Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Zevenbergen (1878-1918)

Kiesdistrict Zevenbergen (1888)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Zevenbergen (1878-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Zevenbergen in de periode 1878-1918.[1]

Het kiesdistrict Zevenbergen was eerder ingesteld geweest in de periode 1848-1850. Het kiesdistrict werd opnieuw ingesteld na een wijziging van de Kieswet in 1878. Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Besoijen, Capelle, Dinteloord en Prinsenland, Drongelen, Haagoort, Gansoijen en Doeveren, Dussen, Munster en Muilkerk, Fijnaart en Heijningen, Geertruidenberg, 's-Gravenmoer, Hooge en Lage Zwaluwe, Klundert, Made en Drimmelen, Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek, Oud en Nieuw Gastel, Oudenbosch, Raamsdonk, Standdaarbuiten, Sprang, Vrijhoeve-Capelle, Waspik, Willemstad en Zevenbergen.

In 1888 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. De gemeente 's-Gravenmoer werd toegevoegd aan het kiesdistrict Oosterhout en de gemeenten Besoijen, Capelle, Drongelen, Haagoort, Gansoijen en Doeveren, Dussen, Munster en Muilkerk, Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek, Sprang, Vrijhoeve-Capelle en Waspik aan het kiesdistrict Waalwijk. Tevens werd een gedeelte van het kiesdistrict Breda (de gemeenten Oud- en Nieuw-Gastel, Oudenbosch en Standdaarbuiten) toegevoegd aan het kiesdistrict Zevenbergen.

Het kiesdistrict Zevenbergen was in dit tijdvak een enkelvoudig[2] kiesdistrict: het vaardigde per zittingsperiode van vier jaar één lid af naar de Tweede Kamer.

---

Legenda

• cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
• vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

26 februari 1878

De verkiezingen werden gehouden vanwege de instelling van het kiesdistrict.

	26 februari	12 maart[3]
Kiesgerechtigden	2.044	2.044
Opkomst	1.520	1.528
Geldige stemmen	1.508	1.499
Blanco stemmen	3	24
Kandidaten
J.H.A. Diepen	703	754
R. van de Werk	361	745
T.C.L. Wijnmalen	337
A. Sassen	102

23 april 1878

J.H.A. Diepen was gekozen bij de verkiezingen van 26 februari en 12 maart 1878. Hij werd echter niet toegelaten als lid van de Tweede Kamer vanwege geconstateerde onregelmatigheden bij deze verkiezingen. Daarom werd een naverkiezing gehouden.

	23 april	7 mei[3]
Kiesgerechtigden	2.044	2.044
Opkomst	1.689	1.732
Geldige stemmen	1.684	1.715
Blanco stemmen	4	16
Kandidaten
R. van de Werk	549	901
J.H.A. Diepen	650	814
T.C.L. Wijnmalen	476

14 juni 1881

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	14 juni	28 juni[3]
Kiesgerechtigden	2.134	2.134
Opkomst	1.656	1.767
Geldige stemmen	1.641	1.732
Blanco stemmen	15	31
Kandidaten
R. van de Werk[4]	627	893
L. van Rijckevorsel	612	838
C.N. Tieleman	376

24 juni 1884

Roeland van de Werk, gekozen bij de verkiezingen van 14 juni 1881, trad op 28 mei 1884 af vanwege zijn benoeming als raadsheer bij het Gerechtshof in Amsterdam.[5] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	24 juni	8 juli[3]
Kiesgerechtigden	2.155	2.155
Opkomst	1.165	1.570
Geldige stemmen	1.087	1.539
Blanco stemmen	66	27
Kandidaten
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde	509	910
R. van de Werk[4]	519	629
H.M. Smits	29

28 oktober 1884

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.[6]

	28 oktober	11 november[3]
Kiesgerechtigden	2.155	2.155
Opkomst	1.596	1.676
Geldige stemmen	1.584	1.651
Blanco stemmen	11	25
Kandidaten
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde[4]	531	838
C.J.A. Heydenrijck	587	813
R. van de Werk	460

15 juni 1886

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.[7]

	15 juni
Kiesgerechtigden	2.244
Opkomst	1.468
Geldige stemmen	1.448
Blanco stemmen	16
Kandidaten
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde[4]	1.104
J.A. Loeff	315

1 september 1887

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.[8]

	1 september
Kiesgerechtigden	2.219
Opkomst	992
Geldige stemmen	949
Blanco stemmen	43
Kandidaten
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde[4]	891

6 maart 1888

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.[9]

	6 maart
Kiesgerechtigden	3.058
Opkomst	2.472
Geldige stemmen	2.458
Blanco stemmen	12
Kandidaten
J.P.T. van Nunen	1.483
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde[4]	682
J.S.P.W. Eerens	279

9 juni 1891

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	3.112
Opkomst	1.772
Geldige stemmen	1.760
Blanco stemmen	8
Kandidaten
J.P.T. van Nunen[4]	1.267
M. Tydeman	214
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde	208
W.A.E. van der Borch	55

6 december 1892

Joannes van Nunen, gekozen bij de verkiezingen van 9 juni 1891, trad op 12 november 1892 af vanwege zijn vertrek naar Nederlands-Indië. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	6 december
Kiesgerechtigden	3.113
Opkomst	1.070
Geldige stemmen	1.035
Blanco stemmen	26
Kandidaten
E.A.M. van der Kun	900
T.L.M.H. Borret	56

10 april 1894

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.[10]

	10 april
Kiesgerechtigden	3.003
Opkomst	1.468
Geldige stemmen	1.451
Blanco stemmen	16
Kandidaten
E.A.M. van der Kun[4]	1.007
G.W. Bruinsma	382
J. Geluk	35

15 juni 1897

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	6.414
Opkomst	4.736
Geldige stemmen	4.669
Blanco stemmen	67
Kandidaten
E.A.M. van der Kun[4]	3.234
A.P.R.C. van der Borch van Verwolde	600

14 juni 1901

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni
Kiesgerechtigden	6.089
Kandidaten
E.A.M. van der Kun[4]

Van der Kun was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

16 juni 1905

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni	28 juni[3]
Kiesgerechtigden	6.393	6.393
Opkomst	4.585	4.667
Geldige stemmen	4.513	4.623
Blanco stemmen	72	44
Kandidaten
A.C.A. van Vuuren	1.325	2.328
W.H. Bogaardt	2.088	2.295
A.G.J. Mastboom	519

11 juni 1909

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni
Kiesgerechtigden	7.101
Kandidaten
A.C.A. van Vuuren[4]

Van Vuuren was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

17 juni 1913

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni
Kiesgerechtigden	7.704
Kandidaten
A.C.A. van Vuuren[4]

Van Vuuren was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

15 juni 1917

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	8.549
Kandidaten
A.C.A. van Vuuren[4]

De zeven in de vorige Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hadden afgesproken in elkaars kiesdistricten geen tegenkandidaten te stellen.[11] Van Vuuren was derhalve de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

Opheffing

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Zevenbergen. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

• Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Zevenbergen op www.verkiezingsuitslagen.nl
• Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

1. De verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
2. Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.
3. Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
4. Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Zevenbergen.
5. De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
6. De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
7. De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.
8. De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
9. Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
10. De Tweede Kamer was ontbonden nadat een conflict was ontstaan tussen de Kamer en de regering.
11. Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.