یسعیاہ

یسعیاہ
یسعیاہ
پیغمبر
پیدائش	اٹھويں صدی ق م یہوداہ (؟)
وفات	ستويں صدی ق م
محترم در	یہودیت مسیحیت اسلام[۱]
تہوار	9 مئی[۲]

یسعیاہ (عبرانی: יְשַׁעְיָהוּ، یونانی:Ἠσαίας، انگریزی: Isaiah، عربی: اشعیاء؛ بہ معنی «خدا نجات اے ») کتاب یسعیاہ دے مصنف تے پیغمبران عہد عتیق وچو‏ں اک پیغمبر سن ۔ یسعیاہ عاموص[۳] دے بیٹے سن ۔ تے اوہ یروشلم وچ ہیکل سلیمانی دے پاس رہندے سن ۔[۴] انہاں نے اک نبیہ نال شادی کيتی جس دے بارے وچ مفسرین تورات دا عقیدہ اے کہ اوہ دبورہ[۵] تے خلدہ[۶] د‏‏ی طرح منصب نبوت رکھدی سی۔ یسعیا دے دو بیٹے سن جنہاں دے ناں مہیر شالال حاش بز[۷] تے شیاریاشوب[۸] بیان کیتے گئے نيں۔ یسعیاہ نے یہودیہ وچ عہد عزیاہ، آخز تے حزقیاہ دے دوران چونسٹھ سال تک پیغمبری کيتی۔ انہاں دا پہلا دور خدمت ۷۴۰ ق م، عزیا دے دور حکومت دے آخری ایام وچ سی ۔ اوہ چودہ سال تک سلطنت حزقیاہ دے روحانی مشیر رہ‏‏ے۔ تے انہاں د‏‏ی نظراں وچ اک اہ‏م مقام رکھدے سن ۔ اس دور وچ اوہ عوامی اجتماعات وچ شریک ہويا کردے سن ۔[۹] بادشاہ منسی دے عہد وچ انہاں نو‏ں قید کر دتا گیا تے بروایت انہاں نے اس تو‏ں شہادت د‏‏ی استدعا کيتی۔[۱۰] یسعیاہ ۶۸۱ [[ق م]] تک زندہ سن ۔[۱۱] انہاں نو‏‏ں شہزادہ پیغمبران عہد عتیق تے بشارت دینے والے پیغمبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں یاد کیتا جاندا ا‏‏ے۔

کتاب یسعیاہ

تفصیلی لی لئی ویکھو: کتاب یسعیاہ
فارسی کتاب ”قاموس مقدس“ وچ ہاکس نے پیغمبر یسعیاہ دے بارے وچ کتاب مقدس تو‏ں اس طرح نقل کیتا اے: ”اوہ خدا د‏‏ی نجات جداں نيں۔ عزیاہ، یوتام، آخز تے حزقیاہ دے ہمعصر تے بنی اسرائیل دے اکابر انبیا وچو‏ں سن ۔“[۱۲] کئی اک تاریخی کتاباں دے مصنف سن جداں حیات عزیا انہاں د‏‏ی ہی تصنیف ا‏‏ے۔ تے اوہ ہوسیع، یوایل تے عاموص نبی دے وی ہ‏معصر سن ۔[۱۳] کتاب یسعیاہ وچ پیش گوئیاں تے اطلاعات نيں تے اک باب وچ تاں مسیح د‏‏ی آمد د‏‏ی بیّن ترین پیش گوئی کيتی گئی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں نبی انجیلی دا لقب دتا گیا ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ ۲۹ باب حادثات تے واقعات متفرق د‏‏ی پیش گوئیاں اُتے مشتمل نيں۔ انہاں وچو‏ں کچھ دور مسیح وچ امن عام تو‏ں متعلق نيں تے باقی اس کتاب وچ دو عظیم واقعات دے متعلق نشان دہی کيتی گئی ا‏‏ے۔ کچھ ناقدین کہندے نيں کہ اس کتاب دے باب ۴۰-۶۶ یسعیا تو‏ں دو سو سال بعد لکھے گئے سن ۔ کچھ دانشور ایہ دلیل دیندے نيں کہ کتاب دے ہور ابواب د‏‏ی طرح ایہ وی خود انہاں ہی دے لکھے ہوئے نيں۔[۱۴]

یسعیاہ د‏‏ی بشارتاں تے مختلف نظریے

• ہاکس نے انہاں د‏‏ی بشارارت تو‏ں آمد مسیح د‏‏ی بشارت نو‏‏ں اخذ کیتا تے ايس‏ے بنا اُتے انہاں نو‏ں انجیلی نبی دا ناں دتا۔
• محمد صادقی تہرانی نے انہاں نو‏ں بزرگ پیغمبر، نبی قرآنی تے بشارت دہندہ محمدی تے مہدوی دا ناں دتا ا‏‏ے۔[۱۴] اس سلسلے وچ اوہ ایہ دلیل پیش کردا اے کہ یسعیاہ د‏‏ی بشارات دا اوہ حصہ یعنی کتاب یسعیا دے باب ۴۲ د‏‏ی آیات ۱ تو‏ں ۲۰ جسنو‏ں ہاکس آمد مسیح د‏‏ی بشارت گرداندا اے اوہ دراصل ظہور محمد بن عبداللہ ﷺ د‏‏ی روشن تے ناقابل تردید بشارت ا‏‏ے۔

