پاکستان دے صدارتی انتخابات 2008ء

پاکستان دے صدارتی انتخابات 2008ء

6 ستمبر 2008

امیدوار آصف علی زرداری سعید الزماں صدیقی مشاہد حسین جماعت پاکستان پیپلز پارٹی پاکستان مسلم لیگ (ن) پاکستان مسلم لیگ (ق) انتخابی ووٹ 481 153 44

صدر پہلے انتخاب محمد میاں سومرو پاکستان مسلم لیگ (ق) منتخب صدر آصف علی زرداری پاکستان پیپلز پارٹی

پاکستان
آرٹیکل بسلسلہ سیاست تے حکومت پاکستان
آئین
پارلیمان سینیٹ چیئرمین: صادق سنجرانی قومی اسمبلی اسپیکر: اسد قیصر ڈپٹی اسپیکر:قاسم سوری
حکومت صدر (فہرست) عارف علوی وزیراعظم پاکستان (فہرست) عمران خان صوبائی کابینہ
گورنران بلوچستان محمد خان اچکزئی پنجاب رفیق رجوانہ سندھ محمد زبیر خیبرپختوانخوا اقبال ظفر جھگڑا گلگت بلتستان میر غضنفر علی خان
وزیر اعلا پنجاب عثمان بزدار سندھ سید مراد علی شاہ خیبرپختوانخوا محمود خان بلوچستان جام کمال خان گلگت بلتستان حافظ حفیظ الرحمان
عدلیہ سپریم جوڈیشل کونسل پاکستان عدالت عظمٰی منصف اعظم وفاقی شرعی عدالت پاکستان منصفان اعظم عدالت عالیہ اسلام آباد صوبائی عدالت عالیہ بلوچستان عدالت عالیہ پشاور عدالت عالیہ لاہور عدالت عالیہ سندھ عدالت عالیہ ضلعی عدالتیں
سیاسی جماعتاں متحدہ مجلس عمل متحدہ قومی موومنٹ پاکستان پیپلز پارٹی پاکستان مسلم لیگ (ن) پاکستان مسلم لیگ (ق) جماعت اسلامی پاکستان تحریک انصاف عوامی نیشنل پارٹی مجلس وحدت مسلمین چھوٹی جماعتیں
انتخابات الیکشن کمیشن انتخابی عمل حالیہ انتخابات صدارتی: 2008 2007 2004 عام: 2013 2008 2002
انتظامی ونڈ بلوچستان خیبر پختونخوا پنجاب سندھ اسلام آباد قبائلی علاقہ جات آزاد کشمیر گلگت بلتستان
مقامی حکومت اضلاع تحصیل یونین کونسل
خارجہ تعلقات پاک بھارت تعلقات مسئلہ کشمیر سفارت کاری
ہور دیس نقشہ بوآ سیاست
د گ ت

پاکستان دے صدارتی انتخابات 2008ء 6 ستمبر نو‏‏ں منعقد ہوئے۔[۱]

پاکستان دا الیکٹورل کالج جو ایوان بالا (سینیٹ)، ایوان زیريں (قومی اسمبلی) تے چاراں صوبائی اسمبلیاں اُتے مشتمل ہُندا اے، نے نويں صدر دا انتخاب سابق صدر پرویز مشرف دے 18 اگست 2008ء نو‏‏ں استعفی دے بعد آئین وچ دتی گئی ہدایات دے عین مطابق کيتا۔ ۔[۲] آئین دے مطابق نويں صدر دا انتخاب 30 روز دے اندر ہوئے جانا چاہیے سن ۔

الیکٹورل کالج د‏‏ی ساخت

پاکستان دا الیکٹورل کالج ریاست دے چھ بنیادی سیاسی قانون ساز مراکز اُتے مشتمل اے:

• ایوان بالا،
• ایوان زیريں،
• پنجاب د‏‏ی صوبائی اسمبلی،
• سندھ د‏‏ی صوبائی اسمبلی،
• بلوچستان د‏‏ی صوبائی اسمبلی اور
• سرحد د‏‏ی صوبائی اسمبلی

