Россия дәүләт гуманитар университеты

Россия дәүләт гуманитар университеты
Нигезләнү датасы	1991
Кыскача исем	РГГУ
Ректор	Безбородов, Александр Борисович^[d]
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Мәскәү
Әгъзалык	Европа университетлары ассоциациясе^[d][1][2] һәм Международная ассоциация университетов^[d][3]
Ана ширкәт	Россия Федерациясенең фән һәм югары белем министрлыгы[4]
Әүвәлгесе	Мәскәү тарих-архив институты^[d]
Кулланылган тел	рус теле
Рәсми веб-сайт	rsuh.ru​(рус.)
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	1662
Оешма хезмәткәрләре өчен төркем	^[d]
Россия дәүләт гуманитар университеты Викиҗыентыкта

Россия дәүләт гуманитар университеты (РГГУ) Россия гуманитар һәм социаль өлкәсендәге алдынгы гуманитар уку йортларының берсе[5], Мәскәүдәге югары уку йорты. 2000 елдан алып 2020 елгача Казан шәһәрендә дә филиалы эшләп килгән.[6][7][8][9]

Тарихы

Россия дәүләт гуманитар фәннәр университеты (ФГБОУ ВО "РГГУ") 1991 елның мартында Мәскәү дәүләт тарихи-архив институты (MГИАИ) нигезендә оештырылды.

СССР ҮБК һәм ХКС-ның 1930 елның 30 сентябрендә «ССР Союзы каршында архивлар өйрәнү институты ачу һәм РСФСР Үзәк архив идарәсе карамагындагы Архив өйрәнү кабинетын ССР Союзы Архив идарәсенә тапшыру турында» карары белән, тарихчы М. Н. Покровский үтенече буенча, Мәскәү тарих-архив институты[10] булдырыла. 1931 елның 1 апрелендә институтта дәресләр СССР Үзәк архив идарәсе (25 Октябрь урамы, 15-се йорт)[11] бинасының уку аудиторияләрендә башлана. Архив гыйлеме институты директоры итеп 1931 ел 1931 елның 18 гыйнварыннан Р. К. Лицитбилгеләнә. Яңа төзелгән институт КПСС ҮК каршындагы[12]Югары партия мәктәбенең Югары партия мәктәбенең уң ҡанатында урнаштырылды.

РГГУга кергән тагы бер компонент булып А. Л. Шанявский исемендәге Мәскәү шәһәре Халык университеты — (барлык класслар һәм җенес кешеләренә ачык - (1908 - 1919 ) революциягә кадәрге иң прогрессив югары уку йортларының берсе. 1919 - 1932 елларда Шанявский университеты Я.Свердлов Коммунистик Университетына үзгәртелә. 1932 - 1939 елларда шул ук университет Югары Коммунистик Авыл хуҗалыгы Университеты дип үзгәртелә, 1939 - 1991 елларда ул КПСС Үзәк Комитеты каршындагы Югары партия мәктәбе дип атала [12] .

1991 елның март аенда Мәскәү тарих-архив институты иде реорганизован хәзерге «Россия дәүләт гуманитар университеты»на (РГГУ) үзгәртелә. Ректор Ю. Н. Афанасьев җитәкчелегендә эшли. КПСС тыелганнан һәм СССР таркалганнан, соң КПСС партиясенеке булган милек Россия хакимияте тарафыннан алынган, һәм бина тулысынча университет милкенә күчкән.[12].

Шулай итеп, яңа университет, Югары партия мәктәбенең варисы булганлыктан төп уку йорты сыйфатында Шанявский университетының Миус мәйданындагы тарихи бинасын биләде. Никольская урамындагы Тарихи-архив институты бинасы шулай ук университетның территориаль структурасының тиң хокуклы өлешенә әверелде [13] .

2010-нчы еллар уртасында югары уку йорты бюджетында 238 млн сумлык "тишек" барлыкка килүе ачыклана, шуңа бәйле кыскартулар аркасында укытучылар саны кими [14] . 2016 елның 16 сентябрендә, ул вакыттагы ректор Евгений Ивахненконың кадрларны кыскарту һәм укытучыларның эш авырлыгын арттыру планнары аркасында, [15] Психология институтыннан 12 хезмәткәр китте. Университетта укытучылар белән еллык контрактлар кертү практикасы таралды, һәм укытучының элекке хезмәт хакы буенча эш авырлыгы елына 900 сәгатькә җитте (һәм 600 сәгать аудиториядән тыш эш) .

