ตัวเลขอีทรัสคัน

ตัวเลขอีทรัสคัน เป็นศัพท์และวลีสำหรับตัวเลขในภาษาอีทรัสคัน และเลขโดดที่ใช้เขียนตัวเลข

หน่วย

ระบบตัวเลขอีทรัสคันมีหน่วยที่มีค่าดังนี้:[1]

หน่วย
ยูนิโคด	𐌠	𐌡	𐌢	𐌣	𐌟
ค่า	1	5	10	50	100

(เมื่อติดตั้งฟอนต์ยูนิโคดแล้ว สองแถวแรกควรมีลักษณะเหมือนกัน)

ตัวอย่างนี้คือเลขมากเท่าที่รู้จัก แต่ไม่ทราบว่าหน่วยไหนแทนตัวเลขใด ตัวเลจส่วนใหญ่เขียนด้วยวิธี "สัญกรณ์การบวก" คือการเขียนหน่วยที่บวกแล้วได้ตัวเลขที่ต้องการ เรียงจากค่ามากไปน้อย ดังนั้น ตัวเลข '87' จึงเขียนได้เป็น 50 + 10 + 10 + 10 + 5 + 1 + 1 = "𐌣𐌢𐌢𐌢𐌡𐌠𐌠"[1] (เนื่องจากอักษรอีทรัสส่วนใหญ่มักเขียนจากขวาไปซ้าย ตัวเลขในจารึกจึงเป็น "𐌠𐌠𐌡𐌢𐌢𐌢𐌣" ข้อแม้นี้ใช้กับตัวอย่างที่เหลือททั้งหมด)

อย่างไรก็ตาม ชาวอีทรัสคันมักเขียนเลข 17, 18 และ 19 เป็น "𐌠𐌠𐌠𐌢𐌢", "𐌠𐌠𐌢𐌢" และ "𐌠𐌢𐌢" แต่เรียกเป็น "สามจากยี่สิบ", "สองจากยี่สิบ" และ "หนึ่งจากยี่สิบ" แทนที่จะเขียนเป็น "𐌢𐌡𐌠𐌠", "𐌢𐌡𐌠𐌠𐌠" และ "𐌢𐌡𐌠𐌠𐌠𐌠"[1] (ชาวโรมันใช้วิธีเดียวกันกับเลข 18 และ 19 ซึ่งเรียกว่า: duodeviginti และ undeviginti พฤติกรรมนี้เชื่อว่าเป็นอิทธิพลของอีทรัสคันในภาษาละติน[2])

รูปแบบนี้ยังปรากฏในเลข 27, 28, 29, 37, 38, 39, ฯลฯ แต่ในทางตรงกันข้าม ชาวอีทรัสคันโดยทั่วไปเขียน "𐌠𐌠𐌠𐌠" สำหรับเลข 4 (ทั้งแบบเดียวและใน 14, 24, 34, ฯลฯ), "𐌢𐌢𐌢𐌢" สำหรับ 40 และ "𐌡𐌠𐌠", "𐌡𐌠𐌠𐌠", "𐌡𐌠𐌠𐌠𐌠" สำหรับ 7, 8 และ 9 อย่างเดียว (ต่างจากชาวโรมันที่เขียนเลข 4 เป็น "IV", 9 เป็น "IX", 40 เป็น "XL")[1]

คำศัพท์

มีข้อตกลงทั่วไปในบรรดาผู้เชี่ยวชาญอีทรัสคันเกี่ยวกับตัวเลขจาก 1 ถึง 100 ยกเว้นเลข 4 กับ 6 ตารางข้างล่างแสดงการถอดอักษร (หนึ่งตัวอักษรต่ออักษรอีทรัสคันหนึ่งตัว) และรูปสะกดหน่วยเสียงที่เหมาะสม

คำที่มีดอกจันข้างหน้ายังไม่ได้รับการรับรอง แต่สันนิษฐานจากตัวเลขที่รู้จัก เครื่องหมายยัติภังค์ระบุว่ามีเพียงการรองรับที่มาของตัวเลขเท่านั้น

