Prys Morgan

Prys Morgan
Ganwyd	1937  Caerdydd
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Rhydychen
Galwedigaeth	hanesydd, bardd, academydd
Cyflogwr	Prifysgol Abertawe
Gwobr/au	Cymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru, Cymrawd y Gymdeithas Hanesyddol Frenhinol

Hanesydd a llenor o Gymru yw Prys Tomos Jon Morgan (ganed 7 Awst 1937).[1] Mae wedi ysgrifennu sawl cyfrol ac erthygl ar hanes Cymru, yn Saesneg, ac ar hyn o bryd mae'n gyd-gyfarwyddwr Prosiect Iolo Morganwg yn y Ganolfan Efrydiau Cymreig a Cheltaidd, Aberystwyth. Yn ystod ei yrfa mae wedi bod yn ddarlledwr, yn olygydd cylchrawn ac yn awdur ffuglen a barddoniaeth Gymraeg yn ogystal.

Gyrfa

Ganed Prys Morgan yn ninas Caerdydd, yn fab i'r academydd T. J. Morgan. Ganwyd ei frawd iau Rhodri, a ddaeth yn Brif Weinidog Cymru, ddwy flynedd ar ei ôl yn 1939. Fel ei frawd, astudiodd Prys Morgan yng Ngholeg Sant Ioan, Rhydychen, cyn dod yn aelod o staff Adran Hanes Coleg Prifysgol Cymru, Abertawe, lle bu ei dad yn athro o'i flaen. Bu'n ddirprwy olygydd y cylchgrawn Barn o 1966 hyd 1973.[2]

Ar ôl ymddeol o'r byd academaidd daeth yn Arlywydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru ac yn Arlywydd Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion ar ôl cyfnod hir fel golygydd Trafodion y Gymdeithas. Er ei fod wedi ymddeol fel athro, mae'n gyd-gyfarwyddwr Prosiect Iolo Morganwg yn y Ganolfan Efrydiau Cymreig a Cheltaidd, prosiect y mae ei ymchwil yn dwyn ffrwyth fel cyfres o gyfrolau newydd ar bob agwedd ar fywyd a gwaith y llenor a ffugiwr enwog hwnnw o'r 18g.

Mae ef hefyd yn Gymrawd Cychwynnol o Gymdeithas Ddysgedig Cymru ac yn Aelod o’r Cyngor cychwynnol.

Gwaith

Ymhlith llyfrau Prys Morgan[2] ceir:

Llyfrau academaidd

• Background to Wales (1968). Hanes.
• Iolo Morganwg (1975). Cyfres Writers of Wales.
• The Eighteenth Century Renaissance (1981). Astudiaeth arloesol o ddadeni diwylliannol y 18g.
• Wales: The Shaping of a Nation (1984). Hanes
• Bible for Wales – Beibl i Gymru (1988).
• Tempus Illustrated History of Wales (2000)

Ffuglen a cherddi

• I'r Bur Hoff Bau (1968). Nofel
• Trugareddau (1973). Cerddi.

Cyfieithiad

• Caligula, drama Ffrangeg Albert Camus (1978) a gyfieithywd i'r Gymraeg gan Emyr Tudwal Jones a Prys Morgan.

Cyfeiriadau

1. (Saesneg) Phillip Stribe. Ymchwil Achau - "Descendants of William Phillips". Adalwyd ar 3 Chwefror 2015.
2. Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru.