Timişoara

Timişoara

...xörmätenä atalğan	Timiş
Başqala	Timișoara
Xalıq sanı	250 849
Başlıq	Dominic Fritz
Säğät quşağı	UTC+02:00
Qardäş şähärlär	Gras
Cäğräfiä
Monıñ öleşe	Banat
ATB	Timiş
İl	Rumıniä
Mäydan	130,5 dürtkel kilamiter
DDÖB	94 miter
Koordinatlar	45.7597°N 21.23°E
Puçtı indeksı	300001–300789
Telefon kodı	56
Başlıq iseme	mayor of Timișoara
Xökümät başlığı	Dominic Fritz

Timişoara (Romança: Timişoara, Almança: Temeswar/Temeschwar/Temeschburg, Macarça: Temesvár, Serbçä: Temišvar, Törekçä: Tamışvar-Temeşvar) ul Batış Romaniäda Banat töbägendä Timiş cirlegeneñ ber şähäre.

Şähär iseme Timişel yılğa isemennän çıqtı, wä bügen bu yılğa Bega isemen yörtä.

Taríx

• 1019 – Bízantí imperatorı Basil II Timisoara qalasın sala, ul şähär Dibiscos/Bisiskos/Tibiskos/Tibiskon/Timbisko/w.b. isemnär belän istälängän. Qayber taríxí istäleklär bu yıl belän kileşmilär.
• 1154 – Şähärgä Karlowitz şähärennän âl-İdrisi atlı Ğäräp cäğräfiäçe kilä, wä şähärne «baylıq birüçe... şatlıq şähäre» dip atí.
• 1241 – Qalanı Tatarlar cimerälär dilär, monda Moğol ğäskärlären añlarğa kiräk inde.
• 1307 – Macarstannıñ Charles I taştan yaña qala sala wä üz xanlığınıñ başqalası itep quya.

1552 yılda Timişoara töreklär tarafınnan basıp alına häm aldağı 164 yıl däwmında ul Ğosmanlı impiriäseneñ Temeşwar wiläyäte başqalası bulğan. Awstriä-Törkiä suğışı näticäsendä (1716-1718) şahär Habsburglar qulına küçkän häm XX ğasırnıñ başına qädär Awstriäneñ ber öleşe bulğan. Habsburglar däwrendä şähär qälğädän ilneñ iqtisadıy häm sänäği üzägenä äwerelgän: küpsanli fäbrik-zawutlar tözelgän, ictimaği tıranspırt häm ilikterik yaqtırtu kertelgän, timer yul ütkärelgän. Qälğä qorılmaları 1892-1910 yıllarda sütelgän.

Awstriä-Macarstan däwläte targalğanda 1918 neñ 31 ükäbrendä biredä Banat Cömhuriäte iğlan itelgän, läkin ul cömhüriät ozın ğömerle bulmıy; 15 nçe nüyäberda Sirbiä ğäskäre Banatqa kerep anı yuq itä. 1919 da şähär romannar qulına; Versal häm Trianon kileşüläre buyınça şähär Romaniäneñ ber öleşe dip tanıla.

1920 dä Timişoarada därelfönün nigezlänä.

1944 neñ 23 awgustında moñarçı Öçençe Reyx yağında suğışqan Romaniä Hitlerğa qarşı ittifağına quşıla. Ul xäbärgä ğäcäpsengän wermaxt ganizunı suğışsız täslim buldı. Ämmä şähärne kire qaytarırğa tırışqanda alman-macar ğaskärläre (häm alarğa qarşı suğışqan İttifaqçılar aviatsiäse) şähärgä zur zıyan salğannar.

Xalıq

1912[1]	1930[1]	1948[2]	1956[2]	1966[2]	1977[2]	1992[2]	2002[3]	2011[2]
72555	91580	111987	142257	174243	269353	334115	317660	319279

Millätlär: 86.79% — romannar, 5.12% — macarlar, 1.37% — almannar, 1.3% — serblar.[4]

Mädäniät

Şähär küpmillätle buluına säbäple, ul küpmädäniätle dä.

Şähärgä Parisdan Eifel kilep Bega arqılı küper salğan ide.

Päräwezdä

• Şähär sähifäse 2017 елның 14 сентябрь көнендә архивланган.
• Timisoara Tourism 2018 елның 1 май көнендә архивланган. En

İskärmälär

1. http://pop-stat.mashke.org/romania-cities.htm
2. архив күчермәсе, archived from the original on 2015-11-01, retrieved 2015-11-20 
3. архив күчермәсе, archived from the original on 2012-09-18, retrieved 2012-09-18 
4. http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?regiune_id=1832&judet_id=2057&localitate_id=2058