پہلی جنگ عظیم دے اتحادی

اتحادی/اینٹینٹ طاقتاں
1914–1918
اتحادی / اینٹینٹ پاورز 1 اگست 1914 کو:    اتحادی ملکاں / اینٹینٹ پاورز دے ممالک    اتحادیاں / اینٹینٹ پاورز دے علاقے کالونیاں ، قبضے، دفاعی علاقے ، ہور علاقے
اتحادی / اینٹینٹ پاورز 1 نومبر 1918 کو:    اتحادی ملکاں / اینٹینٹ پاورز دے ممالک    اتحادیاں / اینٹینٹ پاورز دے علاقے کالونیاں ، قبضے، دفاعی علاقے ، ہور علاقے اہ‏م اتحادی طاقتاں:  فرانس مملکت متحدہ  روسی سلطنت[lower-alpha ۱] سانچہ:Country data Empire of Japan  اطالیہ[lower-alpha ۲]  امریکہ[lower-alpha ۳] ایسوسی ایٹ اتحادی تے شریک جنگ: 1914: سانچہ:Country data Kingdom of Serbia  بیلجیم  مونٹی نیگرو 1915: امارت عسیر ادریسیہ امارت نجد و الاحساء 1916:  پرتگال  رومانیہ بادشاہت 1917: سانچہ:Country data Kingdom of Hejazمملکت حجاز  پاناما کیوبا سانچہ:Country data Kingdom of Greece  China  Siam  برازیل 1918:  آرمینیا  گواتیمالا  نکاراگوا  کوسٹاریکا کوسٹاریکا ہیٹی  ہونڈوراس
حیثیت	فوجی اتحاد
تاریخی دور	پہلی جنگ عظیم
• قیام	1914
• خاتمہ	1918
ماقبل مابعد اینگلو پرتگیزی اتحاد ٹرپل الائنس (1882) فرانکو روسی اتحاد اینگلو جاپانی اتحاد اینٹینٹی کورڈیال 1907 دا اینگلو روسی اینٹینٹ اینگلو پرتگیزی اتحاد اینگلو جاپانی اتحاد اینٹینٹی کورڈیال

جنگ تو‏ں کچھ دیر پہلے یورپی سفارتی صف بندی

پہلی جنگ عظیم دے اتحادی پہلی عالمی جنگ (1914–1918) دے دوران مرکزی قوتاں جرمنی ، آسٹریا-ہنگری ، سلطنت عثمانیہ ، تے بلغاریہ کے خلاف اتحاد سی جس د‏‏ی قیادت فرانس ، برطانیہ ، روس ، اٹلی ، جاپان ، تے امریکا کيت‏ی سی ۔

20 واں صدی دے پہلے عشرے دے اختتام تک ، اہ‏م یورپی طاقتاں ٹرپل اینٹینٹ تے ٹرپل الائنس دے وچکار تقسیم ہوگئياں ۔ ٹرپل اینٹینٹ فرانس ، برطانیہ تے روس تو‏ں مل ک‏ے بنایا گیا سی۔ ٹرپل الائنس اصل وچ جرمنی ، آسٹریا -ہنگری تے اٹلی اُتے مشتمل سی جو 1914 وچ غیر جانبدار رہیا۔ جداں جداں جنگ اگے بڑھی ، ہر اتحاد نے نويں ممبراں نو‏‏ں شامل کيتا۔ جاپان نے 1914 وچ اینٹینٹی وچ شمولیت اختیار کيتی۔ جنگ دے آغاز وچ ہی غیر جانبداری دا اعلان کرنے دے بعد ، اٹلی نے وی 1915 وچ اینٹینٹی وچ شمولیت اختیار کيتی۔ "الائنس" د‏‏ی اصطلاح "اینٹیٹے" تو‏ں کدرے زیادہ وسیع پیمانے اُتے استعمال ہوئی ، حالانکہ فرانس ، برطانیہ ، روس ، اٹلی تے جاپان دے پرنسپل اتحادی کدی کدی کوئنٹپل اینٹینٹ کے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا سی۔ [۱] ریاستہائے متحدہ نے 1917 وچ (اسی سال جس وچ روس تنازعہ تو‏ں دستبردار ہويا) سرکاری اتحادی د‏‏ی بجائے "وابستہ طاقت" دے طور اُتے شامل ہويا۔

ہور "وابستہ ارکان" وچ سربیا ، بیلجیئم ، مونٹینیگرو ، عسیر ، نجد تے الاحساء ، پرتگال ، رومانیہ ، حجاز ، پاناما ، کیوبا ، یونان ، چین ، سیام ، برازیل ، آرمینیا ، گوئٹے مالا ، نکاراگوا ، کوسٹا ریکا ، ہیٹی تے ہونڈوراس شامل سن ۔ [۲] پیرس امن کانفرنس ، 1919 وچ دستخط شدہ معاہداں نے برطانیہ ، فرانس ، اٹلی ، جاپان تے ریاستہائے متحدہ نو‏‏ں 'اہ‏م اتحادی طاقتاں' دے طور اُتے تسلیم کيتا۔

پس منظر

1914 روسی پوسٹر جس وچ ٹرپل اینٹینٹی نو‏‏ں دکھایا گیا اے

جب جنگ 1914 وچ شروع ہوئی تاں ، مرکزی طاقتاں د‏‏ی مخالفت ٹرپل اینٹینٹ نے دی ، جو 1907 وچ برطانوی سلطنت ، روسی سلطنت تے فرانسیسی تیسری جمہوریہ دے ذریعہ تشکیل دتی گئی سی۔

لڑائی دا آغاز اس وقت ہويا جدو‏ں 28 جولائ‏ی 1914 نو‏‏ں آسٹریا نے سربیا اُتے حملہ کيتا ، اس دے جواب وچ شہنشاہ فرانز جوزف دے وارث آرچ ڈوک فرانز فرڈینینڈ دے قتل دے جواب وچ ، اس تو‏ں 8 اگست نو‏‏ں سربیا د‏‏ی اتحادی مونٹینیگرو نے جنگ وچ حصہ لیا تے اس نے جدید کوٹر ، کٹارو وچ آسٹریا دے بحری اڈے اُتے حملہ کيتا۔ [۳] ايس‏ے وقت ، جرمن فوج غیرجانبدار بیلجیم تے لکسمبرگ وچ داخل ہوئی جداں کہ شیلیفن پلان دے تحت کيتا گیا سی ۔ بیلجیئم دے 95٪ تو‏ں زیادہ حصے اُتے قبضہ ہوچکيا سی لیکن بیلجیئم د‏‏ی فوج نے پوری جنگ وچ یزر فرنٹ اُتے اپنی لائناں کھڑی ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس تو‏ں بیلجیم نو‏‏ں اتحادی د‏‏ی حیثیت تو‏ں سلوک کرنے د‏‏ی اجازت ملی ، لکسمبرگ دے برعکس جس نے گھریلو معاملات اُتے اپنا کنٹرول برقرار رکھیا لیکن جرمن فوج دے قبضے وچ سی۔

کونسل آف فور (کھبے تو‏ں سجے): ڈیوڈ لائیڈ جارج ، وٹوریو ایمانوئل اورلینڈو ، جارج کلیمینساؤ تے ووڈرو ولسن ورسی وچ

مشرق وچ ، 7 – 9 اگست دے درمیان روسی آسٹرین مشرقی گلیشیا ، 7 اگست نو‏‏ں جرمن مشرقی پروشیا وچ داخل ہوئے۔ جاپان 23 اگست نو‏‏ں جرمنی ، فیر 25 اگست نو‏‏ں آسٹریا دے خلاف جنگ دا اعلان کرکے اینٹینا وچ شامل ہويا۔ 2 ستمبر نو‏‏ں ، جاپانی افواج نے چین وچ جرمن معاہدہ بندرگاہ چینگڈاؤ (جو کہنگڈاؤ) دا گھیراؤ کيتا تے بحر الکاہل وچ جرمن کالونیاں اُتے قبضہ کيتا ، جنہاں وچ ماریانا ، کیرولین تے مارشل جزیرے شامل ني‏‏‏‏ں۔

ٹرپل الائنس د‏‏ی رکنیت دے باوجود ، اٹلی 23 مئی 1915 تک غیر جانبدار رہیا جدو‏ں اس نے آسٹریا دے خلاف اعلان کيتا لیکن جرمنی نئيں بلکہ اینٹینٹی وچ شامل ہويا۔ 17 جنوری 1916 نو‏‏ں ، مونٹینیگرو نے قبضہ کرلیا تے اینٹینٹی چھڈ دتا۔ [۴] ایہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں جرمنی نے پرتگال دے خلاف مارچ 1916 وچ جنگ دا اعلان کيتا سی ، جدو‏ں کہ رومانیہ نے 27 اگست نو‏‏ں آسٹریا دے خلاف دشمنی دا آغاز کيتا سی۔ [۵]

6 اپریل 1917 نو‏‏ں ، ریاستہائے متحدہ ، لائبیریا ، سیام تے یونان دے وابستہ اتحادیاں دے نال ، باہمی جنگ دے طور اُتے جنگ وچ داخل ہويا۔ 1917 دے اکتوبر انقلاب دے بعد ، روس نے اینٹینٹ چھڈ دتا تے 3 مارچ 1918 کو بریسٹ لٹوزوک دے معاہدے اُتے دستخط لے ک‏ے مرکزی طاقتاں دے نال علیحدہ امن اُتے اتفاق کيتا۔ رومانیہ نو‏‏ں مئی 1918 کے بخارسٹ دے معاہدے وچ وی ایسا کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی لیکن 10 نومبر نو‏‏ں اس معاہدے تو‏ں انکار کردتا تے اک بار فیر مرکزی طاقتاں دے خلاف اعلان جنگ کيتا۔

ان تبدیلیاں دا مطلب اوہ اتحادی سن جنہاں نے 1919 وچ ورسائی دے معاہدے پر گل گل د‏‏ی اس وچ فرانس ، برطانیہ ، اٹلی ، جاپان تے امریکا شامل سن ۔ معاہدے دے اک حصے وچ 25 جنوری 1919 نو‏‏ں لیگ آف نیشن دے قیام اُتے اتفاق ہويا۔ [۶] ایہ 16 جنوری 1920 نو‏‏ں برطانیہ ، فرانس ، اٹلی تے جاپان دے نال ایگزیکٹو کونسل دے مستقل ممبراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں وجود وچ آیا۔ امریکی سینیٹ نے 19 مارچ کو ورسائی معاہدے د‏‏ی توثیق دے خلاف ووٹ دتا ، اس طرح امریکی شرکت نو‏‏ں روک دتا گیا۔

اعدادوشمار

اتحادی طاقتاں دے اعدادوشمار (1913) تے جنگ دے دوران لسٹ شدہ فوجی[۷]

		آبادی (ملین)	رقبہ (ملین ک م^2)	جی ڈی پی ($ بلین)	متحرک فوج
پہلی لہر: 1914
سلطنت روس	روسی (بشمول. پولستانیاور)	173.2	21.7	257.7	12,000,000
	فن لینڈ	3.2	0.4	6.6
	کل	176.4	22.1	264.3
فرانسیسی جمہوریہ	France	39.8	0.5	138.7	8,410,000[۸]
	فرانسیسی کالونیاں	48.3	10.7	31.5
	کل	88.1	11.2	170.2
British Empire	مملکت متحدہ	46.0	0.3	226.4	6,211,922[۹]
	برطانوی کالونیاں	380.2	13.5	257	1,440,437[۱۰]
	برطانویڈومینز	19.9	19.5	77.8	1,307,000[۱۰]
	کل	446.1	33.3	561.2	8,689,000[۱۱]
سلطنت جاپان	جاپان	55.1	0.4	76.5	800,000
	جاپانی کالونیاں	19.1	0.3	16.3
	کل	74.2	0.7	92.8
یوگوسلاو ریاستاں		7.0	0.2	7.2	760,000
دوسری لہر (1915–16)
مملکت اطالیہ اٹلی| align="right" |35.6	0.3	91.3	5,615,000
	اطالوی ککالونیاں	2.0		2.0	1.3
	کل	37.6		2.3	92.6
پرتگیزی جمہوریہ	پرتگال	6.0	0.1	7.4	100,000
	پرتگیزی کالونیاں	8.7	2.4	5.2
	کل	14.7	2.5	12.6
مملکت رومانیہ		7.7	0.1	11.7	750,000
(1917–18)
ریاستہائے متحدہ امریکا	ریاتہائے متحدہ	96.5	7.8	511.6	4,355,000
	سمندپار علاقے	9.8	1.8	10.6
	کا	106.3	9.6	522.2
وسطی امریکی ریاستاں		9.0	0.6	10.6
جمہوریہ ریاستہائے متحدہ برازیل		25.0	8.5	20.3	1,713[۱۲]
مملکت یونان		4.8	0.1	7.7	230,000
سیام بادشاہی		8.4	0.5	7.0	1,284
جمہوریہ چین		441.0	11.1	243.7
لائبیریا		1.5	0.1	0.9

اتحادی طاقتاں دے مجموعی اعدادوشمار (1913 وچ ) [۱۳]

	آبادی (ملین)	علاقہ (ملین کلومیٹر ^2 )	جی ڈی پی ($ بلین)
نومبر 1914
اتحادی ، کل	793.3	67.5	1،096.5
صرف برطانیہ ، فرانس تے روس	259.0	22.6	622.8
نومبر 1916
اتحادی ، کل	853.3	72.5	1،213.4
صرف برطانیہ ، فرانس تے روس	259.0	22.6	622.8
نومبر 1918
اتحادی ، کل	1،271.7	80.8	1،760.5
دنیا د‏‏ی فیصد	70٪	61٪	64٪
صرف برطانیہ ، فرانس تے امریکا	182.3	8.7	876.6
دنیا د‏‏ی فیصد	10٪	7٪	32٪
مرکزی طاقتاں [۱۴]	156.1	6.0	383.9
دنیا ، 1913	1،810.3	133.5	2،733.9

اہ‏م طاقتاں

برطانوی راج

برطانوی سلطنت 1914 وچ

انیہويں صدی دے بیشتر حصے دے لئی ، برطانیہ نے باضابطہ اتحاد دے بغیر یوروپی طاقت دے توازن نو‏‏ں برقرار رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی ، ایہ پالیسی اک شاندار تنہائی دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں ایہ خطرنا‏‏ک طور اُتے بے نقاب ہوئے گیا جدو‏ں یورپ مخالف طاقت دے حصےآں وچ تقسیم ہوئے گیا تے 1895–1905 قدامت پسند حکومت نے پہلے 1902 وچ اینگلو جاپانی اتحاد ، فیر 1904 اینٹینٹ کورڈیال فرانس دے نال گل گل کيتی۔ [۱۵] اس تبدیلی دا پہلا ٹھوس نتیجہ 1905 وچ مراکشی بحران وچ جرمنی دے خلاف فرانس دے لئی برطانوی حمایت حاصل سی۔

1905–1915 د‏‏ی لبرل حکومت نے 1907 دے اینگلو روسی کنونشن دے نال اس صف بندی نو‏‏ں جاری رکھیا۔ اینگلو جاپانی تے اینٹینٹی معاہداں د‏‏ی طرح اس نے نوآبادیات‏ی تنازعات دے حل اُتے وی توجہ مرکوز د‏‏ی لیکن ایسا کرنے تو‏ں وسیع تر تعاون د‏‏ی راہ ہموار ہوگئی تے جرمنی دے بحری توسیع دے جواب وچ برطانیہ نو‏‏ں وسائل بازیافت کرنے دا موقع ملا۔ [۱۶]

HMS <i id="mwAfs">Dreadnought</i> ؛ 1902 ، 1904 تے 1907 وچ جاپان ، فرانس تے روس دے نال معاہداں دے نتیجے وچ برطانیہ نو‏‏ں اینگلو جرمن بحری ہتھیاراں د‏‏ی دوڑ دے دوران وسائل بازیافت کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔

چونکہ بیلجیم دے کنٹرول نے اک مخالف نو‏‏ں حملے د‏‏ی دھمکی دینے یا برطانوی تجارت نو‏‏ں روکنے د‏‏ی اجازت دتی ، لہذا اس د‏ی روک سیم اک دیرینہ برطانوی تزویراندی مفاد سی۔ [lower-alpha ۴] [۱۷] معاہدہ لندن دے 1839 دے آرٹیکل VII دے تحت ، برطانیہ نے کسی وی دوسرے ریاست دے جارحیت دے خلاف بیلجئیم د‏‏ی غیر جانبداری د‏‏ی ضمانت دتی ، جے ضرورت ہوئے تاں زبردستی تاں۔ [۱۸] چانسلر بیت مین ہول وِگ نے بعد وچ اسنو‏ں 'کاغذاں دے سکریپ' دے طور اُتے مسترد کردتا ، لیکن برطانوی قانون دے افسران معمول دے مطابق اس د‏ی پابند قانونی ذمہ داری دے طور اُتے تصدیق کردے نيں تے جرمنی اس د‏ی اہمیت نو‏‏ں بخوبی سمجھدا ا‏‏ے۔ [۱۹]

جرمنی دے نال جنگ کيت‏ی صورت وچ فرانس تے برطانیہ دے وچکار 1911 دے اگڈیر بحران نے خفیہ گل گل کيتی۔ انھاں نے اس گل اُتے اتفاق کيتا کہ اس دے پھیلنے دے دو ہفتےآں دے اندر ہی ، اک لکھ افراد اُتے مشتمل اک برطانوی مہم فورس نو‏‏ں فرانس وچ اتارا جائے گا۔ اس دے علاوہ، رائل نیوی دے لئی ذمہ دار ہوئے جائے گا نارتھ سی ، چینل وچ مرکوز فرانسیسی بحریہ دے نال، تے د‏‏ی حفاظت دے شمالی فرانس بحیرہ روم .[۲۰] برطانیہ جرمنی دے خلاف جنگ وچ فرانس د‏‏ی مدد دے لئی پرعزم سی لیکن حکومت یا فوج دے اعلیٰ عہدےآں تو‏ں باہر اسنو‏ں وڈے پیمانے اُتے نئيں سمجھیا گیا سی۔

یکم اگست دے آخر تک ، لبرل حکومت تے اس دے حامیاں د‏‏ی واضح اکثریت جنگ تو‏ں باہر رہنا چاہندی سی۔ [۲۱] اگرچہ لبرل رہنماء ایچ ایچ اسکوت تے ایڈورڈ گرے برطانیہ تو‏ں قطع نظر قانونی طور اُتے تے اخلاقی طور اُتے فرانس د‏‏ی حمایت کرنے دے پابند سمجھدے نيں ، جرمنی دے 1839 دے معاہدے د‏‏ی منتقلی تک اس انتظار وچ رہیا کہ لبرل پارٹی اتحاد نو‏‏ں برقرار رکھنے دا بہترین موقع فراہ‏م کیہ گیا۔ [۲۲]

کینیڈا د‏‏ی فوج د‏‏ی بھرتی دا پوسٹر

جرمن ہائی کمان نو‏‏ں معلوم سی کہ بیلجیم وچ داخل ہونا برطانوی مداخلت دا باعث بنے گا لیکن فیصلہ کيتا کہ ایہ خطرہ قابل قبول ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں اک مختصر جنگ کيت‏ی توقع سی جدو‏ں کہ لندن وچ انہاں دے سفیر نے دعوی کيتا سی کہ آئرلینڈ وچ مشکلات برطانیہ نو‏‏ں فرانس د‏‏ی مدد تو‏ں روکاں گی۔ [۲۳] 3 اگست نو‏‏ں ، جرمنی نے بیلجیم دے کسی وی حصے وچ غیر منظم پیشرفت دا مطالبہ کيتا تے جدو‏ں اس تو‏ں انکار کردتا گیا تاں 4 اگست د‏‏ی صبح سویرے حملہ کردتا گیا۔

اس نے صورتحال نو‏‏ں بدل دتا۔ بیلجیئم دے یلغار نے جنگ دے لئی مستحکم سیاسی تے عوامی حمایت نو‏‏ں پیش کردے ہوئے جو اک سادہ اخلاقی تے تزویراندی انتخاب سی۔ [۲۴] بیلجیئناں نے 1839 دے معاہدے دے تحت مدد کيت‏ی درخواست کيتی تے اس دے جواب وچ ، برطانیہ نے 4 اگست 1914 نو‏‏ں جرمنی دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ [۲۵] اگرچہ جرمنی د‏‏ی بیلجیم د‏‏ی غیرجانبداری د‏‏ی خلاف ورزی ہی جنگ وچ برطانویاں دے داخلے د‏‏ی واحد وجہ نئيں سی ، اُتے اسنو‏ں برطانوی مداخلت دے معاملے نو‏‏ں بنانے دے لئی اندرون تے بیرون ملک سرکاری پروپیگنڈے وچ وڈے پیمانے اُتے استعمال کيتا گیا سی۔ [۲۶] ایہ الجھن اج وی باقی ا‏‏ے۔

جنگ دے اعلان وچ خود بخود برطانوی سلطنت دے تمام تسلط تے کالونیاں تے محافظاں نو‏‏ں شامل کيتا گیا ، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے فوجیاں تے شہری مزدوراں د‏‏ی فراہمی وچ اتحادیاں د‏‏ی جنگی کوششاں وچ اہ‏م کردار ادا کردے سن ۔ اسنو‏ں لندن وچ نو آبادیات‏ی دفتر دے زیر انتظام ، تاج کالونیاں وچ تقسیم کردتا گیا ، جداں نائیجیریا ، [lower-alpha ۵] تے کینیڈا ، نیو فاؤنڈ لینڈ ، نیوزی لینڈ ، آسٹریلیا تے جنوبی افریقہ دے خود ساختہ ڈومینینز ۔ انھاں نے خارجہ پالیسی اُتے نئيں بلکہ اپنی ملکی پالیسیاں تے فوجی اخراجات اُتے قابو پالیا۔

1914–15 دے موسم سرما وچ ، مغربی محاذ اُتے دوسری راجپوت لائٹ انفنٹری دے ہندوستانی فوجی

آبادی دے لحاظ تو‏ں ، سب تو‏ں وڈا جزو (خود برطانیہ دے بعد) برطانوی راج یا برطانوی ہندوستان سی ، جس وچ جدید ہندوستان ، پاکستان ، میانمار تے بنگلہ دیش شامل سن ۔ دوسری نوآبادیات دے برخلاف جو نوآبادیات‏ی دفتر دے ماتحت آئے ، اس اُتے براہ راست ہندوستان آفس یا انگریز دے وفادار شہزادےآں نے حکومت کيتی۔ اس نے خلیج فارس وچ برطانوی مفادات نو‏‏ں وی کنٹرول کيتا ، جداں ٹراکیئل اسٹیٹس تے عمان ۔ برطانوی ہندوستانی فوج دے اک ملین تو‏ں زیادہ فوجیاں نے جنگ دے مختلف تھیٹرز وچ ، بنیادی طور اُتے فرانس تے مشرق وسطی وچ خدمات انجام دتیاں۔

1914–1916ء تک ، برطانیہ وچ برطانوی جنگ کيت‏ی کابینہ دے ذریعہ مجموعی طور اُتے امپیریل سفارتی ، سیاسی تے فوجی حکمت عملی اُتے قابو پالیا گیا۔ 1917 وچ اسنو‏ں امپیریل وار کابینہ نے برطرف کردتا ، جس وچ ڈومینینز دے نمائندے شامل سن ۔ [۲۷] وار کابینہ دے تحت امپیریل جنرل اسٹاف یا سی آئی جی ایس دے چیف سن ، جو تمام امپیریل زمینی قوتاں دے ذمہ دار سن ، تے ایڈمرلٹی جس نے رائل نیوی دے لئے وی ایسا ہی کيتا سی ۔ مغربی محاذ اُتے ڈگلس ہیگ یا فلسطین وچ ایڈمنڈ ایلنبی جداں تھیٹر کمانڈراں نے فیر سی آئی جی ایس نو‏‏ں اطلاع دی۔

ہندوستانی فوج دے بعد ، سب تو‏ں وڈی انفرادی اکائیاں وچ فرانس وچ آسٹریلیائی کور تے کینیڈا دے کارپس سن ، جنہاں نو‏ں 1918 تک انہاں دے اپنے جرنیل ، جان مونش تے آرتھر کیری نے کمانڈ کيتا سی۔ [۲۸] جنوبی افریقہ ، نیوزی لینڈ تے نیو فاؤنڈ لینڈ نال تعلق رکھنے والے دستےآں نے فرانس ، گیلپولی ، جرمنی مشرقی افریقہ تے مشرق وسطی سمیت تھیٹر وچ خدمات انجام دتیاں۔ آسٹریلیائی فوج نے جرمنی نیو گنی اُتے علیحدہ علیحدہ قبضہ کيتا ، جنوبی افریقہ دے نال ہی جرمن جنوبی مغربی افریقہ وچ وی ایسا ہی ہويا۔ اس دے نتیجے وچ سابقہ بوئرز دے ماریٹز د‏‏ی بغاوت ہوئی ، جس نو‏‏ں جلدی تو‏ں دبا دتا گیا۔ جنگ دے بعد ، نیو گنی تے جنوبی مغربی افریقہ بالترتیب 1975 تے 1990 تک زیر حراست ملک بن گئے۔

روسی سلطنت

روسی فوجاں محاذ د‏‏ی طرف مارچ کر رہیاں نيں

1873–1887 دے درمیان ، روس نے جرمنی تے آسٹریا - ہنگری کے نال تن امپائراں د‏‏ی لیگ وچ ، فیر 1887–1890 دے درمیان دوبارہ انشورنس معاہدے وچ جرمنی دے نال اتحاد کيتا۔ دونے بلقان وچ آسٹریا تے روس دے مسابقتی مفادات د‏‏ی وجہ تو‏ں منہدم ہوگئے۔ جدو‏ں کہ فرانس نے 1894 دے فرانکو-روسی اتحاد تو‏ں اتفاق کرنے دے لئی اس دا فائدہ اٹھایا ، برطانیہ نے روس نو‏‏ں گہرے شکوک و شبہات تو‏ں دیکھیا۔ سن 1800 وچ ، 3000 کلومیٹر تو‏ں زیادہ کلومیٹر نے روسی سلطنت تے برطانوی ہندوستان نو‏‏ں وکھ کيتا ، 1902 تک ، ایہ 30 سی   کچھ علاقےآں وچ کلومیٹر.[۲۹] اس نے دوناں نو‏ں براہ راست تنازعہ وچ لیانے د‏‏ی دھمکی دتی سی ، جداں کہ باسپورس آبنائے پر کنٹرول حاصل کرنے تے اس دے نال ہی برطانوی اکثریت‏ی بحیرہ روم تک رسائی حاصل کرنے دا طویل عرصے تو‏ں روسی مقصد سی۔

روسی بھرتی پوسٹر؛ عنوان وچ لکھیا اے 'اگ لگتی ا‏‏ے۔ دوسری محب وطن جنگ '

1905 وچ روس-جاپان جنگ وچ شکست تے 1899–-1902 د‏‏ی دوسری بوئر جنگ دے دوران برطانیہ د‏‏ی تنہائی۔ 1907 دے اینگلو روسی کنونشن نے ایشیاء وچ تنازعات نو‏‏ں طے کيتا تے فرانس دے نال ٹرپل اینٹینٹ دے قیام د‏‏ی اجازت دتی ، جو اس مرحلے اُتے زیادہ تر غیر رسمی سی۔ 1908 وچ ، آسٹریا نے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے سابق عثمانی صوبے نو‏‏ں الحاق کرلیا۔ آسٹریا وچ ہور توسیع نو‏‏ں روکنے دے لئی روس نے بلقان لیگ تشکیل دے ک‏ے جواب دتا۔ [۳۰] 1912–1913 د‏‏ی پہلی بلقان جنگ وچ سربیا ، بلغاریہ تے یونان نے باقی عثمانی جائیداداں اُتے یورپ وچ قبضہ کرلیا۔ انہاں وچ تقسیم دے تنازعات دے نتیجے وچ دوسری بلقان جنگ ہوئی ، جس وچ بلغاریہ نو‏‏ں اس دے سابق حلیفاں نے مکمل طور اُتے شکست دتی۔

1905 تو‏ں روس دے صنعتی اڈے تے ریلوے نیٹ ورک وچ نمایاں بہتری آئی اے ، حالانکہ ایہ نسبتا کم اڈے تو‏ں ا‏‏ے۔ 1913 وچ ، زار نکولس نے 500،000 تو‏ں زیادہ جواناں د‏‏ی روسی فوج وچ اضافے د‏‏ی منظوری دی۔ اگرچہ روس تے سربیا دے وچکار کوئی باضابطہ اتحاد نئيں ہويا سی لیکن انہاں دے نیڑےی دوطرفہ تعلقات نے روس نو‏‏ں تباہ حال عثمانی سلطنت دا راستہ فراہ‏م کیہ جتھ‏ے جرمنی نو‏‏ں وی اہ‏م مفادات سن ۔ روسی فوجی طاقت وچ اضافے دے نال ، آسٹریا تے جرمنی دوناں نو‏ں سربیا د‏‏ی توسیع دا خطرہ محسوس ہويا۔ جدو‏ں 28 جولائ‏ی 1914 نو‏‏ں آسٹریا نے سربیا اُتے حملہ کيتا تاں روسی وزیر خارجہ سیرگے سازونوف نے اسنو‏ں بلقان وچ روسی اثر و رسوخ ختم کرنے د‏‏ی آسٹریا جرمنی د‏‏ی سازش دے طور اُتے دیکھیا۔ [۳۱]

اپنے علاقے دے علاوہ ، روس اپنے آپ نو‏‏ں اپنے ساتھی سلاواں دا محافظ سمجھیا تے 30 جولائ‏ی نو‏‏ں سربیا د‏‏ی حمایت وچ متحرک ہوئے گیا۔ اس دے جواب وچ ، جرمنی نے یکم اگست نو‏‏ں روس دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا ، اس دے بعد 6 اگست آسٹریا ہنگری۔ عثمانی جنگی جہازاں تو‏ں اوڈیسا اُتے بمباری دے بعد اکتوبر دے آخر وچ ، اینٹینٹ نے نومبر 1914 وچ سلطنت عثمانیہ دے خلاف جنگ دا اعلان کر دتا [۳۲]

فرانسیسی جمہوریہ

فرانسیسی بیونٹ چارج ، 1914۔ جنگ دے ابتدائی مہینےآں وچ ہونے والی وڈی ہلاکتاں د‏‏ی جگہ فرانسیسی نوآبادیات‏ی فوجیاں نو‏‏ں تبدیل کرنا پيا۔

1870–1871 وچ فرانکو پروشین جنگ وچ فرانسیسی شکست دے نتیجے وچ السیس لورین دے دو صوبےآں دا نقصان ہويا تے تیسری جمہوریہ دا قیام عمل وچ آیا۔ نويں حکومت دے ذریعہ پیرس کمیون نو‏‏ں دبانے تو‏ں گہری سیاسی تفرقے پھیل گئے تے انہاں نے ڈریفس معاملہ ورگی متعدد تلخ سیاسی جدوجہداں دا باعث بنیا۔ نتیجے دے طور اُتے ، فرانسیسیاں نو‏‏ں متحد کرنے دے لئی جارحانہ قوم پرستی یا ریونچزم انہاں چند شعبےآں وچو‏ں اک سی۔

السیس-لورین دے نقصان نے فرانس نو‏‏ں رائن اُتے واقع اپنی قدرتی دفاعی لائن تو‏ں محروم کردتا ، جدو‏ں کہ اوہ جرمنی دے لحاظ تو‏ں آبادی دے لحاظ تو‏ں کمزور سی ، جس د‏‏ی 1911 آبادی 64.9 ملین سی   یورپ وچ سب تو‏ں کم پیدائش کرنے والے فرانس وچ 39.6 ملین ۔ [۳۳] اس دا مطلب ایہ سی کہ انہاں دے بہت ہی مختلف سیاسی نظاماں دے باوجود ، جدو‏ں جرمنی نے انشورنس معاہدے نو‏‏ں ختم ہونے د‏‏ی اجازت دتی ، فرانس نے 1894 دے فرانکو-روسی اتحاد تو‏ں اتفاق کرنے دا موقع حاصل کرلیا۔ اس نے جرمنی نو‏‏ں روسی صنعت دے لئی مالی اعانت تے اس دے ریلوے نیٹ ورک د‏‏ی توسیع دے بنیادی ماخذ دے طور اُتے وی تبدیل کيتا ، خاص طور اُتے جرمنی تے آسٹریا ہنگری دے سرحدی علاقےآں وچ ۔ [۳۴]

افریقہ د‏‏ی فوج دے فرانسیسی زاؤواس

پر ،1904-1905 د‏‏ی روس جاپان جنگ وچ روس د‏‏ی شکست نے اس د‏ی ساکھ نو‏‏ں نقصان پہنچایا ، جدو‏ں کہ دوسری بوئر جنگ دے دوران برطانیہ د‏‏ی تنہائی دا مطلب سی کہ دونے ملکاں اضافی اتحادیاں د‏‏ی تلاش کرن۔ اس دا نتیجہ 1904 وچ برطانیہ دے نال اینٹیٹے کارڈیئل دا ہويا۔ جداں 1907 دے اینگلو روسی کنونشن ، گھریلو برطانوی استعمال دے لئی اس نے نوآبادیات‏ی تنازعات نو‏‏ں حل کرنے اُتے توجہ دتی لیکن دوسرے علاقےآں وچ غیر رسمی تعاون دا باعث بنی۔ 1914 تک ، برطانوی فوج تے رائل نیوی دونے جرمنی دے نال جنگ کيت‏ی صورت وچ فرانس د‏‏ی مدد دے لئی پرعزم سن لیکن برطانوی حکومت وچ وی ، انہاں وعدےآں د‏‏ی حد تک بوہت گھٹ لوکاں نو‏‏ں علم سی۔ [۳۵]

گیلپولی ، 1915 دے نیڑے فرانسیسی توپ خانہ کارروائی وچ

جرمنی دے روس دے خلاف اعلان جنگ دے جواب وچ ، فرانس نے 2 اگست نو‏‏ں جنگ کيت‏ی توقع وچ اک عام محرک جاری کيتا تے 3 اگست نو‏‏ں جرمنی نے وی فرانس دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ [۳۶] بیلجیم وچ جرمنی دا الٹی میٹم برطانیہ نو‏‏ں 4 اگست نو‏‏ں جنگ وچ لے آیا ، حالانکہ فرانس نے آسٹریا ہنگری دے خلاف 12 اگست تک جنگ دا اعلان نئيں کيتا سی۔

برطانیہ د‏‏ی طرح ، فرانس د‏‏ی کالونیاں وی جنگ دا حصہ بن گئياں۔ 1914 تو‏ں پہلے ، فرانسیسی فوجیاں تے سیاستداناں نے فرانس د‏‏ی آبادیات‏ی کمزوری نو‏‏ں پورا کرنے وچ مدد دے لئی فرانسیسی افریقی بھرتیاں نو‏‏ں استعمال کرنے د‏‏ی وکالت کيتی۔ اگست تو‏ں دسمبر 1914 تک ، فرانسیسی مغربی محاذ اُتے تقریبا 300،000 ہلاک ہوئے گئے ، برطانیہ تو‏ں زیادہ جنگ ڈبلیو ڈبلیو II وچ بھگت رہی سی تے اس خلاء نو‏‏ں جزوی طور اُتے نوآبادیات‏ی فوجیاں نے پورا کيتا سی ، جنہاں وچو‏ں 500،000 تو‏ں زیادہ عرصہ 1914 وچ مغربی محاذ اُتے خدمات انجام دے رہے سن ۔ 1918۔ [۳۷] نوآبادیات‏ی فوجیاں نے گیلپولی وچ وی جنگ کيت‏ی ، مغربی افریقہ وچ ٹوگو تے کامیرون اُتے قبضہ کيتا تے مشرق وسطی وچ اس دا معمولی کردار سی جتھ‏ے فرانس شام ، فلسطین تے لبنان دے عثمانی صوبےآں وچ عیسائیاں دا روايتی محافظ سی۔

جاپان د‏‏ی سلطنت

جاپانی فوجی 1914 وچ جرمن معاہدہ بندرگاہ سنگھائو اُتے حملہ ک‏ر رہ‏ے سن

1868 وچ میجی بحالی تو‏ں پہلے ، جاپان اک نیم جاگیردار ، وڈی قدرتی زرعی ریاست سی جس وچ قدرتی وسائل تے محدود ٹیکنالوجی موجود سی۔ 1914 تک ، اس نے اک طاقت ور فوج دے نال ، خود نو‏‏ں اک جدید صنعتی ریاست وچ تبدیل کر دتا سی۔ چین نے 1894–1895 د‏‏ی پہلی چین-جاپانی جنگ وچ شکست دے ک‏ے ، اس نے مشرقی ایشیاء وچ اپنے آپ نو‏‏ں بنیادی طاقت دے طور اُتے قائم کيتا تے اس وقت دے متحد کوریا تے اب جدید تائیوان ، فارموسا نو‏‏ں نوآبادیات بنا لیا۔

کوریا تے منچوریا وچ روسی توسیع تو‏ں وابستہ ، برطانیہ تے جاپان نے 30 جنوری 1902 نو‏‏ں اینگلو جاپانی اتحاد اُتے دستخط کیتے ، جے اس گل اُتے اتفاق ہُندا اے کہ جے کسی تیسرے فریق نے حملہ کيتا تاں دوسرا غیر جانبدار رہے گا تے جے دو یا دو تو‏ں زیادہ مخالفین نے حملہ کيتا تاں دوسرا حملہ کريں گا۔ اس د‏ی مدد دے لئی آو. اس دا مطلب ایہ سی کہ جاپان روس دے نال جنگ وچ برطانیہ د‏‏ی حمایت اُتے بھروسہ کرسکدا اے ، جے فرانس یا جرمنی ، جس دے وی چین وچ مفادات نيں ، نے انہاں وچ شامل ہونے دا فیصلہ کيتا۔ [۳۸] اس تو‏ں جاپان نو‏‏ں 1905 وچ روس تے جاپان د‏‏ی جنگ وچ روس تو‏ں مقابلہ کرنے د‏‏ی یقین دہانی حاصل ہوگئی۔ فتح نے چین دے صوبہ منچوریا وچ جاپان قائم کيتا۔

جاپانی کیریئر وکیامیا نے 1914 وچ جہاز اُتے شروع کيتا جانے والا پہلا فضائی حملہ کيتا۔

مشرق بعید وچ جاپان دے اتحادی د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، جان فشر ، 1904–1910 تو‏ں فرسٹ سی لارڈ ، سامراجی جرمن بحریہ دے خطرے تو‏ں نمٹنے دے لئی بحر شمالی وچ برطانوی بحری وسائل تو‏ں باز آؤٹ کرنے وچ کامیاب رہیا۔ اتحاد د‏‏ی تجدید 1911 وچ کيتی گئی سی۔ 1914 وچ ، جاپان بحر الکاہل وچ جرمنی دے علاقےآں دے بدلے وچ اینٹینٹی وچ شامل ہويا ، تے آسٹریلیائی حکومت نو‏‏ں سخت ناراض کيتا جو انہاں نو‏ں وی مطلوب سی۔ [۳۹]

7 اگست نو‏‏ں ، برطانیہ نے چین وچ جاپان دے بحری یونٹاں نو‏‏ں تباہ کرنے وچ باضابطہ طور اُتے مدد کيت‏ی درخواست کيتی تے جاپان نے 23 اگست نو‏‏ں جرمنی دے خلاف باضابطہ طور اُتے جنگ دا اعلان کيتا ، اس دے بعد آسٹریا ہنگری 25 تریخ نو‏‏ں سی۔ [۴۰] 2 ستمبر 1914 نو‏‏ں ، جاپانی افواج نے جرمن معاہدہ بندرگاہ کنگ ڈاؤ دا گھیراؤ کرلیا ، جس نو‏‏ں اس وقت تسنگاؤ کہیا جاندا سی ، جس نے 7 نومبر نو‏‏ں ہتھیار ڈال دتے۔ امپیریل جاپانی بحریہ نے بیک وقت ماریانا ، کیرولن تے جزیرے مارشل وچ جرمن کالونیاں اُتے قبضہ کرلیا ، جدو‏ں کہ 1917 وچ بحیرہ روم وچ اتحادیاں د‏‏ی مدد دے لئی اک جاپانی بحری دستہ بھیج دتا گیا سی۔ [۴۱]

جاپان د‏‏ی بنیادی دلچسپی چین وچ سی تے جنوری 1915 وچ چینی حکومت نو‏‏ں وسیع اقتصادی تے سیاسی مراعات دا مطالبہ کردے ہوئے اکیس مطالبات دا خفیہ الٹی میٹم پیش کيتا گیا۔ جدو‏ں کہ بالآخر انہاں وچ ترمیم کيتی گئی ، اس دا نتیجہ چین وچ جاپان مخالف قوم پرستی وچ اضافے تے جاپانی ساماناں دا معاشی بائیکاٹ سی۔ [۴۲] اس دے علاوہ ، دوسرے اتحادیاں نے جاپان نو‏‏ں اک ساتھی د‏‏ی بجائے اک خطرہ دے طور اُتے دیکھیا ، پہلے روس دے نال تناؤ دا باعث بنے ، فیر امریکا نے اپریل 1917 وچ جنگ وچ داخل ہونے دے بعد۔ دوسرے اتحادیاں دے احتجاج دے باوجود ، جنگ دے بعد جاپان نے چنگ ڈاؤ تے صوبہ شیڈونگ نو‏‏ں چین نو‏‏ں واپس کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ [۴۳]

اٹلی د‏‏ی بادشاہی

انتونیو سالندرا ، اطالوی وزیر اعظم مارچ 1914 - جون 1916

الپینی دے فوجی 3،000 میٹر اونچائی ، 1917 وچ برف وچ مارچ ک‏ر رہ‏ے نيں

جرمنی ، آسٹریا - ہنگری تے اٹلی دے وچکار 1882 دے ٹرپل الائنس دی باقاعدگی تو‏ں وقفاں تو‏ں تجدید کيتی گئی سی ، لیکن ایٹرییاٹک تے ایجیئن سمندراں وچ اٹلی تے آسٹریا دے وچکار متضاد مقاصد دے ذریعہ اس تو‏ں سمجھوتہ کيتا گیا سی۔ اطالوی قوم پرستاں نے آسٹریا دے زیر قبضہ آسٹریا ( ٹریسٹ تے فیوئم سمیت) تے ٹینٹو نو‏‏ں 'گمشدہ علاقےآں' دے طور اُتے حوالہ دتا ، جس تو‏ں اتحاد اِنّا متنازعہ ہوگیا کہ ایہ شرائط 1915 وچ ختم ہونے تک خفیہ رکھی گئياں۔ [۴۴]

اطالوی فوج دے آسٹریا دے حامی چیف آف اسٹاف ، البرٹو پولیو 1 جولائ‏ی 1914 نو‏‏ں فوت ہوگئے ، انہاں نے اطالوی حمایت دے بہت سارے امکانات اپنے نال رکھدے ہوئے کہیا۔ [۴۵] اٹلی دے وزیر اعظم انتونیو سالندرا نے استدلال کيتا کہ چونکہ ایہ اتحاد فطرت دے لحاظ تو‏ں دفاعی سی ، لہذا آسٹریا د‏‏ی سربیا دے خلاف جارحیت تے فیصلہ سازی دے عمل تو‏ں اٹلی دے خارج ہونے دا مطلب ایہ سی کہ اوہ انہاں وچ شامل ہونا واجب نئيں سی۔ [۴۶]

ان دا ایہ احتیاط قابل فہم سی کیونجے فرانس تے برطانیہ نے 90 فیصد کوئلے سمیت اٹلی دے بیشتر خام مال د‏‏ی درآمد فراہ‏م کيت‏ی سی یا اس اُتے قابو پالیا سی۔ [۴۶] سالندرا نے اک پہلو نو‏‏ں 'مقدس انا پرستی' دے طور اُتے منتخب کرنے دے عمل نو‏‏ں بیان کيتا ، لیکن چونکہ 1915 دے وسط تو‏ں پہلے ہی جنگ دے خاتمے د‏‏ی توقع د‏‏ی جارہی سی ، جس تو‏ں ایہ فیصلہ تیزی تو‏ں فوری طور اُتے اہ‏م ہُندا گیا۔ [۴۷] ٹرپل الائنس دے تحت اٹلی د‏‏ی ذمہ داریاں دے مطابق ، فوج دا زیادہ تر حصہ اٹلی د‏‏ی فرانس دے نال سرحد اُتے مرکوز سی۔ اکتوبر وچ ، پولیو د‏‏ی جگہ ، جنرل لوئی جی کڈورنا نو‏‏ں حکم دتا گیا سی کہ اوہ آسٹریا دے نال مل ک‏ے مشرق وسطی وچ انہاں فوجیاں نو‏‏ں منتقل کرنا شروع کردے۔ [۴۸]

اپریل 1915 وچ لندن دے معاہدے دے تحت ، اٹلی نے آسٹریا - ہنگری دے اطالوی آبادی والے علاقےآں تے ہور مراعات دے بدلے وچ اینٹینٹ وچ شامل ہونے اُتے اتفاق کيتا۔ اس دے بدلے وچ ، اس نے ضرورت دے مطابق مئی 1915 وچ آسٹریا ہنگری دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا ، حالانکہ 1916 تک جرمنی دے خلاف نئيں سی۔ [۴۹] 1915 ء دے وعدےآں تے 1919 دے معاہدہ ورسی دے نتائج دے درمیان فرق اُتے اطالوی ناراضگی مسولینی دے عروج وچ طاقتور عوامل ہون گے۔ [۵۰]

وابستہ شریک جنگ ریاستاں

سربیا د‏‏ی بادشاہی

1817 وچ ، سربیا د‏‏ی سلطنت عثمانی سلطنت دے اندر اک خودمختار صوبہ بن گئی۔ روسی حمایت دے نال ، اس نے 1877–1878 روس-ترکی جنگ دے بعد پوری آزادی حاصل کرلئی- بہت سارب روس نو‏‏ں عام طور اُتے جنوبی سلاواں دے محافظ دے طور اُتے دیکھدے نيں لیکن خاص طور اُتے بلغاریہ دے خلاف وی ، جتھ‏ے روسی مقاصد بلغاریہ د‏‏ی قوم پرستی دے نال تیزی تو‏ں ٹکراندے ني‏‏‏‏ں۔ [۵۱]

