Заһир Исмәгыйлев

Заһир Исмәгыйлев
	Заһир Исмәгыйлев
	; З.Г. Исмәгыйлев (1916-2003)
Төп мәгълүмат
Тулы исеме	Заһир Гариф улы Исмәгыйлев
Туу көне	8 гыйнвар 1917
Туу урыны	Ырынбур губернасы Белорет районы Сәрмән авылы
Үлү көне	30 май 2003 (86 яшь)
Үлү урыны	Уфа
Җирләнгән:	Уфа мөселман зираты
Эшчәнлек еллары	1942-2003
Дәүләт	Русия империясе→; РСФСР→; ССРБ→; Россия
Һөнәрләр	композитор, ректор
Кораллар	фортепиано
Жанрлар	классика, эстрада
Коллективлар	Уфа дәүләт сәнгать институты
Хезмәттәшлек	Башкорт опера һәм балет театры
Бүләкләр	;

Википедиядә Исмәгыйлев фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Заһир Исмәгыйлев, Заһир Гариф улы Исмәгыйлев, баш. Заһир Ғариф улы Исмәғилев (1916 елның 26 декабре (1917 елның 8 гыйнвары), Ырынбур губернасы, Югары Сәрмән — 2003 елның 30 мае, Уфа) — композитор, педагог, җәмәгать эшлеклесе. БАССР (1963), РСФСР (1968), ССРБ (1982) халык артисты. РСФСР дәүләт (1973), БАССР С. Юлаев исемендәге Дәүләт (1967) премияләре лауреаты. ССРБ композиторлар берлеге әгъзасы (1942 елдан).

Тәрҗемәи хәле

1916 елның 26 декабрендә (1917 елның 8 гыйнвары) Ырынбур губернасы (хәзерге БР Белорет районы) Югары Сәрмән (Сәрмән) авылында туган. 1937 елда П.И. Чайковский исемендәге Мәскәү консерваториясе каршындагы башкорт студиясенә укырга керә. Бөек Ватан сугышы елларында Уфада эшли, фронт бригадаларында концертлар белән катнаша, ватандарлык рухындагы җырлар иҗат итә («Башкорт батырлары», «Каһарманнар турында җыр», «Соңгы хат», «Шәйморатов генерал»). Башкорт студиясен тәмамлагач (1948), Мәскәү консерваториясенең композиторлык факультетында белем ала. 1954-1978 елларда БАССР композиторлар берлеге рәисе, 1968-1988 елларда Уфа дәүләт сәнгать институты ректоры, 1977 елдан профессор.

З. Исмәгыйлев — республиканың сәнгатендә, мәдәниятендә сизелерлек эз калдырган шәхес. Милли опера, камера-вокал, хор, инструменталь музыкалар үсешенә зур өлеш кертә. «Салават Юлаев», «Урал илчеләре», «Каһым-түрә», «Акмулла», «Шәүрә», «Агыйдел дулкыннары» операларының музыкасы авторы. Л.Б. Степанов белән берлектә беренче башкорт балетын — «Торна җыры» (1944) иҗат итә.
300дән артык җыр һәм романс язган.

Уфа мөселман зиратында җирләнде.

Гаиләсе

Кызы Ләйлә (1946), композитор.

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

1955 РСФСР атказанган сәнгать эшлеклесе
1963 БАССР халык артисты
1968 РСФСР халык артисты
1982 ССРБ халык артисты
1984 БАССР атказанган мәдәният хезмәткәре
1973 М.И. Глинка исемендәге РСФСР дәүләт бүләге — «Агыйдел дулкыннары» операсы (1972) һәм «Әни сүзе» хор шәлкеме (1972) өчен
1967 С. Юлаев премиясе (беренче алучы) — «Яңа җырлар» җыентыгы өчен.
1996 М. Акмулла премиясе — «Акмулла» операсы өчен (1996)
1949 Хөрмәт Билгесе ордены
1967 Хезмәт Кызыл Байрагы ордены
1977 Халыклар дуслыгы ордены
1971 Ленин ордены
1997 4нче дәрәҗә Ватан алдындагы хезмәтләр өчен ордены
1998 БР ФА шәрәфле академигы