ศาสตราศาสตรา คือตำราวิชาการ โดยในภาษาไทยถิ่นใต้บางถิ่นเรียก ตำราสัจจา คือวรรณกรรมประเภทนิทานที่มีเนื้อหาสั่งสอน เช่น วรรณกรรมชาดก วรรณกรรมพื้นบ้าน ต่อมาใช้เรียกวรรณกรรมเสี่ยงทาย ตำราพยากรณ์ชีวิต แต่เดิมทำเป็นสมุดไทยขนาดสั้น ชาวใต้เรียกบุดตีนช้าง เนื้อหาในส่วนที่เป็นคำทำนายแต่ละตอนจะมีภาพประกอบอยู่คู่กับคำทำนายด้วย โดยยกเรื่องราวจากวรรณคดี ชาดก หรือนิทานพื้นบ้านต่าง ๆ เช่น รามเกียรติ์ พระเวสสันดร พระสุธน มโนราห์ สังข์ทอง ไกรทอง[1] คำทำนายแบ่งเป็น 3 กลุ่ม คือคำทำนายในทางที่ดี คำทำนายปานกลางคือไม่ดีไม่ร้าย และคำทำนายในทางร้าย ตอนท้ายของคำทำนายจะสรุปชะตาและให้ข้อเสนอแนะ การเขียนคำทำนายมีทั้งเขียนแบบร้อยแก้วและร้อยกรอง ร้อยกรองแต่งเป็นกาพย์และกลอน ส่วนใหญ่แต่เป็นกาพย์ ภาพในศาสตราเขียนแบบจิตรกรรมไทยประเพณี[2] ที่มาที่มาของศาสตราน่าจะมาจากศาสตราศาสตร์ในคัมภีร์อาถรรพเวทของศาสนาพราหมณ์ และคงเป็นพราหมณ์ที่เป็นผู้ให้กำเนิดตำราศาสตรานี้[2] สำหรับผู้ใช้ตำราศาสตราให้คำทำนาย เรียกว่า หมอศาสตรา ที่แต่เดิมเป็นพราหมณ์แต่ต่อมามีทั้งพระสงฆ์และฆราวาสชายหญิง ส่วนพิธีกรรมเรียก แทงศาสตรา เป็นพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ ไม่ใช่สิ่งที่ควรกระทำเล่น ฉบับตำราศาสตราปรากฏในท้องถิ่นภาคใต้หลายฉบับ ได้แก่ฉบับอำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ฉบับตำบลเขารูปช้าง อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา ฉบับตำบลนาประดู่ อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี ฉบับตำบลเทพกษัตรี จังหวัดภูเก็ต[3] นอกจากนี้ยังมีฉบับในประเทศกัมพูชาซึ่งแต่งเป็นร้อยแก้วและไม่มีภาพประกอบ[4] อ้างอิง
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