ตัวเลขอีทรัสคัน

ค่า	ตีความแบบ เลขฐานสิบ	ตีความแบบ เลขฐานสิบสอง
1	θu [tʰu] ~ θun ~ tu ~ tun
2	zal [t͡sal]
3	ci [ki] ~ ki (~ ψi?)
4	śa [ʃa] ~ sa หรือ huθ [hutʰ] ~ hut	huθ [hutʰ] ~ hut
5	maψ [makʰ] ~ *maψv-
6	huθ [hutʰ] ~ hut หรือ śa [ʃa] ~ sa	śa [ʃa] ~ sa
7	śemφ [ʃempʰ]
8	*cezp [ket͡sp]
9	nurφ- [nurpʰ]
10	śar [ʃar] ~ zar [t͡sar]	halψ [halkʰ]
11	*θuśar [tʰuʃar] "หนึ่ง-สิบ"	?
12	*zalśar [t͡salʃar] "สอง-สิบ"	śar [ʃar] ~ zar [t͡sar] "สิบสอง"
13	ci- śar- [kiʃar] "สาม-สิบ"	*θuśar?
14	*śaśar [ʃaʃar] หรือ huθzar [hutʰt͡sar] "สี่-สิบ"	*zalśar?
15	*maψśar [makʰʃar] "ห้า-สิบ"	ci- śar- "สาม-สิบสอง"
16	huθzar- [hutʰt͡sar] หรือr *śaśar [ʃaʃar] "หก-สิบ"	huθzar- [hutʰt͡sar] "สี่-สิบสอง"
17	ciem zaθrum [ki-em t͡satʰum] "สามจากยี่สิบ"
18	eslem zaθrum [esl-em t͡satʰum] "สองจากยี่สิบ"
19	θunem zaθrum [tʰun-em t͡satʰum] "หนึ่งจากยี่สิบ"
20	zaθrum [t͡satʰum] "tw-?"
30	cealψ [t͡sealkʰ] "สามสิบ/-สิบ"
40	śealψ [ʃealkʰ] or *huθalψ [hutʰalkʰ] "สี่สิบ"	*huθalψ- "สี่-สิบ"
50	muvalψ [muwalkʰ] "ห้าสิบ/-สิบ"
60	*huθalψ [hutʰalkʰ] หรือ śealψ [ʃealkʰ] "หกสิบ"	śealψ [ʃealkʰ] "หก-สิบ"
70	śemφalψ [ʃempʰalkʰ] "เจ็ดสิบ/-สิบ"
80	cezpalψ [ket͡spalkʰ] "แปดสิบ/-สิบ"
90	*nurφalψ [nurpʰalkʰ] "เก้าสิบ/-สิบ"
100	chimth [ʃimt] หรือ ximth [ʃimt] "หนึ่งร้อย"

อ้างอิง

1. Gilles Van Heems (2009)> "Nombre, chiffre, lettre : Formes et réformes. Des notations chiffrées de l'étrusque" ("Between Numbers and Letters: About Etruscan Notations of Numeral Sequences"). Revue de philologie, de littérature et d'histoire anciennes, volume LXXXIII (83), issue 1, pp. 103–130. ISSN 0035-1652
2. Giuliano Bonfante (1985): "Etruscan Words in Latin". Word, volume 36, issue 3, pp. 203–210. doi:10.1080/00437956.1985.11435872

อ่านเพิ่ม

• Agostiniani, Luciano. "The Etruscan language." In The Etruscan World, edited by Jean MacIntosh Turfa, 457–77. Abingdon: Routledge, 2013.
• Gluhak, Alemko. "Etruscan Numerals." Linguistica 17, no. 1 (1978): 25–32.
• Maras, Daniele. "Numbers and reckoning: A whole civilization founded upon divisions." In The Etruscan World, edited by Jean MacIntosh Turfa, 478–91. Abingdon: Routledge, 2013.
• Woudhuizen, F. C. "Etruscan numerals in indo-european perspective." Talanta, 20 (1988): 109.

แหล่งข้อมูลอื่น

• https://web.archive.org/web/20050405165439/http://users.tpg.com.au/etr/etrusk/tex/grammar.html#num
• http://www.mysteriousetruscans.com/language.html
• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1475-4754.2011.00596.x
• Arjan Verweij – Gallery of Ancient Dice – Ivory and Bone Cubic Dice