2017 елның сентябреннән E. Н. Ивахненконы ректор вазифасын башкаручы А. Б. Безбородов алмаштырган. Бөтен җирдә укытучылар белән бер еллык контрактлар практикасы юкка чыгарылды, һәм профессиональ педагогик составка эш авырлыгы кимеде. Россия Федерациясенең Фән һәм югары мәгариф Министры боерыгы белән 2018 елның сентябреннән Россия Дәүләт Гуманитар Университеты ректоры итеп билгеләнде [16] [17] .

Рейтинглары

2014 елда, РА Эксперты агентлыгы университетны Бәйсез Дәүләтләр Бердәмлегенең югары уку йортлары исемлегенә кертте, анда аңа "D" рейтинг классы (чыгарылыш укучыларын әзерләүнең кабул ителгән дәрәҗәсе) бирелде [18] . Инде 2017 елда, " Берләшкән Россия " "Мәгарифне модернизацияләү" партия проектының җәмәгать советы утырышында М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты ректоры В. A. Садовничийның сүзләре буенча, РГГУ, бүтән югары уку йортлары арасында, мәгарифнең "Россия сегменты лидерлары" унлыгына керде [19] .

2018 елда, РА Эксперт РА рейтингы буенча, РГГУ Гуманитар һәм социаль йүнәлешләр өлкәсендә иң яхшы (топ) 10 университетка керде. Критерийларның берсе - университетларның дөньяның алдынгы мәгариф оешмалары белән хезмәттәшлеге, бу өлкәдә РГГУ ышанычлы әйдәп баручы позициясен күрсәтте.

2019 елда, ул "Университетларның өч миссиясе" халыкара рейтингында 1001-1100 урын [20] һәм 2020 елда - РАЭКС [21] версиясе буенча югарыуку йортлары рейтигнгында 45 урында. 2020 елда университет Бөтендөнья QS World University Rankings рейтингында "Linguistics" (дөнья буенча 151-200 урын диапазоны), "Arts And Humanities" (дөнья буенча 345 урын) һәм "Modern Languages" (дөнья буенча 201-250 урын диапазоны) яулады, бу фәннәрнең һәрберсендә Россиянең иң яхшы ун университеты арасында булды. Шул ук агентлык әйтүенчә, Европа һәм Үзәк Азия университетлары менән берлектәге ЕЕСА рейтингында 221-230 урыннар диапозонында тора. [22]

Белем бирү

РГГУ студентларны укутуны бакалавр дәрәҗәсе 39 һөнәри белем бирү программалары магистр дәрәҗәсенә 28 юнәлешендә алып бара, шул исәптән, документ һәм архив гыйлеме, Рус православ чиркәве тарихы, [23], халыкара мөнәсәбәтләр, көнчыгышны өйрәнү һәм африканистика, культурология, дин белеме, тарих, социология, политология, сәнгать гыйлеме, музеология, идарә итү (менеджмент), туризм, реклама һәм җәмәгатьчелек белән элемтәләр, икътисад, фәлсәфә, филология, психология, гуманитар өлкәдәге интеллектуаль системалар, журналистика һ. б.

РГГУда 15 меңнән артык студент укый. Университетның профессор-укытучылар составында 600-дән артык штатлы укытучы һәм 200-ләп вакытлыча эшләүчеләр, РФА, Мәскәү һ. б. ватан, шулай ук чит илләрдән чакырылган учреждениелар белгечләре, бар. РГГУда 70-тән артык академик һәм Россия һәм чит ил академияләренең әгъза-корреспондентлары, 200-дән артык профессор һәм доктор, 500-дән артык фән кандидатлары эшли [24] .

РГГУ аспирантурасында 36 белгечлек буенча 300гә якын аспирант укый, докторантура бар . 11 махсус диссертация советы бар, аларның бишесе докторлык диссертацияләрен яклауга багышланган.

