Koepelkerk

Koepelkerk in Willemstad (1607)

Een koepelkerk is een kerkgebouw waarbij het schip overdekt wordt door een koepelvormige kap. In de meeste gevallen is de kerk een centraalbouw. De term wordt ook wel gebruikt voor kerken waarbij alleen de kruising of de viering van een grote koepel is voorzien, dat wordt dan meer specifiek een kruiskoepelkerk genoemd.

Architectuur

Koepelkerken komen veelvuldig voor in de Byzantijnse architectuur. In de westerse architectuur werden koepelkerken voor het eerst gebouwd tijdens de Renaissance. Na de Reformatie ontstond een groeiende behoefte aan centraliserende kerken. Deze werden vaak van een koepel voorzien. Tijdens de Barok werden ook veel katholieke koepelkerken opgetrokken.

In Willemstad in Noord-Brabant staat de eerste koepelkerk van de noordelijke Nederlanden die speciaal voor protestantse diensten werd gebouwd. Deze kerk heeft een koepel en is verder achthoekig. Vele latere protestantse kerken zijn eveneens achthoekig, zoals de Marekerk in Leiden.

Koepelkerken bestaan in de basis uit een rotunda. Een rotunda kan vrijstaand zijn (zoals het Baptisterium in Pisa) of onderdeel van een gebouw (zoals de rotunda van het Capitool in Washington). Een rotunda wordt vaak bekroond met een koepel. Ook kan er een zogeheten oculus zijn. Het woord oculus blijft in gebruik in sommige contexten, meestal als de naam voor de cirkelvormige opening in de top van de koepel van het Pantheon in Rome, maar ook voor andere soorten ronde ramen. Ten slotte kan een koepelkerk over een lantaarn beschikken. Een lantaarn is een opengewerkte bekroning van een grote koepel of toren en is meestal achthoekig van vorm. Een lantaarn op een toren wordt in een aantal gevallen in Nederland gebruikt om een carillon in te hangen; dit kan zijn in de vensters van de lantaarn dan wel binnen in het midden er van, zoals in Enkhuizen op de Zuidertoren.

Koepelkerken in België

Koepelkerken in Nederland

Lijst van koepelkerken met specificaties (selectie)

Naam Foto buitenzijde Foto binnenzijde Foto binnenzijde binnenkoepel Foto constructie tussen beide koepels Foto lantaarn Huidige eigenaar/ gebruiker Plaats Adres Architect Oorspronkelijke bouwjaar Hoogte binnenkoepel Hoogte buitenkoepel Diameter binnenkoepel Diameter buitenkoepel Diameter oculus Diameter rotunda Diameter lantaarn Hoogte vloer - oculus Afstand oculus - lantaarn Hoogte plafond lantaarn - vloer Totale hoogte kerk inclusief lantaarn
Koepelkerk Arnhem
Nederlandse Gereformeerde Kerk Arnhem-Koepelkerk. Arnhem Jansplein 60, 6811GD Aytink van Falkenstein 1837-1838 8,43 m 10 m 12 m 22,39 m 2,20 m 13,9 m 2,9 m 26.49 m 1 m 26,5 m 27,5 m
Ronde Lutherse Kerk Amsterdam
Amsterdam Adriaan Dortsman 1668-1671
Koepelkerk Arkel
Arkel 1855
Koepelkerk Willemstad
Willemstad Coenraad (III) van Neurenberg 1597-1607
Koepelkerk Sappemeer
Museaal Centrum Sappemeer Sappemeer Vermoedelijk Conraet Roeleffs 1655
Koepelkerk Renswoude
Hervormde Gemeente Renswoude (PKN) Renswoude Jacob van Campen 1639-1641

Koepelkerken in Suriname

Overige bekende koepelkerken

Zie ook

 

Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia