Asse (Vlaams-Brabant)

Asse
Gemeente in België Vlag van België
Asse (België)
Asse
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Halle-Vilvoorde
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
50,22 km² (2022)
71,01%
15,06%
13,93%
Coördinaten 50° 55' NB, 4° 12' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
35.755 (01/01/2024)
49,26%
50,74%
711,95 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
22,46%
59,33%
18,22%
Buitenlanders 16,18% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Koen Van Elsen (CD&V)
Bestuur Team Burgemeester, Anders Liberaal, Groen
Zetels
Team Burgemeester
N-VA
Anders Liberaal
Groen
Vlaams Belang
B-A-Z
PVDA
33
12

11
4
2
2
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 21.467 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 6,41% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1730
1730
1730
1730
1731
1731
Deelgemeente
Asse
Bekkerzeel
Kobbegem
Mollem
Relegem
Zellik
Zonenummer 02 - 052
NIS-code 23002
Politiezone AMOW
Hulpverlenings­zone Vlaams-Brabant West
Website www.asse.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België

Asse is een plaats en gemeente in het westen van de Belgische provincie Vlaams-Brabant en het arrondissement Halle-Vilvoorde. De gemeente Asse wordt tegenwoordig bij de Brabantse Kouters gerekend, en tegelijkertijd bij het Pajottenland terwijl Bekkerzeel en Zellik pas in de editie van 't Payottenland uit 1852[1] deel zijn gaan uitmaken van het naburige Pajottenland. De gemeente is de hoofdplaats van het gerechtelijk en bestuurlijk kanton Asse. Asse telt ruim 35.000 inwoners, die Assenaren[2] worden genoemd. Het lokale dialect is het Asses. Asse is een gemeente die grenst aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Geschiedenis

Romeinse periode

Zie vicus van Asse-Kalkoven voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Asse ontstond op de Cuesta van Asse. Het werd waarschijnlijk al bewoond door de Nerviërs. Vanaf het midden van de eerste eeuw verbond een Romeinse heerweg Asse met de Nervische hoofdstad Bavay, Bagacum Nerviorum. Vanuit Asse was er verbinding met de nabijgelegen vicus van Elewijt en de vicus van Rumst. De Romeinen bouwden in deze nederzetting mogelijk een legerkamp.[3]

In de wijk Kalkoven zijn talrijke archeologische vondsten gedaan. Daar bevond zich een belangrijke Romeinse vicus, gelegen aan een deverticulum. Zo zijn er overblijfselen van een pottenbakkerij gevonden, met goed bewaarde resten van ovens, en verder misbaksels en een bijgebouw.[4] Begin 2008 werd er een deel van een Romeinse weg blootgelegd, die waarschijnlijk een straat van een kleine dorpskern vormde. Een deel daarvan is nog steeds zichtbaar in de inkomhal van de Federale Politie van Asse.

In Asse werden 150 Romeinse munten gevonden, vooral uit de 2de eeuw n.Chr. en 20 paardenbeeldjes in terracotta. In de naburige vicus van Elewijt werden ook zulke paardenbeeldjes gevonden. Deze beeldjes verwijzen wellicht naar de cultus van de Keltische godin Epona.

Middeleeuwen

Tijdens het Karolingische tijdperk behoorde Asse tot de Brabantgouw. Het wordt gezien als een van de mogelijke centra van deze gouw. In de tijd van de Noormannen (ca. 900) zou er zich een belangrijke burcht hebben bevonden (zie Vita Berlendis).

Vanaf 1085/1086 maakte Asse deel uit van het landgraafschap Brabant onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant ressorteerde Asse onder het kwartier Brussel.

De hertog van Brabant was in wezen ook heer van Asse. Hij had evenwel te Asse een plaatselijke vazal, heer tot Asse genoemd, die als onderdeel van zijn leenmanschap hereditair standaarddrager van de hertog van Brabant was. In Asse bezaten hertog Godfried van Verdun en zijn zoon Herman van Ename een domein dat zij tussen 1012 en 1015 ruilden tegen dertig hoeven en een kerk te Buvrinnes die in het bezit waren van graaf Lambert van Leuven.

Gelegen op het kruispunt van handelswegen en als belangrijk militair-strategisch knooppunt werd Asse doorheen de geschiedenis meermaals door invallende legers bezet en ook herhaaldelijk gebrandschat.

18e eeuw

Als voortzetting van zijn belangrijke schepenbank uit het ancien régime werd Asse bij de oprichting van het Dijledepartement door de Fransen in 1795 hoofdplaats van het kanton en zetel van een vredegerecht gemaakt.

19e eeuw

Het Paleis van de markies van Assche (gebouwd tussen 1856 en 1858) is een herenhuis in Italiaanse neorenaissance aan de Wetenschapsstraat 33 te Brussel, en de zetel van de Raad van State.

Tweede Wereldoorlog

De gemeente werd rond 18 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 3 september 1944. Minstens één weerstander werd naar het Auffanglager van Breendonk getransporteerd.[5]

Naoorlogse periode

Op 25 april 1966 vond in de gemeente de ramp van Walfergem plaats, een dramatisch verkeersongeval waarbij tien kinderen om het leven kwamen door een vrachtwagen die inreed op een groep leerlingen die verkeerslessen kregen aan de basisschool van Walfergem. Een jaar later, ten gevolge van het ongeval, werden er alcoholcontroles ingevoerd op de Belgische wegen.[6]

Op 26 juni 1970 reed de laatste "boerentram" van de NMVB (Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen) tussen Asse en Brussel en werd vervangen door buslijnen. Die laatste rit was folklore.[7]

In 1977 is de fusiegemeente Asse ontstaan uit de samenvoeging van Asse met Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem en Zellik.

Geografie

Kernen

Asse telt zes deelgemeenten, daarnaast kent de gemeente nog 6 andere woonkernen.

Deelgemeenten

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Asse 28,37 17.151 605 23002A
2 Bekkerzeel 1,54 640 415 23002F
3 Kobbegem 3,68 863 235 23002C
4 Mollem 6,66 2.229 335 23002B
5 Relegem 3,61 1.567 434 23002D
6 Zellik 6,36 11.037 1.735 23002E

Geografische streek

De gemeente wordt afhankelijk van de bron gerekend tot de streek Brabantse Kouters en/of het Pajottenland.

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Aalst (Oost-Vl.)       Opwijk       Merchtem 
           
 Affligem   Wemmel 
           
 Ternat       Dilbeek       Jette
Ganshoren
Sint-Agatha-Berchem
(Brussels Hfdst. Gew.) 

Bezienswaardigheden

Sint-Martinuskerk
Kruisborrekapel
Broekbeek
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Asse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

Asse is enigszins verstedelijkt. De hoogte varieert tussen 20 en 85 meter.

Het belangrijkste natuurgebied is het Kravaalbos nabij Asse-ter-Heide, waar ook wandel-, fiets- en mountainbikerouteszijn uitgezet. In het deelbekken van de Bellebeek ligt het natuurgebied Tomdries.

Demografie

Demografische evolutie voor de fusie

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976 = inwoners op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[10] Evolutie: 1992=index 100
1992 27.182 100,0
1993 27.285 100,4
1994 27.363 101,7
1995 27.507 101,2
1996 27.501 101,2
1997 27.442 101,0
1998 27.583 101,5
1999 27.744 102,1
2000 27.931 102,8
2001 28.006 103,0
2002 28.310 104,1
2003 28.539 105,0
2004 28.739 105,7
2005 28.838 106,1
2006 29.191 107,4
2007 29.334 107,9
2008 29.548 108,7
2009 29.850 109,8
2010 30.228 111,2
2011 30.557 112,4
2012 30.875 113,6
2013 31.417 115,6
2014 31.754 116,8
2015 32.069 118,0
2016 32.402 119,2
2017 32.706 120,3
2018 32.958 121,2
2019 33.158 122,0
2020 33.505 123,3
2021 33.827 124,4
2022 34.494 126,9
2023 35.191 129,5
2024 35.755 131,5

Cultuur

Evenementen

  • De zaterdag vóór de derde zondag na 3 mei: jaarmarkt Mollem
  • De tweede zaterdag van oktober: jaarmarkt Zellik
  • Hopduvelfeesten: tweejaarlijks, doorgaans het tweede weekend van september

Streekproducten

Vroeger en nu

Gezondheidszorg

In Asse ligt een van de drie campussen van het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis. Tot aan de fusie op 31 december 2001 was dit samen met de campus Ninove het Fusieziekenhuis Heilig Hart Asse/Ninove.

Economie

De gemeente is een regionaal diensten- en handelscentrum voor Midden-West-Brabant en hoofdplaats van het kanton Asse. Er zijn industriezones in Mollem, Zellik en Relegem.

Vervoer

Asse ligt tussen de E40 (Ternat), de A12 (Meise) en de Brusselse ring (Zellik). De A11 (Brussel-Dendermonde-Zelzate) werd nooit aangelegd wegens een beslissing uit 1976. Daardoor, en mede door de aanwezigheid van verscheidene industriezones, is er in Asse centrum heel wat onnodig verkeer. De Rondweg heeft dit probleem slechts gedeeltelijk kunnen oplossen.[12]

Asse heeft 3 treinstations: Asse, Zellik en Mollem, die bediend worden door de voorstadslijnen S3 (Oudenaarde - Zottegem - Brussel - Dendermonde) en S10 (Aalst - Denderleeuw - Brussel - Jette - Dendermonde).[13]

Politiek

Zie Lijst van burgemeesters van Asse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

2013-2018

Burgemeester is Koen Van Elsen (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V, Open Vld en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 17 op 31 zetels.

2018-2024

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 bleef de CD&V de grootste partij. Ze vormden een coalitie met N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 31 zetels.

2024-2030

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 won Team Burgemeester, de partij van huidig burgemeester Koen van Elsen, de verkiezingen op 1% na van hun vorige coalitiepartner N-VA. Ze vormden een coalitie met Ander Liberaal en Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 33 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel 10-10-1976[14] 10-10-1982[14] 9-10-1988[14] 9-10-1994[14] 8-10-2000[14] 8-10-2006[15] 14-10-2012[16] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 27 % 29 % 29 % 29 % 29 % 29 % 31 % 31 % 33
CVP1/ GVP2/ CD&V+N-VAA/ CD&V3/ Team BurgemeesterF 39,621 13 34,251 12 40,071 14 37,512 13 21,551 7 35,71A 12 27,073 10 26,53 10 29,90F 12
VU1/ CD&V+N-VAA/ N-VA2 18,751 5 18,061 5 10,751 3 - 24,06B 8 26,362 9 23,22 8 28,902 11
SAMENB - - - - 28,33C 9 - - -
PVV1/ KARTELD/ VLD2/ LST BurgemeesterC/ Open Vld3/ ANDERS4/ Anders Liberaal5 - - 19,371 6 26,92D 9 20,392 7 17,223 6 14,64 5 11,605 4
SP1/ KARTELD/ AS.PROE/ sp.a2/ Team BugemeesterF 11,131 3 15,041 4 13,681 4 6,41 1 10,6E 2 6,922 1 4,62 0 F
AGALEV1/ AS.PROE/ Groen2 - 4,921 0 5,421 1 7,091 1 7,171 1 6,382 1 10,82 3 9,002 2
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 - - 3,191 0 10,121 2 10,941 3 16,082 4 4,862 1 5,82 1 8,402 2
Zellik1/ Zellik-Relegem2/ ZellikRelegem-Volk3/ B-A-Z4 9,721 2 - - 13,091 4 9,51 2 9,292 2 11,22 3 12,13 4 5,704 1
PVDA - - - - - - - 2,5 0 6,40 1
RL - 7,79 2 7,52 1 - - - - - -
GEMBEL - 19,95 6 - - - - - - -
V B 16,42 4 - - - - - - - -
Anderen(*) 4,37 0 - - 5,27 0 - - - - -
Totaal stemmen 17566 19040 19607 19804 19835 20470 20253 20915 14024
Opkomst % 20470 20253 94,74 93,76 92,15 93,2 90,01 92,3 60,0
Blanco en ongeldig % 3,73 5,01 4,23 5,38 3,79 5,27 3,09 3,9 1,8

De rode cijfers en letters naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: GB-RB (4,37%) / 1994: UNION (3,06%), W.O.W. (2,21%)

Bekende Assenaren

Partnersteden

Zie ook

Nabijgelegen kernen

Asbeek, Sint-Katherina-Lombeek, Sint-Ulriks-Kapelle, Walfergem, Bollebeek, Krokegem

Zie de categorie Asse van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.