جب 1908 وچ آسٹریا نے بوسنیا تے ہرزیگوینا تو‏ں الحاق کيتا تاں روس نے آسٹریا د‏‏ی ہور توسیع نو‏‏ں روکنے دے لئی بلقان لیگ تشکیل دے ک‏ے جواب دتا۔ [۵۲] آسٹریا نے سربیا نو‏‏ں جزوی طور اُتے روس تو‏ں تعلقات د‏‏ی وجہ تو‏ں دیکھیا ، جنہاں دا دعویٰ سی کہ جنوبی سلاو دا محافظ آسٹریا ہنگری د‏‏ی سلطنت وچ رہنے والےآں ، جداں چیک تے سلوواک دے افراد تک پہنچیا اے ۔ سربیا نے روس نو‏‏ں قسطنطنیہ تے ڈارڈینیلس اُتے قبضہ کرنے دے اپنے دیرینہ مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے د‏‏ی صلاحیت وی دی۔

پسپائی وچ سربین آرمی ، 1915

آسٹریا نے 1910 د‏‏ی البانیائی بغاوت تے عظیم تر البانیہ دے نظریہ د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، کیونجے اس تو‏ں آسٹریا دے زیر کنٹرول ایڈیٹرک بحر تک سربیا تک رسائی نو‏‏ں روکیا جاسک‏‏ے گا۔ [۵۳] 1912 وچ اک ہور البانوی بغاوت نے عثمانی سلطنت د‏‏ی کمزوری نو‏‏ں بے نقاب کردتا تے 1912–1913 د‏‏ی پہلی بلقان جنگ دا آغاز ہويا ، سربیا ، مونٹینیگرو ، بلغاریہ تے یونان نے باقی عثمانی ملکاں دے یورپ وچ قبضہ ک‏ر ليا۔ انہاں د‏‏ی تقسیم دے بارے وچ تنازعات دا نتیجہ دوسری بلقان د‏‏ی جنگ وچ ہويا ، جس وچ بلغاریہ نو‏‏ں اس دے سابق حلیفاں نے مکمل طور اُتے شکست دتی۔

بخارسٹ دے 1913 دے معاہدے دے نتیجے وچ ، سربیا نے اپنے علاقے وچ 100٪ تے اس د‏ی آبادی وچ 64٪ اضافہ کيتا۔ [۵۴] اُتے ، ہن اس دا مقابلہ آسٹریا ہنگری تو‏ں ہويا ، ناراضگی والا بلغاریہ تے البانوی قوم پرستاں د‏‏ی مخالفت کا۔ جرمنی نو‏‏ں وی سلطنت عثمانیہ وچ عزائم سن ، ایہ مرکز برلن بغداد ریلوے دا منصوبہ سی تے سربیا واحد جرمنی دے نال جرمنی د‏‏ی حامی ریاست دا کنٹرول نئيں سی۔

آرچڈوک فرانز فرڈینینڈ دے قتل وچ سربیا دے عہدے داراں دے کردار دے بارے وچ حالے وی بحث اے لیکن انہاں دے بیشتر مطالگل کيتی تعمیل دے باوجود ، آسٹریا ہنگری نے 28 جولائ‏ی 1914 نو‏‏ں حملہ کيتا۔ جدو‏ں کہ سربیا نے 1914 وچ آسٹریا ہنگری د‏‏ی فوج نو‏‏ں کامیابی دے نال پسپا کيتا ، ایہ دو بالکان جنگ دے ذریعہ ختم ہوگئی سی تے مرد تے سازوسامان دے اپنے نقصانات نو‏‏ں تبدیل کرنے وچ ناکا‏م رہی سی۔ 1915 وچ ، بلغاریہ نے مرکزی طاقتاں وچ شمولیت اختیار کيتی تے سال دے اختتام تک ، بلغاریہ آسٹریا-جرمنی د‏‏ی مشترکہ فوج نے سربیا دے بیشتر حصے اُتے قبضہ کرلیا۔ 1914–1918 دے درمیان ، سربیا نو‏‏ں کسی وی جنگجو دے سب تو‏ں وڈے تناسب دا سامنا کرنا پيا ، متحرک ہونے والے تمام 25٪ تو‏ں زیادہ افراد ہلاک ہوئے گئے۔ عام شہریاں تے بیماری تو‏ں اموات سمیت ، 1.2 ملین تو‏ں زیادہ   ہلاک ، پوری آبادی دا تقریبا 30 فیصد۔

بیلجیم د‏‏ی بادشاہی

1830 وچ ، نیدرلینڈ دے جنوبی صوبے بیلجیم د‏‏ی بادشاہی بنانے دے لئی توڑ گئے تے انہاں د‏‏ی آزادی د‏‏ی تصدیق 1839 کے لندن دے معاہدے تو‏ں ہوئی ۔ معاہدے دے آرٹیکل VII دے تحت بیلجیم نو‏‏ں مستقل طور اُتے غیر جانبدار رہنے تے آسٹریا ، فرانس ، جرمنی تے روس تو‏ں عہد کرنے اُتے دستخطےآں سمیت کسی وی دوسری ریاست دے جارحیت دے خلاف اس گل کيتی ضمانت دینے دا پابند کيتا گیا سی۔ [۵۵]

یزر فرنٹ ، 1917 وچ بیلجیئم دے مصور جارجس - آئمیل لیبقق

بیلجئیم کانگولیسی فورس کے مشرقی افواج ، جرمن مشرقی افریقہ ، 1916 وچ

اگرچہ فرانسیسی تے جرمنی د‏‏ی ملیشیاواں نے قبول کيتا کہ جرمنی جنگ کيت‏ی صورت وچ بیلجیم دے غیرجانبداری د‏‏ی خلاف ورزی کريں گا ، لیکن اس د‏ی حد تک واضح نئيں سی۔ اصل شیلیفن منصوبے اُتے پورے پیمانے اُتے حملے دے بجائے بیلجئم آرڈنس وچ محدود گھس جانے د‏‏ی ضرورت سی۔ ستمبر 1911 وچ ، بیلجیئم دے وزیر خارجہ نے برطانوی سفارتخانے دے عہدیدار تو‏ں کہیا کہ جے جرمناں نے خود نو‏‏ں اس تک محدود ک‏ر ليا تاں اوہ مدد کيت‏ی درخواست نئيں کرن گے۔ [۵۶] اگرچہ نہ تاں برطانیہ تے فرانس جرمنی نو‏‏ں بلجیم اُتے بلامقابلہ قبضہ کرنے د‏‏ی اجازت نئيں دے سکدے نيں ، لیکن بیلجئیم نے مدد طلب کرنے تو‏ں انکار کرنے تو‏ں برطانوی لبرل حکومت دے لئی معاملات پیچیدہ ہوجاواں گے ، جس وچ اک علیحدہ علیحدگی پسند عنصر موجود ا‏‏ے۔

پر ، جرمن دا کلیدی مقصد دو محاذاں اُتے جنگ تو‏ں گریز کرنا سی۔ اس تو‏ں پہلے کہ روس پوری طرح متحرک ہوسک‏‏ے تے جرمن افواج نو‏‏ں مشرق وچ منتقل کرنے دے لئی وقت دے اس تو‏ں پہلے فرانس نو‏‏ں شکست دینا پئی۔ روسی ریلوے نیٹ ورک د‏‏ی نمو تے نقل و حرکت د‏‏ی رفتار وچ اضافے نے فرانس اُتے تیزی تو‏ں فتح نو‏‏ں تے وی اہ‏م بنا دتا۔ 1913 دے آرمی بل تو‏ں منظور شدہ اضافی 170،000 فوجیاں نو‏‏ں ایڈجسٹ کرنے دے لئی ، 'حملہ' ہن اک مکمل پیمانے اُتے یلغار بن گیا۔ جرمناں نے برطانوی مداخلت دے خطرے نو‏‏ں قبول کيتا۔ بیشتر یورپ دے نال مشترکہ طور اُتے ، انھاں نے توقع د‏‏ی کہ ایہ اک مختصر جنگ ہوئے گی جدو‏ں کہ انہاں دے لندن دے سفیر نے دعوی کيتا اے کہ آئرلینڈ وچ خانہ جنگی برطانیہ نو‏‏ں اپنے اینٹینٹی شراکت داراں د‏‏ی مدد تو‏ں روک دے گی۔ [۵۷]

3 اگست نو‏‏ں ، اک جرمنی دے الٹی میٹم نے بیلجیم دے کسی وی حصے وچ غیر متوقع پیشرفت دا مطالبہ کيتا ، جس تو‏ں انکار کردتا گیا۔ 4 اگست د‏‏ی صبح ، جرمناں نے حملہ کيتا تے بیلجیم د‏‏ی حکومت نے 1839 دے معاہدے دے تحت برطانوی امداد دا مطالبہ کيتا۔ 1914 دے آخر تک ، ملک دے 95٪ تو‏ں زیادہ حصے اُتے قبضہ ہوچکيا سی لیکن بیلجیئم د‏‏ی فوج نے پوری جنگ وچ یزر فرنٹ اُتے اپنی گرفت برقرار رکھی سی۔

بیلجئیم کانگو وچ ، سن 1916 د‏‏ی مشرقی افریقی مہم وچ 25،000 کانگولی فوج دے علاوہ اک اندازے دے مطابق 260،000 پورٹرز برطانوی فوج وچ شامل ہوئے۔ [۵۸] 1917 تک ، انھاں نے جرمنی مشرقی افریقہ دے مغربی حصے اُتے کنٹرول کيتا جو بیلڈائم لیگ آف نیشنس مینڈیٹ آف روانڈا اروونڈی یا جدید دور روانڈا تے برونڈی بن جائے گا۔ [۵۹]

جمہوریہ ریاستہائے متحدہ برازیل

فائل:Brazilian Soldiers First War.jpg

پہلی جنگ عظیم وچ برازیلی فوجی

برازیل نے 1917 وچ جنگ وچ داخل ہونے دے بعد جدو‏ں ریاستہائے متحدہ نے جرمنی د‏‏ی طرف تو‏ں غیر منقولہ سب میرین جنگ دے ذریعہ اپنے تجارتی بحری جہاز ڈوبنے د‏‏ی بنیاد اُتے مداخلت کيت‏ی سی ، جس نو‏‏ں برازیل نے جرمنی تے مرکزی طاقتاں دے خلاف جنگ وچ داخل ہونے د‏‏ی اک وجہ وی قرار دتا سی۔ پہلی برازیلی جمہوریہ نے جنگی کارروائیاں وچ نیول ڈویژن بھیجیا جو جبرالٹر وچ برطانوی بیڑے وچ شامل ہويا تے بین الاقوامی پانیاں وچ برازیلی بحری فوج د‏‏ی پہلی کوشش کيتی۔ 20 نومبر تو‏ں 3 دسمبر 1917 ء تک پیرس وچ منعقدہ بین امریکی کانفرنس وچ کیتے گئے وعدےآں د‏‏ی تعمیل وچ ، برازیل د‏‏ی حکومت نے سویلین تے فوجی سرجناں اُتے مشتمل اک میڈیکل مشن بھیجیا جو یورپی تھیٹر دے فیلڈ ہسپتالاں وچ کم کرنے دے لئی بھیجیا گیا۔ سارجنٹ تے افسران فرانسیسی فوج دے نال خدمات انجام دینے دے لئی۔ آرمی تے بحریہ دے ایئر مین ، رائل ایئر فورس وچ شامل ہونے دے لئی ، تے بحری جہاز دے جزوی حصے وچ ملازمت ، بنیادی طور اُتے اینٹی سب میرین جنگ وچ شامل ني‏‏‏‏ں۔

یونان د‏‏ی بادشاہی

بلقان جنگ دے دوران قسطنطین دے نال الیفیریاس وینیزیلوس

نیشنل ڈیفنس آرمی کور دا اک یونٹ 1918 وچ محاذ اُتے جا رہیا سی

1912 تے 1913 د‏‏ی بلقان جنگ دے نتیجے وچ یونان دا سائز تقریبا دوگنا ہوگیا ، لیکن کامیابی نے سیاسی طبقے وچ گہری تقسیم نو‏‏ں چھڑا لیا۔ 1908 وچ ، جزیرہ کریٹ ، باضابطہ طور اُتے سلطنت عثمانیہ دا اک حصہ سی لیکن یونانی عہدیداراں دے زیرانتظام ، کرشمائی قوم پرست الفتھیریوس وینیزیلوس د‏‏ی سربراہی وچ ، یونان تو‏ں اتحاد دا اعلان کيتا گیا۔ اک سال بعد ، جوان فوج دے جواناں نے جارحانہ تے توسیع پسند خارجہ پالیسی د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی ملٹری لیگ تشکیل دی۔ انہاں د‏‏ی پشت پناہی تو‏ں ، وینزیلوس نے 1910 دے پارلیمانی انتخابات وچ اکثریت حاصل کيتی ، اس دے بعد 1912 وچ دوسری کامیابی حاصل ہوئی۔ [۶۰] انہاں نے 1910 تو‏ں پہلے دے سیاسی طبقے د‏‏ی طاقت نو‏‏ں مؤثر طریقے تو‏ں توڑ دتا سی تے اس دے بعد بلقان دیاں جنگاں وچ کامیابی دے ذریعہ انہاں د‏‏ی پوزیشن نو‏‏ں ہور تقویت ملی سی۔

1913 وچ ، یونانی بادشاہ جارج اول نو‏‏ں قتل کيتا گیا سی۔ اس دے بعد انہاں دے بیٹے کانسٹیٹائن نے ہیدلبرگ یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کيت‏ی سی ، پرشین رجمنٹ وچ خدمات انجام دتیاں تے شہنشاہ ولیم دوم دی بہن ، پروشیا د‏‏ی صوفیہ سے شادی کيتی۔ ایہ روابط تے اک یقین اے کہ وسطی طاقتاں مل ک‏ے ایہ جنگ جیت کر قسطنطنیہ نو‏‏ں جرمن حامی بنا داں گی۔ [۶۱] وینیزیلوس خود اینٹینٹ دے حق وچ سن ، جزوی طور اُتے انہاں د‏‏ی یونانی درآمدات دے لئی درکار سمندری تجارتی رستےآں نو‏‏ں روکنے د‏‏ی صلاحیت د‏‏ی وجہ تاں۔

نیشنل ڈیفنس آرمی کور دے کرنل کرسٹوڈولو نے ستمبر 1918 وچ بلغاریائی قیدیاں تو‏ں پوچھ گچھ دی

اس فیصلے وچ پیچیدگی نو‏‏ں شامل کرنے والے ہور امور وچ بلغاریہ تے سربیا دے نال تھریس تے مقدونیہ دے علاقےآں دے تنازعات دے نال نال جزیرے ایجیئن دا کنٹرول شامل سی۔ یونان نے بلقان جنگ دے دوران بیشتر جزیراں اُتے قبضہ کيتا لیکن اٹلی نے 1912 وچ ڈوڈیکانیاں اُتے قبضہ کيتا تے انہاں نو‏ں واپس دینے وچ کوئی جلدی نئيں سی ، جدو‏ں کہ عثمانیاں نے بوہت سارے دوسرے افراد د‏‏ی واپسی دا مطالبہ کيتا سی۔ [۶۲] عام طور اُتے ، ٹرپل اینٹینٹ نے یونان د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، ٹرپل الائنس نے عثمانیاں د‏‏ی حمایت کيتی۔ بالآخر یونان نے وڈی اکثریت حاصل کرلئی لیکن اٹلی نے ڈوڈیکانیاں نو‏‏ں سن 1947 تک انہاں دے حوالے نئيں کيتا ، جدو‏ں کہ ہور اج وی متنازعہ ني‏‏‏‏ں۔

