Mae Patrick McGuinness FRSL FLSW (ganwyd 1968) yn academydd, beirniad, nofelydd a bardd Cymreig a aned yn Nhiwnisia a magwyd yng Ngwlad Belg. Mae'n Athro Ffrangeg a Llenyddiaeth Gymharol ym Mhrifysgol Rhydychen, lle mae'n Gymrawd a Thiwtor yng Ngholeg y Santes Anne.
Rhennir gwaith McGuinness rhwng beirniadaeth lenyddol a ffuglen, cofiannau a barddoniaeth. Roedd ei nofel gyntaf, The Last Hundred Days (Seren, 2011) yn canolbwyntio ar ddiwedd cyfnod Nicolae Ceauşescu yn Rwmania, ac roedd ar restr hir Gwobr Man Booker, ar restr fer Gwobr Nofel Gyntaf Costa a Gwobr Nofel Gyntaf y Writer’s Club; cyhoeddwyd fersiwn Ffrangeg o dan y teitl Les Cent Derniers Jours.[3] Enillodd Wobr Ffuglen Urdd yr Ysgrifenwyr a Llyfr y Flwyddyn. Enillodd wobr Llyfr y Flwyddyn yr eildro, yn 2015, am ei gofiant Gwledydd Pobl Eraill (Other People's Countries). Enillodd ei ail nofel, Throw me to the Wolves, Wobr Encore am yr ail nofel orau gan y Gymdeithas Lenyddiaeth Frenhinol. Mae’n gofnod ffuglen o lofruddiaeth Joanna Yeates ym Mryste yn 2010, a’r erledigaeth a’r cyhuddiadau ffug a ddilynodd yn erbyn yr athro ysgol Christopher Jefferies, a oedd yn athro Saesneg ar McGuinness yn yr ysgol ym Mryste yn y 1980au.
Beirniadaeth Lenyddol ac Ysgolheictod
Mae Patrick McGuinness yn dysgu Ffrangeg a Llenyddiaeth Gymharol yng Ngholeg y Santes Ann, yn Rhydychen. Ymhlith ei gyhoeddiadau academaidd ceir astudiaeth o TE Hulme,[4] beirniad llenyddol Saesneg a bardd a ddylanwadwyd arno gan Bergson ac a gafodd, yn ei dro, ddylanwad cryf ar foderniaeth Seisnig. Mae'n awdur llyfr ar y dramodydd o Wlad Belg Maurice Maeterlinck a'r theatr fodern, a llyfr ar farddoniaeth a gwleidyddiaeth radical ar ddiwedd y 19g yn Ffrainc. Mae hefyd wedi cyfieithu Stéphane Mallarmé,[5] bardd symbolaidd o bwys, ac wedi golygu blodeugerdd yn Ffrangeg o farddoniaeth symbolaidd y symudiad a elwir yn décadence (y dirywiad).[6]
Golygodd McGuinness ddwy gyfrol gan y bardd a'r nofelydd Ariannin-Cymreig Lynette Roberts, a werthfawrogid yn fawr gan TS Eliot a Robert Graves . Yn ôl McGuinness, gellir honni mai'r Gymraes Roberts yw'r bardd rhyfel benywaidd gorau” ac mae ei gwaith “yn un o’r ymatebion barddonol mwyaf dychmygus i ryfel modern a’r ffrynt cartref yn yr iaith Saesneg.”[7]
Barddoniaeth, Ffuglen a Chofiant
Daytime Drinking
First sip: gentle as a stream overreaching,
supple as a rope-bridge in the air;
The second, long as the creak of floorboards,
firm as a leg-iron clasp;
The third, sudden as the trap door beneath you,
the rudderless slide back to thirst.
Cyhoeddodd McGuinness ei gasgliad barddoniaeth cyntaf, The Canals of Mars, yn 2004. Mae ei gerddi wedi ymddangos mewn nifer o flodeugerddi Prydeinig a Gwyddelig.
Cyrhaeddodd nofel gyntaf Patrick McGuinness, The Last Hundred Days, restr hir Gwobr Man Booker yn 2011. Mae'n nofel gyffrous sy’n delio â chwymp comiwnyddiaeth, ac sydd wedi'i gosod yn Rwmania yn ystod cyfnod Ceaușescu, un o’r cyfundrefnau totalitaraidd gwaethaf, lle mae ysbïo ar fywydau preifat dinasyddion yn bygwth pob perthynas ddynol. Mae'r prif gymeriad yn fyfyriwr Saesneg sy'n dysgu yn Bwcarest,[9] lle bu McGuinness ei hun yn byw yn y blynyddoedd yn arwain at y chwyldro.
Ymddangosodd ei gofiant o'i blentyndod yn nhref Bouillon yng Ngwlad Belg, ‘Other People’s Countries: A Journey into Memory’, yn 2014 ac enillodd Wobr Duff Cooper a Llyfr y Flwyddyn, a chyrhaeddodd restr fer Gwobr Pen Ackerley a Gwobr Goffa James Tait Black.
Yn 2015 cyhoeddodd Poetry and Radical Politics in fin-de-siècle France: From Anarchism to Action française (Gwasg Prifysgol Rhydychen).
Cyhoeddwyd ei ail nofel, Throw Me to the Wolves, yn 2019 gan Cape ac enillodd Wobr Encore y Gymdeithas Frenhinol (Llenyddiaeth). Roedd hefyd ar restr hir Gwobr Aur Dagger Cymdeithas Ysgrifenwyr Troseddau (CWA).[10]
Yn 2021, cyhoeddodd Real Oxford, llyfr personol, sy'n ymwneud â thopograffi trefol sy'n ymlwybro drwy Rydychen y tu hwnt i ddinas glasurol y brifysgol.
Ef yw golygydd 2-gyfrol Penguin Book of French Short Stories, 2022.
Ei lyfr barddoniaeth diweddaraf yw Blood Feather, a gyhoeddwyd gan Jonathan Cape.
Mae'n Gymrawd o'r Gymdeithas Lenyddiaeth Frenhinol.
Gwobrau a Gwobrau
1998 Gwobr Eric Gregory
2001 Gwobr Levinson, Barddoniaeth (Chicago) a'r Sefydliad Barddoniaeth
↑James Purdon, "The Last Hundred Days by Patrick McGuinness. Ceausescu's Bucharest falls again in a vivid semi-autobiographical novel" in The Guardian 14 August 2011
