Berlaar

Niet te verwarren met Berlare.
Berlaar
Gemeente in België Vlag van België
Berlaar (België)
Berlaar
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Mechelen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
24,53 km² (2022)
74,2%
14,46%
11,35%
Coördinaten 51° 7' NB, 4° 40' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
12.061 (01/01/2024)
49,42%
50,58%
491,76 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
18,02%
59,4%
22,59%
Buitenlanders 6,45% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Walter Horemans(CD&V/N-VA)
Bestuur CD&V, N-VA
Zetels
CD&V/N-VA
Vooruit
Vlaams Belang
SamBA
Groen
21
13
3
1
2
2
Economie
Gemiddeld inkomen 21.778 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 3,93% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2590
2590
Deelgemeente
Berlaar
Gestel
Zonenummer 03 - 015
NIS-code 12002
Politiezone Berlaar-Nijlen
Hulpverlenings­zone Rivierenland
Website www.berlaar.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Mechelen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Berlaar en de rivier de Grote Nete

Berlaar is een plaats en gemeente in de provincie Antwerpen. De gemeente telt bijna 12.000 inwoners, die Berlaarnaars genoemd worden. In het plaatselijk dialect wordt de plaats als Balder uitgesproken. De gemeente behoort tot het gerechtelijk kanton en het kieskanton Lier.

Geschiedenis

In de oudste gekende vermelding wordt het dorp Berlaer genoemd, een schrijfwijze die doorheen de geschiedenis afwisselde met Berlar, Ballaer, Ballaert en Balaer. Het was in het bezit van de heren van Mechelen en Grimbergen, de familie Berthout.

De oudste sporen van menselijke aanwezigheid worden geleverd door overblijfselen uit de Ahrenburgcultuur (8000 v Chr ). Het is ook vrij logisch dat op de noordrand van het Kolenwoud en aan de rand van de moerassige Netegronden vrij vlug landbouwnederzettingen gegroeid zijn. Een deel van het dorp werd door Egidius I, bijgenaamd Met-de-Baard, afgestaan aan het cisterciënzerklooster van Roosendaal te Walem. Het afgestane deel werd pas terug deel van Brabant bij de dood van Margaretha van York in 1503.[1]

De huidige gemeente Berlaar is ontstaan op 1 januari 1965 uit de fusie van de kerngemeente Berlaar (met woonkern Berlaar-Heikant) met de toen opgeheven gemeente Gestel. Tegelijkertijd werden er kleine gebiedsdelen van Berlaar afgestaan aan de gemeenten Putte en Kessel.

Geografie

Deelgemeenten

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Berlaar 22,03 11.485 521 12002A
2 Gestel 2,48 165 66,4 12002A1

Kernen

In de gemeente ligt naast Berlaar met het station Berlaar zelf nog de deelgemeente Gestel. De kleine dorpskern van Gestel ligt ten noordoosten van Berlaar-centrum, aan de Grote Nete en in het zuiden ligt het grote gehucht Heikant. In het plaatselijk dialect wordt dit gehucht als "Balder-Hei" uitgesproken. En wordt soms ook kortweg aangeduid als 'de-Hei'. Ook is er nog een kleiner gehucht ten zuidoosten van het centrum genaamd Melkouwen met een eigen station Melkouwen.

Demografie

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[2] Evolutie: 1992=index 100
1992 9.759 100,0
1993 9.792 100,3
1994 9.825 100,7
1995 9.829 100,7
1996 9.865 101,1
1997 9.887 101,3
1998 10.041 102,9
1999 10.060 103,1
2000 10.150 104,0
2001 10.169 104,2
2002 10.242 104,9
2003 10.286 105,4
2004 10.345 106,0
2005 10.438 107,0
2006 10.612 108,7
2007 10.668 109,3
2008 10.730 109,9
2009 10.817 110,8
2010 10.889 111,6
2011 10.891 111,6
2012 10.960 112,3
2013 11.013 112,8
2014 11.034 113,1
2015 11.174 114,5
2016 11.203 114,8
2017 11.385 116,7
2018 11.507 117,9
2019 11.527 118,1
2020 11.656 119,4
2021 11.710 120,0
2022 11.730 120,2
2023 11.949 122,4
2024 12.061 123,6

Bezienswaardigheden

Sint-Pieterskerk
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Berlaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

Berlaar ligt in de Antwerpse Kempen op een hoogte van 5-15 meter. Berlaar ligt aan de Grote Nete.

