Arnoldus Teunis van Wijngaarden

Arnoldus Teunis van Wijngaarden (Papendrecht, 29 juni 1819 – Medemblik, 20 februari 1900) was een Nederlands architect.

Biografie

briefkaart van Arnoldus Teunis van Wijngaarden aan Pierre Cuypers

Van Wijngaarden was de zoon van een Papendrechtse timmerman/aannemer Cornelis van Wijngaarden en Geertrui Kriens. Hij was een kleinzoon van Johannes Kriens, aannemer van 's Rijkswerken, waaronder 's Lands Werf in Medemblik. In 1842 vertrok Van Wijngaarden naar Hoorn om mee te werken aan de herbouw van de Grote Kerk aldaar.

In 1845 werd Van Wijngaarden benoemd als stadsarchitect in Medemblik, waar hij meer dan 50 jaar het stadsbestuur adviseerde over nieuwbouw en restauratie van gebouwen, bruggen en havens. Hij was architect van het Rijkskrankzinnigengesticht; daarmee kreeg het kolossale Marine-instituut na decennialange leegstand weer een functie. In 1891 maakte hij de tekeningen voor de verbetering van de Oosterbuitenhaven en het Oudevaartsgat te Medemblik; de haven werd versterkt met basaltmuren en steenglooiingen.

A.T. van Wijngaarden was ook architect van vele raadhuizen, kerken, pastorieën, wees- en armenhuizen, post- en telegraafkantoren, scholen en onderwijzerswoningen in tientallen dorpen van West-Friesland. Zijn eclectische bouwstijl is vergelijkbaar met die van Pierre Cuypers, architect van het Rijksmuseumgebouw en het Centraal Station in Amsterdam. Van Wijngaarden onderhield ook correspondentie met Cuypers, die het Kasteel Radboud in Medemblik restaureerde (1890-1897).

Ter gelegenheid van zijn tweehonderdste geboortedag verscheen op 29 juni 2019 een boek met overzicht van zijn bouwwerken.[1]

Nageslacht

Arnoldus Teunis van Wijngaarden was getrouwd met Sijtje Dekema. Zij kregen 7 (volwassen) kinderen.

1. Cornelis Arnoldus (1846-1918) had in Weesp een bedrijf voor pakkingsringen voor de suikerindustrie in Nederlands-Indië.
2. Ebbo Dirk (1848-1888) stichtte een stoomtimmerbedrijf in Weesp.[2]
3. Geertruida Anna (1850-1929) trouwde met een onderwijzer (Kraan). Een van hun kinderen werd later architect in Leiden: Arnoldus Teunis Kraan.
4. Grietje (1852-1922) trouwde met een koopman (Van Vloodorp). Een van hun kinderen, Jan Hendrik van Vloodorp, was architect in Amsterdam.[3]
5. Arnoldus Teunis jr. (1853-1935) was stadsarchitect in Leeuwarden. Hij nam het bedrijf in Weesp over van zijn broer Ebbo Dirk na diens overlijden in 1888. Rond de eeuwwisseling werden meubels vervaardigd in de fabriek van Van Wijngaarden & Co. die versierd werden door Theo van Hoytema.[4]
6. Dirk Jan (1858-1917) was architect in Den Helder en mede-eigenaar van de stoomtimmerfabriek 'De Zwaluw'. Hij vertrok naar Nederlands Indie, was directeur Hotel van Wijk in Singapore, en overleed in Batavia.
7. Cornelia (1864-1945) trouwde met een Leidse timmerman (Filippo). Het echtpaar kocht eind negentiende eeuw twee dakpannen- en aardewerkfabrieken en introduceerde de stoommachine in het bedrijf, dat later gerund werd door hun zonen.

Bouwwerken

Datum is de datum van aanbesteding (indien bekend); jaar is het jaar van (geschatte) oplevering.