چونکہ ہر صوبہ دے لئی صدارتی انتخابات وچ یکساں تعداد وچ ووٹ مقرر ہُندے نيں، اس بنیاد اُتے ہر صوبائی اسمبلی نو‏‏ں 65 ووٹ میسر نيں۔ اس قاعدہ د‏‏ی رو تو‏ں ہر اسمبلی دے رکن دے ووٹ د‏‏ی عددی قیمت متعین ہُندی ا‏‏ے۔ یعنی پنجاب اسمبلی دے ہر رکن دے ووٹ د‏‏ی عددی اہمیت : 65/370 = 0.176 ووٹ، سندھ اسمبلی دے ہر رکن دے ووٹ د‏‏ی عددی اہمیت 65/166 = 0.392 ووٹ، سرحد اسمبلی دے ہر رکن دے ووٹ د‏‏ی عددی اہمیت 65/124 = 0.524 ووٹ تے بلوچستان اسمبلی دے ہر رکن دے ووٹ د‏‏ی عددی اہمیت 65/65 = 1 ووٹ د‏‏ی ا‏‏ے۔[۳]

الیکٹورل کالج دے اجزاء د‏‏ی انتخابات دے وقت صورت حال کچھ اس طرح تو‏ں تھی:

جز	پیپلز پارٹی	مسلم لیگ (ن)	مسلم لیگ (ق)	متحدہ قومی موومنٹ	عوامی نیشنل پارٹی	متحدہ مجلس عمل	مسلم لیگ (ف)	پیپلز پارٹی (ش)	بلوچستان نیشنل پارٹی (عوامی)	نیشنل پیپلز پارٹی	آزاد/اقليتی	کل
قومی	124	91	54	25	13	7	5	1	1	1	18	340
سینیٹ	9	4	38	6	2	17	1	3	1	-	19	100
پنجاب	107	170	84	-	-	2	3	-	-	-	4	370
سندھ	93	-	9	51	2	-	8	-	-	3	-	166
بلوچستان	12	-	19	-	4	10	-	-	7	-	13	65
سرحد	30	9	6	-	48	14	-	6	-	-	11	124
کل	216	130	132	51	45	42	10	7	9	2	56	700
حوالہ: الیکشن کمیشن آف پاکستان دے مطابق ارکان قومی اسمبلی، سینیٹ Archived 2008-10-01 at the وے بیک مشین تے صوبائی اسمبلیاں د‏‏ی تفصیل۔ تے صدارتی انتخابات وچ ڈالے گئے ووٹاں دے شمار دا طریقہ کار Archived 2009-03-30 at the وے بیک مشین

صدارتی امیدوار

26 اگست 2008ء الیکشن کمیشن آف پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں کاغذات نامزدگی جمع کروانے د‏‏ی آخری تریخ مقرر کيتی گئی۔[۴]

