Kalmthout was samen met Essen en Roosendaal (Nederland) vroeger een deel van de parochie Nispen (Nederland) en vormde later met Essen en Tongerloos Huijbergen (Nederland) een heerlijkheid. Deze heerlijkheid werd in 1157 door Arnold van Brabant aan de Abdij van Tongerlo geschonken. Vanwege het gevaar van wolven stond de bisschop van Luik de Kalmthoutenaren in 1338 toe een doopvont in hun kapel te houden, zodat ze niet met pasgeboren baby's naar Nispen zouden moeten.[1] In 1513 werd Kalmthout een zelfstandige parochie.
Het dorp werd in 1532 geplunderd door de troepen van Maarten van Rossum, in 1583 door de calvinisten en in 1587 door Spaanse troepen. De abdij van Tongerlo verkreeg in 1651 de opperste rechtspraak. In 1795 werd Kalmthout losgemaakt van Essen. Pas midden 19e eeuw, door de aanleg van de spoorlijn van Antwerpen naar Rotterdam, groeide Kalmthout sterk uit.
Eerste Wereldoorlog
Kalmthout ligt aan de grens van België en Nederland, dus stond de dodendraad tijdens de Eerste Wereldoorlog in deze gemeente.
Tweede Wereldoorlog
De gemeente werd rond 20 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd rond 24 september 1944 door de Canadezen. Minstens 1 weerstander werd naar het Auffanglager van Breendonk getransporteerd.[2] Op 9 januari 1946 sneuvelden nog zes soldaten bij het opruimen van landmijnen.[3]
Wegvoeren van de Joodse burgers
Uit deze gemeente werden 42 Joden weggevoerd naar concentratiekampen in Duitsland, waar de overgrote meerderheid vermoord werd.[4]
Op 1 januari 1977 werden de Belgische gemeenten heringericht. De grenzen met Essen en Wuustwezel werden aangepast. De Kalmthoutse Hoek werd de Essenhoek.
Geschiedenis
het arboretum en het VangeertenhofArboretum van het VangeertenhofInfocentrum De Vroente (natuureducatie centrum Kalmthoutse heide)de heidebrand op 25 mei 2011 op de Kalmthoutse Heide, gezien vanaf Vogelenzang
De kiezers hebben een ruime keuze met maar liefst 7 lijsten. Naast de CVP, SP, PVV en Volksunie konden ze kiezen voor de NK (Nieuw-Kalmthout[7]) en de CVP-scheurlijsten NCD'82 (Nieuw Christen Democraten) en KD (Kristen Democraten[8]). CVP kwam uit de bus als de grootste partij en behaalde dankzij de Methode-Imperiali met 43, 17% een absolute meerderheid. De CVP-scheurlijsten behaalde respectievelijk 19,95% (KD, 5 zetels) en 0,99% (NCD'82). De SP werd de derde partij met 13,53% (3 zetels), de Volksunie strandde op 10,92% (2 zetels), de PVV op 6,84% (1 zetel) en de NK op 4,54% (onvoldoende voor een vertegenwoordiger in de gemeenteraad).
Legislatuur 1995 - 2000
NCD'82, VLD, VU en NK[9] besluiten deze verkiezingen gezamenlijk (onder de toepasselijke naam KARTEL) naar de kiezer te trekken. Hoewel deze kartellijst een goede score behaald en 29,32% van de kiezers kan overtuigen, blijft het verhoopte resultaat uit en boeken ze een verlies van 10,55% ten overstaan van het gezamenlijk resultaat (39,87%) van de verkiezingen van 1988. Wel behielden ze (samen) evenveel raadsleden als in de vorige legislatuur. Tot de winnaars van de verkiezingen behoren de CVP (+3,67%), het Vlaams Blok dat voor de eerste maal opkwam in de gemeente (7,98%) en Agalev (+2,78%). CVP en Agalev krijgen er zo elks één raadslid bij (respectievelijk totaal van 13 en 2) en het Vlaams Blok behaalt een zetel. Verliezer van de verkiezingen was de SP (−2,54%), de partij zag haar aantal zetels in de gemeenteraad dalen van 2 naar 1. De PVDA ten slotte behaalde een resultaat van 1,21%, onvoldoende voor een zitje in de gemeenteraad.
Legislatuur 2001 - 2006
In de aanloop naar de verkiezingen van 2000 kwam het tot een politieke herverkaveling in Kalmthout. Zo sloten 3 van de 5 NCD'82-raadsleden aan bij de CVP (Ron Van Namen, Frans Van den Buijs en Dirk Van Peel). Patrick Neys sloot dan weer aan bij de VLD en Jef Van Looy ten slotte verliet de lokale politieke arena.[10] Ondanks de verruiming van de CVP moest de partij een mokerslag bij de verkiezingen incasseren. Zo verloor de partij 7,07% ten opzichte van de vorige verkiezingen (34,75%, −3 raadsleden). Winnaars waren alle andere partijen met de VLD voorop, de partij behaalde 21,9% (ter vergelijking de laatste maal dat de partij zelfstandig deelnam aan de lokale verkiezingen - op 9 oktober 1988) was ze goed voor 5,86%), goed voor 6 zetels in de gemeenteraad. Het Vlaams Blok verdubbelde nagenoeg zijn stemmen (+6,57%) en kreeg 2 extra zetels in de gemeenteraad, Agalev (+1,99%) en SP (+1,03%) ieders 1 extra. De Volksunie ten slotte behaalde 6,1%, goed voor 1 mandaat in de gemeenteraad. Burgemeester werd Lukas Jacobs (CVP).
