|
Luckenwalde
Luckenwalde is een plaats in de Duitse deelstaat Brandenburg. Het is de Kreisstadt van de Landkreis Teltow-Fläming. De stad telt 20.586 inwoners.[1] Indeling van de gemeenteLuckenwalde bestaat uit de gelijknamige stad, en twee Ortsteile, die tot 1993 zelfstandige gemeentes waren. Deze Ortsteile zijn:
Geografie
Luckenwalde heeft een oppervlakte van 46,75 km² en ligt in het oosten van Duitsland, ongeveer 50 km ten zuid-zuidwesten van Berlijn. Het ligt in een tamelijk vlakke, bosrijke omgeving, aan de rand van in de laatste beide ijstijden ontstane eindmorenes. Dit gebied wordt tot het oerstroomdal van Baruth gerekend, dat zich oostwaarts tot in het huidige Polen uitstrekt. De stad ligt aan de Nuthe, een 66½ km lang, onbevaarbaar, zijriviertje van de Havel. Aangrenzende gemeentes
Infrastructuur
Door de gemeente loopt de Bundesstraße 101, in zuidwest<->noordoost-richting. De weg loopt in een wijde bocht westelijk om de stad heen. Autobahnen liggen 30 of meer kilometer van Luckenwalde vandaan. Station Luckenwalde ligt sinds 1841 aan de spoorlijn Berlijn - Halle, 49,8 km ten zuidwesten van het Berlijnse Anhalter Bahnhof. Het staat één kilometer ten westen van het centrum. EconomieVan wat er aan industrie is overgebleven in Luckenwalde is het grootste deel geconcentreerd op een industrieterrein ten zuidwesten van de binnenstad, aan de spoorlijn. Aan de noordoostkant van de stad bevindt zich een tweede, iets kleiner bedrijventerrein. Veel hier gevestigde ondernemingen zijn als midden- en kleinbedrijf van niet meer dan regionale betekenis te kenschetsen. De meest vermeldenswaardige bedrijven zijn:
Luckenwalde is een Kreisstadt, wat als gevolg heeft, dat een Amtsgericht en nog enige andere regionale ambtelijke instanties er kantoor houden. Wat de dienstensector betreft is verder het plaatselijke ziekenhuis KMG Klinikum, in het noordoosten van de stad, nog als werkgever vermeldenswaard. Geschiedenis
Rond het begin van de jaartelling leefde hier de Germaanse stam der Semnonen. In de 7e en 8e eeuw vestigden zich hier Slavische volkeren, die tot de Westelijke Slaven worden gerekend. Wellicht waren dit de Hevelli (West-Slavisch: Stodorjane). Zij stichtten een plaatsje met de naam Lugkin. Aan een West-Slavisch woord ontleend is het begrip luch. Dat staat voor een in deze streken veel voorkomende, venige, vochtige laagte. De plaatsnaam Luckenwalde betekent dan ook mogelijk: bij een luch en het bos. Een andere etymologie verklaart de eerste helft van de plaatsnaam uit lug, Oudgermaans voor: bocht in een rivier. In de 13e eeuw was Luckenwalde belangrijk geworden. Het lag aan een handelsroute voor zout tussen Halle aan de Saale en Berlijn. In 1285 werd het stadje (dat nog geen officieel stadsrecht genoot) gekocht door het cisterciënzer Klooster Zinna. De monniken hiervan lieten de oude burcht van Luckenwalde slopen, en recycleden de stenen en het hout, om er de Johanneskerk van te bouwen. In de middeleeuwen ontstond onmin met buurstad Jüterbog over het brouwrecht van bier, in Duitsland een privilege.[3] Een beslissing uit 1430 van de hoogste landheer, in die tijd de aartsbisschop van Maagdenburg, kende aan Luckenwalde onbeperkt brouwrecht toe, waarmee de plaats de status van vlek verkreeg. Vanaf de 16e eeuw ontstonden er gilden in de plaats. Onder de plattelandsbevolking begon de Duitse taal het Nedersorbisch te verdringen. Na de Reformatie (1553), waarbij klooster Zinna werd opgeheven, raakte Luckenwalde in bezit van het Hertogdom Maagdenburg (dat zelf deel uitmaakte van de Mark Brandenburg, en vanaf 1707 van Pruisen). In 1663 werd een nieuw stadhuis gebouwd. Helaas ging dat, samen met het archief van Luckenwalde, in 1674 door brand verloren. In 1684 kwam de tot in de 20e eeuw belangrijke textielnijverheid op. In Luckenwalde vestigden zich lakenwevers, die legerkleding maakten. In 1808 verkreeg Luckenwalde officieel, volledig stadsrecht. In de late 19e eeuw maakte de schrijver en dichter Theodor Fontane in zijn werk Wanderungen durch die Mark Brandenburg een uitvoerige beschrijving (Luch im Wald) van Luckenwalde en omgeving. Een wandelroute herinnert hier nog aan. Luckenwalde