|
مسجد امام حسن عسکری(قم)
مسجد امام حسن عسکری یا مسجد امام، شہر قم دی اک قدیم مسجد اے جس دی بنیاد بعض روایات دے مطابق امام حسن عسکری علیہ السلام دے حکم توں تے انہاں دے وکیل احمد بن اسحاق قمی دے ہتھوں پائی گئی اے ۔اس مسجد دی اہمیت ایہ اے کہ ایہ مسجد اپنے تاریخی سابقہ دے لحاظ توں امام حسن عسکریؑ دے ناں توں منسوب اے۔ مسجد امام حسن عسکریؑ اک مدت تک جامع مسجد دی حیثیت رکھدی سی تے اس وچ نماز جمعہ قائم کيتی جاندی تھی۔ایران دے اسلامی انقلاب دی کامیابی دے بعد توں حوزہ علمیہ قم دے بعض دروس تے مذہبی پروگرام جداں اعتکافاس مسجد وچ منعقد کيتا جاندا اے۔ تریخ تے تاسیسبعض تاریخی شواہد دے مطابق مسجد امام حسن عسکری علیہ السلام دی پہلی عمارت تیسری صدی ہجری وچ امام حسن عسکری علیہ السلام دے حکم توں انہاں دے وکیل احمد بن اسحاق قمی، دے ذریعہ بنائی گئی اے۔[۱] بعض لوکاں دا مننا اے کہ ایہ مسجد، مسجد دژپُل(در پل) دے مقام اُتے بنائی گئی اے۔ [۲] تے قدیم زمانہ وچ اس دا ناں مسجد جامع عتیق سی۔[۳] لیکن تریخ قم (کتاب) وچ اس مسجد دی طرف کوئی اشارہ نئيں ملدا تے نہ ہی اس دے امام حسن عسکری علیہ السلام دی طرف اس دی نسبت دی کوئی گل ملدی اے ۔اور مسجد عتیق ايسے مسجد نوں کہیا گیا اے جو درپل دے مقام اُتے بنائی گئی اے۔.[۴] مسجد امام حسن عسکری 13 دسمبرسنہ 1976ء ایران دے قومی آثار دی لسٹ وچ 1312 نمبر توں رجسٹر ہوئی اے۔[۵] تعمیر نواس مسجد دی تعمیر نو دا کم بارہیا انجام پایا اے جداں صفویه دور حکومت وچ ۔اس دا سب توں قدیم حصہ جنوبی ایوان اے جوسنہ 1129ھ وچ تعمیر کيتا گیا اے۔فتح علی شاه قاجار، دے زمانے وچ حاج حسین کد خدا نے اسنوں تعمیر کروایا. ناصرالدین شاه دے دور حکومت وچ سنہ۱۲۸٦ھ وچ اک تاجر حاجی ابراهیم نے اس دے مغربی حصے وچ اک بیسمنٹ تے ہال بنوایا۔ [۶] سنہ ۱۲۹۵ھ وچ ٹائلاں دے اک تاجر حاج علی نقی نے بعض حصے من جملہ مشرقی حال تے بالائی حصہ تعمیر کروایا۔.[۷] ايسے طرح میرزا ابوالفضل زاہدی نے سنہ1978ء وچ مسجد دا سرداب تعمیر کرویا۔.[۸] میرزا محمد فیض نے مغربی ہال و شیخ محمد کبیر نے مشرقی ہال تعمیر کروایا اے۔.[۹] انقلاب اسلامی دے بعد آیت الله صافی گلپایگانی دے دفتر دی معاونت توں اس مسجد دی تعمیر نو دا کم انجام دتا گیا۔.[۱۰] اس تعمیر نو دے لئی مسجد دی توسیع دی رائے آیت الله محمدرضا گلپایگانی دی طرف توں پیش کيتی گئی۔ انہاں نے مسجد دے اطراف دی زمیناں نوں خرید کر مسجد دی توسیع تے تعمیر نو دا میدان فراہم کیہ تے آیت الله صافی گلپایگانی دے ذریعہ اسنوں مکمل کيتا گیا۔ 21 اپریل سنہ2015ء وچ تعمیر دے بعد مسجد دا افتتاح کيتا گیا۔[۱۱] اہمیت و عظمتاس مسجد دی اہمیت و عظمت اس وچ پوشیدہ اے کہ ایہ اک قدیم مسجد اے تے امام حسن عسکری علیہ السلام توں منسوب اے۔.[۱۲] ایہ مسجد حضرت معصومہ قم دے حرم مبارک دے نیڑے اے ۔اور نويں صدی ہجری دے بعد سےآستانہ حضرت معصومہ، دے متولی ہی مسجد امام حسن عسکریؑ دے متولی رہے نيں۔[۱۳] اس مسجد وچ بوہت سارے علما درس و تدریس دا کم وی کردے رہے نيں تے بوہت سارے بزرگ علما اس وچ اعتکاف وی کردے آئے نيں۔ نماز جمعہ دا قیاممسجد امام حسن عسکری وچ اک مدت تک،آیت الله محمدتقی خوانساری تے آیت الله اراکی دی امامت وچ نماز جمعہ وی منعقد ہُندی رہی اے۔.