Plaatsnaam	Datum	Jaar	Gebouw	Type gebouw	Opmerkingen	Afbeeldingen
Twisk	1-12-1857	1858	Schoolgebouw	School/onderwijzerswoning	afgebroken
Oostwoud	12-4-1860	1860	Onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Oostwoud	25-5-1860	1860	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie
Sijbekarspel	1-2-1861	1861	Kerktoren	Kerk
Benningbroek	19-12-1861	1862	Onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Opmeer	10-1-1862	1862	Hervormde Kerk en Toren	Kerk
Midwoud		1866	Mariënhof	Burgemeesterswoning	Woning
Medemblik		1867	Doopsgezinde Vermaning (aanpassingen)	Kerk	rijksmonument[5]
Nieuwe Niedorp	21-1-1867	1867	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie	rijksmonument[6] en provinciaal monument
Twisk	1-2-1867	1868	Vermaning	Kerk	rijksmonument[7]
Winkel	21-10-1867	1868	Toren (vernieuwen) en kerkgebouw (herstellingen)	Kerk
Nieuwe Niedorp	2-4-1867	1868	Raadhuis	Gemeentehuis
Midwoud	23-4-1867	1868	Hervormde Kerk en Toren	Kerk	rijksmonument[8]
Hoogwoud	6-5-1868	1868	Pastorie parochie van St. Jans Geboorte	Pastorie	in 1927 afgebroken en herbouwd
Wognum	27-3-1868	1869	Raadhuis	Gemeentehuis
Wervershoof	7-7-1868	1869	Raadhuis	Gemeentehuis	in 1939 afgebroken en herbouwd
Enkhuizen	23-2-1869	1870	Kerk en pastorie, oud-bisschoppelijke Klerezy	Kerk	beiden in 1906 afgebroken en herbouwd
Winkel	21-12-1869	1870	Onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Wognum	18-3-1870	1870	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie	rijksmonument[9]
Anna Paulowna	20-2-1871	1871	Woonhuis en boerderij	Woning	provinciaal monument
Wieringerwaard	5-7-1871	1871	School en onderwijzerswoning (vergroten)	School/onderwijzerswoning
Winkel	27-12-1871	1872	Wees- en armenhuis, en boerderij	Wees- en armenhuis
Wieringerwaard	4-3-1872	1872	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie
Oostwoud	31-5-1872	1872	Bewaarschool en woning	School/onderwijzerswoning
Barsingerhorn	6-7-1872	1872	School	School
Aartswoud	14-3-1872	1873	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie	rijksmonument[10]
Medemblik	3-3-1873	1873	Post- en telegraafkantoor	Postkantoor	in 1910 vervangen door nieuw postkantoor
Sijbekarspel	24-3-1873	1873	School en onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Medemblik	7-9-1874	1874	Pastorie Doopsgezinde gemeente	Pastorie	afgebroken
Westwoud	2-10-1874	1875	Hervormde Kerk en Toren, Westwoud	Kerk
Midwoud	20-3-1875	1875	Naai- en breischool, onderwijzerswoning en kerkraadskamer Hervormde Gemeente	School/onderwijzerswoning	provinciaal monument
Barsingerhorn	23-9-1874	1876	Wees- en armenhuis	Wees- en armenhuis
Nieuwe Niedorp	22-12-1875	1877	Kerk	Kerk
Enkhuizen	5-9-1875	1877	Diakonie-armenhuis	Armenhuis	afgebroken
Abbekerk	22-1-1877	1877	Woonhuis	Woning	in opdracht Jb. de Jong
Abbekerk	21-3-1877	1877	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie
Medemblik	1-11-1877	1878	Stadsburgerschool	School	afgebroken
Kolhorn	1-12-1877	1878	Gemeenteschool (vergroten)	School/onderwijzerswoning
Hensbroek	28-12-1877	1878	Raadhuis	Gemeentehuis
Midwoud	11-1-1878	1878	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie
Midwoud	30-11-1877	1878	Raadhuis (vergroten) en onderwijzerswoning	Gemeentehuis	provinciaal monument
Winkel	29-7-1879	1880	Post- en Telegraafkantoor	Postkantoor
Abbekerk	8-1-1880	1880	School en onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Benningbroek	3-12-1880	1880	Consistoriekamer Hervormde Gemeente	Kerk
Benningbroek	23-3-1881	1881	Vergroten en veranderen gemeenteschool	School/onderwijzerswoning
Twisk	1-4-1881	1881	School en onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning	school is afgebroken
Oostwoud	27-4-1881	1881	School	School/onderwijzerswoning	school is afgebroken
Midwoud	27-4-1881	1881	School	School/onderwijzerswoning
Hoorn		1881	Christelijk Gereformeerde Kerk	Kerk	Mariakapel
Medemblik	25-8-1881	1881	Rijkskrankzinnigengesticht	Rijkskrankzinnigengesticht
Lutjewinkel	17-1-1882	1882	School en onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Hauwert	7-2-1882	1882	Pastorie Hervormde Gemeente	Pastorie
Groetpolder	21-2-1882	1882	School en onderwijzerswoning	School/onderwijzerswoning
Medemblik	24-4-1882	1882	Onderwijzerswoning (aanpassingen)	School/onderwijzerswoning
Loenen a/d Vecht	26-7-1882	1882	Post- en telegraafkantoor	Postkantoor	rijksmonument[11]
Enkhuizen	5-6-1882	1882	Christelijke Gereformeerde Kerk en consistoriekamer (vergroten)	Kerk
Haarlem	18-6-1883	1883	Christelijke Gereformeerde Kerk (vergroten)	Kerk	afgebroken
Medemblik	4-10-1883	1883	Rijkskrankzinnigengesticht: ketelhuis, gasfabriek en bijbehorende werken, en portierswoning	Rijkskrankzinnigengesticht
Binnenwijzend	4-7-1884	1884	School	School/onderwijzerswoning
Opperdoes	19-7-1884	1884	Gemeenteschool (aanpassingen)	School/onderwijzerswoning	in 1967 afgebroken
Urk	22-1-1885	1885	Christelijke Gereformeerde Kerk	Kerk	rijksmonument[12]
Opperdoes	24-9-1891	1891	Openbare Gemeenteschool (vergroten)	School/onderwijzerswoning	in 1967 afgebroken
Medemblik	26-6-1891	1891	Verbetering Oosterbuitenhaven en Oudevaartsgat	Haven