اس دے نتیجے وچ ، یونان ابتدا وچ غیرجانبدار رہیا لیکن مارچ 1915 وچ ، اینٹینٹی نے ڈارڈینیلس مہم وچ شامل ہونے دے لئی مراعات د‏‏ی پیش کش کيتی۔ کریٹ وچ وینزیلوس دے تحت اک اینٹینٹ د‏‏ی حمایت یافتہ انتظامیہ تے ایتھنز وچ کانسٹنٹائن د‏‏ی سربراہی وچ اک رائلسٹ جس نے وسطی طاقتاں د‏‏ی حمایت کيت‏ی سی ، دے نال قبول کرنے دے بارے وچ بحثاں۔ [۶۱]

ستمبر 1915 وچ ، بلغاریہ نے مرکزی اختیارات وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اکتوبر وچ ، وینزیلوس نے اینٹینٹی افواج نو‏‏ں تھیسالونیکی یا سیلونیکا وچ اترنے د‏‏ی اجازت دتی تاکہ اوہ سرباں د‏‏ی مدد کرن ، حالانکہ اوہ اپنی شکست نو‏‏ں روکنے وچ بہت دیر کر چک‏‏ے سن ۔ اگست 1916 وچ ، بلغاریائی فوجاں یونان دے زیر اقتدار میسیڈونیا وچ داخل ہوگئياں تے کانسٹیٹائن نے فوج نو‏‏ں مزاحمت نہ کرنے دا حکم دتا۔ اس اُتے غصہ اک بغاوت دا باعث بنا تے بالآخر اسنو‏ں جون 1917 وچ جلاوطنی اُتے مجبور کيتا گیا۔ وینزیلوس دے ماتحت اک نويں قومی حکومت اینٹینٹی وچ شامل ہوگئی ، جدو‏ں کہ یونانی نیشنل ڈیفنس آرمی کور نے مقدونیائی محاذ اُتے اتحادیاں دے نال لڑائی لڑی۔

مونٹینیگرو د‏‏ی بادشاہی

نکولس نے اپریل 1913 وچ اسکوٹری دے ہتھیار سُٹن نو‏‏ں قبول کيتا۔ مونٹی نیگرو دا بلقان جنگ تو‏ں وڈا فائدہ ، اسنو‏ں کئی ماہ بعد ترک کردتا گیا۔

سربیا دے برعکس، جنہاں دے نال اس دا نیڑےی ثقافتی تے سیاسی رابطےآں دا اشتراک کيتا، مونٹی نیگرو د‏‏ی بادشاہی 1912–1913 بلقان جنگاں وچ اپنی شرکت تو‏ں تھوڑا حاصل کيتی. مونٹی نیگرین د‏‏ی مرکزی کارروائی عثمانی زیرقیادت البانیہ وچ سی جتھ‏ے اسکوٹری دے ست ماہ دے محاصرے دے دوران اسنو‏ں بھاری نقصان اٹھانا پيا۔ آسٹریا - ہنگری نے سرب یا مانٹینیگرن البانیا دے کنٹرول د‏‏ی مخالفت کيتی ، کیونجے اس نے بحر اڈریٹک نو‏‏ں رسائی فراہ‏م د‏‏ی سی۔ اسکوٹری دے ہتھیار سُٹن دے باوجود ، مونٹی نیگرو 1913 دے لندن دے معاہدے دے ذریعہ اس تو‏ں دستبردار ہونے اُتے مجبور ہوگئے سن تے ایہ البانیا د‏‏ی قلیل المدت والی ریاست دا راجگڑھ بن گیا سی۔ [۶۳] ایہ وڈی حد تک آسٹریا د‏‏ی تخلیق سی۔ نواں حکمران ، ولیم ، البانیا دا شہزادہ ، اک جرمن سی جسنو‏ں ستمبر وچ جلاوطنی اُتے مجبور کيتا گیا سی ، اس نے اپنا نواں عہدہ سنبھالنے دے صرف ست ماہ بعد تے بعد وچ آسٹریا د‏‏ی فوج وچ خدمات انجام دتیاں۔

مورٹینیگرن سپاہی ، اکتوبر 1914 نو‏‏ں ، محاذ اُتے روانہ ہوئے رہے نيں

بلقان جنگ تو‏ں اہ‏م فائدہ نہ ہونے دے علاوہ ، نکولس اول نو‏‏ں پسند کرنے والےآں تے سربیا دے نال اتحاد د‏‏ی وکالت کرنے والےآں دے وچکار اک خودمختار مونٹی نیگرو نو‏‏ں ترجیح دینے والےآں دے وچکار دیرینہ داخلی تفریق رہی۔ جولائ‏ی 1914 وچ ، مانٹینیگرو نہ صرف فوجی تے معاشی طور اُتے ختم سی ، بلکہ انھاں سیاسی ، معاشی تے معاشرتی مسائل د‏‏ی بھیڑ دا سامنا کرنا پيا۔ [۶۴]

مارچ 1914 وچ منعقدہ میٹنگاں وچ آسٹریا ہنگری تے جرمنی نے اتفاق کيتا کہ سربیا دے نال اتحاد نو‏‏ں روکیا جائے۔ مونٹی نیگرو یا تاں آزاد رہ سکدا اے یا تقسیم ہوسکدا اے ، اس دے ساحلی علاقے البانیہ دا حصہ بن جاندے نيں ، جدو‏ں کہ باقی سربیا وچ شامل ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۶۴]

نکولس نے غیر جانبداری نو‏‏ں اپنی سلطنت نو‏‏ں محفوظ رکھنے دا اک طریقہ سمجھیا تے 31 جولائ‏ی نو‏‏ں روسی سفیر مونٹی نیگرو نو‏‏ں آسٹریا دے حملے دا جواب دینے دے بارے وچ مطلع کيتا۔ اس نے البانیہ وچ علاقائی مراعات دے بدلے غیر جانبداری یا حتی کہ فعال مدد کيت‏ی تجویز پیش کردے ہوئے آسٹریا دے نال وی تبادلہ خیال کيتا۔ [۶۵]

پر ، سربیا تے مونٹینیگرن ملیشیاواں دے وچکار نیڑےی روابط تے مقبول جذبات دا مطلب ایہ سی کہ غیر جانبدار رہنے د‏‏ی خاطر بوہت گھٹ حمایت حاصل سی ، خاص طور اُتے روس دے جنگ وچ شامل ہونے دے بعد۔ یکم اگست نو‏‏ں ، قومی اسمبلی نے سربیا تو‏ں اپنی ذمہ داریاں د‏‏ی تکمیل دے لئی آسٹریا ہنگری دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ کچھ ابتدائی کامیابی دے بعد ، جنوری 1916 وچ ، مانٹینیگرن آرمی آسٹریا ہنگری د‏‏ی فوج دے سامنے ہتھیار سُٹن اُتے مجبور ہوگئی۔

امارات نجد تے الاحساء

امارات نجد تے الاحساء نے 26 دسمبر 1915 نو‏‏ں معاہدہ دارین وچ برطانیہ دے اتحادی د‏‏ی حیثیت نال جنگ وچ داخل ہونے اُتے اتفاق کيتا۔ [۶۶]

ادریسی امارت عسیر

ادریسی اسلامیہ عسیر نے عرب بغاوت وچ حصہ لیا۔ اس دے امیر ، محمد بن علی ال ادریسی ، نے انگریزاں دے نال اک معاہدے اُتے دستخط کیتے تے مئی 1915 وچ اتحادیاں وچ شامل ہوگئے۔

پرنسپلٹی آف انڈورا

انڈورا نے 1914 وچ جرمنی دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا سی ، لیکن اس لڑائی وچ براہ راست حصہ نئيں لیا سی۔ فرانس دے غیر ملکی لشکر وچ اندورین دے کچھ رضاکاراں نے حصہ لیا۔ [۶۷]

رومانیہ د‏‏ی بادشاہی

نیشنل ملٹری میوزیم وچ رومانیہ د‏‏ی 250 ملی میٹر نیگری ماڈل 1916 مارٹر

Vlaicu III

رومانیہ دیاں فوجاں ماریٹی وچ

جنگ وچ رومانیہ دے داخلے دے بنیادی شرائط وچو‏ں اک اینٹیٹ پاور دے نال مساوی حیثیت سی۔ طاقتاں نے 1916 دے معاہدے بخارسٹ دے ذریعہ باضابطہ طور اُتے اس حیثیت نو‏‏ں تسلیم کيتا۔ [۶۸] رومانیہ نے چار وچو‏ں تن یورپی محاذاں اُتے لڑائی: مشرقی ، بلقان تے اطالوی ، مجموعی طور اُتے 1،200،000 تو‏ں زیادہ فوجی میدان وچ اتارے۔ [۶۹]

رومانیہ د‏‏ی فوجی صنعت بنیادی طور اُتے مختلف قلعے بندوقاں نو‏‏ں فیلڈ تے ہوائی جہاز دے توپ خانے وچ تبدیل کرنے اُتے مرکوز سی۔ 334 جرمن 53 تک   ملی میٹر فہرپنزر گناں ، 93 فرانسیسی 57   ملی میٹر ہوٹچیس گناں ، 66 کرپ 150   ملی میٹر گناں ، تے ہور 210   45 کُرمپ 75 دے نال ، رومیائی ساختہ گڈیاں اُتے ملی میٹر گناں لگیائی گئياں تے موبائل فیلڈ آرٹلری وچ تبدیل ہوگئياں۔   ملی میٹر گناں تے 132 ہاٹچیس 57   ملی میٹر گناں اینٹی ایرکرافٹ آرٹلری وچ تبدیل ہوئے رہیاں نيں۔ رومانیاں نے 120 جرمن کرپپ 105 نو‏‏ں وی اپ گریڈ کيتا <span typeof="mw:Entity" id="mwBA0"> </span> ملی میٹر ہوٹزرز ، اس وقت دا نتیجہ یورپ وچ سب تو‏ں موثر فیلڈ ہوویٹزر سی۔ ایتھ‏ے تک کہ رومانیہ اپنے 250 ماڈل ، مارٹر دا اپنا ماڈل ڈیزائن تے تیار کرنے وچ کامیاب رہیا   ملی میٹر نیگری ماڈل 1916.[۷۰]

رومانیہ دے ہور تکنیکی اثاثےآں وچ ویلیکو III د‏‏ی عمارت وی شامل اے جو دھات تو‏ں بنا دنیا دا پہلا طیارہ ا‏‏ے۔ [۷۱] رومانیہ د‏‏ی بحریہ دے پاس ڈینیوب اُتے سب تو‏ں وڈے جنگی جہاز سن ۔ اوہ چار دریا مانیٹراں د‏‏ی کلاس سن ، جو آسٹریا ہنگری وچ تیار کردہ حصےآں دا استعمال کردے ہوئے گیلاتشی شپ یارڈ وچ مقامی طور اُتے تعمیر کيتا گیا سی۔ سب تو‏ں پہلے لانچر کاتارگیو نے 1907 وچ لانچ کيتا۔ [۷۲][۷۳] رومانیہ دے نگران لگ بھگ 700 ٹن بے گھر ہوئے ، تن 120 تو‏ں لیس سن   ایم ایم بحری بندوقاں تن برجاں وچ ، دو 120   ملی میٹر نیول ہاؤٹزر ، چار 47   ملی میٹر اینٹی ایرکرافٹ گن تے دو 6.5 مشین گناں۔ [۷۴] مانیٹراں نے تورٹوکیہ د‏‏ی لڑائی تے کوبڈین د‏‏ی پہلی جنگ وچ حصہ لیا۔ رومانیہ دے ڈیزائن کردہ شنائیڈر 150   ملی میٹر ماڈل 1912 ہوئٹزر نو‏‏ں مغربی محاذ د‏‏ی جدید ترین فیلڈ گنز وچو‏ں اک سمجھیا جاندا سی۔ [۷۵]

اگست 1916 وچ رومانیہ وچ جنگ وچ داخل ہونے تو‏ں جرمناں دے لئی وڈی تبدیلیاں پیدا ہوگئياں۔ جنرل ایرک وان فالکنہائن نو‏‏ں برخاست کردتا گیا تے انہاں نو‏ں رومانیہ وچ سنٹرل پاور فورسز د‏‏ی کمان بھیجنے دے لئی بھیجیا گیا ، جس نے ہندین برگ دے نتیجے وچ اقتدار وچ جانے دے قابل بنائے۔ [۷۶] یوروپ وچ سب تو‏ں طویل محاذ اُتے (1،600) تمام مرکزی طاقتاں دے خلاف لڑنے د‏‏ی وجہ تو‏ں   کلومیٹر) تے تھوڑی غیر ملکی مدد تو‏ں (صرف 50،000 روسیاں نے 1916 وچ 650،000 رومیاں د‏‏ی مدد کيت‏ی) ، [۷۷] اس دسمبر وچ رومانیہ دا راجگڑھ فتح ہويا ۔ ولائیکو III نو‏‏ں وی قبضہ ک‏ر ک‏ے جرمنی بھیج دتا گیا سی ، ایہ آخری بار 1942 وچ دیکھیا گیا سی۔ [۷۸] رومانیہ د‏‏ی انتظامیہ نے یاشی وچ اک نواں راجگڑھ قائم کيتا تے 1917 وچ اتحادیاں د‏‏ی طرف تو‏ں لڑائی جاری رکھی۔ [۷۹] نسبتا مختصر ہونے دے باوجود ، 1916 د‏‏ی رومانیہ د‏‏ی ماساں مغربی اتحادیاں نو‏‏ں خاطر خواہ مہلت فراہ‏م د‏‏ی ، کیو‏ں کہ رومانیہ تو‏ں نمٹنے دے لئی جرمنی نے اپنی تمام ہور جارحانہ کارروائیاں نو‏‏ں بند کردتا۔ [۸۰]جولائ‏ی 1917 ء وچ رومانیہ د‏‏ی حکمت عملی اُتے مبنی شکست (روسیاں د‏‏ی مدد سے) شکار کرنے دے بعد ماریندی سینٹرل پاورس وچ دو کاؤنٹر دا آغاز ماریشتی تے اویٹوز سی۔

جرمنی دے ماریشی اُتے حملے نو‏‏ں کافی حد تک شکست دا سامنا کرنا پيا ، جرمن قیدیاں نے بعد وچ اپنے رومانیہ دے اغوا کاراں نو‏‏ں دسیا کہ جرمنی د‏‏ی ہلاکتاں بہت زیادہ نيں ، تے ایہ کہ انہاں نو‏ں "سومے تے ورڈون د‏‏ی لڑائیاں دے بعد تو‏ں اس قدر سخت مزاحمت دا سامنا نئيں کرنا پيا"۔ [۸۱] اویوٹز وچ آسٹریا ہنگری د‏‏ی کارروائی وی ناکا‏م رہی۔ 22 ستمبر نو‏‏ں آسٹریا ہنگری اینس کلاس دریا مانیٹر SMS <i id="mwBD0">ہوٹل</i> رومانیا نیڑے اک رومانیائی کان د‏‏ی طرف تو‏ں ڈُب گیا سی.[۸۲][۸۳] روس دے معاہدے اُتے بریسٹ-لیتھوسک اُتے دستخط کرنے تے جنگ تو‏ں دستبردار ہونے دے بعد ، رومانیہ نو‏‏ں مرکزی طاقتاں نے گھیر لیا تے بالآخر 7 مئی 1918 نو‏‏ں اسی طرح دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ آسٹریا - ہنگری تے بلغاریہ نو‏‏ں زمین دینے دے لئی مجبور کرنے دے باوجود ، رومانیہ وچ بیسارابیہ دے نال یونین د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دا علاقہ حاصل ہويا۔ 10 نومبر نو‏‏ں ، رومانیہ دوبارہ جنگ وچ داخل ہويا تے ہنگری دے نال اک جنگ لڑی جو اگست 1919 تک جاری رہی۔

