Johan van der Veeken

Johan van der Veeken
Johan van der Veeken
Algemene informatie
Geboren	1549, Mechelen
Overleden	1616, Rotterdam
Portaal    VOC

Johan van der Veeken (Mechelen, 1549 - Rotterdam, 1616) was een reder en koopman te Rotterdam, waar hij - met een vermogen van 600.000 gulden - de rijkste koopman van de stad was. Hij was bankier en geldschieter voor onder andere de Staten-Generaal, Staten van Holland en Johan van Oldenbarnevelt met wie hij bevriend was. De katholieke koopman Van der Veecken kwam uit Mechelen, maar vestigde zich van 1583 tot zijn dood in 1616 in Rotterdam. In 1586 werd hij er ingeschreven als poorter.

Omdat hij, wellicht in tegenstelling tot zijn broer, Hendrik van der Veeken, burgemeester van Mechelen en in 1575 van Den Briel, rooms-katholiek was gebleven, kon hij geen lid van het vroedschap worden. Johan Van der Veecken bezat een zetel in de Rotterdamse Kamer van de Oostindische Compagnie en was vertrouweling van Johan van Oldenbarnevelt.[1]

Voorgeschiedenis

In 1575 verliet de vijfentwintigjarige Johan van der Veeken, zoon van de rijke Mechelse haringkoopman Johan senior (wellicht Jan genoemd) en Barbara Verwey, zijn stad en werd als Antwerpse poorter beëdigd, toen beschreven als "Hans van der Veken Janssone, geboren te Mechelen, mannemaker".[2]

Internationale handel

Oprichting Magelhaensche Compagnie

Zie Magelhaensche Compagnie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Magelhaensche Compagnie[3] , was een voorcompagnie die in 1598 werd opgericht. Ze wilde met haar schepen door de Straat van Magalhaes zeilen om zo Oost-Indië te bereiken. De compagnie werd opgericht door handelslieden uit de Zuidelijke Nederlanden, onder wie de Antwerpse koopman Pieter van der Hagen en Johan van der Veeken.[4]

Straat Magellaan (1606) door Jodocus Hondius

Op 27 juni 1598 voer de vloot, die bestond uit de schepen de Hoop, de Liefde, het Geloof, de Trouwe en de Blijde Boodschap, uit. De 507 koppige bemanning van de vloot stond onder het bevel van admiraal Jacques Mahu en vice-admiraal Simon de Cordes.[4]

Oprichting VOC

Johan van der Veeken had een belangrijke invloed bij de oprichting van VOC-Kamer Rotterdam en behoorde tot de eerste bewindhebbers (1602-1616).

Slot Capelle

Zie Slot Capelle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1612 kocht hij de heerlijkheden Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel, in Capelle liet hij een geheel nieuw kasteel bouwen met torens, grachten en ophaalbruggen.

Kunst

Het portret van Johan van der Veeken is van de hand van Pieter van der Werff, en is tussen 1695 en 1722 vervaardigd, het behoort tot een reeks portretten van bewindvoerders van de VOC te Rotterdam afkomstig uit het Oostindië Huis aan de Boompjes en behoort tot de collectie van het Rijksmuseum Amsterdam.

Literatuur

Noortje de Roy van Zuydewijn: Van Koopman Tot Icoon. Johan van der Veken en de Zuid-Nederlandse immigranten in Rotterdam rond 1600. Prometheus, 2002. ISBN 9789035124677

Zie ook

• Lijst van bewindhebbers van de VOC-Kamer Rotterdam
• Melchior van den Kerckhove

Bronnen, noten en/of referenties

1. J.G.C.A. Briels, Zuid-Nederlandse immigratie 1572-1630 (1978). Fibula-Van Dishoeck. ISBN 9789022837351
2. 'Mannemaker' kan 'mandenmaker, mandenvlechter' betekenen, een bescheiden beroep dat niet meteen Johans afkomst zou weerspiegelen maar dat gold nauwelijks minder voor broer Hendriks stiel van huidenvetter, doch kan ook verwant zijn aan een (latere) militaire graad en het Engelse manmaker in de (nette) betekenis van 'tot man(nen) maker'. In dat licht is het opmerkelijk dat Antwerpse archieven ene Hans van der Veken die naar Rotterdam emigreerde, vermelden als leraar wiskunde tussen dezulke anderen die in de periode 1568–1600 uitweken (zie Emigrated Antwerp Arithmetic Teachers). Dit lijkt al meer op een koopmanstalent te wijzen.
3. ook wel Rotterdamse Compagnie genoemd
4. Gustaaf Asaert, 1585: de val van Antwerpen en de uittocht van Vlamingen en Brabanders (2004). Lannoo Uitgeverij. ISBN 9789020955293

• Archieven Rotterdam
  • Rotterdamsch jaarboekje 1941, p. 25 (4de reeks, 9de jaargang) red. Mr H. C. Hazewinkel, W. L. & J. Brusse's Uitgeversmaatschappij N.V. Rotterdam, 1941 (geraadpleegd 2011-07-05)
  • Rotterdams jaarboekje 1968, p. 248 (tevens jaarboekje van het Historisch Genootschap Roterodamum) red. drs. R. A. D. Renting, onder bescherming van het Rotterdams gemeentebestuur, 1968 (geraadpleegd 2011-07-05)
  • Rotterdams jaarboekje 1996, p. 221 (tevens jaarboekje van het Historisch Genootschap Roterodamum. 10de reeks, 4de jaargang) Gemeentelijke Archiefdienst Rotterdam, 1996 (geraadpleegd 2011-07-05)
• Rijksmuseum
• van der Veeken op Engelfriet

Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) afgesplitst vanaf een ander artikel op de Nederlandstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie deze pagina voor de bewerkingsgeschiedenis.