|
Ilesia de Santa Isabel de Portugal de Zaragoza
A ilesia de Santa Isabel de Portugal, u tamién conoixida popularment como ilesia de Sant Caitano, ye una ilesia situada en Zaragoza (Aragón).[1] Ye una ilesia d'estilo barroco construyida entre 1681 y 1704. Se troba en a Plaza d'o Chusticia. Ye adedicada a Santa Isabel de Portugal, reina de Portugal por o suyo matrimonio con Dionís I, mai d'Alifonso IV y infanta d'Aragón por estar filla d'o rei Pero III d'Aragón, y a os santos d'a Orden d'os Teatinos, Caitano de Thiene y Andreu Avelín. Dimpués d'estar canonizada a infanta Isabel en 1625, o suyo culto se estendilló ascape por tot Aragón. Debiu a ello, o Capítol Metropolitano de Zaragoza, reyalizó en 1678 a propuesta pa edificar un templo a la santa. A Orden Teatina estió decidida impulsora d'o prochecto, por lo que dos d'os suyos santos mas ilustres, Caitano de Thiene y Andreu Avelín, fuoron consagraus como patrons d'a ilesia chunto a Santa Isabel. A construcción d'o templo prencipió en 1682 por os mayestros d'obras Miguel Sanclemente, Pedro Martínez, Miguel Cebollero y Francisco López. Os ricos treballos de labra en alabastro que adornan a frontera se debioron a os mayestros asembladors Jaime Ayer y Francisco Pérez Artigas. L'interior d'o templo destaca por a suya forma de cruz griega y o suyo retablo, muestra d'o barroco aragonés, feito en a suya mayoría de gazpes. A frontera atorga a o templo un aire de superioridat barroca, tan caracteristica d'as construccions reyalizadas en zaguerías d'o sieglo XVII. En o frontispicio de Santa Isabel converchen as linias y formas en l'incipient estilo churrigueresco, que alavez nomás prencipiaba. HistoriaA historia d'o templo prencipia en 1678, mientres a epoca de construcción d'as ilesias d'o Pilar y Sant Chuan d'os Panez. Por ixas envueltas s'heban esviellau cuantas ilesias, entre as que destacaba a Seo, con o suyo sobrebueno campanal barroco. Ta par d'alavez, heba creixiu tanto a devoción por Santa Isabel de Portugal, infanta d'Aragón y naixida en o Palacio de l'Alchafaría, que os mosens prencipioron a planteyar-se a posibilidat d'erechir un templo en a suya honor. O Capítol fació a solicitut y Lorenzo Onofre Colonna, virrei d'Aragón, aprebó a construcción d'o templo. En 1681 se plegó a un alcuerdo con a Orden d'os Teatinos con respecto a la crompa d'o vago a on se devantaría o nuevo templo. Orichinalment, os caitanos —nombre con o que yeran conoixius os teatinos— deseyaban ixe terreno pa un convento d'a suya orden, pero a idea d'os clerigos d'o Capítol les convenció y acceptoron ceder-lo pa prencipiar a edificación ixe mesmo anyo. Estió ya un nuevo virrei qui atorgó a debida autorización, Jaime Fernández de Híjar.  Una d'as mas importants organizacions impulsoras estió a Deputación Cheneral d'o Reino d'Aragón, que donó gran parti d'o suyo presupuesto pa a construcción. Finalment, en 1704, a ilesia de Santa Isabel de Portugal fue rematada, encara que o pueblo zaragozano la conoixeba como «de Sant Caitano», dada a influyencia d'a Orden en a ciudat. Dimpués de l'abolición d'a Deputación en 1708, o templo pasa a estar manteniu por o Capítol. En 1835, o decreto de desamortización de Mendizábal extinguiba a orden d'os Teatinos y meteba a la venda as suyas propiedaz. En 1842, cedida por o estau, a ilesia de Santa Isabel pasó a estar propiedat d'a Deputación Provincial de Zaragoza, que s'obligaba expresament a mirar por a suya conservación, pero quedó baixo o cudiau d'a Chirmandat d'a Sangre de Cristo. En 1898 se ratifica formalment a la Chirmandat d'a Sangre de Cristo l'usufruito sobre a ilesia. O 17 d'octubre de 1914 fuoron tresladadas ta ista ilesia as restas mortals de Chuan de Lanuza, Chusticia d'Aragón executau mientres as Alteracions de 1591. Dica alavez heban reposau en a Casa d'a Ciudat. En 1963 remató de construyir-se a Capiella de Sant Chorche, que pasó a estar un d'os prencipales atractivos d'a ilesia. A suya edificación fue dirichida por l'arquitecto José Barqué. Dende 1964 se i establioron de nuevo os Teatinos. A Deputación Provincial de Zaragoza destinó una partida presupuestaria pa a restauración d'o templo, en malas condicions de conservación. En 1998 remató un proceso de restauración integral que s'heba prolargau 10 anyadas. Dende alavez, o edificio aculle conciertos, exposicions y atros acontecimientos culturals amás de bells actos relichiosos. Epicentro d'a Semana SantaMientres a celebración d'a Semana Santa de Zaragoza, o templo adquiere gran importancia. D'él sale a procesión d'o Santo Entierro, pues ye a seu canonica de, entre atras, a Muy Ilustre, Antiquísima y Real Hermandad de la Preciosísima Sangre de Nuestro Señor Jesucristo y Madre de Dios de Misericordia y astí se conserva a venerada imachen d'o Cristo d'a Cama. Ye seu canonica d'as siguients cofadrías:
DescripciónExterior O frontispicio ye treballau en alabastro, de colors blanca y oscura; marbre y cheso. Os constructors encargaus de reyalizar ista fayena estioron Jaime Ayer y Francisco Pérez Artigas. En o centro d'a frontera i hai un gran blasón d'o Reino d'Aragón cuartelau con l'Árbol de Sobrarbe y a Cruz d'Enneco Ariesta alto, y abaixo a Cruz de Sant Chorche con as cuatre cabezas de reis moros, que ye Alcoraz, y as Cuatre Barras. Estatuas doradas se fican por toda a frontera, con os santos co-patrons d'o templo: alto Santa Isabel d'Aragón y Sicilia, reina consort de Portugal; mas ta abaixo, en dos capilletas, as estatuas orants d'Andreu Avelín y Caitano de Thiene, os dos d'a Orden Teatina. En a parti exterior puet apreciar-se un chuego de colors y lineis churriguerescas, combinando piedras en tonos claros y oscuros. As dos sencillas torres de ladriello coronan una estructura prou recargada, como yera tradición en o barroco espanyol. A planta ye de cruz griega, inspirada en a ilesia de Sant Caitano en Madrit y en bels modelos de ilesias romanas. Siempre s'ha advertiu una estreita relación entre o barroco italiano y o espanyol. A imachen dorada de Santa Isabel en a capilleta superior ye una estatua un poco ubierta y chirada enta l'exterior, por mor de que puedan veyer-se as rosas con as que a historiografía gosa representar-la. Interior O teito ha estau elaborau en oro, formau por una cupula central y atras cuatre de carácter menor. Cal destacar que a cupula d'o centro pareixe estar puyada sobre un airoso tambor, y, en sí, tot o sistema de cupulas ye parellano a o d'a Basilica d'o Pilar. O retablo central d'a ilesia, feito entre 1750 y 1760, ye un d'os mas apreciaus por a feligresía zaragozana. Fue elaborau por José Ramírez de Arellano, participant activo d'as obras en o Pilar. Tien una estructura policromada y destaca l'uso de gazpes, marbres y estuco pintau imitando oro. D'o retablo proviene a estatua ecuestre de Sant Chorche, que adorna a Deputación Provincial de Zaragoza. D'a epoca en que fue labrau o retablo central data un cuadro alusivo a Sant Chorche lancetiando a o dragón. Bibliografía
Referencias
Vinclos externos
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
