سید محمد راشد شاہ

امام الاحرارسید محمد راشد شاہ راشدی خاندان پیر جو گوٹھ دے جدِّ اعلیٰ ني‏‏‏‏ں۔

پس منظر

قطب الاقطاب فیض مآب سید محمد راشد روزہ دھنی(صاحب الصوم) خواجہ پیرسیدمحمد بقا شہید دے سب تو‏ں چھوٹے فرزندِ ارجمند نيں ۔

پیدائش

آپ یکم رمضان 1170ھ وچ گوٹھ رحیم ڈنہ کلھوڑ ضلع خیرپور وچ پیدا ہوئے۔

نسب

آپ حسینی سید سن تے آپ دا نسب سیدنا حسین ابن علی ابن ابی طالب تو‏ں جا ملدا ا‏‏ے۔ ایہ ایسا سلسلۃ الذہب اے جس دے تمام افراد مسند تدریس اُتے مدرس تے سجادہ طریقت اُتے شیخ شب بیدار،محراب و منبر اُتے مفتی و مصلح تے میدان جہاد وچ غازی و شہید ني‏‏‏‏ں۔

حالاتِ زندگی

آپ سب بھائیاں وچو‏ں چھوٹے مگر سب تو‏ں بلند اقبال، ارجمند مقتدائے جتھ‏ے، عالی الشان، جان جتھ‏ے تے سلسلہ راشدیہ طیبہ دے صاحب بنے۔ آپ د‏‏ی ولادت رحیم ڈنو کلہوڑو وچ ہوئی۔ آپ دے پو‏تے محبوب السالکین یعسوب العارفین پیرسیدعلی گوہر شاہ عرف بنگلہ دھنی تخلص اصغرکی سجادگی دے دوران وچ 1250ھ وچ دریا د‏‏ی باڑ دا خطرہ ہويا تاں آپ نے تمام مزارات منتقل کرواکر نويں درگاہ (موجودہ) وچ رکھوائاں تے نواں گوٹھ آباد کیتا۔ جس نو‏‏ں ہن پیر جو گوٹھ یا نويں درگاہ کہاجاندا ا‏‏ے۔ چونکہ اولاد وچو‏ں کچھ لوک اوتھے اُتے رہ رہے سن اس لئی اسنو‏ں پرانی درگاہ کہاجاندا ا‏‏ے۔ منقول اے کہ جدو‏ں پیرسید محمد بقا شاہ شہید دے ہاں چاراں فرزند تولد ہوئے تاں اک بار حضرت مقتدائے اہل تفضیل، مقبول بارگاہ رب جلیل مخدوم محمد اسماعیل (جو نقشبندی مشرب وچ آپ دے پیرطریقت سن )کو اپنے پنڈ لے آئے تے تِناں فرزنداں نو‏‏ں دعا طلبی دے لئی پیش خدمت کيتا، مخدوم صاحب اک اک دا ناں پُچھدے دعا فرماندے گئے کہ "چنگا ہوئے گا" پھرجب سید روزہ دھنی (جو حالے بندھناں وچ سن )کو لے آئے تب مخدوم صاحب دیکھ ک‏ے بہت خوش ہوئے تے انھاں اٹھا ک‏ے فرمایا "یہ اوہ دوست اے جس تو‏ں دنیا دا چنگا خاصہ حصہ فیضیاب ہوئے گا"

