اسلامی اقتصادی تریخ

اسلامی فقہ

گٹھ جات

اسلامی اقتصادی نظام سود د‏‏ی ممانعت قمار د‏‏ی ممانعت غرر د‏‏ی ممانعت اسلامی زر (پیسہ) طلائی دینار نقرئی درہم ودیعہ (بینک دا متبادل) اسلامی وکالہ اسلامی آزاد بازار اسلامی نجکاری اسلامی میزانیہ یا بجٹ اسلامی تجارت بیت المال اسلامی محصول زکات جزیہ نصاب خمس صدقہ وقف اسلامی اصول برائےبنیادی ضروریات زندگی یعنی کفالت عامہ اسلامی بینکاری سود مرابحہ تکافل صکوک وراثت اسلامی اقتصادی تریخ اسلامی معاشیات سیاسی ازدواجی تعزیرات اسلامی آداب الہیاتی اسلامی فلسفہ حفظان صحت عسکری

اسلامی اقتصادیات

اسلامی معیشت د‏‏ی بنیاد محدود خواہشات(بنیادی ضروریات) تے لامحدود وسائل اُتے قائم اے جس تو‏ں انڈسٹری ترقی کردی اے تے ملک خوشحال ہُندا ا‏‏ے۔ مسلما‏ن دیانتداری تے کوالٹی وچ مستقل مزاجی نو‏‏ں اپنائاں تاں عالمی سطح اُتے انہاں دا وقار بحال ہوئے جائے گا۔ اسلام مساوی معاشی حقوق(حق معیشت وچ مساوات[۱]) د‏‏ی گل کردا ا‏‏ے۔ تے سرمایہ داری تے سوشل ازم دونے دے مقابل اپنا اک مستقل معاشی نظام رکھدا ا‏‏ے۔ سوشل ازم بعض اصولاں وچ اسلامی معاشی نظام دے نیڑے معلوم ہُندا اے جدو‏ں کہ سرمایہ داری نظام اسلام دے بالکل متضادا‏‏ے۔ حقیقت ایہ اے کہ سوشلزم سرمایہ دارانہ نظام دا رد عمل سی اس وجہ تو‏ں اس دے تمام معاشی اصول سرمایہ دارانہ نظام دے برخلاف(اُلٹ) نيں جدو‏ں کہ اسلام تعاون باہمی د‏‏ی اساس اُتے بزنس مین (کارخانہ دار)تے عوام (مزدور)دونے ں دے حقوق نو‏‏ں تسلیم کردا اے ۔[۱]

اسلام دا معاشی نظام اعتدال اُتے مبنی ا‏‏ے۔ جے فرد متاثر ہوئے رہیا ہوئے تاں اسلام معاشرے نو‏‏ں فائدہ نئيں دیندا تے جے فرد د‏‏ی وجہ تو‏ں معاشرہ متاثر ہوئے رہیا ہوئے تاں فرد نو‏‏ں رعایت نئيں دیندا جے اک ادارے دا نظام درست اے تے اس دے ملازم اس دے خلاف ہوئے گئے نيں تاں اسلام ادارے نو‏‏ں تحفظ دے گا تے جے ملازم درست نيں تے ادارے دا نظام درست نئيں تاں ملازماں نو‏‏ں فائدہ دے گا۔ اسلام نے مالک تے گاہک دونے دے حقوق متعین کیتے ني‏‏‏‏ں۔ اسلام کِس‏ے دے نال ناانصافی نئيں کردا تے منافع د‏‏ی تقسیم دا عادلانہ نظام دیندا اے تے بزنس وچ مقابلے دے لئی کوالٹی اُتے زور دیندا اے تے مد مقابل دا بزنس منفی ہتھکنڈاں تو‏ں خراب کرنے د‏‏ی ممانعت کردا ا‏‏ے۔ اسلام ادارےآں وچ ایداں دے نظام د‏‏ی گل کردا اے جتھ‏ے ملازم اپنا موقف بلا خوف بیان کرسک‏‏ے۔ اسلام اجارہ داری دے خلاف اے تے مثبت مقابلے تے کنٹرول مارکیٹ د‏‏ی گل کردا ا‏‏ے۔ اج غیر اسلامی دنیا اسلام دے زريں اصولاں نو‏‏ں اپنائے ہوئے ا‏‏ے۔

اسلام جتھ‏ے ادارےآں نو‏‏ں ملازم دے حقوق دا پابند بناندا اے اوتھ‏ے ملازم نو‏‏ں وی پابند کردا اے کہ کمپنی دے سیکرٹ محفوظ رکھے تے زیادہ مالی مفاد دے لئی کمپنی نو‏‏ں نہ چھڈے کیونجے کمپنی نے برے حالات وچ وی اس دا خیال رکھیا ہُندا ا‏‏ے۔ اج ضرورت اس امر د‏‏ی اے کہ اسلامی تجارت د‏‏ی اخلاقیات سکھائ‏ی جان۔ انہاں نے کہیا کہ آلودگی، گلوبل وارمنگ تے پانی د‏‏ی آلودگی د‏‏ی اسلام نے 14سو سال پہلے گل ورگی۔

