Inocybe

Inocybe
Inocybe relicina
Taxonomische indeling
Rijk: Fungi (Schimmels) Stam: Basidiomycota (Steeltjeszwam) Klasse: Agaricomycetes Onderklasse: Agaricomycetidae Orde: Agaricales (Plaatjeszwam) Familie: Inocybaceae
Geslacht
Inocybe (Fr.) Fr. (1863)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Inocybe op Wikispecies
Portaal    Biologie Schimmels

I. obscura

Inocybe of vezelkop, is een groot geslacht van paddenstoelen uit de familie Inocybaceae. Inocybe werd oorspronkelijk geclassificeerd in de familie Cortinariaceae die echter polyfyletisch bleek.[1][2][3] De meeste Inocybe-soorten zijn in meer of mindere mate giftig en bevatten muscarine. Sommige soorten bevatten psylocibine, een psychoactieve stof. De typesoort is Inocybe relicina.

Kenmerken

Uiterlijke kenmerken

De vruchtlichamen zijn kleine tot middelgrote, deels vlezige plaatjeszwammen. De hoed is meestal witachtig tot grijs, okergeel tot bruin van kleur. De vorm is vaak conisch of golvend, deels met radiale scheuren en een centraal bultje. De hoedhuid is bijna glad, fijn tot grof vezelig of schilferig, ook bij verse exemplaren. Verder is het oppervlak meestal niet hygrofaan en droog, zelden slijmerig. Het velum kan worden gevormd als een cortina. De lamellen zijn olijfgrijs tot grijsbruin, ook witachtig als ze jong zijn. De snede is vaak witachtig of licht schilferig. De steel is vrij lang, cilindrisch, centraal staand en slechts zelden geringd. Sommige hebben een knolvormig verdikte steelvoet. De steelvoet kan ook gezwollen, gefranjerd of duidelijk bolvormig zijn. Het witachtige tot licht bruinachtige, soms rood wordende vlees heeft vaak een kenmerkende geur die als spermatisch wordt ervaren.

De sporenprint is bleek grijsbruin.

Microscopische kenmerken

De cystidia zijn altijd aanwezig: meestal dikwandige cheilocystidia op de lamelsnede. Vaak met een plukje kristallen of amorfe metuloïden. Bij de meeste soorten ook pleurocystidia op het lameloppervlak en caulocystidia op het steeloppervlak. De sporen zijn ellipsoïde-boonvormig of veelhoekig, ook stervormig, maar niet wrattig. Ze hebben geen kiempore. De basidia hebben geen bruin pigment.

Ecologie

Vezelkoppen zijn ectomycorrhizavormende schimmels die symbiose vormen met loof- en naaldbomen. Ze kunnen in een grote verscheidenheid aan habitats voorkomen. Ze komen vooral veel voor in gematigde streken.

Soorten

In totaal telt het geslacht volgens Index Fungorum meer dan 1200 soorten.

Hieronder een overzicht van alle soorten met een Nederlandse naam:

Soortnaam	Nederlandse naam	Auteur(s)	Publicatiejaar	Sporentype	Knol	Ectomycorrhiza partner
Inocybe acuta	Spitse moerasvezelkop	Boud.	1917	hoekig	ja	wilg en els
Inocybe adaequata	Wijnrode vezelkop	(Britzelm.) Sacc.	1887	glad	nee	loofbomen (o.a. beuk, hazelaar, eik)
Inocybe aeruginascens	Groenverkleurende vezelkop	Babos	1970	glad	?	populier en wilg
Inocybe agardhii [4]	Geringde viltkop	(N. Lund) P.D. Orton	1960	glad	nee	wilg
Inocybe albomarginata	Kleinsporige knolvezelkop	Velen.	1920	glad	ja	eik en beuk
Inocybe albovelutipes	Bleeksteelvezelkop	Stangl	1980	glad	nee	loofbomen (eik, beuk), naaldbomen (den en spar)
Inocybe alnea	Elzenvezelkop	Stangl	1979	hoekig	ja	els, es en mogelijk eik
Inocybe amethystina	Paarssteelvezelkop	Kuyper	1986	glad	nee	zomereik, linde, beuk en fijnspar
Inocybe appendiculata	Franjevezelkop	Kühner	1955	glad	nee	loofbomen
Inocybe arenicola [5]	Duinspleetvezelkop	(R. Heim) Matheny & Esteve-Rav.	2019	glad	nee	naaldbomen (den), loofbomen (populier, wilg)
Inocybe arthrocystis [4]	Bedrieglijke viltkop	(Kühner) Matheny & Esteve-Raventós	2019	glad	?	loofbomen
Inocybe assimilata	Kleine knolvezelkop	Britzelm.	1881	hoekig	ja	loofbomen
Inocybe asterospora	Sterspoorvezelkop	Quél.	1880	hoekig	ja	loofobmen (vooral eik, maar kan ook bij beuk en linde)
Inocybe aurea	Goudgele vezelkop	Huijsman	1955	hoekig	nee	pinus
Inocybe auricoma	Gele witsteelvezelkop	(Batsch) Sacc.	1887	glad	nee	loofbomen
Inocybe bellidiana	Madeliefjesvezelkop	Bandini, B. Oertel & U. Eberh.	2021	glad	?
Inocybe bongardii	Geurende vezelkop	(Weinm.) Quél.	1872	glad	nee	loofbomen, met name eik en beuk
Inocybe bresadolae	Rossige vezelkop	Massee	1904	hoekig	ja	loofbomen, meestal eik en beuk
Inocybe brunneotomentosa	Valse zwartvoetvezelkop	Huijsman	1978	glad	nee	loof- en naaldbomen
Inocybe calamistrata	Groenvoetvezelkop	(Fr.) Gillet	1876	glad	nee	els
Inocybe calida	Kleine sterspoorvezelkop	Velen.	1920	knobbelig	ja	loofbomen (met name beuk, eik, linde)
Inocybe calospora	Stekelspoorvezelkop	Quél.	1881	hoekig	nee	loofbomen
Inocybe cervicolor	Muffe vezelkop	(Pers.) Quél.	1886	glad	nee	eik en beuk
Inocybe cincinnata	Violetbruine vezelkop	(Fr.) Quél.	1872	glad	nee	loofbomen (eik en beuk) en naaldbomen
Inocybe cookei [6]	Gladde knolvezelkop	Bres.	1892	glad	ja	loofbomen (eik en beuk)
Inocybe corydalina	Groenige perenvezelkop	Quél.	1875	glad	nee	loofbomen (met name beuk, soms bij eik)
Inocybe cryptocystis	Verborgen vezelkop	D.E. Stuntz	1954	glad	?	loofbomen (euk en beuk)
Inocybe curvipes	Zilversteelvezelkop	P. Karst.	1890	hoekig/knobbelig	nee	loofbomen (populier, eik, berk, wilg)
Inocybe decipiens	Bedrieglijke vezelkop	Bres.	1892	hoekig/knobbelig [7]	?	loofbomen (eik en wilg)
Inocybe dulcamara	Gewone viltkop	(Pers.) P. Kumm	1871	glad	nee	loofbomen (eik, wilg, populier) en soms naaldbomen
Inocybe dunensis	Geelbruine duinvezelkop	P.D. Orton	1960	hoekig/knobbelig	ja	kruipwilg en populier
Inocybe duriuscula	Grote bleeksteelvezelkop	Rea	1908	hoekig	nee of zwak	loofbomen
Inocybe erubescens [6]	Giftige vezelkop	A. Blytt	1905	glad	soms knotsvormig	loofbomen (eik, beuk, linde)
Inocybe exilis	Slanke roodpootvezelkop	(Kuyper) Jacobsson & E. Larss.	2008	glad	?	kruipwilg
Inocybe fibrosoides	Ivoorvezelkop	Kühner	1933	hoekig	ja	loofbomen (eik en beuk)
Inocybe flavella [5]	Spitse spleetvezelkop	P. Karst.	1890	glad	nee	loofbomen
Inocybe flocculosa	Vlokkige vezelkop	Sacc.	1887	glad	nee	loofbomen (met name eik, beuk, populier)
Inocybe fraudans	Perenvezelkop	(Britzelm.) Sacc.	1887	glad	nee	eik
Inocybe fuligineoatra	Zwarte knolvezelkop	Huijsman	1955	glad	ja	loofbomen (eik, populier) en naaldbomen (den)
Inocybe furfurea	Zwartbruine vezelkop	Kühner	1955	glad	nee	loofbomen
Inocybe fuscomarginata [4]	Bruinsnedeviltkop	Kühner	1956	glad	nee	loofbomen (o.a. wilg)