Externe link

• A.T. van Wijngaarden

Bronnen, noten en/of referenties

1. G. de Vries. De architect A.T. van Wijngaarden (1819-1900). Een eclectische signatuur in het West-Friese landschap. ISBN 978-9090317557. Gearchiveerd op 26 november 2021.
2. M. van Melle, Stoomtimmerbedrijf Van Wijngaarden & Co in Weesp. In: Tussen Vecht en Eem, jaargang 9 nr. 2, Naarden, 1991, p.102-107. Gearchiveerd op 30 september 2021.
3. J.H. van Vloodorp, architect van Keizersgracht 693 te Amsterdam. Gearchiveerd op 26 januari 2021.
4. Catalogus van meubelen vervaardigd in de fabriek der firma van Wijngaarden & Co., te Weesp, en versierd door Theo van Hoytema. Rijksmuseum, ±1901. Gearchiveerd op 3 februari 2020.
5. Doopsgezinde kerk (vermaning) in Medemblik. Gearchiveerd op 1 juli 2018.
6. Pastorie van de Nederlands Hervormde gemeente in Nieuwe Niedorp. Gearchiveerd op 13 januari 2020.
7. Doopsgezinde kerk (vermaning) in Twisk. Gearchiveerd op 1 juli 2018.
8. Nederlands Hervormd kerkgebouw in Westwoud. Gearchiveerd op 1 juli 2018.
9. Pastorie van de Nederlands Hervormde gemeente in Wognum. Gearchiveerd op 3 december 2018.
10. Pastorie van de Nederlands Hervormde gemeente in Aartswoud. Gearchiveerd op 2 december 2018.
11. Post- en telegraafkantoor in Loenen aan de Vecht. Gearchiveerd op 1 juli 2018.
12. Christelijk Gereformeerde kerk (Bethelkerk) in Urk. Gearchiveerd op 16 januari 2015.

Mediabestanden

Zie de categorie Arnoldus Teunis van Wijngaarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.