Xương bồ (hoa)

"Ayame" đổi hướng tới đây. Đối với các định nghĩa khác, xem Ayame (định hướng).

Đừng nhầm lẫn với Bộ Xương bồ, Họ Xương bồ, hoặc Chi Xương bồ.

Đối với Nhân vật trong InuYasha, xem Ayame (Inu Yasha).

Xương bồ
Iris ensata (Edo-nishiki)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
Bộ (ordo)	Asparagales
Họ (familia)	Iridaceae
Chi (genus)	Iris
Phân chi (subgenus)	Limniris
Đoạn (section)	Limniris
Loài (species)	I. ensata
Danh pháp hai phần
Iris ensata Thunb., 1794

Xương bồ, Ngọc thiền, Văn mục, Đỗ nhược hay Diên vĩ Nhật Bản (tên khoa học Iris ensata, bao gồm Iris kaempferi) là tên của ba giống hoa diên vĩ được trồng hay mọc hoang ở Nhật Bản. Trong tiếng Nhật, tên của ba giống hoa này là: hanashōbu (xương bồ hoa), kakitsubata (đỗ nhược), ayame (xương bồ). Loài này được Thunb. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1794.[1]

Màu tím xanh của hoa xương bồ trong các vườn cây Nhật Bản được xem là ví dụ của hiện tượng đồng nhiễm sắc tố.[2]

Hanashōbu at Meigetsu-in

Hanashōbu

Hanashōbu (ハナショウブ, 花菖蒲, xương bồ hoa^?, Iris ensata var. ensata, syn. I. ensata var. hortensis I. kaempferi) mọc ở các vùng đất ẩm và là loại được trồng phổ biến nhất trong các vườn cây Nhật Bản. Iris ensata var. ensata cũng được chia làm các giống nhỏ hơn theo nơi nó được trồng: Edo (Tokyo), Higo (tỉnh Kumamotoe), Ise (tỉnh Mie), Mỹ (Hoa Kỳ),...

Kakitsubata

Kakitsubata (カキツバタ, 杜若, đỗ nhược^?, Iris laevigata) mọc trên các vùng đất bán ẩm và ít được phổ biến hơn so với Hanashōbu.

Đỗ nhược là hoa biểu tượng của tỉnh Aichi, nhờ vào một bài thơ tanka được viết vào thời kỳ Bình An nằm trong tác phẩm Y thế vật ngữ (伊勢物語, Ise mongotari) của Ariwara no Narihira:

Karakoromo
Kitsutsu narenishi
Tsuma shi areba,
Harubaru kinuru
Tabi o shizo omou

(I have come so far away on this trip this time and think of my wife that I left in Kyoto.) Chú ý các âm tiết bắt đầu là "ka-ki-tsu-ha (ba)-ta."

Các cây Kakitsubata ở Miếu Ōta, Kyoto dược xếp vào Di sản Tự nhiên Quốc gia của Nhật Bản. Nó cũng xuất hiện trong một bài thơ của Fujiwara Toshinari:

Kamiyama ya, Ota no sawa no kakitsubata,
Fukaki tanomi wa iro ni miyu ramu.

(Like the kakitsubata at Ōta Wetland, a God-sent heaven, my trust in you can be seen in the color of their flowers.)

Ayame

Ayame (アヤメ, 菖蒲, 文目, xương bồ, văn mục^?, Iris sanguinea) là một loại hoa diên vĩ mọc hoang ở các vùng đất khô của Nhật Bản.

Đặc điểm

Phân loại	Màu hoa	Lá	Đặc điểm hoa	Địa điểm	Thời điểm nở hoa
Iris ensata var. ensata	Tím đỏ, tím,...	Distinct artery	Shows no net	Đất ẩm	Suốt tháng 6
Iris laevigata	Xanh, tím, trắng,...	Small artery	Shows no net	Nước hoặc đất ẩm	Nửa cuối tháng 5
Iris sanguinea	Tím, trắng (ít gặp)	Main artery not clear	Shows net	Đất khô	Đầu tháng 5 - giữa tháng 6

Xem thêm

• Họ Diên vĩ

Chú thích

1. The Plant List (2010). “Iris ensata”. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2013.
2. Anthocyanin-flavone copigmentation in bluish purple flowers of Japanese garden iris (Iris ensata Thunb.) T. Yabuya, M. Nakamura, T. Iwashina, M. Yamaguchi and T. Takehara, EUPHYTICA, Volume 98, Number 3, 163-167, doi:10.1023/A:1003152813333

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Iris ensata tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Iris ensata tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Iris ensata”. International Plant Names Index.
• Japanese Iris/Hanashobu Wall Paper Files Lưu trữ 2008-08-11 tại Wayback Machine (in Japanese)
• Japanese Iris/Hanashobu Photo Album 1 Lưu trữ 2009-04-18 tại Wayback Machine (in Japanese)
• Japanese Iris/Hanashobu Photo Album 2 Lưu trữ 2004-06-12 tại Wayback Machine (in Japanese)