Inocybe fuscidula	Sombere vezelkop	Velen.	1920	glad	?	loofbomen (eik, beuk, populier) en soms naaldbomen (den)
Inocybe geophylla	Witte satijnvezelkop	P. Kumm.	1871	glad	nee / iets	loofbomen
Inocybe glabrescens	Gladde vezelkop	Velen.	1920	glad	ja	loofbomen en naaldbomen
Inocybe glabripes	Kleinsporige vezelkop	Ricken	1915	glad	nee	loofbomen
Inocybe glabrodisca	Sombere knobbelspoorvezelkop	P.D. Orton	1960	hoekig	?	eik
Inocybe godeyi	Blozende knolvezelkop	Gillet	1874	glad	ja	loofbomen (berk, beuk en eik)
Inocybe grammata	Stinkvezelkop	Quél.	1880	hoekig	ja	loofbomen (soms bij kruipwilg)[8]
Inocybe griseolilacina	Lilagrijze vezelkop	J.E. Lange	1917	glad	nee	loofbomen (meestal eik)
Inocybe griseovelata	Grijsbruine vezelkop	Kühner	1955	glad	?	loofbomen (meestal beuk en hazelaar)
Inocybe haemacta	Blozende stinkvezelkop	(Berk. & Cooke) Sacc.	1887	glad	nee	loofbomen, meestal hazelaar
Inocybe heimii [4]	Duinviltkop	Bon	1984	glad	nee	kruipwilg
Inocybe hirtella	Amandelvezelkop	Bres.	1884	glad	nee / iets	loofbomen (met name eik en beuk), soms naaldbomen (den)
Inocybe hirtelloides	Okergele vezelkop	Stangl & J. Veselský	1974	glad	?	loofbomen
Inocybe huijsmanii	Bleeklila vezelkop	Kuyper	1986	glad	nee	beuk
Inocybe hystrix	Schubbige vezelkop	(Fr.) P. Karst.	1879	glad	nee	loofbomen
Inocybe impexa	Grauwe zandvezelkop	(Lasch) Kuyper	1986	glad	nee	loofbomen
Inocybe incarnata	Vleeskleurige perenvezelkop	Bres.	1884	glad	nee	loofbomen (eik)
Inocybe inodora	Geurloze vezelkop	Velen.	1920	glad	nee	loofbomen en naaldbomen
Inocybe involuta	Bruine dennenvezelkop	Kuyper	1989	glad	?	naaldbomen den)
Inocybe lacera	Zandpadvezelkop	(Fr.) P. Kumm.	1871	glad	nee	loofhout (eik, berk, els, wilg) en naaldhout (den)
Inocybe langei	Grijsplaatvezelkop	R. Heim	1931	glad	nee	loofbomen
Inocybe lanuginosa	Gewone wolvezelkop	(Bull.) P. Kumm.	1867	hoekig	nee	loof- en naaldbomen
Inocybe leptophylla	Purperbruine wolvezelkop	G.F. Atk.	1918	hoekig	nee	loof- en naaldbomen
Inocybe leiocephala	Gladhoedvezelkop	D.E. Stuntz	1950	glad	ja	loof- en naaldbomen
Inocybe leucoblema [4]	Bleekhoedviltkop	Kühner	1956	glad	?	loofbomen
Inocybe lilacina	Lila satijnvezelkop	(Peck) Kauffman	1918	glad	nee	loofbomen
Inocybe maculata [6]	Gevlekte vezelkop	(Boud.) Matheny & Esteve-Rav.	2019	glad	ja, iets	loofbomen (met name eik, beuk, berk, linde)
Inocybe margaritispora	Schubbige knobbelspoorvezelkop	(Berk.) Sacc.	1887	knobbelig	?	loofbomen
Inocybe mixtilis	Gele knolvezelkop	(Britzelm.) Sacc.	1887	knobbelig	ja	loofbomen (eik en beuk) en naaldbomen (den)
Inocybe muricellata	Geelschubbige vezelkop	Bres.	1905	glad	nee	loofbomen en naaldbomen
Inocybe mycenoides	Tengere vezelkop	Kuyper	1986	glad	nee	linde
Inocybe napipes	Bruine knolvezelkop	J.E. Lange	1917	knobbelig	ja	loofbomen (eik, beuk, berk) en naaldbomen (den)
Inocybe nitidiuscula	Glanzende vezelkop	(Britzelm.) Lapl.	1894	glad	nee	loofbomen (eik) en naaldbomen (den)
Inocybe obsoleta [5]	Bleke spleetvezelkop	(Quadr.) Valade	2020		glad	loofbomen (eik, beuk, populier), soms ook bij den
Inocybe oblectabilis	Forse vezelkop	(Britzelm.) Sacc.	1895	knobbelig	ja	loofbomen
Inocybe obscurobadia	Bruine pelargoniumvezelkop	(J. Favre) Grund & D.E. Stuntz	1977	glad	nee	loofbmen (beuk en eik), naaldbomen (den)
Inocybe ochroalba	Bleekgele vezelkop	Bruyl.	1970	glad	nee	naaldbomen (den, fijnspar) en soms loofbomen
Inocybe olivaceobrunnea	Olijfbruine vezelkop	J. Favre ex Kuyper	1986	glad	?	loofbomen
Inocybe paludinella	Valse satijnvezelkop	(Peck) Sacc.	1887	hoekig	ja	loofbomen (els, wilg)
Inocybe pargasensis	Tengere knolvezelkop	Vauras	1997	glad	ja	naaldbomen (den)
Inocybe pelargonium	Gele pelargoniumvezelkop	Kühner	1955	glad	nee	loofbomen en soms naaldbomen
