Bantay Balatukan

Bantay Balatukan
Bantay Balatocan Bantay Balingoan
Ti Bantay Balatukan a kas nakitkita manipud iti akinlaud a bangir
Kangatuan a punto
Kangato	2,450 metro (8,040 ft) [1][2]
Nagsasabtan	8°46′12″N 124°58′48″ENagsasabtan: 8°46′12″N 124°58′48″E
Heograpia
Bantay Balatukan Lokasion ti Bantay Balatukan idiay Filipinas
Lokasion	Misamis Oriental, Filipinas
Heolohia
Tawen ti bato	Holoseno
Kita ti bantay	Kompuesto nga estratobulkan[1]
Arko/barikes	Arko ti Tengnga a Mindanao
Naudi a bimtak	Di ammo

Ti Bantay Balatukan ket ti dakkel a kompuesto nga estratobulkan idiay akin-abagatan nga isla ti Mindanao, Filipinas. Daytoy ket awan kadagiti naipakasaritaan a panagbettak a mangipakpakita ti pumaroliko nga aktibidad. Ti 2,450-metro (8,040 ft) a bantay ket natuktokan ti dakkel nga abut ti bulkan babaen ti sukog ti trianggulo a kaldera ti 15 kilometro (9.3 mi) a kaatiddog ken 10.6 kilometro (6.6 mi) iti kaakabana. Ti Karayan Balatocan ket agtaud ti danumna manipud kadagiti panagayus ti danum ti dakkel nga abut ti bulkan.[3]

Ti bantay ket nasalakniban a lugar iti pagilian ken naidasig a kas Masna a Parke babaen ti nagan a Masna a Parke ti Kabambantayan ti Bantay Balatukan. Ti parke ket aglawa iti 8,423.00 ektaria (20,813.7 acre) nga addaan iti paglappedan a sona iti 1,222.00 ektaria (3,019.6 acre). Daytoy ket napartuat idi Marso 6, 2007 babaen ti Proklamasion Blng. 1249.[4][5]

Lokasion

Ti Bantay Balatukan ket napno a mabirukan idiay Probinsia ti Misamis Oriental iti rehion ti Amianan a Mindanao, Filipinas. Ti aplaya a kalsada a nagbaetan ti Balingasag, Misamis Oriental ken Siudad ti Gingoog ket palikmutanna ti akin-amianan a lawlaw ti bantay idiay amianan nga aplaya ti Mindanao.

Dagiti pisikal a langa

Ti Bantay Balatukan ket estratobulkan nga agtayag iti 2,450 metro (8,040 ft) asl (GVP). Ti Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia (PHIVOLCS).

Ti satelite a panangiladawan ket mangipakpakita ti napusek a kabakiran a peninsula a sumariw-at iti amianan idiay Baybay Bohol.[6]

Bulkanismo

Awan dagiti naipakasaritaan a panagbettak ti Bantay Balatukan. Ti tawen ti naudi a panagbettak ket saan pay a inad-adal, urayno adda met dagiti agay-ayus a lava kadagiti bakras ti bantay a naikeddeng a kas Pleistoseno. Adda met ti pumaroliko nga aktibidad iti bantay, ngem ti pormana ket mangiparang ti nakaro a nurunor.[1]

Ti Bantay Balatukan ke paset dagiti bulkan ti Arko ti Tengnga a Mindanao. Ti akin-amianan unay nga ungtona ket tinawtawagan ti Punto Sipaka, a mangitudo daytoy ti amianan a daya, ken 267 metro (876 ft) nga eskoria a balisongsong ti bassit a peninsula a tinawtawagan ti Bantay Sipaka.[7][8]

Heolohia

Ti kita ti bato ket saan a mabalin a magun-od.

Pannakailista

Ilista ti Programa ti Global a Bulkanismo ti naudi nga aktibidad ti Bantay Balatukan a kas Holoseno ngem Di naikeddeng.[9]

Ti Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia (Phivolcs) ket ilistana ti Balatukan a kas Di aktibo, urayno ti bulkan ket mangipakpakita ti pumaroliko nga aktibidad.[10]

Kitaen pay

• Listaan dagiti aktibo a bulkan ti Filipinas
• Listaan dagiti mabalin nga aktibo a bulkan ti Filipinas
• Listaan dagiti di aktibo a bulkan ti Filipinas
• Listaan dagiti nasalakniban a lugar ti Filipinas
• Singsing ti Apuy ti Pasipiko

Dagiti nagibasaran

1. "Balatukan". Programa ti Global a Bulkanismo (iti Ingles). Instituto ti Smithsoniano.
2. "Dagiti kangatuan a bantay ti Filipinas". Pinoy Mountaineer. 2008-02-02. Naala idi 2008-10-29.
3. "Balatukan, Gingoog, Amianan a Mindanao, Filipinas". Mapmapa ti Google. Naala idi 2013-11-15.
4. "Nasalakniban a Luglugar ti Rehion 10" Naiyarkibo 2013-12-02 iti Wayback Machine. Nasalakniban a Luglugar ken Opisina ti Kaatapan. Naala idi 2013-11-22.
5. "Proklamasion Blng. 1249" Naiyarkibo 2013-12-02 iti Wayback Machine. Nasalakniban a Luglugar ken Opisina ti Kaatapan. Naala idi 2013-11-22.
6. "Sateliet a Panangiladawan ti Bulkan Balatukan". Mapmapa ti Google. Naala idi 2013-11-21.
7. U.S. Army Corps of Engineer (1954). "Argao (Topograpiko a Mapa)". Unibersidad ti Texas iti Biblioteka ti Austin. Naala idi 2013-11-24.
8. "Pakaimatangan ti Sipaka manipud idiay Villa Arcadia" Naiyarkibo 2013-12-02 iti Wayback Machine. Panoramio. Naala idi 2013-11-24.
9. "Volcanoes by name" Naiyarkibo 2022-07-03 iti Wayback Machine. Programa ti Global a Bulkanismo. Naala idi 2013-11-15.
10. "Dagiti Di aktibo a Bulkan Paset 1" Naiyarkibo 2015-09-24 iti Wayback Machine. Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia (PHIVOLCS). Naala idi 2013-11-15.