Усадьба западных погорян и ветряная мельница из Турашувки Старейшая из сохранившихся в Европе деревянная готическая церковь в Хачува. Анклавы немецких поселений в Малой Польше и Червонной Руси в XV веке, фрагмент немецкого исторического атласа 1934 года Курта Люка, изд. Познань
Поселенческая ситуация в предгорьях в средние века была крайне сложной. Здесь с незапамятных времен жили этнические поляки и русины. Их перекрывала новая волна русинских и валашских поселений, а также немецкая[6][7].
Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa, Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice, Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską, która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu małopolskiego, i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego roduWincenty Pol, Historyczny obszar Polski: rzecz o dijalektach mowy polskiej
В начале XX века сформировалась польская этнографическая группа восточных погорян.</br> Основой экономики было земледелие, а животноводство играло гораздо меньшую роль. Во многих местах получили широкое развитие ремесла, из которых наиболее важными были ткацкие и сапожные гильдии.
↑«Adam Wójcik, który w czasach międzywojennych badał stroje ludowe na Podkarpaciu między Białą a Sanem, przyjął „cuwę“ (biała sukmana) jako element wyróżniający grupę etnograficzną nazwaną przez niego „Pogórzanami“, do których zaliczył…», [w:] Brzozów: zarys monograficzny. Jerzy Ferdynand Adamski, Muzeum Regionalne PTTK im. Adama Fastnachta w Brzozowie. 1990. s. 227.
↑Ludność mieszkającą pomiędzy Dolinianami i Łemkami na południu a Rzeszowiakami na północy nazywa Kotula Podgórzanami. Przez innych badaczy tych terenów — Adama Wójcika, Romana Reinfussa, i Jerzego Czajkowskiego (ze względu na zasięg typów budownictwa) — są oni nazywani Pogórzanami. [w:] Etnografia polska, t. XXX. 1986. Ossolineum. s. 32.
↑«Na wschód od Lachów mieszkają Pogórzanie, prowadzący gospodarkę pastersko-rolniczą, posiadający w swojej kulturze materialnej zwłaszcza w budownictwie ślady średniowiecznej kolonizacji niemieckiej (stąd występujące tu czasem określenie „na Głuchoniemcach“), a następnie — aż do granicy — Dolinianie, będący raczej rolnikami.», [w:] Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, t. 46-47, 1992. s. 113.
↑[1]Архивная копия от 13 июля 2009 на Wayback Machine W historiografii niemieckiej (z pierwszej połowy XX wieku) koloniści niemieccy i ich potomkowie na Podkarpaciu (wschodnie i zachodnie dorzecze Wisłoki) to tzw. Walddeutsche (czyli pl. Głuchoniemcy), ludność spolszczona, nie identyfikująca się z Niemczyzną.
Эрнст Шварц . Фон ден «Walddeutschen» в Галиции. 1960. «Шлезиен» Дж. ВЗ III. стр. 147—156.
Войцех Блайер . Bemerkungen zum Stand der Forschungen uber die Enklawen der mittelalterlichen deutschen Besiedlung zwischen Wisłoka und San . [in:] Позднее средневековье в польских Карпатах. красный. проф. Ян Ганчарский . Ткацкий станок. 2007.ISBN 978-83-60545-57-7 .