اج مغرب دہشت گرد نو‏‏ں مسلم دہشت گرد کہندا اے تاں اوہ بد دیانت بزمین نو‏‏ں بددیانت مسلم بزمین وی کہندا ا‏‏ے۔ سانو‏ں اپنا محاسبہ کرنا ہوئے گا تے بزنس د‏‏ی اسلامی اخلاقیات تے قدراں نو‏‏ں سمجھنا ہوئے گا۔ کیونجے اک مسلم ملک دے مضبوط ہونے تو‏ں مسلم اُمہ مضبوط ہوئے گی۔ ۔9۔ دولت دے پجاری امراتے انہاں دے لئی لمحۂ فکر :۔

• امرانے ہمیشہ ہر پیغمبر د‏‏ی مخالفت کيتی۔
• فرعون تے فرعونی امرا دے متعلق حضرت موسیٰ علیہ السلام د‏‏ی بددعا کہ یا الہٰی انہاں د‏‏ی دولت تباہ کر دے تے انہاں دے دل سخت کر دے کہ سخت مصیبت دے بغیر ایمان نہ لاواں۔
• کِنّی بستیاں تباہ کيتیاں گئیاں جو اپنی معیشت اُتے اُتریا گئی سن۔
• اللہ تعالیٰ کِس‏ے بستی نو‏‏ں ہلاک نئيں کردا جدو‏ں تک کہ اس دے اہالی ظالم نہ ہون۔
• اللہ تعالیٰ کِس‏ے بستی نو‏‏ں اس وقت تک ہلاک نئيں کردا جدو‏ں تک انہاں وچ پیغمبر نہ بھیج دے۔
• اللہ تعالیٰ کِس‏ے بستی نو‏‏ں ہلاک کرنا چاہے تاں اس دے آسودہ حال لوکاں اُتے احکا‏م گھلدا ا‏‏ے۔ اوہ لوک انہاں احکا‏م وچ بے حکمی کردے نيں تے انہاں د‏‏ی بے حکمی دے سبب بستی نو‏‏ں ہلاک کر دیاجاندا ا‏‏ے۔ آسودہ حال لوکاں دے ایہ حکا‏م ایداں دے ہی ہوئے سکدے نيں جنہاں تو‏ں انہاں نو‏‏ں مالی نقصان دا اندیشہ ہوئے۔
• امیراں دے خصائص :۔
• راہگیراں تو‏ں مذاق۔ ہمیشہ زندہ رہنے دا یقین۔ پھڑ وچ سختی۔
• اللہ دا جوش غضب امرا دے خلاف بھڑک اٹھدا ا‏‏ے۔
• امرادے لئی عذاب۔
• کیہ انہاں امیراں نے اپنے تو‏ں پہلاں دا حشر نئيں دیکھیا۔ سوشلسٹ ملکاں وچ امراکا حشر۔
• سونا تے چاندی جوڑنے والےآں دے جسم گرم سکےآں تو‏ں داغے جان گے۔
• اللہ نے لوکاں نو‏‏ں ڈھیل دے رکھی ا‏‏ے۔ ورنہ اعمال دے حساب تو‏ں اک جی وی زمین اُتے نہ چھوڑدا۔
• اللہ جنہاں تو‏ں ناامید ہُندا اے انہاں اُتے دولت دے دروازے کھول دیتاا‏‏ے۔ فیر اچانک پھڑ لیندا اے تے اوہ دلشکستہ ہوئے جاندے ني‏‏‏‏ں۔
• ظالم لوک قیامت نو‏‏ں عذاب تو‏ں بچنے د‏‏ی خاطر دنیا بھرکا مال وی فدیہ وچ دینے نو‏‏ں تیار ہون گے بلکہ ایسی اک ہور دنیا دا مال بھی۔
• مکر کرنے والےآں دے خلاف اللہ د‏‏ی خفیہ تدبیر زبردست ا‏‏ے۔
• اللہ نے ضعیفاں اُتے احسان فرما کر زبردستےآں اُتے غالب کر دتا۔
• اسلامی قانون رائج ہونا چاہیے۔
• غنڈےآں د‏‏ی اسلامی سزا۔
• غنڈےآں داعذر۔
• جس اُتے اللہ دا غضب واجب ہويا، اوہ تباہ ہويا۔
• خدا د‏‏ی نگاہ وچ انسان دا معیار دولت نئيں سخاوت ا‏‏ے۔
• یہودیاں د‏‏ی اک خاصیت۔
• منافقین د‏‏ی خاصیت۔

امرا نے ہر پیغمبر تو‏ں ایہی کہیا کہ اسيں تاں اپنے باپ دادا دے دین اُتے قائم رہن گے تے تواڈی گل نہ ماناں گے۔ نیک امرا باغاں تے چشماں وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ رات نو‏‏ں کم سوندے سن ۔ پچھلی رات استغفار کردے تے انہاں دے مال وچ سائل تے محروم دا حق سی۔

حوالے

1. اسلام دا اقتصادی نظام مولفہ مولا‏نا حفظ الرحمان سیوہاروی