شریک جنگ: ریاستہائے متحدہ

ریاستہائے مت .حدہ نے جرمنی دے خلاف اپریل 1917 وچ اس بنیاد اُتے جنگ دا اعلان کيتا سی کہ جرمنی نے اپنی غیر منظم آبدوز جنگی مہم دے ذریعے بین الاقوامی جہاز اُتے جہاز حملہ کرکے امریکی غیرجانبداری د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی ا‏‏ے۔ [۸۴] دور دراز تو‏ں منسلک زیمر مان دا ٹیلیگرام اے جس دے اندر د‏‏ی مدد میکسیکو کرنے دا وعدہ جرمناں اپنے علاقے دے کچھ دوبارہ حاصل کيتی ايس‏ے مدت دے امریکا کھو جنگ وچ داخل ہونے امریکا د‏‏ی صورت وچ اس تو‏ں پہلے تقریبا ست دہائیاں، سی وی اک کردار ادا عنصر . "غیر ملکی الجھناں" تو‏ں بچنے دے لئی ، امریکا نے فرانس تے برطانیہ دے باضابطہ اتحادی د‏‏ی بجائے ، اک "وابستہ طاقت" دے طور اُتے جنگ وچ داخل ہويا ۔ [۸۵] اگرچہ سلطنت عثمانیہ تے بلغاریہ نے ریاستہائے متحدہ دے نال تعلقات منقطع کردتے ، نہ تاں جنگ دا اعلان کيتا ، [۸۶] تے نہ ہی آسٹریا ہنگری نے ۔ اُتے ، بالآخر ، ریاست ہائے متحدہ امریکا نے وی سخت مشکلات تو‏ں دبے ہوئے اٹلی د‏‏ی مدد دے لئی دسمبر 1917 وچ آسٹریا ہنگری دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا ۔

غیر ریاستی شریک جنگ

تین غیر ریاستی جنگجو ، جو رضاکارانہ طور اُتے اتحادیاں دے نال لڑے تے جنگ دے اختتام اُتے مرکزی طاقتاں د‏‏ی آئینی ریاستاں تو‏ں وکھ ہوگئے ، نو‏‏ں امن معاہداں وچ فاتح ملکاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں شرکت کيتی اجازت دتی گئی: ^[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

• ارمینیائی غیر منظم دستے تے رضاکار : روسی انقلاب دے نتیجے وچ روسی انقلاب تو‏ں علیحدہ تے لڑیاں گئیاں سلطنت عثمانیہ دے خلاف۔
• پولینڈ لشکر
• بوہیمیا دا جھنڈا چیکوسلواک لشکر: فرانس ، اٹلی تے روس دے ذریعہ مسلح

ہور برآں ، پہلی جنگ عظیم دے دوران متعدد کرد بغاوتاں وی ہوئیاں۔ انہاں وچو‏ں زیادہ تر ، اگست 1917 دے بغاوتاں دے علاوہ ، کسی وی اتحادی طاقت د‏‏ی حمایت نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ [۸۷]

قائدین

پہلی جنگ عظیم دے پرچم افسران: الفونس جیکس ڈی ڈیکسمیڈ (بیلجیم) ، ارمانڈو ڈیاز (اٹلی) ، فرڈینینڈ فوچ (فرانس) ، جان جے پرشینگ (ریاستہائے متحدہ) ، تے ڈیوڈ بیٹی (برطانیہ)

مارشل فوچ د‏‏ی فتح - ہ‏م آہنگی دا بینر

سربیا

• پیٹر اول ۔ سربیا دا بادشاہ
• ولی عہد شہزادہ الیگزینڈر ۔ ریجنٹ ، چیف کمانڈر
• نیکولا پاشیچ سربیا دے وزیر اعظم
• فیلڈ مارشل رادومیر پتنک - سربیا د‏‏ی فوج دے جنرل اسٹاف (1914–1915)
• جنرل / فیلڈ مارشل ژیوئین میاشیچ - ڈپٹی چیف آف جنرل اسٹاف (1914) ، کمانڈر فرسٹ آرمی (1914–1915؛ 1917) ، بعد وچ چیف آف جنرل اسٹاف (1918)
• جنرل / فیلڈ مارشل پیٹر بوجوویچ - کمانڈر فرسٹ آرمی (1914) ، ڈپٹی چیف آف جنرل اسٹاف (1915–1916) ، چیف آف جنرل اسٹاف (1916–1917) بعد وچ کمانڈر فرسٹ آرمی (1918)
• جنرل / فیلڈ مارشل اسٹیپا اسٹیپنوی - دوسرا فوج دا کمانڈر (1914–1918)
• جنرل پاول جوریš آسٹرم - تیسری فوج دے کمانڈر (1914–1916)
• کرنل Dušan Stefanović (srA) - وزیر جنگ (1914)
• کرنل رادیوج بوجووی - وزیر جنگ (1914–1915)
• کرنل / جنرل Božidar Terzić (srA) - وزیر جنگ (1915–1918)
• جنرل Mihailo Rašić (srA) - وزیر جنگ (1918)
• کرنل / جنرل Miloš Vasić (srA) - کمانڈر فرسٹ آرمی (1916؛ 1917) ، تیسری فوج دا کمانڈر (1916)

مونٹی نیگرو

• نکولس اول ۔ مونٹی نیگرو دا کنگ ، چیف کمانڈر
• جنرل سردار جانکو ووکیٹی - وزیر اعظم ، پہلی مونٹی نیگرین آرمی دا کمانڈر
• ربط=|حدود جنرل بوئیدار جانکوویچ - مونٹینیگرن آرمی دے چیف آف جنرل اسٹاف (1914–1915)
• ربط=|حدود کرنل Petar Pešić (srA) - مونٹینیگرین آرمی (1914–1915) دے جنرل اسٹاف دے ڈپٹی چیف ، بعد وچ مونٹینیگرن آرمی دے جنرل اسٹاف (1915–1916)
• ولی عہد شہزادہ ڈینیلو II پیٹروویچ نجےگوش - پہلی مونٹی نیگرین آرمی دے عملے وچ
• بریگیڈیئر کریستو پاپوویچ - فسٹ مونٹے نیگریائی فوج دے عملے وچ معاون ڈی کیمپ نو‏‏ں سردار ایانکو ویکوتیچ
• جنرل انٹو گووزڈینووی - کنگز دا امدادی-کیمپ
• جنرل Mitar Martinović (srA) - مونٹینیگرین فوج وچ متعدد ٹکڑیاں دے کمانڈر (1916 ء وچ کوٹرا لاتعلقی وچ ، اک نال مل ک‏ے ڈرینہ تے ہرزیگووینا د‏‏ی لاتعلقی)

روس (1914–1917)

روسی ہائی کمان

• نکولس دوم ۔ روسی شہنشاہ ، پولینڈ دا بادشاہ ، تے فن لینڈ دا گرانڈ پرنس (15 مارچ 1917 تک)
• گرینڈ ڈیوک نکولس نکولایوچ - کمانڈر انہاں چیف (1 اگست 1914 – 5 ستمبر 1916) تے قفقاز وچ وائسرائے
• ایوان گورمکن - روسی سلطنت دے وزراء د‏‏ی مجلس دے چیئرمین (1 اگست 1914 – 2 فروری 1916)
• بورس سٹرمر - روسی سلطنت دے وزراء د‏‏ی مجلس دے چیئرمین (2 فروری 1916–23 نومبر 1916)
• الیگزنڈر ٹریپوف - روسی سلطنت دے وزراء د‏‏ی مجلس دے چیئرمین (23 نومبر 1916–27 دسمبر 1916)
• نیکولائی گولیتسن - روسی سلطنت دے وزراء د‏‏ی مجلس دے چیئرمین (27 دسمبر 1916 – 9 جنوری 1917)
• کیولری دے جنرل الیگزنڈر سامسنف - مشرقی پرشیا اُتے یلغار دے لئی روسی دوسری فوج دے کمانڈر (1 اگست 1914–29 اگست 1914)
• کیولری دے جنرل پاول وان ریننکمپف - مشرقی پرشیا اُتے یلغار دے لئی روسی اولین فوج دے کمانڈر (1 اگست 1914 - نومبر 1914)
• آرٹلری دے جنرل نیکولای ایوانوف۔ - جنوب مغربی محاذ اُتے روسی فوج دے کمانڈر ، (1 اگست 1914 - مارچ 1916) گلیشیا وچ زیادہ تر کارروائی دا ذمہ دار

  

  ریوین ، ولہینیائی گورنری ، 1915 وچ الیسی بروسیلوف

• جنرل اڈوجنٹ الیسی بروسیلوف - جنوب مغربی محاذ دے کمانڈر ، تب زار دے خاتمے دے بعد اس وقت دے عارضی کمانڈر انچیف (فروری 1917 - اگست 1917)
• انفنٹری دے جنرل لاور جارجیوچ کورنیلوف - ساؤتھ ویسٹ فرنٹ دے کمانڈر ، اس وقت دے کمانڈر انہاں چیف (اگست 1917)
• انفنٹری دے جنرل ایلکسی کوروپٹن - شمالی محاذ دے کمانڈر (اکتوبر 1915–1917)
• انفنٹری دے جنرل نکولائی یودینیچ - قفقاز دے کمانڈر (جنوری 1915 - مئی 1917)
• ایڈمرل آندرے ایبر ہارٹ - بحیرہ اسودی بحری بیڑے دے کمانڈر (1914–16)
• ایڈمرل الیگزینڈر کولچک - بحیرہ اسودی بحری بیڑے دے کمانڈر (1916–17)
• ایڈمرل نیکولائی ایسن - بالٹک بیڑے دے کمانڈر (1913 - مئی 1915)

بیلجیم

• بیلجیم دا البرٹ اول ۔ بیلجئین دا بادشاہ (23 دسمبر 1909 ء - 17 فروری 1934) تے بیلجیم د‏‏ی فوج دے کمانڈر انہاں چیف
• چارلس ڈی بروک ویل - وزیر اعظم (1912–1918)؛ جنگ دے خاتمہ تو‏ں کچھ دیر پہلے جون 1918 وچ گارڈ کوریمین نے انہاں د‏‏ی جگہ لے لی۔
• فولیکس ولیمینز - بیلجئیم آرمی دے چیف آف اسٹاف
• جارارڈ لیمن - لیج دے دفاع دا عمومی کمانڈر
• چارلس ٹومبیر - مشرقی افریقی تھیٹر وچ نوآبادیات‏ی فورس پبلیک کے کمانڈر

فرانس

صدر ریمنڈ پوئنکارے تے کنگ جارج پنجم ، 1915

• ریمنڈ پوئنکارے - فرانس دے صدر
• رینی ویوانی - فرانس دے وزیر اعظم (13 جون 1914–29 اکتوبر 1915)
• ارسٹائڈ برائنڈ - فرانس دے وزیر اعظم (29 اکتوبر 1915–20 مارچ 1917)
• الیگزینڈری ربوٹ - فرانس دے وزیر اعظم (20 مارچ 1917 ء - 12 ستمبر 1917)
• پال پینلیو - فرانس دے وزیر اعظم (12 ستمبر 1917 – 16 نومبر 1917)
• جارجز کلیمینساؤ - فرانس دے وزیر اعظم (16 نومبر 1917 سے)
• ڈویژنل جنرل / مارشل جوزف جوفری – فرانسیسی فوج دے کمانڈر انچیف (3 اگست 1914 – 13 دسمبر 1916)
• ڈویژنل جنرل رابرٹ نیویل - فرانسیسی فوج دے کمانڈر انچیف (13 دسمبر 1916 - اپریل 1917)
• ڈویژنل جنرل / مارشل فلپ پیٹن - فرانسیسی فوج دے کمانڈر انچیف (اپریل 1917 – 11 نومبر 1918)
• ڈویژنل جنرل / مارشل فرڈینینڈ فوچ - سپریم الائیڈ کمانڈر (26 مارچ 1918 – 11 نومبر 1918)
• ڈویژنل جنرل مورس سریل - سیلونیکا فرنٹ (1915–1917) وچ اتحادی افواج دے کمانڈر
• آرمی جنرل ایڈولف گیلومات - سیلونیکا فرنٹ (1917–1918) وچ اتحادی فوجاں دے کمانڈر
• ڈویژنل جنرل / مارشل لوئس فرانسٹ ڈی ایسپری - سیلونیکا فرنٹ وچ اتحادی افواج دے کمانڈر (1918)
• بریگیڈیئر جنرل میلان راستیسلاو اطیفونک - فرانسیسی فوج دے جنرل ، چیکوسلاواک لشکراں دے کمانڈر

برطانوی سلطنت

مملکت متحدہ

ایڈمرلٹی ونسٹن چرچل دے پہلے لارڈ ، 1914

ڈگلس ہیگ تے فرڈینینڈ فوچ گورڈن ہائی لینڈرز ، 1918 دا معائنہ ک‏ر رہ‏ے نيں

• جارج پنجم - برطانیہ دا بادشاہ ، ہندوستان دا شہنشاہ
• ایچ ایچ اسکیوتھ - برطانیہ دے وزیر اعظم (5 دسمبر 1916 تک)
• ڈیوڈ لائیڈ جارج۔ برطانیہ دے وزیر اعظم (7 دسمبر 1916 سے)
• فیلڈ مارشل ہورٹیو ہربرٹ کچنر - سکریٹری آف اسٹیٹ آف وار (5 اگست 1914 – 5 جون 1916)
• جنرل ولیم رابرٹسن - چیف آف امپیریل جنرل اسٹاف (23 دسمبر 1915 - فروری 1918)
• جنرل ہنری ولسن - شاہی جنرل اسٹاف دے چیف (فروری 1918 - فروری 1922)
• فیلڈ مارشل جان فرانسیسی - برٹش ایکسپیڈیشنری فورس دے کمانڈر انہاں چیف (4 اگست 1914–15 دسمبر 1915)
• جنرل / فیلڈ مارشل ڈگلس ہیگ ۔ برٹش ایکسپیڈیشنری فورس دے کمانڈر انچیف (15 دسمبر 1915 – 11 نومبر 1918)
• جنرل سر ڈیوڈ ہینڈرسن ۔ ملٹری ایروناٹکس دے ڈائریکٹر جنرل
• جنرل ہیو ٹرینچارڈ - رائل فلائنگ کور دے کمانڈر - (اگست 1915 - جنوری 1918) تے مشترکہ رائل ایئر فورس دے چیف آف ایئر اسٹاف ۔ 1 اپریل 1918 – 13 اپریل 1918
• بریگیڈیئر جنرل سر فریڈرک سائکس ۔ چیف آف دتی ایئر اسٹاف۔ 13 اپریل 1918 تو‏ں 11 نومبر 1918 (جنگ دے بعد 31 مارچ 1919 تک)
• ونسٹن چرچل - ایڈمرلٹی دے پہلے لارڈ - (1911 - مئی 1915)
• آرتھر بالفر - ایڈمرلٹی دے پہلے لارڈ - (مئی 1915 - دسمبر 1916)
• ایڈورڈ کارسن - ایڈمرلٹی دے پہلے لارڈ - (10 دسمبر 1916–17 جولائ‏ی 1917)
• ایرک گیڈڈس - ایڈمرلٹی دے پہلے لارڈ - (جولائ‏ی 1917 - جنوری 1919)
• فلیٹ جان "جیکی" فشر - پہلا سی لارڈ - (1914 - مئی 1915) دے ایڈمرل
• ایڈمرل ہنری جیکسن ۔ پہلا سی لارڈ - (مئی 1915 - نومبر 1916)
• ایڈمرل جان جیلی نو‏‏ں - گرینڈ فلیٹ دے کمانڈر (اگست 1914 - نومبر 1916)؛ پہلا سی لارڈ (نومبر 1916 ء - دسمبر 1917)
• ایڈمرل روزلین ویمیس - پہلا سی لارڈ (دسمبر 1917 - نومبر 1919)
• ایڈمرل ڈیوڈ بیٹٹی - گرینڈ فلیٹ دے کمانڈر (نومبر 1916 - اپریل 1919)
• جنرل آرچیبلڈ مرے - مصری مہم جوئی دے کمانڈر (جنوری 1916 - جون 1917)
• جنرل ایڈمنڈ آلنبی - مصری مہم جوئی دے کمانڈر (جون 1917 - نومبر 1918)
• ایرک جان ایگلز سویین - صومالی لینڈ مہم وچ برطانوی افواج دے کمانڈر
• ولیم پیٹن - برٹش ایکسپیڈیشنری فورس دے کمانڈر تے ملٹری سکریٹری

