Spanning-rekdiagramHet spanning-rekdiagram (ook wel trek-rekkromme, trekcurve of trekkromme) is een diagram, waarin de spanning als gevolg van een trekkracht op een materiaal wordt uitgezet tegen de relatieve rek , de verlenging als percentage van de oorspronkelijke lengte. Een dergelijke curve kan worden opgenomen met een trekbank. In de bovenste figuur is in een spanning-rekdiagram het eindresultaat weergegeven van een trekproef die is uitgevoerd op zacht staal. MateriaaleigenschappenHet spanning-rekdiagram geeft een waarde aan de volgende mechanische materiaaleigenschappen:[1]
LegendaIn het figuur is met zwarte letters de grenswaarden aangegeven:
Praktisch gezien vallen de punten A, B en C samen: enkel de bovenste vloeigrens wordt gegeven.
In de figuur zijn in het rood de vier gebieden van de spanning-rekdiagram gegeven:
Ware en nominale curveBuiten de plaats waar de dwarsdoorsnede insnoert, daalt de spanning. Het materiaal bezwijkt echter wel degelijk op een (ware) spanning hoger dan de Dit komt door het feit dat de insnoering de dwarsdoorsnede verkleint. De werkelijke spanning en rek in het materiaal heten de ware spanning en ware rek. De gemeten waarden worden de nominale spanning en nominale rek genoemd.[2] Er is een duidelijk verschil in de curve voor de ware situatie en de berekende situatie. De werkelijke situatie van de spanning-rekdiagram is in het blauw weergeven en de berekende spanning-rekdiagram in het rood. De spanning wordt berekend door: , waarbij:
De aangebrachte trekkracht op de trekstaaf wordt op een constante manier geleidelijk verhoogd. Wanneer de dwarsdoorsnede van de trekstaaf krimpt door de insnoering zal de berekende spanning dus dalen. Oppervlakte onder curve Zie Taaiheid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Verder is de oppervlakte onder de curve een maat voor de taaiheid, ofwel hoeveel energie het materiaal kan opnemen. Een bros materiaal zal slechts een klein oppervlak, geen insnoering en niet of nauwelijks plastische deformatie weerstaan voor de brosse breuk plaatsvindt. Een ander materiaal (mogelijk eveneens een staalsoort) geeft een andere rek-spanningdiagram. Zoals de eerste grafiek van zacht staal is afgebeeld is standaard voor een taai materiaal. De positie van A, B en C uit het eerste figuur is in werkelijkheid veel minder duidelijk voor dit type materiaal. Het elastisch gebied is voor zacht staal maar een fractie van het hele diagram, de rekgrens ( is circa 0,2%. Dit terwijl de totale rek, oftewel de breukrek ( of F) ligt bij ca. 25%. Voor een bros of steenachtig materiaal is een materiaal dat weinig rekt en bij benadering niet plastisch vervormt, maar breekt, zoals glas of keramiek, zijn D en E niet gedefinieerd; F valt samen met A,B en C. Bij een dergelijk materiaal zal de druksterkte een stuk hoger liggen dan de treksterkte E, bijvoorbeeld beton dat een druksterkte van 52 MPa heeft kan een treksterkte van circa 6 MPa hebben. Niet-metalenHieronder staan de spanning-rek diagrammen van enkele niet-metalen (polymeren). Let wel op: De vorm van een spanning-rek diagram is echter sterk afhankelijk van de temperatuur, zeker wat betreft polymeren. Kleine rek vóór breken: bakeliet en nylon: Grote rek vóór breken: polyetheen en rubber: Zie ookBronnen, noten en/of referenties
|