Derry

Deri

Math	dinas, tref ar y ffin
Poblogaeth	85,016
Daearyddiaeth
Sir	Swydd Derry
Gwlad	Gogledd Iwerddon
Arwynebedd	387 km²
Gerllaw	Afon Foyle
Cyfesurynnau	54.9917°N 7.3417°W
Cod post	BT47, BT48
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Derry City and Strabane District Council
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Dinas yng Ngogledd Iwerddon yw Dinas y Deri[1] neu Derry (Gwyddeleg: Doire[2] neu Doire Cholm Chille). Mater dadleuol yw pa ffurf ar yr enw a ddefnyddir yn Saesnegː fel rheol, mae'r Unoliaethwyr yn galw'r ddinas yn "Londonderry" a chenedlaetholwyr yn ei galw'n "Derry".

Saif yr hen ddinas ar lan orllewinol Afon Foyle; mae'r ddinas erbyn hyn ar y ddwy lan. Roedd poblogaeth y ddinas ei hun yn 2001 yn 83,652, gyda 90,663 yn yr ardal ddinesig. Mae'n agos i Swydd Donegal a ffin Gweriniaeth Iwerddon. Yn draddodiadol, sefydlwyd y ddinas gan y sant Colum Cille. Y digwyddiadau enwocaf yn ei hanes yw Gwarchae Derry yn 1688 - 1689 a Bloody Sunday ar ddydd Sul, 30 Ionawr 1972, pan saethwyd 13 o brotestwyr hawliau sifil yn farw gan filwyr Prydeinig, gyda un arall yn marw bedwar mis yn ddiweddarach o ganlyniad i anafiadau gafwyd yn y digwyddiad.

Adeiladau a chofadeiladau

• Canolfan Amelia Earhart
• Eglwys Gadeiriol Sant Columb
• Eglwys Gadeiriol Sant Eugene
• Guildhall

Chwaraeon

• Clwb pêl-droed Derry City F.C.

Pobl o Derry

• Joyce Cary, awdur
• Nadine Coyle, cantores (Girls Aloud)
• Seamus Heaney, bardd
• John Hume, gwleidydd
• Josef Locke, canwr
• Martin McGuinness, dirprwy Brif Weinidog Gogledd Iwerddon
• Martin O'Neill, rheolwr pêl-droed

Cyfeiriadau

1. "Briff Ymchwil - Y wybodaeth ddiweddaraf am adael yr Undeb Ewropeaidd" (PDF). 12 Chwefror 2018. Ymweliad y Pwyllgor â Dulyn, Belffast a Dinas y Deri am sesiwn ddilynol ar gysylltiadau rhwng y DU ac Iwerddon.
2. "Placenames Database of Ireland", logainm.ie; adalwyd 10 Hydref 2022

Eginyn erthygl sydd uchod am Ogledd Iwerddon. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.