Кызыл (шәһәр)

Кызыл

Халык саны	116 015 (2017)
Нигезләнгән	1914
Хөкүмәт башлыгы	Сагаан-оол, Карим Байлак-оолович
Сәгать поясы	UTC+07:00
Кардәш шәһәрләр	Һонолулу бүлгесе һәм Красноярск
География
АТБ	Тыва
Ил	Россия
Мәйдан	97.41 км²
ДДӨБ	630 метр
Координатлар	51°43'тн, 94°27'кнч
Почта индексы	667001–667011
Телефон коды	39422
Хөкүмәт башлыгы	Сагаан-оол, Карим Байлак-оолович

Кызы́л (тыв. Кызыл, рус. Кызыл) — Pəcəйдагы шәһәр, Тыва Республикасының башкаласы. Халкы — 109 986 кеше (2010 елда).

Тарих

Урянхлар төбәге Pəcəйга кергәчтен үк торак пункт буларак 1914 елда Белоца́рск исеме астында рус колонистлары тарафыннан төзелә. 1918 елда (инкыйлаб белән бәйле рәвештә) атамасы Хем-Бельди́рга үзгәртелә, 1926 елда — Кызылга.

1921 елда шәһәр Тыва Халык Җөмһүриятенең башкаласы, 1944 елдан — РСФСРның Тыва автоном өлкәсенең, 1961 елдан — Тыва АССРның, һәм 1991 елдан — Тыва Җөмһүриятенең башкаласы.

Географик урнашуы

Кызыл — Азияның үзәге

Шәһәр Тыва казанында Олы Енисейне (Улуг-Хем) барлыкка китерүче Зур Енисей (Бий-Хем) һәм Кече Енисей (Каа-Хем) елгалары кушылган урында урнашкан.

Шәһәрнең идарәсе

2008 елның 30 июлендә Кызыл шәһәренең мэры буларак биш елга Владислав Товарищтайевич Ховалыг билгеләнә.

Мәдәният

• «Саян» — Тыва дәүләт җыр һәм бию ансамбле.

Мәгариф

• Тыва дәүләт университеты

Сылтамалар

• Тыва-Онлайн — Тыва Җөмһүрияте яңалыклары (русча һәм инглизчә)
• Тыва эзләнүләре өлкәсендә яңалыклар — Тыва турында фәнни журнал