Рәсәй дәүләт гуманитар университетында тарих фәннәре докторы дәрәҗәсенә диссертация яклау (2019 елның 13 декабре).
РГГУ Гыйльми советының утырышлар залы

Структурасы

Россия дәүләт гуманитар университетының төп бинасы (Чаянов урамынан керү)

РГГУ кысаларында 13 мәгариф фәнни институты бар [25] :

• Тарихи архив институты
• Икътисад, идарә һәм хокук институты
• Л. С. Выготский исемендәге психология институты
• Массакүләм мәгълүмат чаралары институты
• Лингвистика институты
• Мәгълүмати фәннәр һәм куркынычсызлык технологияләре институты
• Филология һәм тарих институты
• Постсовет һәм төбәкара тикшеренүләр институты
• Көнчыгыш культуралары һәм борынгылык институты
• Э. М. Мелетинский исемендәге югары гуманитар тикшеренүләр институты
• Халыкара яңа мәгариф технологияләре институты
• Өстәмә белем бирү институты 2019 елның 29 июнь көнендә архивланган.

Моннан тыш, 4 гомумуниверситет факультеты бар:

• Сәнгать тарихы факультеты
• Культурология факультеты
• Социологик факультет
• Фәлсәфә факультеты

РГГУда шулай ук 2 гомумуниверситет кафедрасы (чит телләр һәм физик культура), 7 гомумуниверситет фәнни-мәгариф һәм фәнни үзәкләре, 17 халыкара мәгариф-фәнни үзәкләре бар [25] .

Шулай ук РГГУда Өстәмә белем бирү институты, Гуманитар Колледж, А. С. Пушкин исемендәге Дәүләт сынлы сәнгать музее белән берлектә булдырылган И. В. Цветаев исемендәге мәгариф сәнгать музее, Россиянең алдынгы гуманитар мәгълүмат комплексларының берсе "Россия дәүләт университетының фәнни китапханәсе" [26], Россия югары уку йортларының китапханәләрен чит ил әдәбияты белән комплектлау үзәге, Россия Федерациясе югары уку йортлары китапханәләре документларын саклау (шул исәптән сирәк басмаларны торгызу) үзәге..

Тарих-архив институты

РГГУның Тарих-архив институты (ИАИ РГГУ) - 1930 елда оешкан Мәскәү тарих-архив институтының ( MГИАИ) тулы хокуклы варисы, РГГУ эчендә структур берәмлек. Директор вазифасын башкаручы - тарих фәннәре кандидаты, профессор Э. М. Бурова. Институт эчендә: архив һәм документ белеме факультеты; тарих бүлеге; халыкара мөнәсәбәтләр һәм чит ил төбәкләре тикшернеүе факультеты; тарих, политология һәм хокук факультеты; документлар белеме югары мәктәбе бар.

Икътисад, идарә һәм хокук институты

1995 елда барлыкка килгән. ИЭУП оештыручысы һәм беренче директоры Владимир Дмитриевич Королёв. Хәзерге вакытта директоры - икътисад фәннәре докторы, профессор Надежда Ивановна Архипова . Институт эчендә: идарә итү факультеты; икътисад факультеты; хокук факультеты; ИУЭП бизнес мәктәбе бар. Институт берничә тапкыр "ялган" диссертацияләр булдыруда фашланды, чөнки "Диссернет" ирекле җәмгыяте ИУЭП һәм аның директоры Н. И. Архипова турында тулы тикшерүләр бастырып чыгарды.

Л. С. Выготский исемендәге психология институты

Институт составында психология, клиник психология, хезмәт эшчәнлеге психологиясе белгечлекләрен үз эченә алган психология факультеты, шулай ук психология-педагогик белем, психология һәм девиант тәртип педагогикасы белгечлеген үз эченә алган психология факультеты, гамәли психология уку-консультация үзәге бар.

Массакүләм һәм реклама мәгълүмат чаралары һәм реклама институты

Институт составында журналистика факультеты; реклама һәм җәмәгатьчелек белән элемтә факультеты; практик журналистиканың укыту-җитештерү үзәге эшли. Бүгенге көндә журналистика факультетының деканы булып Наталья Яковлевна Макарова тора.

