Niervaren

Niervaren
Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Clade: Tracheophyta Clade: Euphyllophyta Clade: Monilophyta Klasse: Polypodiopsida Orde: Polypodiales Familie: Dryopteridaceae (Niervarenfamilie)
Geslacht
Dryopteris Adans. (1763)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Niervaren op Wikispecies
Portaal    Biologie

Niervaren (Dryopteris) is een geslacht van ongeveer 225[1]–250[2] soorten varens uit de niervarenfamilie (Dryopteridaceae). Er is een groot aantal bastaarden bekend, waarvan veel combinaties tot een alloploïde soort hebben geleid. Een aanzienlijke groep bastaarden weet als apomictische soort in stand te blijven.

Het geslacht heeft een kosmopolitische verspreiding met nadruk op de gematigde zones in Centraal en Oost-Azië. De meeste soorten worden gevonden in bos en open vegetaties, soms op stenige plaatsen en dan vooral in montane gebieden. In België en Nederland worden zeven of acht soorten gevonden, waarvan de brede stekelvaren het algemeenst is.

Naamgeving en etymologie

De Nederlandse naam niervaren slaat op het niervormige dekvliesje dat de sporenhoopjes afdekt. Dryopteris is een plantennaam uit het Oudgrieks en betekent letterlijk 'eik-varen'. Welke varen deze naam in de klassieke oudheid had is niet bekend.

Botanische beschrijving

Niervarens hebben meestal een dikke, korte, rechtopstaande, nogal eens vertakte wortelstok met schubben. Ook de bladsteel is beschubt (ten minste aan de basis) en bij een aantal soorten voorzien van klieren en/of haren. De bladen of veren zijn lancetvormig, langwerpig, driehoekig, vijfhoekig of ovaalen zijn een- tot viermaal geveerd. Alle soorten hebben een veelvoud van 41 chromosomen.

Kenmerkend voor het genus zijn de sporenhoopjes die zijn afgedekt met een niervormig dekvliesje.

Beschreven soorten

In Europa komen 26 soorten van nature voor, waarvan zeven of acht Nederland en België:

Voorkomen

Botanische naam	Nederlandse naam	NL	Be	afbeelding
Dryopteris aemula (Ait.) Kuntze (1891)		nee	nee
Dryopteris affinis (Lowe) Fraser-Jenk. (1979)	glanzende geschubde mannetjesvaren	ja	ja
Dryopteris aitoniana Pic.Serm. (1951).		nee	nee
Dryopteris ardechensis Fraser-Jenk. (1981)		nee	nee
Dryopteris azorica (Christ) Alston. (1956)		nee	nee
Dryopteris borreri (Newm.) Newm, ex Oberh. & Tavel (1937).	matte geschubde mannetjesvaren	ja	ja
Dryopteris cambrensis (Fraser-Jenk.) Beitel & W.Buck (1988).		?	?
Dryopteris carthusiana (Vill.) H.P.Fuchs (1958)	smalle stekelvaren	ja	ja
Dryopteris caucasica (A. Braun) Fraser-Jenk. & Corley (1972)		nee	nee
Dryopteris corleyi Fraser-Jenk. (1982)		nee	nee
Dryopteris crispifolia Rasbach, Reichst. & Vida (1977)		nee	nee
Dryopteris cristata (L.) A.Gray (1848)	kamvaren	ja	ja
Dryopteris dilatata (Hoffm.) A.Gray (1848)	brede stekelvaren	ja	ja
Dryopteris expansa (C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy (1977)		?	ja
Dryopteris filix-mas (L.) Schott (1834)	mannetjesvaren	ja	ja
Dryopteris fragrans (L) Schott (1834)		nee	nee
Dryopteris guanchica Gibby & Jermy (1977)		nee	nee
Dryopteris maderensis (Milde) Alston (1956)		nee	nee
Dryopteris mindshelkensis Pavlov (1954)		nee	nee
Dryopteris oligodonta (Desv.) Pic.-Serm. (1951)		nee	nee
Dryopteris oreades Fomin (1910)		nee	nee
Dryopteris pallida Bory C.Chr Ex Maire & Petitmengin (1908)		nee	nee
Dryopteris pseudodisjuncta (Tavel ex Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk. (2007)		nee	nee
Dryopteris remota (A. Braun ex Döll) Druce (1908)		nee	nee
Dryopteris tyrrhena Fraser-Jenk. & Reichst. (1975)		nee	nee
Dryopteris villarii (Bellardi) Woynar ex Schinz & Thell. (1915)		nee	nee

Daarbuiten zijn er nog bijna 150 soorten elders in de wereld.

Externe links

• Flora of North America
• Checklist of World Ferns: soortenlijst

Bronnen, noten en/of referenties

1. Fraser-Jenkins, C. (1986). A classification of the genus Dryopteris (Pteridophyta: Dryopteridaceae). Bull. Brit. Mus. (Natural History), Bot.Ser. 14 No 3
2. Smith, A.R., Wagner, W.H. Jr., (Eds.) (1993). Flora of North America, North of Mexico 2: Ferns and Gymnosperms. Oxford University Press