[۱۴] آیت الله اراکی نے ویہہ سال توں زیادہ عرصہ تک (سنہ ۱۳٧٧ـ ۱۳۹۹ھ) اس مسجد وچ نماز جمعہ پڑھائی اے .{حوالہ درکار} درسگاہمسجد دے مختلف ہالاں وچ حوزہ علمیہ قم دے بعض استاداں درس دتا کردے سن ۔سید رضا صدر ۱٦ سال تک مسجد دے ہال وچ امام جماعت پڑھاندے تے درس دتا کردے سن ۔.[۱۵] اس طرح اس مسجد وچ میرزا ابوالفضل زاہدی (متوفی 1978ھ) دا وی درس ہويا کردا تھا.[۱۶] جائے اعتکافمسجد امام حسن عسکری علیہ السلام قم وچ اعتکاف دا اک اہم مرکز اے جس وچ اعتکاف دی مرکزی کمیٹی دا دفتر وی اے۔.[۱۷] کہیا جاندا اے کہ ایران وچ پہلی بار اعتکاف ايسے مسجد وچ شروع ہويا سی۔اور پہلی بار [۱۸] آیت الله حائری دے ذریعہ منعقد ہويا اے۔.[۱۹] آیت الله گلپایگانی اس مسجد وچ اعتکاف کيتا کردے سن ۔ حوالےدی لوڑ؟ اس مسجد نوں ثقافتی سرگرمیاں دا اک مرکز وی جانیا جاندا اے۔ [[سنہ۱۹۸٧ء]] توں انجمن رزمندگان اسلام دی ہفتہ وارنشستاں ايسے مسجد وچ منعقد ہُندیاں نيں۔.[۲۰] ايسے طرح قم دی بعض مذہبی،علمی تے سیاسی شخصیتاں دی تشییع ایتھے توں شروع ہُندی اے۔.[۲۱] جائے وقوعمسجد امام حسن عسکری پل علی خانی دے پاس واقع اے ۔اس دی عمارت وچ اگے دا حصہ،مسجد وچ داخلہ دا بالائی حصہ،صحن، جنوبی ایوان،ہال،بیسمنٹ تے صحن دے چار ضلےآں وچ چار ہال شامل نيں۔.[۲۲] آیت الله صافی دے دفتر دے ذریعہ جو تعمیر نع انجام دتی گئی اس ہور دو ہالاں دا وادھا کيتا گیا۔اک 2900 میٹر مربع اُتے مشتمل زمینی منزل وچ واقع اے ۔اس ہال وچ 35 میٹر اُچا اک گنبد تے 59 میٹر اُچے گلدستے بنائے گیئ نيں۔اور اس دی دیواراں اُتے ٹائلنگ وچ پورا قرآن لکھیا ہويا اے ۔دوسرا اس ہال دا بیسمنٹ اے جس دی مساحٹ 2700 میٹ مربع اے ۔اسی طرح اس تعمیر نو وچ اک ست منزلہ عمارت بنائی گئی اے جس وچ دو منزل اُتے اک کتب خانہ تے پنج منزلاں دفتری تے تعمیراتی امور نال تعلق رکھدا اے ۔جدید ہالاں دے بیسمنٹ نوں ثقافتی سرگرمیاں جداں کتاباں دی نمائز وغیرہ توں مخصوص کر دتا گیا اے۔.[۲۳] مساحتمسجد امام حسن عسکری دی مساحت4170 میٹر مربع تھی۔اس دا 3190 میٹر حصہ اوہ اے ہالاں اُتے مشتمل سی تے 1520 میٹر حصہ کھلی فضا نوں شامل سی۔آیت اللہ صافی گلپائگانی دے حکم توں جو تعمیر نو انجام دتی گئی اس وچ 25000 میٹر حصے دا وادھا کيتا گیا۔ .[۲۴] نماز جماعت تے ائمہ جماعتمسجد امام حسن عسکریؑ دے تما ہالاں وچ نماز دے تمام اوقات وچ جداگانہ طور اُتے متعدد جماعتین قائم ہُندیاں نيں۔گرمی دے موسم وچ مسجد دے صحن تے بعض ہالاں دی چھتاں اُتے وی نماز جماعت ہُندی اے ۔سید اسحاق رضوی(متوفی ۱۳۳۲ھ)[۲۵]، آخوند ملیا محمدجواد قمی (متوفی ۱۳۱۲ھ)[۲۶]، سید عبدالله رضوی[۲۷]، شیخ ابوالقاسم قمی، میرزا محمد فیض، سید صدرالدین صدر، مرتضی حائری یزدی، عباس علی شاہرودی، سید ابوالقاسم روحانی[۲۸] تے سید رضا صدر[۲۹] اوہ علما نيں جو اس مسجد دے مختلف ہالاں وچ نماز جماعت دی امامت دے فرائض انجام دتا کردے سن ۔اسی طرح مہدی فیض، سید محمدعلی روحانی، محمود زاہدی و سید حسین بدلا وی اس مسجد دے ہالاں وچ ائمہ جماعت رہے نيں۔.[۳۰] حوالے
مآخذ
|
||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