Politiek

Structuur

De gemeente Berlaar maakt deel uit van het kieskanton Lier, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Berlaar Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Mechelen Berlaar
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Lier Lier Berlaar
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Schepencollege en gemeenteraad

Burgemeester is Walter Horemans (CD&V). Eerste schepen is Jan Hendrickx (N-VA), voorts is het schepencollege samengesteld uit Stefaan Lambrechts, Suzy Put en Willy Beullens (allen CD&V). OCMW-voorzitster is Nadine Boekaerts (N-VA).

Voorts zetelen in de gemeenteraad Ingeborg Van Hoof, Guy Staes, Nathan Rijnders, Geert Fierens (allen CD&V), Thomas Wellens, Hanne Cuypers, Miguel Vissers (allen N-VA), Rudy Nuyens, Liesbeth Ceulemans, (beide Vooruit - Kartel BHG), Koen Kerremans, Brend Van Ransbeeck (beide Groen), Wim Kelber (SamBA - Kartel BHG), Giel Van de Zande (Open VLD - Kartel BHG), Dirk Arras en Werner Van den Broeck (beide Vlaams Belang).

Geschiedenis

Gemeentehuis

(Voormalige) burgemeesters

Periode Burgemeester
1800 - 1806 Jan Baptist Caeymaex[4]
1806 - 1807 Frans Bauwens
1807 - 1815 Jan Baptist de Ram
1815 - 1842 Dominicus Cornelis
1843 - 1848 Karel Pieter Jozef Le Grelle
1848 - 1860 Jan Baptiste Lambrechts
1861 - 1863 Paul Augustijnen
1864 - 1873 Joannes Cornelius de Rest
1873 - 1878 Karel Pieter Jozef Le Grelle
1878 - 1887 Jan Baptiste Eduard Lambrechts
1888 - 1895 Louis Rijmenants
1896 - 1921 Jan Ferdinand Florent Lambrechts
1921 - 1927 Jozef De Schutter
1927 - 1941 Jules Lambrechts
1941 - 1944 Jules Croonen
1944 - 1958 Jules Lambrechts
1959 - 1963 Jozef Lambrechts
1963 - 1965 Frans Van Hove
1965 - 1970 Albert Lambrechts
1971 - 1994 Jos Houben (BSP / SP)
1995 - 2006 André Martens (CVP / CD&V)
2007 - heden Walter Horemans (CD&V)

Legislatuur 2013 – 2018

In tegenstelling tot elders in Vlaanderen hield het Valentijnskartel stand in de gemeente en trokken CD&V en N-VA samen naar de verkiezingen van 2012. Lijsttrekker was zittend burgemeester Walter Horemans (CD&V). Voor de andere partijen waren dit respectievelijk Koen Kerremans (Groen), Dirk Aras (Vlaams Belang), Christiane Dockx (Open Vld) en Jef Daems voor VU-ID-erfgenaam SamBA (Samen Berlaar Anders). Voor sp.a ten slotte was Lies Ceulemans lijsttrekster.[5]

Het kartel N-VA-CD&V behaalde een absolute meerderheid met 48,88% van de stemmen. (+10,41%). Daarnaast mocht Groen - dat zijn stemmen zag vermeerderen met 2,81% tot 10,01% - zich tot de winnaars van verkiezingen rekenen. SamBA bleef nagenoeg status quo (−0,51%) Alle andere partijen moesten in meerdere of mindere mate een verlies slikken. Grootste verliezers waren Vlaams Belang met een verlies van 5,98% (9,58%, - 2 raadsleden) en sp.a met een verlies van 4,62% (13,56%, een raadslid minder). Open Vld ten slotte boekte een verlies van 2,08% (4,89%) en verloor zijn enige vertegenwoordiger in de gemeenteraad.