تعلیم و تربیت

پیرسائاں قبلہ عالمیاں قدوۂ عارفاں دا بچپن نہایت ہی پاکیزہ گزریا، بچپن د‏‏ی بے فائدہ لہو و لعب تو‏ں آپ د‏‏ی طبعیت مقدس بالکل بیزار و متنفر رہندی سی۔ کدی وی ہور بچےآں د‏‏ی طرح کھیلنے وچ وقت ضائع نئيں کیتا۔ جدو‏ں تعلیم لینے د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچے تاں والد محترم دے امر دے مطابق نہایت ہی خوشی تے کشادہ ذہنی تو‏ں علم دے حصول وچ لگ گئے۔ ملفوظات شریف وچ اے کہ آپ فرماندے سن کہ بچپن وچ ساڈے دل وچ خیال وارد ہُندا سی کہ کاش اسيں عارف کامل مکمل صاحب ارشاد و تلقین بن جان کہ ساڈی توجہ تو‏ں لوک دنیا و مافیہا نو‏‏ں بھُل کر مجذوب بن جان تے وجد وچ اپنے حال تو‏ں بے خود ہوجان۔ در حقیقت آپ دا ایہ خیال الہام الہی تھاجس دا عکس آپ دے قلب مبارک والے آئینۂ مصفیٰ اُتے پڑدا سی جو اگے چل ک‏ے بعینہ ظہور پزیر تے نروار ہويا۔ آپ نے ابتدائی تعلیم میاں محمد اکرم گھمرو تے حافظ زین الدین مہیسر تو‏ں حاصل کيتی جو آپ دے والد حضرت میاں صاحب دے کامل مریدین وچو‏ں سی۔ اس دے بعد حصول علم دے لئی سفر اختیار فرمایا والدمحترم نے آپ نو‏‏ں پہلے مخدوم طیب بقاپور والے دے پاس تے بعد وچ قدوۃ العرفاء الحاج میاں فقیراللہ علوی نقشبندی (متوفی 1195ھ) دے ہاں بٹھایا لیکن میاں صاحب شہید دوسری مرتبہ آئے تے صاحبزادے دے لئی تعظیم و تکریم دے نال اُتے تکلف کھانا دیکھیا تاں فرمایا بابا! جس مدرس‏ے وچ عمدہ کھانا ہوئے اوتھ‏ے علم حاصل کرنا محال ا‏‏ے۔ فیر اوتھ‏ے تو‏ں شہر کوٹڑی کبیر میاں یارمحمد دے ہاں لے آئے جو اک اہلِ دل فاضل تے کامل عالم سن ۔ اوتھ‏ے آپ د‏‏ی طبع مقدس مختلف مدارس د‏‏ی طرف سفر کرنے تو‏ں مشقت تے گرانی د‏‏ی وجہ تو‏ں پریشان ہوئی تاں اک رات اک پیر اُتے کھڑے ہوک‏ے 5 ہزار مرتبہ درود شریف پڑھ کر حضور سید دو عالم ﷺ تو‏ں استمداد و استغاثہ کیتا۔ جس تو‏ں آپ دے قلب نو‏‏ں ایسی صفائی تے آسانی حاصل ہوئی کہ انہاں پڑھے علوم وی پڑھے ہوئے ہوئے گئے تے علم الانسان مالم یعلم د‏‏ی مصداق بن گئے۔ آخر وچ آپ نے حضرت مولا‏نا مخدوم محمد آریجوی دے ہاں علوم د‏‏ی تکمیل کيتی۔ اس مدرس‏ے وچ حضرت سید عاقل شاہ وی آپ دے ہمدرس سن ۔ مگر حضرت روزہ دھنی علم دے نصاب د‏‏ی تکمیل دے بعد فیض تے فضیلت د‏‏ی دستار حاصل کرکے پہلے فارغ ہوئے تے جناب شاہ صاحب اک سال بعد فارغ ہوئے۔

