|
สันนิบาตดีเลียน สันนิบาตดีเลียน (กรีก: Συμμαχία της Δήλου) เป็นกลุ่มนครรัฐกรีกที่ก่อตั้งใน 478 ปีก่อนคริสตกาล[1] มีจุดประสงค์เพื่อดำเนินการรบกับจักรวรรดิอะคีเมนิด (เปอร์เซีย) ต่อหลังได้ชัยในยุทธการที่พลาตีอา ช่วงปลายการบุกครองกรีซครั้งที่สองของเปอร์เซีย[2] สันนิบาตนี้นำโดยเอเธนส์ มีจำนวนสมาชิกระหว่าง 150–330 นครรัฐ[3] สันนิบาตดีเลียนเป็นชื่อสมัยใหม่ที่มาจากเกาะดีลอส ที่ตั้งของที่ประชุมและกองคลัง[4] ก่อนที่เพริคลีสจะย้ายไปที่เอเธนส์ใน 454 ปีก่อนคริสตกาล[5] เอเธนส์เริ่มใช้ทุนของสันนิบาตเพื่อประโยชน์ส่วนตนหลังก่อตั้งไม่นาน ทำให้สันนิบาตนี้แปรสภาพเป็นจักรวรรดิกลาย ๆ ของเอเธนส์ ใน 431 ปีก่อนคริสตกาล อำนาจของสันนิบาตที่คุกคามอธิกภาพของสปาร์ตาบานปลายเป็นสงครามเพโลพอนนีเซียน สันนิบาตสลายตัวหลังเอเธนส์แพ้สงครามใน 404 ปีก่อนคริสตกาล เบื้องหลังสงครามกรีก-เปอร์เซียมีที่มาจากพิชิตนครกรีกในเอเชียน้อยและไอโอเนียของพระเจ้าไซรัสมหาราช จักรพรรดิองค์แรกแห่งจักรวรรดิอะคีเมนิดใน 550 ปีก่อนคริสตกาล ต่อมาฝ่ายเปอร์เซียพบว่าชาวไอโอเนียนั้นปกครองยาก จึงสนับสนุนให้มีทรราชปกครองแต่ละเมืองในไอโอเนีย[6] 499 ปีก่อนคริสตกาล อริสตาโกรัส ทรราชแห่งไมลีตัสที่ล้มเหลวในการล้อมนักซอสปลุกปั่นชาวกรีกให้ลุกฮือต่อต้านเปอร์เซียเพื่อรักษาอำนาจของตน[7] เหตุการณ์นี้นำไปสู่กบฏไอโอเนีย[8] นครรัฐเอเธนส์และอีรีเทรียมีส่วนในการยึดและเผาเมืองซาร์ดิส เมืองสำคัญของเปอร์เซียในไอโอเนีย[9] การกบฏดำเนินต่อไปอีกห้าปีก่อนถูกปราบ แต่กระนั้นดาไรอัสมหาราชแห่งเปอร์เซียตัดสินใจบุกกรีซเนื่องจากเห็นว่านครรัฐเหล่านี้ยังเป็นภัยและต้องการลงโทษเอเธนส์และอีรีเทรียที่เผาเมือง การบุกกรีซครั้งแรกทำให้เธรซ มาซิดอน และหมู่เกาะอีเจียนตกเป็นของเปอร์เซีย ส่วนอีรีเทรียถูกทำลาย[10] อย่างไรก็ตามการบุกครองสิ้นสุดลงใน 490 ปีก่อนคริสตกาลเมื่อเปอร์เซียพ่ายแพ้ในยุทธการที่มาราธอน[11] หลังดาไรอัสสวรรคต เซิร์กซีสที่ 1 พระราชโอรสนำทัพบุกกรีซเป็นครั้งที่สองใน 480 ปีก่อนคริสตกาล ชัยชนะที่เทอร์มอพิลีและอาร์เตมีเซียมทำให้กรีซทั้งหมดยกเว้นเพโลพอนนีสถูกเปอร์เซียยึดครอง เปอร์เซียพยายามยึดเพโลพอนนีสแต่พ่ายแพ้ในยุทธนาวีที่ซาลามิส ปีต่อมา (479 ปีก่อนคริสตกาล) กรีกรวบรวมทัพขนาดใหญ่ที่สุดโต้กลับจนเอาชนะเปอร์เซียในยุทธการที่พลาตีอา[12] ในช่วงเวลาเดียวกัน กองเรือกรีกเอาชนะกองเรือที่เหลือรอดของเปอร์เซียในยุทธนาวีที่มีคาลี เป็นการสิ้นสุดการบุกครองและกรีกเริ่มโต้กลับ กองเรือกรีกแล่นไปที่เธรเชียนเคอร์ซอนีสของเปอร์เซียเพื่อยึดเมืองเซสทอส[13] 478 ปีก่อนคริสตกาล ทัพกรีกยึดเมืองบิแซนเทียมได้สำเร็จ แต่พฤติกรรมของพอสซาเนียส แม่ทัพสปาร์ตาทำให้เกิดความบาดหมางในหมู่นครรัฐกรีก[14] การก่อตั้งสันนิบาตหลังยึดเมืองบิแซนเทียม