوں انہاں دے بہتر ساتھیاں سمیت میدان کربلا وچ تن دن دا بھوکااور پیاسا شہید کرنا اے دہشت گردی دے اس ہولناک واقعہ نے نہ صرف اسلامی دنیا نوں متاثر کيتا بلکہ پوری دنیا اس توں متاثر ہوئے بغیر نہ رہ سکی دنیا وچ ہر جگہ دہشت گردی دے اس واقعہ دی شدید ترین مذمت کيتی جاندی اے۔ حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے ساتھیاں دا طلم، بے دردی تے دہشت گردی توں قتل امت مسلمہ دے ماتھے اُتے اک ایسا داغ اے جسنوں کسی صورت وی مٹایا نئيں جاسکدا تے روز قیامت حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں قاتلاں دے قاتلاں نوں اللہ دے حضور اپنے اس ظالمانہ تے دہشت گردانہ فعل دا ضرور جواب دینا پئے گا۔ دنیا دا کوئی ملک ایسا نئيں ہوئے گا جہان دہشت گردی دا واقعہ نہ ہويا ہوئے دنیا دے اہم ملکاں وچ دہشت گردی دے جو واقعات ہوئے نيں اوہ درج ذیل نيں تے انسان دے لئی باعث عبرت نيں انساناں نوں انہاں واقعات نوں پڑھ کر سبق حاصل کرنا چاہیے تے عبرت پکڑنی چاہیے۔ امریکا وچ دہشت گردی دے واقعاتامریکا وچ دہشت گردی دے بے شمار واقعات ہوئے نيں جو درج ذیل نيں،
پاکستان وچ دہشت گردی دے واقعاتپاکستان دنیا وچ دہشت گردی توں سب توں زیادہ متاثر ہونے والا ہونے والا ملک اے اک اندازے دے مطابق پاکستان وچ ہن تک ستر ہزار توں زیادہ افراد دہشت گردی دی وجہ توں ہلاک تے شہید ہوئے چکے نيں تے ہزاراں افراد زخمی تے معذور ہوئے چکے نيں پاکستانی فوج دے افیسرز اہلکار، سیکورٹی ادارےآں دے اہلکار، رینجرز دے اہلکار تے پولیس دے اہلکار دہشت گرداں دا مقابلہ کردے ہوئے جام شہادت نوش کر چکے نيں۔اس سب قربانیاں دے باوجود افسوس دے نال کہنا پڑدا اے کہ دنیا دے ناعاقبت لوک بجائے پاکستان تے پاکستانی عوام نوں سرہاندے تے پاکستان دا احسان مندے تے پاکستان دی تعریف کردے کہ پاکستان نے دہشت گردی دا مقابلہ جس طرح کيتا اس دی مثال شاید ہی دنیا وچ کدی ملے لیکن اس دنیا وچ تاں گنگا ہمیشہ ہی الٹی بہندی اے ایہ احسان فراموش دنیا پاکستان توں ہمیشہ ڈو مور دا مطالبہ ہی کردی رہندی اے تے پاکستان نوں سب قربانیاں دے باوجود دہشت گرد ملک ہی سمجھیا جاندا اے۔ 2001 اک تک پاکستان وچ دہشت گردی نہ ہونے دے برابر سی لیکن افغانستان وچ روس دے خلاف لڑی جانے والی جنگ وچ ایہی دہشت گرد جو امریکا تے یورپی ملکاں دی نظر وچ مجاہدین سن لیکن افغانستان وچ روسی فوجاں دی واپسی دے بعد امریکا نے اپنا مطلب پورا ہونے دے بعد افغانستان نوں لاوارث چھڈ دتا جس دے نتیجہ وچ اس خطہ وچ دہشت گردی پھوٹ پئی تے اس توں سب توں زیادہ متاثر پاکستان ہويا اک طرف لکھاں افغان مہاجرین دا بجھ پاکستان اُتے پے گیا تے انہاں افغان مہاجرین دی وجہ توں پاکستان جداں پرامن ملک وچ دہشت گردی جو نہ ہونے دے برابر سی دہشت گردی نے جنم لینا شروع کيتا نو گیارہ دے سانحہ دے بعد ایہی مجاہدین جو امریکا تے یورپی ملکاں دی اکھ دا تارا سن ہن بدترین دہشت گرد اکھوائے جانے لگے امریکا دے لے پالک مجاہدین ہن امریکا دی ہی اکھاں وچ کھٹکنے لگے انہاں سب گلاں دے اثرات نوں پاکستان نوں برداشت کرنا پيا تے پاکستان جتھے دہشت گردی دا ناں و نشان تک نہ سی ہن پاکستان نوں دہشت گردی دے بہت وڈے طوفان دا سامنا کرنا پيا جس دا پاکستانی فوج تے ہور سیکورٹی دے ادارےآں تے عوام نے جوانمردی توں سامنا کيتا تے دہشت گردی اُتے بہت حد تک قابو پالیا لیکن ہن وی بہت سا کم کرنا باقی اے اس سارے منظرنامے دا سب توں وڈا نقصان ایہ ہويا کہ کشمیر دی آزادی دی تحریک نوں دہشت گرد تحریک سمجھیا جانے لگا۔ پاکستان وچ 2001 توں دہشت گردی دے واقعات درج ذیل نيں
اک ہور واقعہ وچ خیبر پختونخوا دے ضلع دیر بالا وچ اس وقت گیارہ افراد ہلاک ہوئے گئے جدوں پولیس قیدیاں نوں لے جانے والی پولیس وین دے نیڑے سڑک کنارے نصب بم پھٹا۔ جاں بحق ہونے والی بس وچ چار اسکول دے بچے وی ہلاک ہونے والےآں وچ شامل سن ۔
ہور ویکھوحوالے
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
