Ләйлә Бәдирбәйли

Ләйлә Бәдирбәйли
Туган телдә исем	әзери. Leyla Ağalar qızı Bədirbəyli
Туган	8 гыйнвар 1920(1920-01-08)[1] Бакы, Азәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте
Үлгән	23 ноябрь 1999(1999-11-23)[1] (79 яшь) Бакы, Әзербайҗан
Күмү урыны	Шәрәфле каберләр аллеясе^[d]
Ватандашлыгы	Азәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте  СССР  Әзербайҗан
Һөнәре	театр актеры, киноактер, актёр, биюче
Сәяси фирка	Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Ләйлә Бәдирбәйли Викиҗыентыкта

Ләйлә Агалар кызы Бәдирбәйли яки Ләйлә Бәдирбәкова (кияүдә — Җаванширова, әзери. Leyla Ağalar qızı Bədirbəyli (Cavanşirova); 1920 елның 8 гыйнвары — 1999 елның 23 ноябре) — совет азәрбайҗан театр һәм кино актрисасы[2]. Азәрбайҗан ССРның халык артисты (1959). Икенче дәрәҗә Сталин премиясе лауреаты (1946). 1945 елдан СБКФ әгъзасы.

Тормыш юлы

Ләйлә Җаванширова 1920 елның 8 гыйнварында Бакыда шәмкер бәкләрх нәселеннән булган Агалар Бәдирбәков[3] һәм шәмәкәр ханы Муса ханның кызы Бикә ханым гаиләсендә туа. Ләйләнең балачак еллары Ичәршәһәрдә аларның йортында уза.

1936 елда ул Азәрбайҗанның җыр һәм бию ансамбле солисткасы була, анда 1942 елга кадәр була. 1942 елда М. А. Азизбеков исемендәге Азәрбайҗан дәүләт театры җитәкчелеге чакыруы буенча Ләйлә Бәдирбәйли аның сәхнәсендә актриса була[4].

1945 елда Бәдирбәйли Аршин Мал-Алан музыкаль комедиясендә Гөлчәхрә ролен Узәир Җажибәков чакыруы буенча уйный. Соңрак ул «Фатали хан», «Очрашу», «Күләгәләр үрмәли», «Аның зур йөрәге», «Кероглы», «Тыйнаксыз кура», «Севиль», «Безнең урамндагы егетләр», «Бер матур көнне», «Дәрвиш Парижны шартлата», һ.б. 1951 елда Ләйлә Бәдербәйли Азәрбайҗан театр институтын тәмамлый[5].

Актриса 1999 елның 23 ноябрендә вафат була. Бакыда Шәрәфле каберләр аллеясында җирләнә.

Шәхси тормыш

1936 елда, 16 яшендә Җаванширлар нәселе, Карабах ханы Ибраһим Хәлил ханның токымы Фарадж Җаваншировка кияүгә чыга. Бер елдан соң парның улы Җаваншир туа, әмма берничә елдан гаилә таркала.

1942 елда Ләйлә икенче тапкыр Камил Аслановка кияүгә чыга. Парның ике кызлары туа: Ләлә (1947) һәм Бикә (1964). Икенче кызы туганнан соң берничә ел узгач, аның ире чит илләрнең берсендә автомобиль һәлакәтендә фаҗигале рәвештә һәлак була, ә шуннан соң берничә ай узгач, олы кызы Ләлә да автокатастрофа нәтиҗәсендә һәлак була.

Фильмография

• 1937 — Шаулы халык
• 1941 — Сабухи — Тубу-ханым
• 1942 — Сувенир
• 1945 — Аршин Мал-Алан — Гөлчәхрә
• 1947 — Фатали-хан — Тути-бикә
• 1955 — Очрашу — Билгәис
• 1958 — Аның зур йөрәге — Халидә
• 1958 — Күләгәләр үрмәли — Ләйлә
• 1960 — Кёроглы — Нигәр
• 1969 — Тыйнаксыз кура — Зарнигәр
• 1970 — Көтү
• 1970 — Севиль — Тафта
• 1972 — Иске черешня
• 1973 — Безнең урамндагы егетләр
• 1974 — Чарвадаров эзләре буенча
• 1975 — Сүнгән учаклар уты
• 1976 — Дәрвиш Парижны шартлата — Шахрабану-ханым
• 1976 — Бер матур көнне — ана
• 1977 — Вулканга барам — Гөлсем
• 1978 — Мин җыр уйлыйм — Надирәнең анасы
• 1983 — Асиф, Васиф, Агасиф
• 1987 — Ир-ат сүзе
• 1988 — Ир-ат өчен яшь хатын-кыз
• 1990 — Тозак
• 1991 — Газелхан
• 1991 — Аклану утында янырмын
• 1991 — Теге дөньядан сәлам

Бүләкләр

• Икенче дәрәҗә Сталин премиясе (1946) — «Аршин мал алан» фильмында Гөлчәхрә ролен башкарган өчен (1945)[6]
• Азәрбайҗан ССРның Мирза Фатали Ахундов исемендәге Дәүләт премиясе (1972)[7]
• Азәрбайҗан ССРның Халык артисткасы (1959)
• Бәйсезлек ордены (Азәрбайҗан)[8]

Искәрмәләр

1. Internet Movie Database — 1990.
   https://wikidata.org/wiki/Track:P345https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312https://wikidata.org/wiki/Track:P11924
2. A. D. Safarova. Театр и время. — Элм, 1971. — 164 с.
3. Гюльнара ДЖАВАДОВА. ЛЕЙЛА БАДИРБЕЙЛИ — НАСТОЯЩАЯ ВОСТОЧНАЯ КРАСАВИЦА… (рус.), Газета Бакинский рабочий.
4. Visions of Azerbaijan Magazine ::: Screen Beauty – Leyla Badirbeyli. Visions of Azerbaijan Magazine.
5. Бадирбейли (Джаванширова) Лейла Агалар-кызы - актриса — OurBaku. www.ourbaku.com.
6. M. K. Kurbanov. Kulʹtura sovetskogo Azerbaĭdzhana. — Azerbaĭdzhanskoe gos. izd-vo, 1959. — 150 с.
7. Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1972-ci il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1972-ci il tarixli Qərarı — anl.az
8. 70 - L. A. Bədirbəylinin "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında. әлеге чыганактан 2016-06-10 архивланды.