• سابق صدر پرویز مشرف دے 18 اگست 2008ء نو‏‏ں دتے گئے استعفٰی دے بعد حکمران جماعت پاکستان پیپلز پارٹی دے شریک چیئرمین آصف علی زرداری نے کہاکہ پاکستان دے اگلا صدر پاکستان پیپلز پارٹی تو‏ں ہونا چاہیے، کیونجے ایہ مجلس شوریٰ وچ اکثریت‏ی جماعت ا‏‏ے۔[۵]
• اس تو‏ں اگلے ہی روز 19 اگست نو‏‏ں حکمران اتحاد نے ممکنہ صدارتی امیدواراں د‏‏ی لسٹ جاری د‏‏ی جو ایہ سن :
  • آصف علی زرداری، شریک چیئرمین پاکستان پیپلز پارٹی
  • محمود خان اچکزئی، راہنما پختونخوا ملی عوامی پارٹی
  • آفتاب شعبان میرانی، سابق وزیر اعلیٰ سندھ
  • فہمیدہ مرزا، اسپیکر قومی اسمبلی
  • فریال تالپور[۶]
• متحدہ قومی موومنٹ د‏‏ی جانب تو‏ں اخباری بیان جاری کيتا گیا کہ صدر پنجاب نال تعلق نہ رکھدا ہو، بلکہ کسی وی چھوٹے صوبے نال تعلق رکھدا ہوئے۔ اس ضمن وچ جماعت نے سندھ نال تعلق رکھنے والے آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کيتا۔ [۷]
• پاکستان مسلم لیگ (ن) نے 21 اگست 2008ء نو‏‏ں اپنے ممکنہ صدارتی امیدواراں د‏‏ی لسٹ جاری کر دتی جو ایہ تھی:[۸]
  • فخرالدین جی ابراہیم، (وکیل)
  • عطاء اللہ مینگل، (بلوچستان دے قوم پرست راہنما) اور
  • سعید الزماں صدیقی، پاکستان د‏‏ی عدالت عظمٰی دے سابق منصف اعظم
• پاکستان پیپلز پارٹی نے متفقہ طور اُتے 22 اگست نو‏‏ں آصف علی زرداری نو‏‏ں اپنا امیدوار برائے صدر مقرر کر دتا۔[۹]
• پاکستان مسلم لیگ (ن) د‏‏ی جانب تو‏ں 23 اگست نو‏‏ں تحفظات دا اظہار کيتا گیا تے اخباری بیان وچ کہیا گیا کہ صدر دے لئی موزاں امیدوار آزاد شخص ہونا چاہیے۔ پاکستان مسلم لیگ (ن) آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت صدارتی اختیارات د‏‏ی کمی تے معطل کیتے گئے منصفین د‏‏ی بحالی تو‏ں مشروط کر دتی۔[۱۰]
• عوامی نیشنل پارٹی نے 24 اگست نو‏‏ں صدارتی انتخابات وچ آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کر دتا۔[۱۱]
• پاکستان مسلم لیگ (ن) نے 25 اگست 2008ء نو‏‏ں حکومت‏ی اتحاد تو‏ں علیحدگی اختیار کر لئی تے جسٹس (ر) سعید الزماں صدیقی نو‏‏ں متفقہ طور اُتے صدارتی امیدوار مقرر کر دتا۔[۱۲]
• پاکستان تحریک انصاف دے راہنما عمران خان نے اک اخباری بیان وچ آصف علی زرداری اُتے بدعنوانی دے الزامات لگاندے ہوئے انہاں د‏‏ی بطور صدارتی امیدوار تقرری نو‏‏ں رد کر دتا۔[۱۳]
• جمعیت علمائے اسلام (ف) نے باجوڑ وچ جاری فوجی کارروائی ختم کرنے د‏‏ی شرط اُتے آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کر دتا۔[۱۴]
• پاکستان مسلم لیگ (ف) نے اخباری بیان وچ صدارتی انتخابات وچ کِسے وی امیدوار د‏‏ی حمایت یا مخالف نہ کرنے دا اعلان کر دتا۔[۱۵]
• اقليتی برادری دے نمائندہ پارلیمانی اتحاد نے آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کر دتا۔[۱۶]
• پاکستان مسلم لیگ (ق) نے متفقہ طور اُتے 26 اگست 2008ء نو‏‏ں سید مشاہد حسین سید نو‏‏ں متفقہ امیدوار نامزد کر دتا۔[۱۷]
• الیکشن کمیشن آف پاکستان نے 28 اگست 2008ء نو‏‏ں پنج صدارتی امیدواراں د‏‏ی لسٹ جاری کر دتی، جو ایہ سن :
  • آصف علی زرداری، پاکستان پیپلز پارٹی
  • سعید الزماں صدیقی، پاکستان مسلم لیگ (ن) دے حمایت یافتہ امیدوار
  • مشاہد حسین، پاکستان مسلم لیگ (ق)
  • فریال تالپور، آصف علی زرداری د‏‏ی متبادل امیدوار برائے پاکستان پیپلز پارٹی
  • روئیداد خان، سعید الزماں صدیقی دے متبادل امیدوار برائے پاکستان مسلم لیگ (ن) [۱۸]
• فریال تالپور تے روداد خان نے 30 اگست 2008ء نو‏‏ں بطور صدارتی امیدوار اپنے کاغذات نامزدگی واپس لے لئی۔[۱۹]
• پاکستان پیپلز پارٹی (شیرپاؤ) نے 30 اگست 2008ء نو‏‏ں آصف علی زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کر دتا۔[۲۰]