Walter Horemans verlengde zijn ambt als burgemeester met een coalitie bestaande uit CD&V & N-VA. Deze coalitie heeft een meerderheid met 13 op 21 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel 10-10-1976[6] 10-10-1982[6] 9-10-1988[6] 9-10-1994[6] 8-10-2000[6] 8-10-2006[7] 14-10-2012[8] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 23
Agalev1/ Groen!2/ Groen3/ Groen Toekomst25904 - - 4,041 0 - - 7,202 1 10,013 2 14,33 2 8,24 2
SP1/ sp.a2/ Kartel BHGB/ Vooruit3 31,921 7 35,241 9 29,521 7 26,141 6 18,311 4 18,182 4 13,562 3 19,6B 4 4,93 0
PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ Kartel BHGB - 6,871 0 5,91 0 13,582 2 15,212 3 6,972 1 4,893 0 -
SamBA1/ Kartel BHGB - - - - - 13,601 2 13,091 2
Ons Dorp - - - - - - - - 13,7 3
CVP1/ CD&V+N-VAA/ CD&V2 27,191 6 26,251 6 23,591 6 30,681 8 36,941 9 38,45A 10 48,86A 13 33,32 8 33,42 9
VU1/ VU&ID2 / CD&V+N-VAA/ N-VA3 9,741 1 12,891 2 17,661 4 21,421 5 20,012 4 21,63 5 25,03 7
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 - - 1,861 0 5,391 0 9,531 1 15,602 3 9,582 1 11,12 2 14,82 3
W.O.W. - - - 2,78 0 - - - - -
Lambrechts1/ BVP2 31,151 7 18,762 4 17,422 4 - - - - - -
Totaal stemmen 6899 7114 7351 7351 7642 7876 7859 8563 6035
Opkomst % 95,16 94,17 93,97 93,25 94,1 64,6
Blanco en ongeldig % 2,09 3,18 3,41 4,15 3,36 3,1 3,6 4,1 0,8

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

Evenementen

  • Quondam, middeleeuws spektakel met steekspelen en demonstraties, op het domein van het Hooghuys, in de winter en de zomer.

Streekproducten

Onderwijs

De gemeente biedt op twee locaties gemeentelijk onderwijs aan in de Gemeentelijke Basisschool.

Naast de gemeenteschool telt Berlaar ook een aantal scholen van het gemeenschapsonderwijs en van het katholieke net.

  • Gemeentelijke Basisschool
  • Basisschool De Lotusbloem
  • Gesubsidieerde Vrije Basisschool
  • De Balderschool
  • Instituut Heilig Hart van Maria (secundair)
  • Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans (afdeling Berlaar)

Sport

Voormalige voetbalclub KFC Rita Berlaar speelde verscheidene jaren in de Belgische nationale reeksen, tot de club in 2000 verdween. Als nieuwe club werd toen SK Berlaar opgericht.

Sinds het seizoen 2010-2011 speelde er ook enkele jaren een Berlaarse club in de hoogste reeks van het Belgische tafeltennis, de Superdivisie. Tafeltennisclub Dylan Berlaar knokte zich met voornamelijk eigen jeugdspelers naar de Belgische top. Ter ere van de promotie werd zelfs een oud Berlaars bier, de Super Balder, opnieuw tot leven gewekt. In het seizoen 2013-2014 kwam Dylan Berlaar voor de derde keer in vier jaar uit in Superdivisie. De ploeg kon de degradatie niet vermijden en speelt sindsdien als subtopper in Eerste Nationale.

Bekende inwoners

Geboren

Bewoners

Bekende personen die in Berlaar wonen of woonden, of een andere significante band met de gemeente hebben:

Nabijgelegen kernen

Gestel, Koningshooikt, Lier, Bevel, Berlaar-Heikant, Herenthout, Itegem

Zie de categorie Berlaar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.