Naegleria fowleri
Naegleria fowleri (/nəˈɡlɪəriə/) còn được gọi là amip ăn não. Là một loại sinh vật đơn bào thuộc nhóm Excavata sinh sống tự do, thường được tìm thấy trong các khu vực nước ngọt ấm, chẳng hạn như ao, hồ, sông, suối nước nóng. Nó cũng được tìm thấy trong đất, gần khu nước thải ấm áp của các nhà máy công nghiệp, và bể bơi không xử lý bằng Clo trong một giai đoạn trùng roi Amip hoặc tạm thời. Hiện nay, không có bằng chứng về việc loài này sinh sống trong nước biển. Mặc dù, Naegleria Fowleri không phải là một Amip hoàn toàn nhưng vi sinh vật này thường được quen gọi là Amip.[1][2] Dạng tồn tạiNaegleria Fowleri có thể tồn tại trong tự nhiên ở 3 hình thái, nhờ sở hữu trên 15.700 gen mã hóa protein. Bình thường, chúng thường săn đuổi và ăn vi khuẩn giống như các loại Amip, hoặc cũng có thể chuyển sang dạng trùng roi để bơi đi tìm môi trường thuận lợi hơn; thậm chí "biến" thành dạng bào nang nếu gặp điều kiện khắc nghiệt. Chính vì khả năng biến hình linh hoạt này mà Naegleria Fowleri rất khó bị tiêu diệt, có thể tồn tại dai dẳng ở những nơi ấm và ẩm ướt. Ở những vùng nhiệt đới có sự lưu hành của Amip và tỷ lệ dân số nhiễm Amip rất phổ biến. Khi ăn phải thức ăn, rau sống, tay bẩn có dính kén Amip, nó vào trong cơ thể xuống đến tận ruột già. Amip có thể sống ký sinh bất cứ bộ phận nào trong cơ thể, như trong ruột, gan, lách tạo thành các áp xe ở những vị trí này[1]. Tại đây, nếu gặp điều kiện thuận lợi, ký sinh trùng phá vỡ vỏ chuyển thành thể Amip hoạt động, gây chứng lỵ, đau quặn, đi ngoài ra phân, máu... hoặc đơn giản bị rối loạn tiêu hóa. Đại đa số trở thành bệnh Amip ruột mãn tính nếu điều trị kịp thời, sẽ không nguy hiểm đến tính mạng. Khi Amip chui lên não (trường hợp này rất hiếm) thì cực kỳ nguy hiểm vì sẽ gây áp xe não, viêm não, dẫn đến tử vong nhanh.[3] Bệnh "Amip ăn não"N. Fowleri có thể xâm nhập và tấn công hệ thống thần kinh của con người. Mặc dù điều này hiếm khi xảy ra[4] nhưng những trường hợp nhiễm trùng như vậy gần như luôn luôn gây tử vong cho nạn nhân[5]. Nếu bị nhiễm, nạn nhân chắc chắn sẽ bị viêm màng não.[3] Tỷ lệ tử vong ước tính khoảng 98%.[6] Chúng xâm nhập vào cơ thể người qua đường mũi, di chuyển theo các sợi thần kinh khứu giác thông qua sàn sọ để lên não. Điều nguy hiểm là Amip này có thể vượt qua mọi khâu lọc khử trùng, nhiễm vào hệ thống nước sinh hoạt của các gia đình. May mắn, Amip này không gây bệnh thông qua uống nước, trừ khi súc miệng mà nước nhiễm Amip xộc lên mũi. Amip Naegleria Fowleri sẽ sinh sôi rất nhanh, sau đó di chuyển lên não. Sau đó nó sẽ bắt đầu ăn các nơ-ron thần kinh, gây đau đầu khủng khiếp, sốt cao, ảo giác và thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi. Các nhà khoa học mô tả loại Amip này gây tử vong nhanh đến nỗi rất khó nghiên cứu chúng tại phòng thí nghiệm[3]. Các bác sĩ M. Fowler và R. F. Carter đã lần đầu mô tả bệnh ở người gây ra bởi amebo-flagellates ở Úc vào năm 1965.[7] Năm 1966, ông Fowler đặt tên cho loại Amip này là "Naegleria Fowleri". Cho đến nay, khoảng 150 ca bệnh đã được xác định trong nhiều quốc gia và chỉ có một ca được cứu sống vào năm 1978. Triệu chứngSau khi nhiễm "Amip ăn não người" 1-14 ngày, các triệu chứng khởi đầu của bệnh sẽ xuất hiện: nhức đầu, buồn nôn, sốt, cứng cổ, xuất hiện ảo giác, thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi. Các triệu chứng thứ phát có thể đi kèm như: lú lẫn, u ám, thiếu tập trung, cơn co giật. Sau đó, bệnh diễn tiến nhanh chóng và nguy cơ tử vong rất cao, thường xảy ra từ 7 đến 14 ngày sau khi mắc bệnh. Các triệu chứng ban đầu này dễ nhầm với viêm não do vi khuẩn hoặc vi rút nên việc chẩn đoán rất khó khăn. Các quốc gia từng ghi nhận các ca bệnh
Điều trị
Sai lầm về amip ăn nãoNhiều người lầm tưởng hắt hơi có thể chữa trị amip ăn não. Tuy nhiên điều đó là Sai vì không thể tống nó ra ngoài bằng hắt hơi. Sử dụng máy rữa mũi cũng có thể bị nhiễm amip ăn não. Vì áp lực nước trong máy có thể làm amip ăn não chạy vào mũi. Tốt nhất là nên sử dụng nước cất và nước vô trùng để rửa mũi. Cách phòng tránhKhi đi bơi mà nhảy xuống nước tốt nhất là bịt mũi rồi nhảy. Vì có thể chặn amip ăn não xộc lên mũi. Đừng bao giờ đến kênh, rạch hay sông, hồ, ao hoặc suối. Vì ở đó có rất nhiều amip ăn não và Kí sinh trùng khác, chưa kể đến Virus, Vi khuẩn. Nếu muốn xuống đó, hãy trang bị kính, đồ bịt mũi và dụng cụ bơi khác. Chú thích
|
Portal di Ensiklopedia Dunia