Inocybe petiginosa	Poedersteeltje	(Fr.) Gillet	1876	knobbelig	?	beuk en eik
Inocybe perbrevis	Smalplaatviltkop	(Weinm.) Gillet	1876	glad	?	loofbomen
Inocybe phaeodisca	Tweekleurige vezelkop	Kühner	1955	glad	nee	loofbomen (eik)
Inocybe phaeoleuca	Sombere aarddrager	Kühner	1955	glad	?	loofbomen (eik, populier, wilg)
Inocybe posterula	Vergelende vezelkop	(Britzelm.) Sacc.	1887	glad	nee	loofbomen (beuk en eik)
Inocybe praetervisa	Gewone knolvezelkop	Quél.	1883	hoekig	ja	loofbomen
Inocybe pruinosa	Bleke zandvezelkop	R. Heim	1931	glad	nee	naaldbomen (den) en loofbomen (eik)
Inocybe pseudoasterospora	Valse sterspoorvezelkop	Kühner & Boursier	1932	hoekig	?	loofbomen (eik, beuk, berk)
Inocybe pseudodestricta	Glanzende spleetvezelkop	Stangl & J. Veselský	1973	glad	nee	loofbomen (eik, populier, linde)
Inocybe pseudohiulca	Gevlekte knolvezelkop	Kühner	1933	hoekig	ja	loofbomen (eik en beuk)
Inocybe pseudoreducta	Sombere knolvezelkop	Stangl & Glowinski	1981	glad	ja	loofbomen
Inocybe pusio	Paarssteelspleetvezelkop	P. Karst.	1889	glad	nee	loofbomen (berk, beuk, populier, eik)
Inocybe queletii	Voorjaarsvezelkop	Konrad	1929	glad	?	naaldbomen (den)
Inocybe reisneri	Paarssteelknolvezelkop	Velen.	1920	glad	ja	loofbomen
Inocybe rennyi	Roodbruine knobbelvezelkop	(Berk. & Broome) Sacc.	1887	hoekig	?	loofbomen (kruipwilg)
Inocybe rimosa [5]	Geelbruine spleetvezelkop	Britzelm.	1883	glad	nee	loofbomen
Inocybe rufoalba (=Inocybe jacobi)	Vals poedersteeltje	Kühner	1956	knobbelig	ja	loofbomen (berk) en naaldbomen (den)
Inocybe saliceticola	Valse wilgenvezelkop	Vauras & Kokkonen	2008	knobbelig	?	wilg
Inocybe salicis	Wilgenvezelkop	Kühner	1955	knobbelig	ja	wilg en populier [9]
Inocybe sambucina	Witte heidevezelkop	(Fr.) Quél.	1872	glad	ja, licht	loofbomen (eik) en naaldbomen (den)
Inocybe serotina	Grote duinvezelkop	Peck	1904	glad	ja, iets	kruipwilg, populier, den
Inocybe similis	Grootsporige vezelkop	Hruby	1930	glad [10]	?	wilg
Inocybe sindonia	Blonde vezelkop	(Fr.) P. Karst.	1879	glad	nee	loofbomen (spar, beuk, eik, berk en linde) en naaldbomen (den)
Inocybe soluta	Bleeksporige vezelkop	Velen.	1920	hoekig	nee	naaldbomen (den en spar) en soms loofbomen
Inocybe squamata [5]	Populiervezelkop	J.E. Lange	1917	glad	nee	loofbomen (populier, bij uitzondering eik en wilg)
Inocybe squarrosa [4]	Dwergvezelkop	Rea	1916	glad	nee	wilg (o.a. geoorde wilg, grauwe wilg)
Inocybe stangliana	Rondsporige vezelkop	Kuyper	1986	glad	?	loofbomen
Inocybe stenospora	Langspoorvezelkop	Stangl & Bresinsky	1983	glad [11]	?	naaldbomen (den)
Inocybe stellatospora	Valse wolvezelkop	(Peck) Massee	1904	hoekig	nee	loofbomen
Inocybe subcarpta	Bruine zandvezelkop	Kühner & Boursier	1932	hoekig	nee	naaldbomen en loofbomen
Inocybe subnudipes	Gladsteelvezelkop	Kühner	1955	glad	nee	naaldbomen (den)
Inocybe subporospora	Roodbruine zandvezelkop	Kuyper	1986	glad	?	loofbomen (eik en kruipwilg)
Inocybe tenebrosa	Zwartvoetvezelkop	Quél.	1885	glad	nee	loofbomen en soms naaldbomen
Inocybe terrigena [4]	Schubbige viltkop	(Fr.) Kuyper	1985	glad	?	naaldbomen (den en spar)
Inocybe tjallingiorum	Kastanjebruine vezelkop	Kuyper	1986	glad	?	loofbomen
Inocybe umbrinella [5]	Sombere spleetvezelkop	Bres.	1905	glad	nee	loofbomen (eik, beuk, populier) en soms naaldbomen (den)
Inocybe undulatospora	Geelbruine knobbelspoorvezelkop	Kuyper	1989	hoekig/knobbelig	?	kruipwilg
Inocybe vaccina	Oranjebruine vezelkop	Kühner	1955	glad	nee	loofbomen (zomereik), ook genoemd fijnspar
Inocybe vulpinella	Kleine duinvezelkop	Bruyl.	1970	glad	nee	kruipwilg en soms populier
Inocybe whitei	Blozende dennenvezelkop	(Berk. & Broome) Sacc.	1887	glad	ja, iets	naaldbomen (pinus, spar) en loofbomen (eik)
Inocybe xanthomelas	Vale knolvezelkop	Boursier & Kühner	1933	hoekig	ja	loofbomen (eik, beuk) en naaldbomen (den)