کینیڈا ڈومینین

• رابرٹ بورڈن - کینیڈا دے وزیر اعظم (1914–18)
• سام ہیوجز - ملیشیا تے وزیر دفاع (1914 - جنوری 1915)
• جوزف فلویل - امپیریل میونشن بورڈ دے چیئرمین (1915–19)
• ربط=|حدود لیفٹیننٹ جنرل ایڈون ایلڈرسن ۔ کینیڈا د‏‏ی ایکپیڈیشنل فورس دے متفقہ کینیڈین کور دے کمانڈر (26 جنوری 1915 - ستمبر 1915)
• ربط=|حدود جنرل جولین بینگ – کینیڈا دے ایکپیڈیشنری فورس (جون 1916 ء - جون 1917) دے متفقہ کینیڈا دے کور دے کمانڈر
• جنرل آرتھر کیری - کینیڈا دے ایکپیڈیشنری فورس (جون 1917 ء) د‏‏ی متحدہ کینیڈا دے کور دے کمانڈر [۸۸]

دولت مشترکہ آسٹریلیا

• جوزف کوک - آسٹریلیا دے وزیر اعظم (17 ستمبر 1914 تک)
• اینڈریو فشر - آسٹریلیا دے وزیر اعظم (17 ستمبر 1914–27 اکتوبر 1915)
• بلی ہیوز - آسٹریلیا دے وزیر اعظم (27 اکتوبر 1915 سے)
• ربط=|حدود جنرل ولیم برڈ ووڈ – آسٹریلیائی کور (پنجاں آسٹریلیائی انفنٹری ڈویژناں دے مغربی محاذ اُتے خدمات انجام دینے والے) دے کمانڈر (نومبر 1917 ء - مئی 1918)
• جنرل جان موناش - آسٹریلیائی کور دے کمانڈر (مئی 1918 -)
• میجر جنرل ولیم ہولمز - آسٹریلیائی بحریہ تے فوجی مہم دے کمانڈر (اگست 1914 - فروری 1915)
• جنرل ہیری چاول - صحرائی ماونٹڈ کور (سینا تے فلسطین) دے کمانڈر (اگست 1917 ء)

برٹش انڈیا

• چارلس ہارڈنگ ، پنبرسٹ دا پہلا بیرن ہارڈنگ – وائسرائے انڈیا 1910–1916
• فریڈرک تھیسیگر ، پہلا ویزاکاؤنٹ چیلم فورڈ ۔ وائسرائے آف انڈیا 1916–1921
• رابرٹ کریو - ملہور ، کریو دا پہلا مارکسیس - ہندوستان دے لئی ریاست دا سیکرٹری (مئی 1911 - مئی 1915)
• آسٹن چیمبرلین - ہندوستان دے سکریٹری (مئی 1915 - جولائ‏ی 1917)
• ایڈون سیموئیل مونٹاگو - ہندوستان دے سکریٹری (جولائ‏ی 1917 - مارچ 1922)
• بیچمپ ڈف - کمانڈر انہاں چیف ، ہندوستان (مارچ 1914 - اکتوبر 1916)
• چارلس منرو - کمانڈر انہاں چیف ، ہندوستان (اکتوبر 1916 - نومبر 1920)
• لیفٹیننٹ جنرل جان نیکسن برطانوی ہندوستانی فوج دا کمانڈر (مشرق وسطی وچ سرگرم)

جنوبی افریقہ دا یونین

• جنرل لوئس بوسی ۔ جنوبی افریقہ دے وزیر اعظم
• جنرل جان سمٹس - جنوبی مغربی افریقہ مہم تے مشرقی افریقی مہم وچ قیادت والی فوجاں ، شاہی جنگ کابینہ دے بعد دے ممبر

نیوزی لینڈ دا ڈومینین

• ولیم میسی ۔ نیوزی لینڈ دے وزیر اعظم
• جنرل سر الیگزنڈر گوڈلی ۔ نیوزی لینڈ ملٹری فورس دے کمانڈنٹ (اکتوبر 1914 سے)؛ نیوزی لینڈ ایکسپیڈیشنری فورس دا کمانڈر
• میجر جنرل سر الفریڈ ولیم رابن - کوارٹر ماسٹر جنرل تے نیوزی لینڈ فوجی دستےآں دے کمانڈنٹ (اکتوبر 1914 سے)
• نیوزی لینڈ ڈویژن دے کمانڈر میجر جنرل سر اینڈریو ہیملٹن رسل

نیو فاؤنڈ لینڈ دا ڈومینین

• سر ایڈورڈ مورس - نیو فاؤنڈ لینڈ دے وزیر اعظم (1909–1917)
• سر جان کروبی - نیو فاؤنڈ لینڈ دے وزیر اعظم (1917–1918)
• سر ولیم لائیڈ ۔ نیو فاؤنڈ لینڈ دے وزیر اعظم (1918–1919)

جاپان

• شہنشاہ تایسو جاپان دا شہنشاہ
• اکوما شیگنبو - جاپان دے وزیر اعظم (16 اپریل 1914 – 9 اکتوبر 1916)
• تیراؤچی مساتکے ۔ جاپان دے وزیر اعظم (9 اکتوبر 1916 ء - 29 ستمبر 1918)
• ہارا تااشی - وزیر اعظم جاپان (29 ستمبر 1918 – 4 نومبر 1921)
• کٹی ساداچیچی - دوسرا بیڑے دے کمانڈر انہاں چیف چیف آف سنگنگاؤ دے محاصرے وچ تعینات
• کوزو ساتو - دوسرا خصوصی ٹاسک فلیٹ دے کمانڈر کامیو مٹسوومی - اتحادی زمینی فوج دے کمانڈر سنگھائو اُتے

اٹلی (1915–1918)

• وکٹر ایمانوئل III – اٹلی دا بادشاہ
• انتونیو سالندرا ۔ وزیر اعظم (18 جون 1916 تک)
• پاولو بوسیلی - وزیر اعظم (18 جون 1916–29 اکتوبر 1917)
• وٹیریو ایمانوئل اورلینڈو - وزیر اعظم (29 اکتوبر 1917 سے)
• لوئیگو کادورنا - رائل اطالوی فوج دے کمانڈر انچیف
• آرمانڈو ڈیاز ۔ رائل اطالوی فوج دے چیف آف جنرل اسٹاف
• لوئیگی ، ڈیوک آف ابروزی - اٹلی دے ایڈریٹک بیڑے دے کمانڈر انچیف (1914–17)
• پاولو سیون دتی ریول - رائل اطالوی بحریہ دا ایڈمرل

رومانیہ (1916–1918)

• فرڈینینڈ I – رومانیہ دا بادشاہ
• جنرل کانسٹینٹن پریزان - رومانیہ دے جنرل اسٹاف
• آئن آئی سی برسٹیانو - رومانیہ دے وزیر اعظم
• ونٹیلا برسٹیانو - سیکرٹری جنگ
• فیلڈ مارشل الیگزینڈرو ایوریسکو - دوسری فوج دے کمانڈر ، تیسری فوج ، فیر آرمی گروپ ساؤتھ
• جنرل یرمیا گریگوریسکو - پہلی فوج دا کمانڈر

پرتگال (1916–1918)

• برنارڈینو ماچاڈو - پرتگال دے صدر (12 دسمبر 1917 تک)
• افونسو کوسٹا - پرتگال دے وزیر اعظم (15 مارچ 1916 تک؛ فیر 25 اپریل 1917 ء - 10 دسمبر 1917 ء تک)
• انتونیو جوس ڈی المیڈا - پرتگال دے وزیر اعظم (15 مارچ 1916–25 اپریل 1917)
• سیدونیو پیس - پرتگال دے وزیر اعظم تے وزیر جنگ (11 دسمبر 1917 ء - 9 مئی 1918) تے پرتگال دے صدر (9 مئی 1918 سے)
• جوس نورٹن ڈی میٹوس - وزیر جنگ (10 دسمبر 1917 تک)
• جوؤ تماگینی باربوسا - عبوری وزیر جنگ (9 مئی 1918 – 15 مئی 1918)
• املکار موٹا - سکریٹری برائے ریاست جنگ (15 مئی 1918 – 8 اکتوبر 1918)
• الوارو ڈی مینڈونیا - جنگ برائے سکریٹری خارجہ (8 اکتوبر 1918 سے)
• فرنینڈو تماگینی ڈی ابریو - پرتگالی ایکپیڈیشنری کور (سی ای پی) دے کمانڈر
• جوس اگسٹو ایلیوس رودااس - جنوبی انگولا وچ پرتگالی افواج دے کمانڈر
• جوس لوز ڈی مورا مینڈیس - مشرقی افریقہ وچ پرتگالی افواج دے کمانڈر (جون 1916 تک)
• جوس سیسر فریرا گل - مشرقی افریقہ وچ پرتگالی افواج دے کمانڈر (جون 1916 سے)
• سوسا روزا - مشرقی افریقہ وچ پرتگالی افواج دے کمانڈر (1917 سے)

یونان (1916 / 17–1918)

یونانی جنگ دا پوسٹر

• قسطنطنیہ اول : یونان دا بادشاہ ، اوہ اتحادیاں دے دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، جون 1917 وچ ، باضابطہ طور اُتے مستعفی ہونے دے بغیر ، تخت تو‏ں سبکدوش ہويا۔
• سکندر : یونان دا بادشاہ ، اوہ اپنے والد تے بھائی دے تخت تو‏ں سبکدوش ہونے دے بعد 1917 وچ بادشاہ بنا
• الیٹھیریوس وینزیلوس : 13 جون 1917 دے بعد یونان دے وزیر اعظم
• پاناگیوتس دانگلس : ہیلینک فوج دا یونانی جنرل

ریاستہائے متحدہ (1917–1918)

یو ایس اے ایس دے بھرتی پوسٹر ، 1918

امریکی فوجیاں نو‏‏ں فرانس منتقل کرنے دے لئی بحری قافلاں دا استعمال ، 1917

• ووڈرو ولسن ۔ ریاستہائے متحدہ امریکا دے صدر / امریکی مسلح افواج دے کمانڈر انچیف
• نیوٹن ڈی بیکر ۔ امریکی وزیر جنگ
• جوزفس ڈینیئلز ۔ ریاستہائے متحدہ امریکا دا بحریہ دا سکریٹری
• میجر جنرل / جنرل جان جے پرشینگ - امریکن ایکسپیڈیشنری فورس دا کمانڈر
• ریئر ایڈمرل / وائس ایڈمرل ولیم سمز - یوروپی واٹرس وچ امریکی بحری افواج دے کمانڈر
• بریگیڈیئر جنرل میسن پیٹرک ۔ ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی آرمی ایئر سروس دے کمانڈر

سیام (تھائی لینڈ) (1917–1918)

پیرس ، 1919 وچ سیامی مہم فورسز

• راما جہارم - سیام دا بادشاہ
• فیلڈ مارشل چاو فرایا بودینداچناچیت ۔ وزیر دفاع
• شہزادہ چکروبونس بھوناتھ - پہلی جنگ عظیم وچ سیمیسی مہم جوئی دے سپریم کمانڈر
• جنرل فرایا بیجائی جنریدھی - مغربی محاذ وچ سیمیسی مہماندی فورسز دے کمانڈر

برازیل (1917–1918)

• وینسلاؤ بروس - برازیل دے صدر
• پیڈرو فرنٹین ، ڈیووسیو نیول ایم آپریسیس ڈی گوریرا دے سربراہ (جنگی کارروائیاں وچ نیول ڈویژن)
• فرانس وچ برازیلین فوج دے لیفٹیننٹ ، جوس پیسووا کیوالکینٹی ڈی البوبورک
• فرانس وچ برازیلی فوجی مشن دے چیف نپولیو فیلیپ آچی (1918–1919)
• ایم ڈی نابوکو گوویہ۔ برازیل دے ملٹری میڈیکل کمیشن دے چیف

آرمینیا (1918)

• ہوہنس کجازنونی - آرمینیا د‏‏ی پہلی جمہوریہ دے پہلے وزیر اعظم
• آندرینک - کاکیساس مہم دے فوجی کمانڈر تے سیاستدان
• ارم منوکیان۔ آرمینیہ د‏‏ی پہلی جمہوریہ دے وزیر برائے داخلی امور
• دراسمات کنیان - فوجی کمانڈر تے آرمینیائی انقلابی فیڈریشن دا ممبر
• توسمس نذرببیان - آرمینیا د‏‏ی پہلی جمہوریہ دے کمانڈر انہاں چیف
• چالیاں سلیکان ۔ آرمی جنرل تے نیشنل ہیرو

اہلکار تے جانی نقصان

اک پائی چارٹ جو اتحادی طاقتاں د‏‏ی فوجی ہلاکتاں نو‏‏ں ظاہر کردا اے

یہ اندازے نيں کہ فوج ، بحریہ تے معاون دستےآں سمیت یونیفارم وچ مختلف اہلکاراں د‏‏ی مجموعی تعداد 1914–1918 ا‏‏ے۔ کسی وی وقت ، مختلف قوتاں بہت چھوٹی سن۔ انہاں وچو‏ں صرف اک حصہ فرنٹ لائن جنگی فوج سی۔ تعداد ہر ملک وچ شامل ہونے دے لمبائی د‏‏ی عکاسی نئيں کردی ا‏‏ے۔

اتحادی طاقت	متحرک فوج	فوجی اموات	جنگ وچ زخمی	کل ہلاکتاں	ہلاکتاں کل متحرک کا٪
آسٹریلیا	412,953[۸۹]	61,928 (14.99%)[lower-alpha ۶]	152,171	214,099	52%
بیلجیئم	267,000[۸]	38,172 (14.29%)[lower-alpha ۷]	44,686	82,858	31%
برازیل	1,713[۹۵]	100 (5.84%)[۹۶]	0	100	5.84%
کینیڈا	628,964[۸۹]	64,944 (10.32%)[lower-alpha ۸]	149,732	214,676	34%
فرانس	8,410,000	1,397,800 (16.62%)[lower-alpha ۹]	4,266,000	5,663,800	67%
یونان	230,000	26,000 (11.30%)[lower-alpha ۱۰]	21,000	47,000	20%
برطانوی ہند	1,440,437[۸۹]	74,187 (5.15%)[lower-alpha ۱۱]	69,214	143,401	10%
اٹلی	5,615,000	651,010 (11.59%)[lower-alpha ۱۲]	953,886	1,604,896	29%
جاپان	800,000	415 (0.05%)[lower-alpha ۱۳]	907	1,322	<1%
مناکو	80[۱۰۲]	8 (10.00%)	0	8	10%
مونٹی نیگرو	50,000	3,000 (6.00%)	10,000	13,000	26%
نیپال	200,000	30,670 (15.33%)	21,009	49,823	25%
نیوزی لینڈ	128,525[۸۹]	18,050 (14.04%)[lower-alpha ۱۴]	41,317	59,367	46%
پرتگال	100,000	7,222 (7.22%)[lower-alpha ۱۵]	13,751	20,973	21%
رومانیا	750,000	250,000 (33.33%)[lower-alpha ۱۶]	120,000	370,000	49%
روس	12,000,000	1,811,000 (15.09%)[lower-alpha ۱۷]	4,950,000	6,761,000	56%
سربیا	707,343	275,000 (38.87%)[lower-alpha ۱۸]	133,148	408,148	58%
سیام(تھائی لینڈ)	1,284[۱۰۷]	19 (1.48%)	0	19	2%
جنوبی افریقہ	136,070[۸۹]	9,463 (6.95%)[lower-alpha ۱۹]	12,029	21,492	16%
مملکت متحدہ	6,211,922[۹]	886,342 (14.26%)[lower-alpha ۲۰]	1,665,749	2,552,091	41%
ریاسہائے متحدہ	4,355,000	53,402 (1.23%)[lower-alpha ۲۱]	205,690	259,092	5.9%
کل	42,244,409	5,741,389	12,925,833	18,744,547	49%

ہور ویکھو

Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Portal/images/w' not found.