Лингвистика институты

Институт теоретик һәм гамәли лингвистика факультетыннан (декан И. Шаронов), гуманитар фәннәрнең интеллектуаль системалары бүлегеннән (В. К. Фин җитәкчелегендә) һәм чит телләр бүлегеннән (Т. В. Бузина җитәкчелегендә) тора. 2000 елдан Максим Анисимович Кронгауз директор булып эшләде, 2013 елда институтны Нина Романовна Сумбатова җитәкләде, һәм 2016 елдан Игорь Игоревич Исаев институт директоры булып эшләде.

Мәгълүмати фәннәр һәм куркынычсызлык технологияләре институты

Мәгълүмати системалар һәм иминлек (ФИСБ) факультетыннан тора.

Филология һәм тарих институты

Институт үз эченә ала: тарих һәм филология факультеты; тәрҗемәне өйрәнү һәм тәрҗемә практикасы бүлеге; әдәбият, театр һәм кино бүлеге.

Көнчыгыш культуралары һәм борынгылык институты

Институт үз эченә ала: Көнчыгыш һәм көнбатыш культураларын чагыштырма өйрәнү үзәге; Чагыштырма тикшеренүләр үзәге ; Борынгылыкны өйрәнү үзәге; Көнчыгыш һәм эллинистик археология үзәге; Борынгы көнчыгышны өйрәнү үзәге; В. Н. Топоров исемендәге мемориал кабинет-китапхана; шулай ук 5 кафедра.

Яңа мәгариф технологияләре институты

Институт үз эченә ала: Мәгълүмати-мәгариф проектларын үстерү өчен мәгариф һәм фәнни үзәк; Алга киткән медиа технологияләре белем һәм фәнни үзәге; Челтәр трансляциясе, сервис һәм Мультимедиа класслары комплексы челтәр трансляциясе һәм сервисы һәм мәгълүмат ярдәме үзәге; үсеш технологияләренең мәгариф һәм фәнни лабораториясе; мәгариф мәйданының система интеграциясе лабораториясе; информатика, мехатроника һәм сенсорика проблемалары лабораториясе; укытуның техник чаралары лабораториясе.

Гомуми университет факультетлары

• Фәлсәфә факультеты . Факультет деканы - Сербиненко Вячеслав Владимирович. Факультетка нигез салучы - Валерий Дмитриевич Губин . Факультет үз эченә: ватан фәлсәфәсе тарихы бүлеге (Вячеслав Сербиненко җитәкчелегендә); Фәлсәфәнең хәзерге проблемалар бүлеге (баш - Владимир Филатов); чит ил фәлсәфәсе тарихы бүлеге ( Валерий Губин җитәкчелегендә); феноменологик тикшеренүләр үзәге (Виктор Молчанов җитәкчелегендә); В. В. Зеньковский исемендәге рус фәлсәфәсе тарихчылары үзәге (председателе - Вячеслав Сербиненко); "Мәдәният диалогы" эксперименталь белем һәм фәнни лаборатория (баш - Анатолий Ахутин ).
• Социологик факультет . Декан - Наталья Михайловна Великая [27] . Факультет үз эченә: социология теориясе һәм тарихы бүлеге; гамәли социология бүлеге; сәяси социология һәм социаль технологияләр бүлеге [28] ; ВЦИOM базасы бүлеге; социологик тикшеренүләр үзәге. Социология факультетына нигез салучы - Тощенко Жан Терентьевич (2014 елга кадәр)- декан).
• Сәнгать тарихы факультеты. 1999 елга кадәр - Музеология факультеты. Деканы - Владимир Алексеевич Колотаев. Факультет эченә: Restгары Реставрация югары мәктәбе бүлеге; Борынгы дөнья һәм Урта гасыр сәнгате тарихы бүлеге; Заманча һәм хәзерге сәнгать теориясе һәм тарихы бүлеге; Музеология бүлеге; Кино һәм хәзерге сәнгать бүлеге; "Арт-дизайн" укыту үзәге; Сәнгать практикасы һәм музей технологияләре югары мәктәбе.
• Мәдәни тикшеренүләр факультеты . 2018 елда берничә структураны берләштереп ясалган: Социо-мәдәни тикшеренүләр бүлеге (ОСКИ), Европа мәдәнияте югары мәктәбе (ИЕК, моңа кадәр - Европа Мәдәният Институты, IEK) һәм Рус антропология мәктәбе (РАШ). Деканы - Галина Ивановна Зверева. Факультет эченә: тарих һәм мәдәният теориясе бүлеге (җитәкче - бүлек мөдире Г. И. Зверева), социаль-мәдәни практикалар һәм коммуникация бүлеге (бүлек җитәкчесе - Н. С. Галушина), Европа культуралары югары мәктәбе (директоры - А. М. Перлов), "Мәдәни үлчәм" мәктәбе (директоры - Г. A. Шматова). Факультет укытучылары арасында - И. В. Кондаков , D. И. Антонов, О. В. Гавришина, К. Ю. Эрусалимский, И. Е. Суриков, А. В. Тарасова һәм башкалар. Бакалавриатта уку түбәндәге профилләр буенча: "Россия культурасы", "Европа культурасы", "Масса-күләм элемтә культурасы". Магистратура программалары: "ХХ гасырның культурологиясе" һәм "Рус мәдәнияте" (Германияла, Бохумдагы Рур университетының Ю. М. Лотман исемендәге Рус мәдәниәты институты белән берлектә).

