Westafrikaanse klepschildpadden

Westafrikaanse klepschildpadden
Roodrugweekschildpad (Cycloderma aubryi), exemplaar uit Congo-Kinshasa.
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Orde: Testudines (Schildpadden) Onderorde: Cryptodira (Halsbergers) Superfamilie: Trionychoidea Familie: Trionychidae (Weekschildpadden)
Geslacht
Cycloderma Peters, 1854
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Westafrikaanse klepschildpadden op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

West-Afrikaanse klepschildpadden[1] (Cycloderma) zijn een geslacht van schildpadden uit de familie weekschildpadden (Trionychidae).

Naam en indeling

De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door Wilhelm Peters in 1854.[2] De geslachtsaanduiding Cycloderma betekent vrij vertaald 'cirkelhuid' en is een samenstelling van Oudgrieks κύκλος, kuklos = cirkel en δέρμα, derma = huid. De schildpadden zijn bekend van het Mioceen en van het Plioceen tot het Pleistoceen in Afrika.

Soorten

Het geslacht omvat de volgende soorten, met de auteur en het verspreidingsgebied.

Naam	Auteur	Verspreidingsgebied
Roodrugweekschildpad (Cycloderma aubryi)	Duméril, 1856	Afrika; Congo-Kinshasa, Gabon, Congo-Brazzaville, Angola, waarschijnlijk Centraal-Afrikaanse Republiek, en mogelijk in Kameroen
Grijsrugweekschildpad (Cycloderma frenatum)	Peters, 1854	Afrika; Tanzania, Zambia, Malawi, Mozambique, Zimbabwe

Uiterlijke kenmerken

Beide soorten hebben een groot en rond, zacht rugschild dat ongeveer 55 tot 60 centimeter lang kan worden.[3] Het buikschild is licht van kleur en draagt twee flappen aan de achterzijde waaronder de achterpoten kunnen worden geborgen.[4] De nek is breed maar de eigenlijke kop vrij klein en spits, de tenen hebben goed ontwikkelde zwemvliezen.

Levenswijze

West-Afrikaanse klepschildpadden zijn carnivoor en leven van vissen, kreeftachtigen, amfibieën en in het water loevende insecten. Deze worden 's nachts bejaagt, overdag schuilen de dieren in het water. Er worden jaarlijks meer dan twee nesten gegraven waarin de ronde, harde eieren worden gedeponeerd.[3]

Verspreiding en habitat

West-Afrikaanse klepschildpadden komen voor in Afrika, en niet in het oosten zoals de Cyclanorbis-soorten maar meer in Centraal-Afrika. Het derde geslacht uit de onderfamilie, Lissemys komt overigens niet voor in Afrika maar in Azië. De schildpadden komen voor in de landen Congo-Kinshasa, Gabon, Congo-Brazzaville, Angola, Tanzania, Zambia, Malawi, Mozambique, Zimbabwe, waarschijnlijk Centraal-Afrikaanse Republiek, en mogelijk in Kameroen.[2] De habitat bestaat uit grotere, maar niet te diepe, stilstaande of stromende wateren als meren, rivieren en moerassen.

Bedreiging en beschermingsstatus

Beide soorten worden bedreigd door de mens door vervuiling en het verzamelen van zowel de eieren als de volwassen exemplaren voor consumptie. Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan beide soorten een beschermingsstatus toegewezen. De roodrugweekschildpad (Cycloderma aubryi) beschouwd als 'kwetsbaar' (Vulnerable of VU) en de Grijsrugweekschildpad (Cycloderma frenatum) als 'bedreigd' (Endangered of EN).[5]

Bronvermelding

Referenties

1. Bernhard Grzimek (1971). Het Leven Der Dieren Deel VI: Reptielen. Kindler Verlag AG, Pagina 133, 134. ISBN 90 274 8626 3.
2. Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database - Cycloderma.
3. Jeffrey E. Lovich, Whit Gibbons (2021). Turtles of the World - A Guide tot Every Family. Princeton University Press, Pagina 171. ISBN 9780691223223.
4. C.H. Ernst, R.G.M. Altenburg & R.W. Barbour, Turtles of the world - Central African flapshell turtles (Cycloderma).
5. International Union for Conservation of Nature and Natural Resources - Red List, Cycloderma - IUCN Red List.

Bronnen

• (en) – Jeffrey E. Lovich, Whit Gibbons - Turtles of the World - A Guide tot Every Family – Pagina 171 – 2021 – Princeton University Press – ISBN 9780691223223
• (en) – C.H. Ernst, R.G.M. Altenburg & R.W. Barbour - Turtles of the world - Central African flapshell turtles (Cycloderma) - Website
• (en) – Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database – Cycloderma - Website Geconsulteerd XX maart 2024
• (en) – Peter Paul van Dijk, John B. Iverson, Anders G. J. Rhodin, H. Bradley Shaffer & Roger Bour - Turtles of the World, 7th Edition: Annotated Checklist of Taxonomy, Synonymy, Distribution with Maps, and Conservation Status - ISSN 10887105 (2014) - Website