Pengornithidae

Pengornithidae Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Krijt
Yuanchuavis kompsosoura
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Aves (Vogels) Onderklasse: Enantiornithes
Familie
Pengornithidae Wang et al., 2014
Holotype van Parapengornis
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Vogels

De Pengornithidae zijn een groep uitgestorven enantiornithide vogels uit het Vroeg-Krijt van het huidige China, met het vermoedelijke lid Falcatakely dat het bereik van deze clade mogelijk uitbreidt tot het Laat-Krijt van Madagaskar, en verschillende vermoedelijke pengornithiden komen ook uit deze formatie. Specimens van deze dieren zijn gevonden in zowel de Huajiyingformatie als de Jiufotangformatie van de provincies Liaoning en Hebei, daterend van het Hauterivien (130,7 miljoen jaar geleden) tot het Aptien (120 miljoen jaar geleden)..

In 2014 werd ter gelegenheid van de benoeming van Eopengornis martini door Wang Xiaoli, Jingmai Kathleen O'Connor, Zheng Xiaoting, Wang Min, Hu Han en Zhou Zhonghe ook een familie Pengornithidae benoemd. Het typegenus is Pengornis.

Het concept was meteen bedoeld als klade. De klade werd gedefinieerd als de groep bestaande uit de laatste gemeenschappelijke voorouder van Eopengornis martini en Pengornis houi; en al diens afstammelingen.

Later zijn nog Parapengornis en Chiappeavis in de Pengornithidae geplaatst. Leden van de groep hebben ten dele basaal gevormde staartwaaiers.

De Pengornithidae staan basaal in de Enantiornithes. Eopengornis zou de meest basale bekende pengornithide zijn.

Beschrijving

Pengornithiden waren basale enantiornithes. Ze hadden veel kleine tanden in hun kaken en stevige poten. Hun interne anatomie werd gekenmerkt door een haakvormige uitgroei van het schouderblad en een pygostyle (het staartbeen waaraan lange veren vastzitten) die kort en afgerond was, in plaats van lang en bladvormig zoals bij andere enantiornithes. Terwijl de meeste enantiornithes vier lange achterwaartse uitsteeksels hadden die uit hun borstbeenderen groeiden, hadden pengornithiden er maar twee.

Ervan uitgaande dat Falcatakely een pengornithide is, vertoont het een nogal nieuwe schedelmorfologie in vergelijking met andere enantiornithiden, met een toekan-achtige snuit eindigend in kleine tanden.

Ecologie

De unieke, afgeronde pygostijl en de lange, stijve staartveren van pengornithiden zouden ervoor gezorgd hebben dat hun staart over het algemeen lijkt op die van spechten. De poten van pengornithiden waren ook speciaal aangepast om takken vast te grijpen. Deze kenmerken geven aan dat, hoewel pengornithiden misschien niet zo bedreven waren in het klimmen als veel moderne vogels, ze wel betere klimmers waren dan veel andere enantiornithes.

Fylogenie

Het onderstaande cladogram werd gevonden in de fylogenetische analyse van Hu et al. 2014.

Enantiornithes	Protopteryx Elsornis Rapaxavis Iberomesornis Shanweiniao Longirostravis Euenantiornithes Boluochia Longipteryx Vescornis Otogornis Gobipteryx Eocathayornis Shenqiornis Pengornithidae Eopengornis IVPP V18632 Parapengornis Pengornis Neuquenornis Eoenantiornis Liaoningornis Eoalulavis Concornis Cathayornis

Het onderstaande cladogram werd gevonden door een analyse van Wang et al. in 2015, geüpdatet uit een eerdere dataset van Jingmai O'Connor.

Ornithothoraces	Euornithes †Enantiornithes †Protopteryx †Pengornithidae †Longipterygidae †Euenantiornithes †Eocathayornis †Elsornis †Dunhuangia †Fortunguavis †Bohaiornithidae †Pterygornis †Eoenantiornis †Cathayornis †Vescornis †Neuquenornis †Gobipteryx †Eoalulavis †Qiliania †Concornis

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• X. Wang, J.K. O'Connor, X. Zheng, M. Wang, H. Hu and Z. Zhou, 2014, "Insights into the evolution of rachis dominated tail feathers from a new basal enantiornithine (Aves: Ornithothoraces)", Biological Journal of the Linnean Society 113: 806-819