Zie ook

• Lijst van Inocybe

Externe link

• (en) Index Fungorum

Bronnen, noten en/of referenties

• NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen

---

1. Moncalvo JM, Lutzoni FM, Rehner SA, Johnson J, Vilgalys R (June 2000). Phylogenetic relationships of agaric fungi based on nuclear large subunit ribosomal DNA sequences. Syst. Biol. 49 (2): 278–305. PMID 12118409.
2. Moncalvo JM, Vilgalys R, Redhead SA, Johnson JE, James TY, Catherine Aime M, Hofstetter V, Verduin SJ, Larsson E, Baroni TJ, Greg Thorn R, Jacobsson S, Clémençon H, Miller OK (June 2002). One hundred and seventeen clades of euagarics. Mol. Phylogenet. Evol. 23 (3): 357–400. PMID 12099793. DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00027-1.
3. Matheny PB (April 2005). Improving phylogenetic inference of mushrooms with RPB1 and RPB2 nucleotide sequences (Inocybe; Agaricales). Mol. Phylogenet. Evol. 35 (1): 1–20. PMID 15737578. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.11.014.
4. Volgens Index Fungorum verplaatst naar het geslacht Mallocybe
5. Volgens Index Fungorum verplaatst naar het geslacht Pseudosperma
6. Volgens Index Fungorum verplaatst naar het geslacht Inosperma
7. In meerderheid hoekig, in minderheid knobbelig
8. Over de Grijze duinen op yavannah.nl
9. Wilgenvezelkop (Inocybe salicis) op yavannah.nl
10. Meestal glad soms wat hobbelig
11. Bijna glad en zelden met een zweem van knobbeltjes