Legislatuur 2013 - 2018
Nieuwkomers deze verkiezingen waren NV-K (Nieuw Vlaams Kalmthout) van voormalig LDD-senator Lieve Van Ermen[11] en Kalmthout Anders. Bij sp.a was voormalig Antwerps burgemeester Leona Detiègelijstduwer.[12] Open VLD deed niet mee met de verkiezingen. De PVDA en de nieuwe partijen NV-K en Kalmthout Anders behaalden geen zetels.
Burgemeester werd opnieuw Lukas Jacobs van de CD&V. Deze partij heeft een absolute meerderheid met 14 op 25 zetels. Het Schepencollege bestaat voorts uit Maarten De Bock, Jef Van den Bergh, René Francken (wordt na drie jaar opgevolgd door Jan Oerlemans), Sandra Hoppenbrouwers, Silke Lathouwers en OCMW- voorzitter Dirk Van Peel (wordt in de loop van de legislatuur opgevolgd door Maggy Beyers).[13]
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen, rode letters duiden de kartels aan. De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur. (*) 1988: SOC. K. (2,53%) / 2012: Kalmthout Anders (2,17%), Nieuw Vlaams Kalmthout [NV-K] (0,83%)
Het wapen en de vlag van Kalmthout bestaan ieder uit twee torens met drie verdiepingen met een staf. De torens staan symbolisch voor de heerlijkheid (Kalmthout, Essen en Huijbergen) die onder leiding stond van de Paters van Tongerlo; de staf stelt de abtsstaf voor. Het wapen staat op alle documenten van de gemeente Kalmthout.
Boeken over Kalmthout
Kalmthout in de branding 1940-1945 Auteur: Jos Vorsselmans, 1947
Achterbroek, opstandig dorp Auteur: A. Tireliren, 1963
Nieuwmoer in beeld Auteur: Heemkundige Kring Nieuwmoer, 1996
Geschiedenis van Kalmthout Auteur: Jean Bastiaensen, 1996
Een eeuw architectuur in Kalmthout Auteurs: Cultuurraad Kalmthout, 2000
Willy Vandersteen, een leven in Kalmthout Auteur: Jan Francken, 2007
Suske en Wiske, kinderen van Kalmthout Auteur: Jan Francken, 2010
100 jaar Willy Vandersteen, Striproute 2013 Auteur: Jan Francken, 2013
Kalmthout Gestript Auteur: Jan Francken, 2016
Kalmthout in Beelekes Auteur: Jan Francken, 2018-2021
Corona@Achterbroek, verzameling van de quarantainekrantjes 'Gazet van Achterbroek' Auteur: Ann Francken, 2021
Taal
Een groot deel van de bevolking spreekt het Kalmthouts dialect. Dit dialect vertoont duidelijke verwantschappen met het Stad-Antwerps, maar heeft ook trekken van het Markiezaats dat direct over de grens gesproken wordt.
Van 1991 tot en met 2013 werd er in Kalmthout een veldrit (Vlaamse Industrieprijs Bosduin) georganiseerd, die in 1999, 2002 en van 2005 tot en met 2010 deel uitmaakte van het internationale regelmatigheidscriterium de UCI Wereldbeker.
In Kalmthout werden de Wycam's borstbollen op ambachtelijke wijze geproduceerd.
Bekende inwoners
Jerôme Becker (1850-1912)
Bekende personen die geboren of woonachtig waren in Kalmthout of een significante band met de gemeente hebben:
Jozef Tilborghs (Kalmthout, 1830 - Nieuwmoer, 1910), organist, componist, muziekpedagoog.
Jérôme Becker (Kalmthout, 1850 - Antwerpen, 1912), verkenner van Congo, artillerieluitenant en auteur van La vie en Afrique (1887) en La 3ème expédition belge au Pays Noir (1883).[22]
Karel Jan "Charlie" Bossart (1904-1975), een Belgisch raketpionier en ontwerper van de Atlasraket. Groeide op in Kalmthout tot aan zijn verhuizing naar de VS.[23]
↑Sander Govaerts, "Wolves and Warfare in the History of the Low Countries, 1000-1800" in: BMGN - Low Countries Historical Review, 2022, nr. 1, p. 18-19. DOI:10.51769/bmgn-lchr.7038
.svg){kind=small}
· 
· 