Университет күләмендәге кафедралар

• Чит телләр бүлеге
• Физик тәрбия, спорт һәм тормыш куркынычсызлыгы бүлеге

Университет күләмендәге мәгариф-фәнни һәм фәнни үзәкләр

Халыкара мәгариф һәм фәнни үзәкләре

Филиаллары

2016 елга университетның Домодедово шәһәрендә 1 филиалы бар.

Бетерелгән бүлекләр

Рәсәй антропологик мәктәбе

• 2000[29] - 2020[30]: Казан филиалы[31][32]

Ректорлары

• 1991 - 2003 - тарих фәннәре докторы, профессор Ю. Н. Афанасьев
• 2003 - Л. Б. Невзлин [33]
• 2003 - икътисад фәннәре докторы, профессор В. В. Минаев (ректор вазыйфасын башкаручы)
• 2004 - 2006 - тарих фәннәре докторы, профессор И. В. Карапетянц (ректор вазыйфасын башкаручы)
• 28.03.2006 - 03.03.2016 - РАН әгъза-корреспонденты, тарих фәннәое докторы, профессор Е. И. Пивовар
• 04.03.2016 - 29. 08. 2017 - фәлсәфә фәннәре докторы, профессор Е. Н. Ивахненко [34] [35]
• 29.08.2017 - 29.08.2018 - тарих фәннәре докторы, профессор A. Б. Безбородов (ректор вазыйфасын башкаручы)
• 29.08.2018 - тарих фәннәре докторы, профессор A. Б. Безбородов [16]

