|
عبد الله بن ابی بکر
آپ دی پیدائش دے بارے صریح طور اُتے کسی مورخ نے نئيں لکھیا بس اِنّا لکھیا اے کہ آپ اودوں جوان سن جدوں سرور دو عالم ﷺ نے مدینہ منورہ دی طرف ہجرت فرمائی۔ والد دی طرف توں سلسلہ نسب ایہ اے: عبد اللہ بن ابوبکر صدیق بن ابو قحافہ عثمان بن عامر بن عمرو بن کعب بن سعد بن تمیم بن کعب بن لوی۔[۱] والدہ دی جانب توں سلسلہ نسب ایہ اے: قتیلہ بنت عبد العزی بن عبد اسعد بن نضر بن مالک بن حسل بن عامر بن لوی۔ [۲] آپ دا نانا عبد العزی قریش دا بہت وڈا رئیس سی۔ [۳] آپ حضرت ابو بکر صدیق دے سب توں وڈے صاحبزادے سن ۔ [۴] بہن بھائیحضرت اسماء بنت ابی بکر آپ دی حقیقی ہمشیرہ سی [۵] انہاں دے علاوہ آپ دے بہن بھائیاں وچ ام المومنین حضرت عائشہ صدیقہ ، حضرت عبد الرحمن بن ابو بکر ، حضرت محمد بن ابوبکر تے حضرت ام کلثوم بنت ابوبکر شامل نيں۔ [۶] قبول اسلامجب حضرت ابو بکر صدیق نے اسلام قبول کيتا تاں حضرت عبد اللہ نے وی اسلام قبول کر ليا سی۔ [۷] ایويں آپ دا شمار سابقون الاولون دی مقدس جماعت وچ شمار ہُندا اے۔ [۸] حضرت صدیق اکبر دی دھی اسماء بنت ابی بکر ذات النطاقین فرماندیاں نيں کہ ساڈے ابا جان جس روز ایمان لیائے گھر آئے تے اسيں سب نوں اسلام دی دعوت دتی جداں تک اسيں سب دائرہ اسلام وچ داخل نئيں ہو گئے تے رسول اللہ دی تصدیق تے دین توحید نوں قبول نئيں کر ليا مجلس توں نئيں اٹھے۔ [۹] ہجرت وچ رسول اللہ ﷺ دی خدماتہجرت مدینہ دے وقت حضرت عبد اللہ نوں جو تیز رفتار تے پہلوان سن کفار دی جاسوسی دے لئی مقرر کيتا گیا توں کہ آپ دن دے وقت قریش وچ رہے تے حالات معلوم کرے تے انہاں دیاں خبراں نبی کریم تے ابوبکر صدیق تک پہنچائے۔ [۱۰] تن روز تک نبی کریم تے حضرت ابو بکر صدیق غار ثور وچ موجود رہے۔ انہاں دناں وچ ہر روز جدوں شب دا اندھیرا چھا جاندا تاں حضرت عبد اللہ حضور دی خدمت وچ حاضر ہو جاندے تے قریش مکہ دی دن بھر دی تمام کارروائیاں توں مطلع کردے تے فیر اوہی غار وچ موجود رہندے شب دے آخری وقت وچ چپکے توں مکہ جا کے قریش وچ گھل مل جاندے سن ۔ ایہ اک ایسا نازک موقع سی کہ جے مشرکین مکہ آپ اُتے ذرا وی شبہ ہُندا تاں اوہ خبرے آپ نوں زندہ نہ چھوڑدے۔ آپ وڈے ہوشیار تے ذی فہم نوجوان سن ۔ اک روایت وچ اے کہ آپ روزانہ اپنے والد ماجد تے رسول اللہ ﷺ دے لئی روز کھانا وی لے جاندے سن ۔ اس کم وچ آپ دی ہمشیرہ اسماء بنت ابی بکر مدد کردی سی اوہ کھانا تیار کردی تے آپ لے جاندے سن ۔[۱۱] ہجرت مدینہ منورہآنحضرت ﷺ نے زید بن حارثہ تے ابو رافع نوں جو آپ دے خاص غلام سن دو اونٹھ تے چانچ سو درہم خرچ دے کے مکہ روانہ فرمایا کہ اوہ آپ دی دو صاحبزادیاں ام کلثوم بنت محمد ، فاطمہ بنت محمد تے آپ دی بیوی ام المومنین سودہ بنت زمعہ ، زید دی بیوی ام ایمن تے اس دے بیٹے اسامہ بن زید نوں مدینہ لائے۔ [۱۲] نال ہی حضرت ابوبکر صدیق نے اک خط عبد اللہ بن اریقط نوں اپنے بیٹے حضرت عبد اللہ دے ناں دے کے بھیجیا کہ آپ وی اپنی (سوتیلی) والدہ ام رومان تے اپنی بہناں حضرت اسماء بنت ابی بکر تے حضرت عائشہ بنت ابی بکر نوں لے کے مدینہ آ جاواں۔ [۱۳] طلحہ بن عبید اللہ نے وی انہاں دے نال موافقت کيتی۔ چنانچہ اہلبیت دی رفاقت وچ ایہ تمام حضرات مدینہ منورہ آ گئے تے اس طرح ایہ ٹہنیاں اپنے اصل دے نال مل گئياں۔ آنحضرت نے خاص اپنی رہائش دے لئی مسجد نبوی دے متصل حجرہ تعمیر کيتا۔ اس دی تکمیݪ دے بعد ابو ایوب دے گھر توں اہل و عیال دے نال اپنے حجرہ مبارکہ وچ منتقل ہو گئے۔ [۱۴] دوسری طرف بنو حارث بن خزرج دے محلہ وچ اک مکان جو حضرت حارثہ بن لقمان دا سی اس وچ حضرت ابو بکر صدیق دے اہل و عیال رہائش پزیر ہو گئے۔ [۱۵] شادیحضرت عبد اللہ رضی اللہ عنہ دی شادی حضرت سعید بن زید دی ہمشیرہ عاتکہ بنت زید بن عمرو بن نفیل نال ہوئی سی حضرت عاتکہ شرف صحابیت توں بہرہ ور سی تے نہایت حسین و جمیݪ تے عاقلہ و فاضلہ سواݨی سی۔ [۱۶] حضرت عبد اللہ دا اک پُتر اسماعیل حضرت عاتکہ دے بطن توں پیدا ہويا جو کم سنی وچ ہی فوت ہو گیا سی ايسے وجہ توں حضرت عبد اللہ دی نسل اگے نہ چل سکی۔ [۱۷] طلاق و رجعتحضرت عبد اللہ رضی اللہ عنہ اپنی بیوی عاتکہ توں بہت محبت کردے سن ۔ اک مرتبہ جہاد اُتے جدوں دوسرے صحابہ کرام روانہ ہوئے تاں آپ جہاد اُتے نہ گئے۔ اس گل اُتے آپ دے والد ماجد ابو بکر صدیق سخت غم ناک سن ۔ آپ نوں آپ دی بیوی نے جہاد اُتے جانے دے لئی نہ کہیا جس اُتے ابو بکر صدیق نوں بہت دکھ ہويا تے انہاں نے عبد اللہ نوں کہیا اپنی بیوی نوں طلاق دے دو مگر عبد اللہ نے پہلے تاں طلاق نہ دتی لیکن جدوں والد ماجد نے اصرار کيتا تاں آپ نے اپنی بیوی نوں طلاق دے دتی۔ [۱۸] آپ نے طلاق تاں دے دتی لیکن ندامت ہوئی تے عاتکہ دے فراق وچ ایہ اشعار کہے:
حضرت ابو بکر صدیق وڈے رقیق القلب سن اوہ انہاں اشعار توں بہت متاثر ہوئے تے انہاں نے عبد اللہ نوں رجعت کرنے دی اجازت دے دتی۔ [۲۰] غزواتآپ نے فتح مکہ ، غزوہ حنین تے غزوہ طائف دے ميں شرکت کيتی۔ فتح مکہ دے موقع اُتے آپ انہاں دس ہزار مجاہداں وچ شامل سن جو رحمت دو عالم ﷺ دے ہمرکاب سن ۔ طائف دے محاصرے دے دوران وچ اک دن آپ دشمن دی طرف توں آنے والے اک تیر توں سخت زخمی ہو گئے۔ بھانويں زخم بظاہر مندمل ہو گیا لیکن تیر دا زہر اندر ہی اندر کم کردا رہیا۔ [۲۱] شہادت و تجہیز و تکفینآپ غزوہ طائف وچ تیر دے لگنے توں زخمی ہو گئے سن ۔ زخم تاں ٹھیک ہو گیا سی لیکن اس تیر اُتے لگے زہر نے آپ دے جسم نوں بے حد متاثر کيتا جس دی وجہ توں آپ دی صحت ٹھیک نئيں رہندی سی[۲۲] چنانچہ سرور دو عالم ﷺ دے وصال دے کچھ عرصہ بعد شوال گیارہ ہجری وچ زخم عود کر آیا تے ايسے تکلیف توں آپ نے شوال گیارہ وچ ہی وفات پا گئے۔ [۲۳] تجہیز و تکفینحضرت عائشہ بیان فرماندیاں نيں کہ رسول اللہ نوں دو یمنی چادراں وچ کفن دتا گیا سی فیر اوہ اتاری گئياں ، اوہ آپ دے جسم اطہر توں لگی سی اس لئی حضرت عبد اللہ نے دونے چادراں سنبھال لاں توں کہ انہاں نوں کفنائی جاواں۔ بعد وچ خود ہی کہنے لگے: ميں نے بھلا اوہ چیز کیوں روک رکھی اے جو اللہ تعالی نے اپنے رسول دے لئی ممنوع قرار دتی۔ چنانچہ انہاں نوں صدقہ کر دتا۔[۲۴] آپ دی نماز جنازہ آپ دے والد ماجد حضرت ابوبکر صدیق نے پڑھائی۔ آپ نوں قبر وچ اتارنے دے لئی حضرت عبد الرحمن بن ابو بکر ، حضرت عمر فاروق تے حضرت طلحہ بن عبید اللہ قبر وچ اترے۔ ظہر دی نماز دے بعد خلیفتہ الرسول دے لخت جگر نوں سپرد خاک کيتا گیا۔ غزوہ طائف وچ لگنے والے زخم دی وجہ توں آپ دی وفات ہوئی اس لئی آپ دا شمار شہداء طائف وچ ہُندا اے۔ [۲۵] عاتکہ دا پردرد مرثیہ
ابو بکر صدیق اُتے وفات دا اثرحضرت عبد اللہ دی وفات دے بعد اک دن حضرت ابو بکر صدیق ام المومنین حضرت عائشہ دے پاس تشریف لیائے تے فرمایا: اے دھی! عبد اللہ دی شہادت میرے نزدیک بکری دے کان دی مانند اے جو گھر توں کڈ دتی گئی ہو (آپ دا مقصد اس مصیبت نوں کم جتانا سی)۔ ام المومنین فرمانے لگياں، اللہ دا شکر اے جس نے آپ نوں صبر کرنے دی طاقت دتی تے ہدایت اُتے آپ دی مدد فرمائی۔ اس دے بعد حضرت ابو بکر صدیق باہر گئے فیر گھر تشریف لیائے تے فرمایا: اے دھی! خبرے کہ تسيں نے عبد اللہ نوں دفن کر دتا ہو، جدوں کہ اوہ زندہ اے ؟ حضرت عائشہ نے پڑھیا، انا للہ و انا علیہ راجعون۔ اے ابا جان! اسيں اللہ ہی دی ملک نيں تے ايسے دی طرف لوٹ جانے والے نيں۔ حضرت ابو بکر صدیق نے غمزدہ ہو کے کہیا کہ وچ اللہ تعالی دی جو سمیع و علیم اے پناہ وچ آندا ہاں شیطان مردود دی حرکتاں تاں۔ فیر گفتگو جاری رکھدے ہوئے فرمایا: اے دھی! کوئی شخص ایسا نئيں جس دے لئی اثر نہ ہو، اک تاں فرشتہ دا اثر تے دوسرا شیطان دا اثر (وسوسہ)۔ کچھ عرصہ دے بعد جدوں بنو ثقیف دا وفد ابو بکر صدیق دی خدمت وچ حاضر ہويا تاں آپ نے اوہ تیر جو آپ نے اپنے پاس رکھیا ہويا سی، انہاں نوں دکھایا تے پُچھیا تسيں وچوں کوئی اس تیر نوں پہنچاندا اے ؟ بنو عجالݨ دے آدمی سعد بن عبید بولے: ہاں، اس تیر نوں ميں نے تراشا سی تے اس اُتے پر لگایا تے اسنوں تانت توں بنھ تے ميں نے ہی اسنوں چلایا۔ حضرت ابو بکر نے فرمایا: ايسے تیر نے میرے بیٹے نوں شہید کیتا، اللہ دا شکر اے کہ اس نے تیرے ہتھ اسنوں عزت دتی تے شہید ہويا تے تسيں کفر دی حالت وچ مرو گے، کیونجے اوہ بہت خود دار اے۔ [۲۷] حوالے
|
||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