نتائج

امیدوار	جماعت/حمایت یافتہ	سینیٹ و قومی اسمبلی	پنجاب	سندھ	بلوچستان	سرحد	کل ووٹ
آصف علی زرداری	پاکستان پیپلز پارٹی	281	22	63	59	56	481
سعید الزماں صدیقی	پاکستان مسلم لیگ ن	111	35	0	2	5	153
مشاہد حسین سید	پاکستان مسلم لیگ ق	34	6	0	2	2	44
ذریعہ: روزنامہ ڈان

آصف علی زرداری بھاری اکثریت تو‏ں پاکستان دے نويں صدر منتخب ہوئے گئے۔ چیف الیکشن کمشنر نے نتائج دا اعلان کردے ہوئے کہیا کہ آصف علی زرداری نے دونے ایواناں دے کل 426 ووٹاں وچو‏ں 281، سندھ اسمبلی دے 65 ووٹاں وچو‏ں 62، سرحد اسمبلی وچ 56 تے بلوچستان اسمبلی وچ 59 ووٹ حاصل کیتے۔[۲۱] بی بی سی نے آصف علی زرداری د‏‏ی کامیابی د‏‏ی خبر دیندے ہوئے کہیا کہ“آصف علی زرداری نے 459 ووٹ حاصل کیتے، جو درکار کامیابی دے لئی 352 ووٹاں تو‏ں کدرے زیادہ تعداد ا‏‏ے۔[۲۲]

نويں منتخب شدہ صدر د‏‏ی مدت صدارت پنج سال دے لئی ا‏‏ے۔[۲۳][۲۴] صدارتی انتخابات پشاو‏ر وچ ہوئے خود کش حملے دے بعد وی جاری رہے جس وچ 12 لوک جاں بحق ہوئے گئے۔[۲۵]

سرحد اسمبلی وچ انتخابات دے دوران مبینہ بدعنوانی

صدارتی انتخابات دے دوران وچ صوبہ سرحد د‏‏ی قانون ساز اسمبلی وچ ارکان، جنہاں وچ وزیر اعلیٰ سرحد وی شامل سن خفیہ رائے شماری دے تحت ہونے والے انتخاگل کيتی خلاف ورزی کھلے عام ووٹاں نو‏‏ں دکھاندے ہوئے کردے رہ‏‏ے۔[۲۶] ايس‏ے بنا اُتے انہاں ووٹاں نو‏‏ں شمار نئيں کيتا جانا چاہیے۔[۲۷]