Искәрмәләр

1. http://www.rsuh.ru/international/
2. https://eua.eu/about/member-directory.html
3. https://web.archive.org/web/20220525131836/https://www.iau-aiu.net/Members
4. Юридик шәхесләрнең бердәм дәүләт реестры
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q27890430https://wikidata.org/wiki/Track:P7011
5. Таблица 5. Топ-10 вузов в сфере «Гуманитарные и социальные направления». raexpert.ru. әлеге чыганактан 2018-09-12 архивланды. 2018-09-11 тикшерелгән.
6. Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани Республики Татарстан (Филиал РГГУ в г. Казани)
7. Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани 2021 елның 21 гыйнвар көнендә архивланган. - Дни открытых дверей: 20 июня 2016 года. Аккредитация №531.0000 от 26.08.2014 00:00, действительна по 26.08.2020 00:00.
8. Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани Республики Татарстан
9. РГГУ закроет более 10 своих филиалов
10. ИАИ РГГУ. www.rsuh.ru. әлеге чыганактан 2019-09-21 архивланды. 2019-12-22 тикшерелгән.
11. Московский государственный историко-архивный институт РГГУ отмечает свое 80-летие - ПОЛИТ.РУ. polit.ru. әлеге чыганактан 2019-12-22 архивланды. 2019-12-22 тикшерелгән.
12. Высшая партийная школа при ЦК КПСС (ВПШ) | История «Миусс» | История «Миусс». rodnaya-istoriya.ru. 2019-12-22 тикшерелгән.
13. Российский гуманитарный университет.
14. Острая гуманитарная недостаточность. www.sovsekretno.ru. әлеге чыганактан 2019-12-22 архивланды. 2019-12-22 тикшерелгән.
15. Из Института психологии РГГУ массово уволились преподаватели. РБК. 2019-12-22 тикшерелгән.
16. Новости - РГГУ.РУ. rsuh.ru. әлеге чыганактан 2018-09-11 архивланды. 2018-09-11 тикшерелгән.
17. Ректором РГГУ назначен Александр Безбородов. www.kommersant.ru. 2019-12-22 тикшерелгән.
18. Рейтинг высших учебных заведений России и стран членов Содружества Независимых Государств.
19. МГИМО и МГУ вошли в список лидеров российского сегмента(үле сылтама)
20. Рейтинг Три Миссии Университетов, 2019. mosiur.org. 2019-09-19 тикшерелгән.
21. Рейтинг лучших вузов России RAEX-100. raex-rr.com. 2020-06-16 тикшерелгән.
22. Russian State University for the Humanities. 2020-10-07 тикшерелгән.
23. Попов А.В. {{{башлык}}} // Теология и образование. 2019. Ежегодник Научно-образовательной теологической ассоциации. — НИЯУ МИФИ. — С. 149—157.
24. Общая информация. www.rsuh.ru. әлеге чыганактан 2019-12-27 архивланды. 2019-12-22 тикшерелгән.
25. Институты, факультеты, кафедры. www.rsuh.ru. әлеге чыганактан 2019-12-22 архивланды. 2019-12-22 тикшерелгән.
26. Главная | Информационный комплекс РГГУ. liber.rsuh.ru. әлеге чыганактан 2020-01-03 архивланды. 2020-01-13 тикшерелгән.
27. Великая Наталия Михайловна. Российский государственный гуманитарный университет. әлеге чыганактан 2021-04-21 архивланды. 2020-04-07 тикшерелгән.
28. Социологический факультет. Российский государственный гуманитарный университет. әлеге чыганактан 2020-06-13 архивланды. 2020-04-07 тикшерелгән.
29. kazan.academica.ru: Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани Республики Татарстан (Филиал РГГУ в г. Казани)
30. eduscan.net: Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани 2021 елның 21 гыйнвар көнендә архивланган. - Дни открытых дверей: 20 июня 2016 года. Аккредитация №531.0000 от 26.08.2014 00:00, действительна по 26.08.2020 00:00.
31. provuz.ru: Филиал Российского государственного гуманитарного университета в г. Казани Республики Татарстан
32. ria.ru: РГГУ закроет более 10 своих филиалов 16:36 14.06.2013 (обновлено: 12:25 10.02.2020)
33. Гуманитарии дожали Невзлина / Политика / Независимая газета. www.ng.ru. 2019-12-22 тикшерелгән.
34. Глава Минобнауки уволила ректора РГГУ Евгения Ивахненко. ТАСС. 2019-12-22 тикшерелгән.
35. Почему уволили ректора РГГУ Евгения Ивахненко — и что это значит для главного гуманитарного вуза страны. meduza.io. 2017-8-30 тикшерелгән.