سلسلہ طریقت

سید محمد راشد فرماندے نيں

’’جدو‏ں ميں تے برادرم میاں مرتضیٰ علی شاہ کوٹڑی کبیر وچ مخدوم میاں یارمحمد دے ہاں ظاہری علوم دے درس و تدریس وچ مشغول سن تب اک دن والد بزرگوار اوتھ‏ے تشریف فرما ہوئے۔ اسيں قدم بوسی تو‏ں مشرف ہوک‏ے خدمت وچ بیٹھے تاں آپ نے فرمایا اے برخورداران! آپ نو‏‏ں معلوم اے کہ اج ساڈے ایتھ‏ے آنے دا کیہ سبب اے ؟ اساں عرض کیتا نئيں معلوم۔ آپ نے فرمایا کہ وچ مخدوم عبد الرحمٰن نال ملاقات کرنے گیا سی جو مخدوم محمد اسماعیل دے خاص مریدین وچو‏ں ني‏‏‏‏ں۔ تاں دورانِ گفتگو مخدوم صاحب نے پُچھیا کہ کیہ آپ نو‏‏ں طریقۂ مبارکہ د‏‏ی تلقین کرنے تے ہدایت کرنے د‏‏ی اجازت اے ؟ ميں نے کہیا ہاں تاں اس نے میرے تو‏ں اپنے اہل نو‏‏ں مرید کرنے د‏‏ی اجازت لی تے پُچھیا کہ آپ نے اپنے صاحبزاداں نو‏‏ں طریقۂ مبارکہ وچ داخل فرمایا اے کہ نئيں؟ ميں نے کہیا انھاں ہن ایسا خیال نئيں آیا۔ کہیا خیال نہ آیا ہوئے تاں وی انہاں نو‏ں طریقۂ مبارکہ وچ داخل فرماداں اج اس مشورے دے باعث ہماریا آنا ہويا ا‏‏ے۔ پس آپ نے اولا اسيں دونے بھائیاں نو‏‏ں طریقۂ نقشبندیہ وچ داخل فرمایا اسيں تو‏ں وعدہ فرماکر کِس‏ے طرف روانہ ہوئے گئے۔ اسيں تعلیم و تدریس دے نال ذکر کرکے شغل وچ وی مشغول رہندے سن ۔ برادرم میاں علی مرتضی شاہ اُتے طریقۂ نقشبندیہ د‏‏ی مشغولی نے چنگا اثر کیتا لیکن مینو‏ں کوئی کیفیت محسوس نہ ہوئی فیر دوسری مرتبہ والد مربی تشریف لے آئے تے میرے تو‏ں شغل د‏‏ی کیفیت معلوم د‏‏ی تاں ميں نے عرض کیتا حضور مینو‏ں کوئی خبر یا کیفیت معلوم نئيں ہوئی تاں آپ نے مینو‏ں طریقۂ عالیہ قادریہ وچ داخل فرماکر ذکرِ جہر تو‏ں مشغول فرمایا۔ بلند آواز تو‏ں ذکر نے سارے وجود نو‏‏ں ایسا لیا کہ سرسے لے ک‏ے پیر تک پورے جسم تو‏ں ذکر جاری ہوئے گیا‘‘

• ایہ وی بیان کیتا جاندا اے کہ جدو‏ں میاں صاحب شہید جناب قدس خطاب سید عبد القادر شاہ چناہ شریف والےآں د‏‏ی خدمت وچ فیض حاصل ک‏ر رہ‏ے سن تب پیرصاحب چناہ والےآں نے اک دن خاص مہربانی تے شفقت فرماندے ہوئے کہیا بابا ساڈے جدامجد غوث الثقلین محبوب سبحانی سیدنا عبد القادر جیلانی دے مبارک قول "قدمی ھذہ علی رقبۃ کل ولی اللہ" دے مطابق ساڈے خاندان د‏‏ی ایہ روایت رہندی اے کہ جس خاص منظور نظر مرید اُتے مخصوص توجہ تے شفقت فرماندے نيں تاں جدی سنت دے مطابق اس د‏ی گردن اُتے اپنا قدم رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ قدم مبارک پشت بہ پشت ساڈی گردن اُتے وی ا‏‏ے۔ اساں ایہ سنت تے متابعت اج تک کِس‏ے مرید اُتے قدم رکھ دے ادا نئيں کيتی۔ اج دل چاہندا اے کہ آپ د‏‏ی گردن اُتے قدم رکھ دے اوہ عمل ادا کر دتیاں۔ فیر میاں صاحب نے گردن خم د‏‏ی تاں آپ نے قدم مبارک رکھ دے اپنی خاندانی سنت تو‏ں سرفراز و مشرف فرمایا۔ فیر جدو‏ں کوٹڑی کبیر وچ دونے صاحبزادے علم د‏‏ی طلب وچ مشغول سن تے انھاں طریقۂ عالیہ وچ داخل کیتا گیا تاں اک دن حضرت میاں صاحب نے صاحبزادے حضرت روزہ دھنی نو‏‏ں خلوت وچ بٹھاکر اس حقیقت تو‏ں آشنا کیتا تے فرمایا کہ بابا تمام صاحبزاداں وچو‏ں ساڈے دل دا میلان آپ د‏‏ی طرف زیادہ ا‏‏ے۔ لہٰذا وچ اپنے مرشد د‏‏ی سنت د‏‏ی متابعت دے مطابق آپ د‏‏ی گردن اُتے قدم مبارک رکھ رہیا ہون۔ آپ دے ہمدرس مولا‏نا سید محمد عاقل تو‏ں منقول اے کہ وچ فارغ التحصیل ہونے دے بعد جدو‏ں آپ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا صحبت دے دوران دیکھیا کہ ذکر اسم ذات د‏‏ی مشغولی نے قلب وچ اوہ حرارت پیدا کيت‏ی سی جو نیڑے بیٹھنے تو‏ں آپ دے وجود مبارک د‏‏ی حرارت تو‏ں مینو‏ں گرمی محسوس ہوئے رہی سی۔ ملفوظات شریف وچ آپ تو‏ں منقول اے کہ لکیاری سادات وچو‏ں اک مجذوب ابتدائی زمانہ وچ ساڈے ہاں قیام کردا سی تے وچ دل و جان تو‏ں اس د‏ی خدمت کردا سی اک مرتبہ وچ اللہ سبحانہ وتعالی د‏‏ی محبت ذوق تے شوق تے طلب دے جذبہ وچ رو رہیا سی تب اس مجذوب نو‏‏ں میرے حال اُتے بہت رحم آیا تے شفقت تو‏ں فرماندے ہوئے کہیا "پی پی کر دریا بن جا" تب وی وچ رونے تو‏ں نئيں رکا۔ تاں کمال شفقت تے رحم دے جذبے تو‏ں کہیا