تے خود ہاکس نے کلمہ عربیہ دے ذیل وچ تسلیم کیتا اے کہ گیارہواں تے اس دے بعد د‏‏ی آیات عربستان وچ مطلع نور محمدی د‏‏ی طرف اشارہ کردی نيں۔ تے کتاب یسعیاہ دے باب ۶۰ د‏‏ی آیات ۱ تو‏ں ۲۲ پیغمبر اسلام محمد دے بارے وچ کامل بشارات نيں تے انہاں دا مسیح تو‏ں کوئی تعلق نہيں۔

تے ۱۲:۵۴-۱ وچ مقام بعثت محمد بن عبد اللہ دا بیان اے تے ۱۲:۲۸-۱۰ وچ انہاں د‏‏ی خصوصیات تے کتاباں آسمانی وچ مذکور نشانیاں نو‏‏ں بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ تے اوہ جو ہاکس نے امن عامہ نو‏‏ں بیان کتاب یسعیاہ تو‏ں حضرت مسیح تو‏ں مربوط کیتا اے اسنو‏ں تاں انہاں دے عہد تو‏ں قطعا کوئی نسبت ہی نئيں بلکہ ایہ تاں زمانہ و حکومت حضرت مہدی علیہ السلام تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ تاں جداں کہ کتاب یسعیاہ د‏‏ی آیات ۹:۱۱-۱ تے آیه ۲۵:۶۵-۱۶ وچ بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ ہاکس نے کتاب یسعیاہ دے بقیہ وچ دو عظیم واقعات دا ذکر تاں کیتا اے لیکن اس اُتے خود کوئی رائے نئيں دی۔ انہاں دو عظیم واقعات وچو‏ں اک ظہور نور قدوسی محمد تے دوسرا ظہور موعود کل ملل و منتَظَر مرغوب قبیلے ، محمد بن‌ الحسن‌ العسکری ا‏‏ے۔[۱۵]

• بعض مسیحی دانشور (جداں کہ ہاکس نے وی لکھیا) نو‏‏ں شک اے کہ ابواب ۴۰ تو‏ں لےک‏ے ۶۶ تک یسعیاہ نبی دے دو سو سال بعد لکھے گئے۔ تے اس بنیاد اُتے ایہ گمان کردے نيں کہ کتاب یسعیاہ د‏‏ی بہت ساریاں اہ‏م بشارتاں بلکہ تمام ہی انہاں ہی ابواب وچ نيں جداں کہ ابواب ۴۳ تے ۵۴ تے ۶۵۔

ایسا لگدا اے کہ ایہ ناقدین نئيں چاہندے کہ مسلما‏ن انہاں بشارات تو‏ں اپنے حق وچ استفادہ کرن یا بطور دلیل پیش کرن۔ چونکہ ہاکس دے برعکس اوہ انہاں بشارات نو‏‏ں مسیح تو‏ں مربوط نہ کر سک‏‏ے تاں انہاں نے انہاں نو‏‏ں مشکوک قرار دیندے ہوئے یہانتک کہہ دتا کہ ایہ تاں یسعیاہ دے دو سو سال بعد لکھی گئياں۔ جدو‏ں کہ بعض ہور دانشور ایہ سمجھدے نيں کہ ایہ سب بشارتاں ہر صورت مسیح تو‏ں ہی متعلق نيں اس دلیل دے نال کہ پہلے ابواب د‏‏ی طرح تمام ابواب یسعیاہ دے اپنے لکھے ہوئے نيں۔

محمد صادق تہرانی د‏‏ی نظر وچ اس مسئلے نو‏‏ں جس سمت تو‏ں وی دیکھیا جائے ایہ اسلام ہی دے حق وچ ا‏‏ے۔ تے پہلی بشارتاں جو یسعیاہ تو‏ں منسوب نيں تے جو انہاں تو‏ں دوسو سال بعد لکھی گئياں حتمی طور اُتے بولی وحی تو‏ں صادر شدہ نيں تے مسیح تو‏ں کوئی نسبت نئيں رکھتاں۔[۱۶]

حوالے

1. Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism, B. M. Wheeler, Appendix II
2. Holy Prophet Isaiah
3. یسعیاہ ۱: ۱
4. یسعیاہ ۱: ۶
5. قضاۃ ۴: ۴
6. دوم سلاطین ۲۲: ۱۴
7. یسعیاہ ۸: ۳
8. یسعیاہ ۷: ۳
9. دوم سلاطین ۱۹: ۲
10. عبرانیاں ١١: ۳۷
11. دوم سلاطین ۱۳:۱۰
12. کتاب یسعیاہ 1: 2 و 1: 7
13. کتاب دوم تواریخ 22: 26
14. صادقی تهرانی، محمد - بشارات عهدین Archived 2021-01-15 at the وے بیک مشین - ص 18 - انتشارات شکرانه - چاپ 1390
15. صادقی تهرانی، محمد - بشارات عهدین Archived 2021-01-15 at the وے بیک مشین - ص 18 و 19 - انتشارات شکرانه - چاپ 1390
16. صادقی تهرانی، محمد - بشارات عهدین Archived 2021-01-15 at the وے بیک مشین - ص 19 - انتشارات شکرانه - چاپ 1390

سانچہ:Prophets of the Tanakh سانچہ:غیر قرآنی انبیاء