Әдәбият

• Анисимова Е. Кого готовит Институт архивоведения при ЦАУ СССР // Архивное дело. — 1931. — Вып. 3-4 (28-29). — С. 13-16;
• Безбородов А. Б. Из прошлого и настоящего историко-архивного института: Архивоведы и их учебники // Новый исторический вестник. Избранное, 2011—2015: 85 лет ИАИ — 25 лет РГГУ. / Сер. "Библиотека «Нового исторического вестника». — М., 2016. — С. 53-63;
• Бурова Е. М. Новое образовательное направление по документоведению и архивоведению: как оно создавалось // Отечественные архивы. — 2009. — № 6. — С. 55-61;
• Историко-архивный институт в первые годы: Воспоминания Н. В. Бржостовской / Публ. В. В. Олевской // Отечественные архивы. −1998. — № 2. — С. 78-82;
• Каментсева Э.И. Александр Николаевич Сперанский - MGIAI (1891-1943) ярдәмче тарихи дисциплиналар бүлегенә нигез салучы // Ярдәмче тарихи фәннәр тарихы: Сн. документлар һәм материаллар. - М., 1992. - С. 323-330;
• Клименко А. Ю. «Они сохраняли традиции старой университетской дореволюционной школы…»: Из воспоминаний выпускников и преподавателей ИАИ. Конец 1940-х — 1960-е гг. // Отечественные архивы. — 2009. -№ 3. — С. 94-103
• Козлов В. П. Историко-Архивный институт: хроника развала и точка бифуркации // Вестник архивиста. — 2003. № 1(73). — С. 59-95;
• Козлов В. Ф. Материалы заседания Ученого Совета МГИАИ, посвященного памяти профессора П. П. Смирнова // Археографический ежегодник за 1980 год. — М., 1981. — С. 243—247;
• Кто есть кто в РГГУ. Краткий биографический справочник. — М.: РГГУ, 1993. — 295 с.;
• Кузнецова Т. В. Кафедре документоведения — 40 лет // Делопроизводство. −2000. — № 2. — С. 3-9.
• Магидов В. М. Роль профессиональной образовательной программы в развитии факультета технотронных архивов и документов Историко-архивного института РГГУ // Вестник архивиста. — 1996. — № 2-3 (32-33). — С. 108—111;
• Московский ордена «Знак почёта» Государственный историко-архивный институт 1930—1980: Сборник документов и материалов / Сост. П. П. Ковалев, Г. И. Королев, Е. И. Лагутина, Д. М. Эпштейн. — Пермь: Пермское книжное издательство, 1984. — 340 с.;
• Попов А. В. Архивное образование: вчера, сегодня, завтра // Отечественные архивы. — 1994. — № 3. — С. 120;
• Попов А. В. Историко-архивный институт и традиции изучения истории и архивов Русской Православной Церкви: магистерская программа «История Русской Православной Церкви» // Теология и образование. 2019. Ежегодник Научно-образовательной теологической ассоциации. — М.: НИЯУ МИФИ, 2019. — С. 149—157;
• Попов А. В. Соотношение исторических и архивных дисциплин в период становления МГИАИ 1930—1941 гг. // Вестник архивиста. — 1994. — № 4 (22) — С. 67-70;
• Попов А. В. Старостин Евгений Васильевич, Россия // Исследователи Русского зарубежья: биобиблиографический словарь. = The Researchers of Russian Diaspora: Biobibliographical Reference Book / В. Л. Гентшке, И. В. Сабенникова, А. С. Ловцов. — Москва; Берлин: Директ-Медиа, 2018. — С. 299—301;
• Простоволосова Л. Н., Станиславский А. Л. История кафедры вспомогательных исторических дисциплин: Учебное пособие. — М., 1990. — 96 с.;
• Путеводитель студента: Справочник / Отв. ред. Ю. Н. Афанасьев; при участии Н. И. Басовской, О. Ю. Шамаевой. — М.: РГГУ, 1995. — 228 с.;
• Российский государственный гуманитарный университет (Московский государственный историко-архивный институт) 1990—1991 гг. Справочник. — М.: РГГУ, 1991. — 39 с.;
• Соколов Н. И. К 5-летней годовщине Историко-архивного института им. М. Н. Покровского // Архивное дело. — 1936. — № 38. — С. 27-29;
• Стрекопытов С. П., Сенин А. С. Кафедра истории государственных учреждений и общественных организаций. Краткий очерк организации и деятельности. 1952—2002. / Ред. Т. Г. Архипова. — М.: РГГУ, 2002. — 230 с.
• Университет на пороге XXI века: абрис учебного процесса РГГУ. — М.: РГГУ, 1995. — 94 с.
• Учителя учителей: Очерки и воспоминания. — М.: РГГУ, 2009. — 242 с.
• Хорхордин ТИ тамырлары һәм таҗы: Тарихи һәм архив институты портретына кагыла. (1930-1991) - М.: RGGU, 1997. - 108 б.
• Шмидт С.О. Исторические корни профессии историка-архивиста: отечественный опыт // Вестник архивиста. — 1996. — № 4 (34). — С. 20-30;
• Штраус В. П. О первом директоре Историко-архивного института Р. К. Лиците // Вестник архивиста. — 2004. — № 5 (83). — С. 377—389