• دوسری جنگ عظیم دے اتحادی
• پہلی جنگ عظیم دے اتحادی
• پہلی جنگ عظیم د‏‏ی وجوہات
• پہلی جنگ عظیم د‏‏ی سفارتی تریخ
  • پہلی جنگ عظیم وچ برطانوی داخلہ
  • پہلی جنگ عظیم وچ فرانسیسی داخلہ
• پہلی جنگ عظیم دے اسباب د‏‏ی تریخ سازی
• پہلی جنگ عظیم دے دوران ہوم محاذ
  • پہلی جنگ عظیم وچ بیلجیم
  • پہلی جنگ عظیم وچ فرانس
  • پہلی جنگ عظیم وچ جرمنی
  • پہلی جنگ عظیم وچ اٹلی
  • پہلی جنگ عظیم وچ رومانیہ
  • پہلی جنگ عظیم وچ برطانیہ
  • پہلی جنگ عظیم وچ ریاستہائے متحدہ
• عظیم طاقتاں دے بین الاقوامی تعلقات (1814–1919)
• جولائ‏ی دا بحران

فوٹ نوٹ

1. روسی سلطنت 1914 تو‏ں ، لیکن روسی جمہوریہ ستمبر 1917 تاں۔ نومبر 1917 وچ جنگ تو‏ں دستبردار ہوگیا
2. اپریل 1915سے
3. اپریل تو‏ں شریک جنگl 1917
4. The consequences were demonstrated when Germany controlled these areas during 1940–1944.
5. Others included جبل الطارق, قبرص, مالٹا, محمیہ مشرقی افریقہ, Nyasaland, Northern and Southern Rhodesia, the Uganda Protectorate, the گولڈ کوسٹ (برطانوی نوآبادی), Nigeria, British Honduras, the فاک لینڈ جزیرے, برطانوی گیانا, the برطانوی غرب الہند, British Malaya, شمالی بورنیو, برطانوی سیلون and برطانوی ہانگ کانگ.
6. Australia casualties
   Included in total are 55,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]-.
   The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]-
   Totals include 2,005 military deaths during 1919–21[۹۲]-. The 1922 دفتر جنگ report listed 59,330 Army war dead[۹۳].
7. Belgium casualties
   Included in total are 35,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰] Figures include 13,716 killed and 24,456 missing up until Nov.11, 1918. "These figures are approximate only, the records being incomplete." [۹۴].
8. Canada casualties
   Included in total are 53,000 killed or missing in action and died of wounds.[۹۰]
   The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]
   Totals include 3,789 military deaths during 1919–21 and 150 Merchant Navy deaths[۹۲]-. The losses of Newfoundland are listed separately on this table. The 1922 دفتر جنگ report listed 56,639 Army war dead[۹۳].
9. France casualties
   Included in total are 1,186,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]. Totals include the deaths of 71,100 French colonial troops. [۹۷]-Figures include war related military deaths of 28,600 from 11/11/1918 to 6/1/1919.[۹۷]
10. Greece casualties
    Jean Bujac in a campaign history of the Greek Army in World War One listed 8,365 combat related deaths and 3,255 missing[۹۸], The Soviet researcher Boris Urlanis estimated total dead of 26,000 including 15,000 military deaths due disease[۹۹]
11. India casualties
    British India included present-day India, پاکستان and بنگلہ دیش.
    Included in total are 27,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰].
    The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]
    Totals include 15,069 military deaths during 1919–21 and 1,841 Canadian Merchant Navy dead[۹۲]. The 1922 دفتر جنگ report listed 64,454 Army war dead[۹۳]
12. Italy casualties
    Included in total are 433,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]
    Figures of total military dead are from a 1925 Italian report using official data[۱۰۰].
13. War dead figure is from a 1991 history of the Japanese Army[۱۰۱].
14. New Zealand casualties
    Included in total are 14,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰].
    The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]
    Totals include 702 military deaths during 1919–21[۹۲]. The 1922 دفتر جنگ report listed 16,711 Army war dead[۹۳].
15. Portugal casualties
    Figures include the following killed and died of other causes up until Jan.1, 1920; 1,689 in France and 5,332 in Africa. Figures do not include an additional 12,318 listed as missing and جنگی قیدی[۱۰۳].
16. Romania casualties
    Military dead is "The figure reported by the Rumanian Government in reply to a questionnaire from the International Labour Office"[۱۰۴]. Included in total are 177,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰].
17. Russia casualties
    Included in total are 1,451,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]. The estimate of total Russian military losses was made by the Soviet researcher Boris Urlanis.[۱۰۵]
18. Serbia casualties
    Included in total are 165,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]. The estimate of total combined Serbian and Montenegrin military losses of 278,000 was made by the Soviet researcher Boris Urlanis[۱۰۶]
19. South Africa casualties
    Included in total are 5,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰]
    The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]
    Totals include 380 military deaths during 1919–2115. The 1922 دفتر جنگ report listed 7,121 Army war dead[۹۳].
20. UK and تاج نوآبادی casualties
    Included in total are 624,000 killed or missing in action and died of wounds[۹۰].
    The Commonwealth War Graves Commission Annual Report 2005–2006 is the source of total military dead.[۹۱]
    Military dead total includes 34,663 deaths during 1919–21 and 13,632 British Merchant Navy deaths[۹۲]. The 1922 دفتر جنگ report listed 702,410 war dead for the UK[۹۳], 507 from "Other colonies"[۹۳] and the شاہی بحریہ (32,287)[۱۰۸].
    The British Merchant Navy losses of 14,661 were listed separately [۱۰۸]; The 1922 دفتر جنگ report detailed the deaths of 310 military personnel due to air and sea bombardment of the UK[۱۰۹].
21. United States casualties
    Official military war deaths listed by the US Dept. of Defense for the period ending Dec. 31, 1918 are 116,516; which includes 53,402 battle deaths and 63,114 other deaths.[۱] Archived 25 January 2007 at the وے بیک مشین, The US Coast Guard lost an additional 192 dead [۱۱۰].

حوالے

1. [۲]
2. Karel Schelle, The First World War and the Paris Peace Agreement, GRIN Verlag, 2009, p. 24
3. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
4. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
9. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
10. Statistics 2006.
11. Some British Army statistics of the Great War at www.1914-1918.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
12. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
13. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
14. Germany (and colonies), Austria-Hungary, Ottoman Empire and Bulgaria
15. Avner Cohen, "Joseph Chamberlain, Lord Lansdowne and British foreign policy 1901–1903: From collaboration to confrontation." Australian Journal of Politics & History 43#2 (1997): 122–134.
16. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
17. Nilesh, Preeta (2014). Belgian Neutrality and the First world War; Some Insights. p. 1014. 
18. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
19. Schreuder, Deryck (Spring 1978). Gladstone as "Troublemaker": Liberal Foreign Policy and the German Annexation of Alsace-Lorraine, 1870–1871. 
20. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
21. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
22. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
23. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
24. Gullace. Sexual Violence and Family Honor: British Propaganda and International Law during the First World War. p. 717. 
25. Tucker, Spencer C. A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO. 2009. P1562.
26. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
27. Schuyler, Robert Livingston (March 1920). The British Cabinet, 1916–1919. pp. 77–93. 
28. Perry (2004), p.xiii
29. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
30. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
31. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
32. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
33. 1914; A Demographically Weakened France at www.cheminsdememoire.gouv.fr Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
34. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
35. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
36. Tucker, Spencer C. A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO. 2009. P1556.
37. Colonial Military Participation in Europe at encyclopedia.1914-1918-online.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
38. Cavendish, Richard (January 2002). The 1902 Anglo-Japanese Alliance. 
39. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
40. 宣戦の詔書 [Sensen no shōsho, Imperial Rescript on Declaration of War (Aug. 23, 1914), Kanpō, Extra ed., Aug. 23, 1914.] at the Library of Congress (archived [Date missing])
41. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
42. Zhitian Luo, "National humiliation and national assertion-The Chinese response to the twenty-one demands", Modern Asian Studies (1993) 27#2 pp 297–319.
43. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
44. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
45. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
46. Hamilton, Richard F; Herwig, Holger H. Decisions for War, 1914–1917. P194.
47. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
48. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
49. Hamilton, Richard F; Herwig, Holger H. Decisions for War, 1914–1917. P194-198.
50. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
51. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
52. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
53. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
54. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
55. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
56. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
57. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
58. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
59. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
60. Mazower, Mark (December 1992). The Messiah and the Bourgeoisie: Venizelos and Politics in Greece, 1909–1912. 
61. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
62. Kaldis, William Peter (June 1979). Background for Conflict: Greece, Turkey, and the Aegean Islands, 1912–1914. 
63. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
64. Montenegro at encyclopedia.1914-1918-online.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
65. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
66. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
67. Andorra va declarar la guerra a Alemanya el 1914? - Andorra Difusió at andorradifusio.ad Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
68. Charles Upson Clark, United Roumania, p. 135
69. Spencer C. Tucker, Priscilla Mary Roberts, Encyclopedia of World War I, p. 273
70. Adrian Storea, Gheorghe Băjenaru, Artileria română în date și imagini (Romanian artillery in data and pictures), pp. 40, 49, 50, 54, 59, 61, 63, 65, and 66 (in Romanian)
71. Jozef Wilczynski, Technology in Comecon: Acceleration of Technological Progress Through Economic Planning and the Market, p. 243
72. International Naval Research Organization, Warship International, Volume 21, p. 160
73. Frederick Thomas Jane, Jane's Fighting Ships, p. 343
74. Robert Gardiner, Conway's All the World Fighting Ships 1906–1921, p. 422
75. Adrian Storea, Gheorghe Băjenaru, Artileria română în date și imagini (Romanian artillery in data and pictures), p. 53 (in Romanian)
76. Martin Gilbert, The First World War: A Complete History, p. 282
77. Glenn E. Torrey, Romania and World War I, p. 58
78. Michael Hundertmark, Holger Steinle, Phoenix aus der Asche – Die Deutsche Luftfahrt Sammlung Berlin, pp. 110–114 (in German)
79. România în anii primului război mondial (Romania in the years of the First World War), Volume II, p. 830 (in Romanian)
80. Martin Gilbert, The First World War: A Complete History, p. 287
81. King of Battle: Artillery in World War I, p. 347
82. Angus Konstam, Gunboats of World War I, p. 29
83. René Greger, Austro-Hungarian warships of World War I, p. 142
84. First World War.com – Primary Documents – U.S. Declaration of War with Germany, 2 April 1917 at www.firstworldwar.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
85. Tucker&Roberts pp. 1232, 1264, 1559
86. Tucker&Roberts p. 1559
87. Britain's Policy Towards The Kurdish Question, 1915–1923 at etheses.lse.ac.uk Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
88. first Canadian to attain the rank of full منصب جامع
89. The War Office 2006.
90. Urlanis 2003, p. 85.
91. CWGC 2006.
92. CWGC 2012.
93. The War Office 2006, p. 237.
94. The War Office 2006, p. 352.
95. Donato 1987.
96. Francisco Verras; "D.N.O.G.: contribuicao da Marinha Brasileira na Grande Guerra" ("DNOG; the role of Brazilian Navy in the Great War") سانچہ:In lang "A Noite" Ed. 1920
97. Huber 1931, p. 414.
98. Bujac 1930, p. 339.
99. Urlanis 2003, p. 160.
100. Mortara 1925, p. needs page number.
101. Harries & Harries 1991, p. 111.
102. Monaco 11-Novembre : ces Monégasques morts au champ d'honneur at www.nicematin.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
103. The War Office 2006, p. 354.
104. Urlanis 2003, p. 64.
105. Urlanis 2003, p. 46–57.
106. Urlanis 2003, p. 62–64.
107. Gilbert 1994.
108. The War Office 2006, p. 339.
109. The War Office 2006, p. 674–678.
110. Clodfelter 2002, p. 481.

کتابیات

• ایلس ، جان تے مائیک کوکس۔ پہلی جنگ عظیم ڈیٹا بوک: تمام جنگجوواں دے لئی ضروری حقائق تے اعداد و شمار (2002)
• ایسپوسیٹو ، ونسنٹ جے ویسٹ پوائنٹ اٹلس آف امریکن وار: 1900–1918 (1997)؛ عنوان دے باوجود پوری جنگ دا احاطہ کردا ا‏‏ے۔ اس اٹلس تو‏ں آن لائن نقشے
• فالس ، سیرل۔ عظیم جنگ (1960) ، عام فوجی تریخ
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• گوچ ، جی پی حالیہ انکشافات جو یورپی سفارتکاری (1940) ، 475 پی پی؛ اہ‏م شرکاء د‏‏ی یاداں دا خلاصہ پیش کردا اے
• ہیگھم ، رابن تے ڈینس ای۔ شوالٹر ، ای ڈی۔ پہلی جنگ عظیم د‏‏ی تحقیق: اک ہینڈ بک (2003)؛ تاریخی مضمون ، فوجی موضوعات اُتے زور دتا
• پوپ ، اسٹیفن تے وہیل ، الزبتھ این ، ای ڈی۔ پہلی جنگ عظیم د‏‏ی میکلمن لغت (1995)
• اسٹراچن ، ہیو۔ پہلی جنگ عظیم: جلد اول: اسلحہ (2004)
• ٹریسک ، ڈیوڈ ایف۔ سپریم ریاستہائے متحدہ امریکا وچ ریاستہائے مت :حدہ : امریکی جنگ دا مقصد تے بین الملکت حکمت عملی ، 1917–1918 (1961)
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• ٹکر ، اسپنسر ، ایڈی۔ پہلی جنگ عظیم دا انسائیکلوپیڈیا: اک سیاسی ، سماجی تے فوجی تریخ (5 جلداں) (2005)؛ ای بُک ڈاٹ کم اُتے آن لائن
• ریاستہائے متحدہ محکمہ جنگ جنرل اسٹاف۔ آن لائن فرانس ، جرمنی ، آسٹریا ، روس ، انگلینڈ ، اٹلی ، میکسیکو تے جاپان د‏‏ی فوج د‏‏ی تنظیم تے تنظیم (جولائ‏ی ، 1914 وچ حالات نو‏‏ں ظاہر کردے ہوئے) (1916) آن لائن
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• CWGC (2006) ، سالانہ رپورٹ 2005–2006 (پی ڈی ایف) سی ایس 1 کی
• CWGC (2012) ، ڈیبٹ آف آنر رجسٹر ، اصل تو‏ں 18 جنوری 2012 نو‏‏ں محفوظ شدہ دستاویزات
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
• Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).

سانچہ:World War 1 سانچہ:WWI history by nation