حوالے

1. پاکستانی صدارتی انتخاگل کيتی تریخ مقرر ہوئے گئی at www.theaustralian.news.com.au Error: unknown archive URL (archived اگست 22, 2008)
2. "مشرف نے مواخذے تو‏ں بچنے دے لئی استعفی دتا (اپڈیٹ)". بلومبرگ. 2008-07-14. https://web.archive.org/web/20181226144526/https://www.bloomberg.com/tosv2.html?vid=&uuid=e1ce9fe0-091c-11e9-8fe5-cd8617ff723d&url=L2FwcHMvbmV3cz9waWQ9MjA2MDEwODcmc2lkPWF1NlBHdG1VNDRFMCZyZWZlcj1ob21l. Retrieved on
   ۱۸ اگست ۲۰۰۸. 
3. تفصیلات الیکشن کمیشن دے مطابق
4. ججاں د‏‏ی بحالی اُتے تنازع، انٹرنیشنل ٹریبون، 2008-08-22، اخذ شدہ بتریخ 2009-08-22
5. اگلا صدر پیپلز پارٹی تو‏ں ہوئے گا، ژن ہو، 2008-08-18، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-20
6. مشرف دے جانشین دے لئی حکمران سرگرم، فرانسیسی پریس ایجنسی، 2008-08-19، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-20
7. پاکستانی حزب اختلاف زرداری د‏‏ی حمایت پر، وائس آف امریکا، 2008-08-20, اخذ شدہ بتریخ 2008-08-20
8. زرداری د‏‏ی بطور امیدوار نامزدگی اُتے قضیہ، بلومبرگ، 2008-08-22, اخذ شدہ بتریخ 2008-08-22
9. زرداری پیپلز پارٹی دے امیدوار نيں، انٹرنیشنل ہیرالڈ، 2008-08-22، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-23
10. شریف نو‏‏ں زرداری شرائط اُتے قبول، الجزیرہ، 2008-08-24، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-24
11. پاکستانی حکمران اتحاد صدارت اُتے وی متحد Archived 2008-09-28 at the وے بیک مشین، رائٹر، 2008-08-24، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
12. شریف نے حکمران اتحاد تو‏ں علیحدگی اختیار کر لئی Archived 2011-05-22 at the وے بیک مشین، سی این این، 2008-08-25، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
13. زرداری د‏‏ی نامزدگی اُتے عمران، بابر د‏‏ی جھڑپ، ڈیلی ٹائمز، 2008-08-25، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
14. فوجی کارروائی ختم کرنے د‏‏ی شرط اُتے حمایت، فضل الرحمان، ڈیلی ٹائمز، 2008-08-25، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
15. پاکستان مسلم لیگ (ف) کسی د‏‏ی حمایت نئيں کردی، ڈیلی ٹائمز، 2008-08-25، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
16. اقلیت زرداری نو‏‏ں صدر دیکھنا چاہندے نيں، ڈیلی ٹائمز، 2008-08-25، اخذ شدہ بتریخ 2008-08-25
17. پاکستانی سیاسی جماعتاں اپنے اپنے امیدوار لے آئیاں ۔ پیپلز ٹائمز at english.people.com.cn Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
18. پنج امیدوار میدان وچ ، ڈیلی ٹائمز، 2008-08-29، اخذ شدہ بتریخ 2008-09-07
19. تن سیاسی جماعتاں دے امیدوار Archived 2008-09-22 at the وے بیک مشین، ہندوستان ٹائمز، 2008-08-31، اخذ شدہ بتریخ 2008-09-07
20. شیرپاؤ نے زرداری د‏‏ی حمایت دا اعلان کر دتا Archived 2016-01-24 at the وے بیک مشین، پاکستان ٹرائیبون، 2008-08-31، اخذ شدہ بتریخ 2008-09-01
21. afp.google.com، زرداری نے صدارتی انتخاب جِت لیا: حکا‏م at afp.google.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
22. بھٹو دے شوہر فاتح: بی بی سی
23. timesofindia.indiatimes.com، زرداری پہلے نمبر اُتے at timesofindia.indiatimes.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
24. بھٹو دا شوہر پاکستانی صدر at afp.google.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
25. 12 افراد خودکش حملے وچ جاں بحق: پولیس
26. ممبران نے قانون د‏‏ی دھجیاں اڑا داں ballot in NWFP assembly at www.geo.tv Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
27. پاکستان مسلم لیگ (ن) دا سرحد اسمبلی دے واقع اُتے ردعمل ۔ یو ٹیوب د‏‏ی ویڈیو at www.youtube.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])

سانچہ:صدارتی انتخابات پاکستان