สปาร์ตาปรารถนาจะออกจากสงครามเนื่องจากบรรลุเป้าหมายในการปลดปล่อยกรีซแผ่นดินใหญ่และนครกรีกในเอเชียน้อยแล้ว ทั้งยังเกรงเอเธนส์ที่กำลังขึ้นมามีอำนาจ นอกจากนี้สปาร์ตาพบว่าการรักษาสวัสดิภาพของชาวกรีกในเอเชียน้อยเป็นเรื่องยาก[15] โดยก่อนหน้านี้ลีโอไทคีดัส กษัตริย์สปาร์ตาเสนอว่าการอพยพชาวกรีกจากเอเชียน้อยมาที่ยุโรปเป็นหนทางเดียวที่จะปลอดภัยจากเปอร์เซีย[15] แซนธิปัส แม่ทัพเอเธนส์ปฏิเสธแนวคิดนี้เนื่องจากนครในภูมิภาคไอโอเนียเป็นอาณานิคมของเอเธนส์ และประกาศว่าเอเธนส์จะเป็นผู้ปกป้องภูมิภาคนี้[15] เมื่อสปาร์ตาที่เป็นผู้นำพันธมิตรกรีกถอนตัว มีการเรียกประชุมที่เกาะดีลอสเพื่อจัดตั้งพันธมิตรในการสู้รบกับเปอร์เซียใหม่ ตามบันทึกของทิวซิดิดีส เป้าหมายอย่างเป็นทางการของสันนิบาตคือ "ชำระแค้นให้กับความทุกข์ทรมานที่พวกเขาได้รับด้วยการทำลายล้างดินแดนของกษัตริย์ (เปอร์เซีย)"[5] แต่เป้าหมายในความเป็นจริงถูกแบ่งออกเป็นสามประการได้แก่ เตรียมรับการบุกครองครั้งหน้า แก้แค้นฝ่ายเปอร์เซีย และแบ่งสรรสิ่งที่ได้จากสงคราม สมาชิกพันธมิตรใหม่ส่วนใหญ่เลือกจ่ายเงินสนับสนุนแทนการส่งทหาร[5] มีการสาบานมีมิตรและศัตรูร่วมกัน และทิ้งเหล็กแท่งลงทะเลเป็นสัญลักษณ์แทนการเป็นพันธมิตรถาวร สงครามกับเปอร์เซียและจักรวรรดิเอเธนส์460 ปีก่อนคริสตกาล อียิปต์ที่ขณะนั้นอยู่ใต้อำนาจเปอร์เซียก่อกบฏโดยขอความช่วยเหลือจากเอเธนส์ เพริคลีสนำกองเรือ 250 ลำโจมตีไซปรัสเพื่อหวังสร้างความเสียหายแก่เปอร์เซียเพิ่ม อย่างไรก็ตามกบฏอียิปต์ถูกปราบและทัพเอเธนส์สูญเสียกำลังถึง 50,000 นายตามการประเมินสมัยใหม่[16] เหตุการณ์นี้เป็นเหตุผลหนึ่งที่เพริคลีสย้ายคลังของสันนิบาตจากเกาะดีลอสมาที่เอเธนส์ ด้านเปอร์เซียส่งกองเรือมายึดไซปรัสคืน แต่ปะทะกับกองเรือของไซมอน แม้ไซมอนจะเสียชีวิตระหว่างการปิดล้อมนครคิติออน แต่กองเรือของเขาเอาชนะเปอร์เซียในซาลามิสทางตะวันออกของไซปรัส ยุทธการครั้งนั้นเป็นการรบครั้งใหญ่ครั้งสุดท้ายของสงครามกรีก-เปอร์เซีย ก่อนทั้งสองฝ่ายจะลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพคัลลิอัสใน 449 ปีก่อนคริสตกาล[17] เมื่อเพริคลีสย้ายคลังของสันนิบาตจากเกาะดีลอสมาที่เอเธนส์ใน 454 ปีก่อนคริสตกาล สันนิบาตดีเลียนกลายสภาพจากพันธมิตรกรีกเป็นจักรวรรดิของเอเธนส์ อำนาจที่เพิ่มพูนขึ้นอย่างมากของเอเธนส์กระทบกับสปาร์ตาจนเกิดเป็นสงครามเพโลพอนนีเซียน (431–404 ปีก่อนคริสตกาล) หลังสู้รบเป็นช่วง ๆ นาน 27 ปี จักรวรรดิเอเธนส์ยอมแพ้ต่อสันนิบาตเพโลพอนนีเซียนของสปาร์ตา สิ้นสุดยุคทองของเอเธนส์และตำแหน่งผู้นำนครรัฐกรีกเปลี่ยนมาเป็นสปาร์ตา[18] แม้ต่อมาเอเธนส์จะขับไล่สปาร์ตาออกไปได้แต่ก็ไม่สามารถฟื้นคืนอำนาจได้ดังเดิม สมาชิกบางส่วน
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