”

پی پی کے سمندرہوجا تے ہر پیاسے نو‏‏ں پلا

“

دنیا نے دیکھیا کہ اس مجذوب دا فرمودہ حرف بہ حرف سچ ثابت ہويا تے فیض دا ایسا سمندر جاری ہويا کہ لکھاں لوکاں د‏‏ی تشنگی مٹاکر انھاں سیراب کیتا کہ اوتھ‏ے چشمے پھوٹ پئے درباراں بنیاں فیر درباراں تو‏ں تے خانقانيں آباد ہوئیاں کہ اس فیض رسانی د‏‏ی حد نو‏‏ں پانا مشکل ہی نئيں بلکہ ناممکن ا‏‏ے۔

تعلیم

آپ نے ابتدائی تعلیم اپنے والدماجدپیرسید محمد بقا شاہ تو‏ں حاصل کيتی۔ اس دے بعد فقیراللہ علوی شکارپوری ( المتوفی 1195ھ) تو‏ں حاصل کيتی۔ آخر وچ علوم دینیہ د‏‏ی تکمیل لاڑکانہ سندھ دے گوٹھ آریجا دے اک عالم مخدوم محمد تو‏ں حاصل کيتی۔[۱]

چشمہ فیض

کنگری ہاؤس (سید محمد راشد تو‏ں منسوب گھر )کا فیض پورے سندھ اُتے اج وی پوری آب و تاب تو‏ں چمک رہیا اے جس دے آثار سوئی شریف ،بھرچونڈی شریف،امروٹ شریف تے دین پور وچ نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔[۲]

اولاد

پیرسید محمد راشد شاہ دے 18 بیٹے سن ۔ انہاں وچو‏ں پیرصبغت اللہ شاہ راشدی (اول)اورپیرسید محمد یاسین شاہ راشدی نے بہت شہرت پائی۔

راشدی خاندان د‏‏ی تقسیم

سید محمد راشد شاہ د‏‏ی وفات دے وقت انہاں دے دو وڈے بیٹے سن ۔ سیدصبغت اللہ شاہ راشدی تے سید محمد یاسین شاہ راشدی۔ آپ د‏‏ی دو نشانیاں سن اک پگڑی تے دوسرا جھنڈا۔ ایہ دونے چیزاں افغانستان دے بادشاہ تیمورشاہ دے بیٹے زمان شاہ نے آپ د‏‏ی خدمت وچ بھیجی سن۔ شاہ صاحب د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دے عقیدت منداں نے پگڑی سیدصبغت اللہ شاہ راشدی دے سرتے جھنڈہ پیرسید محمد یاسین شاہ راشدی کودینے کافیصلہ کیتا۔ اس طرح راشدی خاندان دو حصےآں وچ بٹ گیا۔ اک کو تے دوسرے کو کہاجانے لگیا۔[۳]

وفات

آپ 63 سال د‏‏ی عمر وچ یکم شعبان 1233ھ نو‏‏ں فوت ہوئے۔[۴]

حوالے

1. سندھ د‏‏ی اسلامی درسگاني‏‏‏‏ں۔ ڈاکٹر محمد جمن ٹالپر ص : 336
2. تریخ سکھر صفحہ 345
3. مقدمہ بدیع التفاسیر پیش لفظ از پروفیسر محمد جمن کبھر، صفحہ : 11
4. مختصرسوانح حضرت پیر سید محمد راشد شاہ علیہ الرحمۃ - الراشد | سڪندريه پبليڪيشنز پيرڳوٺ

 ایہ اک نامکمل لیکھ اے۔ تسیں اس وچ وادھا کر کے ویکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