was van de 18e tot en met de 20e eeuw een stad met een veelzijdige industrie, die al vanaf 1841 vanuit Berlijn per trein bereikbaar was. Met name de textielindustrie en de daaruit ontstane fabricage van hoeden was van groot belang. Ook kartonnen verpakkingsmateriaal,[4] brandspuiten en blusinstallaties, schroeven en andere metalen voorwerpen spelen een hoofdrol in de industriële geschiedenis van de stad. In 1901 had Luckenwalde 21.000 inwoners, evenveel als in 2023. In de nazi-periode, ten tijde van Adolf Hitlers Derde Rijk, werden de talrijke joden in de stad aan gruwelijke vervolgingen blootgesteld. Velen, die niet tijdig wisten te emigreren, vonden de dood in de vernietigingskampen. In 1943 en 1944 was te Luckenwalde een door een rechtbankgriffier opgerichte kleine verzetsgroep, genaamd „Gemeinschaft für Frieden und Aufbau“, actief, die enige joden liet onderduiken en zo aan de dood in de vernietigingskampen liet ontkomen. Ook het synagogegebouw werd tijdens de Kristallnacht van november 1938 ontheiligd. Bij het gebouw, dat na de Tweede Wereldoorlog een andere bestemming kreeg, staat een gedenkteken voor de slachtoffers van de holocaust. Gedurende de nazi-tijd werden enkele fabrieken, ook de markante, voormalige hoedenfabriek, geconfisqueerd voor de productie van wapens en ander oorlogsmaterieel. In de tweede helft van april 1945 eindigde de Tweede Wereldoorlog voor Luckenwalde met de verovering door het Russische Rode Leger. De stad zelf viel gemiddeld een week eerder dan het omliggende platteland, waar de Duitsers een week lang een guerilla tegen de Sovjets volhielden. De Russen namen direct na de oorlog alle machineparken van de fabrieken in de stad als herstelbetaling in natura in beslag. Ten westen van Luckenwalde lag in de Tweede Wereldoorlog het beruchte Stalag- krijgsgevangenenkamp Stalag III A. In mei en juni 1940 werden er een klein aantal Belgische en Nederlandse, maar vooral Franse krijgsgevangenen, onder wie velen met een donkere huidskleur (in aparte barakken), opgesloten. In 1941 kwamen daar mensen uit de toenmalige Sovjet-Unie bij, die slechter werden behandeld dan de witte West-Europeanen. De zwarte Franse en Britse krijgsgevangenen werden, evenals de Russen, aan martelingen blootgesteld. Bovendien werden veel mensen met donkere huidskleur van het Stalag overgebracht naar locaties, waar medische experimenten op hen werden uitgevoerd. In de winter van 1941 op 1942 stierven in het kamp velen, vooral Russen, aan vlektyfus. Het totaal aantal mensen, dat tijdens de oorlog om het leven kwam in dit kamp, wordt geschat op 5.000. Eind april 1945 veroverde het Russische Rode Leger het kamp. In de DDR-tijd werd het verbouwd tot kazerne. In 2010 werden de laatste barakken gesloopt om plaats te maken voor een zogenaamd biotechnologiecentrum (een modern bedrijventerrein). Alleen een oorlogskerkhof, een gedenkteken in een park in Ortsteil Frankenfelde en een expositie in het HeimatMuseum van Luckenwalde herinneren nog aan dit kamp. Luckenwalde behoorde van 1949 tot 1990 tot de DDR, en de industrie werd snel weer opgebouwd, hoewel minder grootschalig dan vóór de oorlog; de daling van de economische bedrijvigheid en dus ook van het bevolkingscijfer zette al rond 1980 in. Na de Duitse hereniging veranderde de economische situatie voor Luckenwalde radicaal. De industrie was niet meer rendabel en verdween grotendeels. Zo ging de bekende pianofabriek Niendorf, opgericht in 1895, nog in 2020 failliet. Mede ten gevolge hiervan daalde het aantal inwoners van 30.000 in de jaren 1950 tot circa 21.000 omstreeks 2020. Bezienswaardigheden, toerismeBezienswaardige gebouwen
Kunst en cultuur
Overig
Afbeeldingen
PartnergemeenteSedert 1990 onderhoudt Luckenwalde een jumelage met Bad Salzuflen. Demografie
Gegevensbronnen worden beschreven in de Wikimedia Commons.[6] Geboren in Luckenwalde
Bronnen, noten en/of referenties
 ·  ·    Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Luckenwalde op Wikimedia Commons.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![Fontein op de Breite Straße of Boulevard, de Kariedelbrunnen[5]](Bestand:Kariedelbrunnen.jpg)
_-_Total.jpg)
.jpg)
